استرس صبحگاهی یعنی افراد پس از بیدار شدن از خواب، به یک دلیل مشخص یا بدون دلیلی خاص، احساس نگرانی و فشار روانی می‌کنند. استرس اول صبح یا اضطراب صبحگاهی معمولا به دلیل پیش بینی اتفاقات در ادامه روز و وظایف روزانه چالش برانگیز شکل می گیرد. در این شرایط افراد بعد از بیدار شدن، احساس اضطراب کرده و چیزی شبیه به دلشوره را تجربه می کنند. اضطراب صبحگاهی می تواند باعث احساس کرختگی و بی حالی در طول روز شده و عملکرد را تحت تاثیر قرار دهد. برای آشنایی با علائم استرس صبحگاهی، دلایل و راه های درمان آن، این مطلب را بخوانید.

فهرست مقاله

استرس صبحگاهی چیست؟

استرس صبحگاهی، شامل احساس دلهره، نگرانی، بی قراری و آشفتگی در افراد، هنگام صبح و پس از بیداری شده که معمولا به دلیل مواجه با چالش ها، مشکلات و عوامل استرس آمیز زندگی، ایجاد می شود. استرس صبحگاهی یکی از انواع مشکلات مربوط به استرس است، اما به عنوان یک اختلال در طبقه بندی تشخیصی و آماری اختلالات روانپزشکی (DSM) دسته بندی نشده است. اضطراب صبحگاهی، می تواند به عنوان یک حالت اضطراب گونه، مانع فعالیت با کیفیت افراد در طول روز شود. افرادی که اضطراب صبحگاهی را تجربه می کنند، معمولا از احساس دلشوره و دلهره، نا امنی، عدم اطمینان به شرایط و نداشتن انگیزه و انرژی برای ادامه روز، شکایت می کنند.

اضطراب صبحگاهی می تواند در ادامه مسائلی که در شب قبل اتفاق افتاده و تا زمان حل نشدن آن موضوع ادامه داشته باشد. عوامل استرس زا و چالش های پیش آمده در زندگی می توانند در کیفیت خواب اثر گذاشته و میزان تاب آوری و سازگاری افراد را برای مقابله با مسائل مختلف، به شدت تحت تاثیر قرار دهند. ابتلا به برخی اختلالات روانی مانند اختلال افسردگی، اختلالات اضطرابی، اختلال وحشت زدگی یا پانیک، اختلال وسواس فکی و عملی (OCD)، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلالات خواب و اختلال دو قطبی، می تواند زمینه ساز بروز دلشوره صبحگاهی باشد. اضطراب صبحگاهی می تواند موجب کاهش میزان تمرکز و دقت لازم برای انجام امور روزانه شود. دلشوره اول صبح، می تواند در نتیجه مسائلی در زمینه های زیر رخ دهد:

  • مشکلات خانوادگی
  • مشکلات شغلی
  • چالش های روابط عاطفی
  • مشکلات تغذیه ای
  • مشکلات خواب

بیشتر بخوانید: مدیریت استرس چیست؟ ۱۵ روش کنترل استرس

استرس صبحگاهی

علت استرس صبحگاهی

علت استرس صبحگاهی با توجه به شرایط زندگی هر فرد، و میزان ظرفیت روانی او می تواند متفاوت باشد. یکی از مهمترین دلایل اضطراب صبحگاهی، استرس های به وجود آمده در زندگی و بحران هایی است که هر شخص ممکن است در دوره ای از زندگی خود، آن را تجربه کند. از دیگر دلایل استرس صبحگاهی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  1. کورتیزول بالا
  2. مصرف کافئین
  3. مصرف الکل
  4. بیماری های جسمی
  5. تاثیر کیفیت خواب
  6. مصرف شکر
  7. سطح قند خون
  8. اختلالات اضطرابی
  9. فشار کاری

برای مطالعه بیشتر: اضطراب پنهان؛ علائم، علت و درمان استرس پنهان

استرس صبحگاهی و کورتیزول بالا

بررسی ها نشان داده است که یکی از علت های بروز استرس صبحگاهی سطح بسیار بالای هورمون کورتیزول است که با نام “هورمون استرس” نیز شناخته می شود. بیشترین میزان زمان ترشح این هورمون، در طول یک ساعت پس از بیدار شدن است. این دقیقا زمانی است که افراد از خواب شبانه بیدار شده و آماده فعالیت های روزانه می شوند و ممکن است به دلیل سطح بسیار بالای سطح کورتیزول خون، اضطراب صبحگاهی را تجربه کنند.

برای خواندن کلیک کنید: استرس و اضطراب با بدن چه میکند؟ عوارض استرس و فکر زیاد

مصرف کافئین و استرس صبحگاهی

پژوهش های انجام شده، نشان می دهد که مصرف کافئین زیاد با سطوح بالای اضطراب، مرتبط است. یکی از زمینه هایی که ممکن است تحت تاثیر اضطراب بالای ناشی از مصرف کافئین قرار بگیرد، هنگام بیدار شدن و تجربه دلشوره صبحگاهی است. برای اجتناب از بروز این مشکل، مصرف قهوه در ساعات منهی به خواب شبانه را قطع کنید تا بدن در حالت آرامش قرار گرفته و اضطراب صبحگاهی کاهش یابد.

اضطراب صبحگاهی و مصرف الکل

یکی از علت های بیدار شدن با استرس بر اساس مطالعه انجام شده در سال ۲۰۲۲، مصرف بیش از حد الکل است. مصرف زیاد الکل ممکن است، باعث افزایش اضطراب و دلشوره صبحگاهی شود. بنابراین یکی از علت های استرس صبحگاهی را می توان مصرف الکل و تاثیر آن بر کیفیت خواب و اضطراب صبحگاهی دانست.

نقش بیماری های جسمی در اضطراب صبحگاهی

بررسی ها نشان داده اند که بیماری های جسمی افراد می توانند در احساس اضطراب آن ها تاثیر گذار باشند. لازم به ذکر است که همه افراد در شرایط بیماری ممکن است اضطراب را تجربه نکنند، اما برخی دیگر دچار علائم اضطرابی شوند. برخی بیماری های جسانی که می توانند در استرس صبحگاهی نقش داشته باشند، عبارتند از:

  • دیابت
  • بیماری های قلبی
  • فشار خون
  • آسم
  • پسوریازیس
  • سرطان

تاثیر کیفیت خواب در استرس صبحگاهی

از دلایلی که می تواند در اضطراب صبحگاهی تاثیر گذار باشد، می توان به کیفیت خواب شبانه و مشکلات مربوط به اختلالات خواب اشاره کرد. برخی تحقیقات به این نتیجه رسیده اند، که افراد با خواب ناکافی و بد در طول شب، هنگام صبح و پس از بیداری احساس کرختگی، بی حالی، کمبود انرژی و دلشوره صبحگاهی خواهد کرد. مطالعات انجام شده، نشان داده اند که مدت زمان خواب در طول شب، با میزان استرس صبحگاهی در ارتباط است، در نتیجه هر چقدر خواب شبانه عمیق تر و با آرامش بیشتری باشد، احتمال تجربه اضطراب صبحگاهی کاهش خواهد یافت.

برای مطالعه بیشتر: تاثیرات عجیب استرس بر بدن؛ عوارض استرس

مصرف شکر و اضطراب صبحگاهی

از دیگر علت های اضطراب صبحگاهی، می توان به تغذیه قبل از خواب و یا حتی در طول روز اشاره کرد، که بررسی ها مشخص کرده اند، مصرف شکر و مواد خوراکی حاوی شکر و قند بالا، بر اضطراب صبحگاهی تاثیر گذار هستند. بنابراین با داشتن یک رژیم غذایی عاری از شکر و قند های ناسالم، می توان استرس اول صبح را کاهش داد.