حتما شما هم افرادی را دیده اید که بعضی کار ها را به شکلی افراطی و بعضا حوصله سر بر انجام می دهند. مثلا وسایل و دست هایشان را بیش از حد می شورند و یا حمام های طولانی مدت دارند. دائما کلیدها و چیزهای دیگر را چک می کنند. این افراد دارای افکار وسواسی هستند که برای رهایی از این افکار مزاحم و آزار دهنده مجبورند اعمال و الگوهای رفتارهای تکراری را انجام دهند. اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) یک اختلال مزمن است که در آن فرد افکار غیرقابل کنترل و تکرار شونده را تجربه می کند، درگیر رفتارهای تکراری (اجبار) یا هر دو می شود. افراد مبتلا به OCD یا وسواس فکری عملی علائم زمان بری دارند که می تواند باعث ناراحتی قابل توجه یا تداخل در زندگی روزمره شود.

 OCD چیست؟

انجمن روانپزشکی آمریکا اختلال وسواس فکری عملی OCD یا (Obsessive Compulsive Disorder) رایک اختلال روانی می داند که شامل افکار وسواسی و الگوهای رفتاری تکراری است که برای رهایی از دست افکار وسواسی آزار دهنده انجام می شود. وسواس فکری عملی در مورد عاداتی مانند جویدن ناخن یا فکر کردن به افکار منفی و یا شستن دست ها وقتی کثیف هستند نیست. وسواس فکری-عملی در برگیرنده یک فکر، تصویر یا تمایل ناخواسته وسواسی است مثل این فکر که: “باز گذاشتن شیر گاز باعث انفجار می شود”. این فکر وسواسی یک رفتار اجباری را فرا می خواند که ممکن است چک کردن مکرر و پشت سر هم شیر گاز هنگام خروج از خانه باشد و مقاومت در برابر آن دشوار یا غیر ممکن است.

اگرچه که افراد ممکن است نخواهند این کارهای اجباری و تکراری را انجام دهند اما بدون انجام آن ها، از دست افکار مزاحم و وسواسی خلاص نخواهند شد. رفتارهای اجباری برای کاهش اضطراب ناشی از افکار وسواسی نیز انجام می شوند. همه عادات یا افکاری دارند که گاهی تکرار می شوند، اما نمی توانند در دسته بندی وسواس فکری عملی قرار بگیرند. زمانی می توان یک کار را وسواسی و فردی را مبتلا به وسواس  فکری اجباری دانست که ویژگی های زیر را داشته باشد:

  • حداقل یک ساعت از وقت فرد را در طول روز بگیرند
  • خارج از کنترل افراد هستند
  • لذت بخش نیستند
  • ایجاد مزاحمت در کار، زندگی شخصی و اجتماعی افراد

افراد مبتلا به وسواس فکری عملی معمولاً از رفتارهای خود، آگاه بوده و می دانند که رفتارهای آنان شکلی افراطی دارد. گاهی اوقات افراد مبتلا به وسواس فکری-عملی سعی در پنهان نگه داشتند افکار و رفتارهای وسواسی خود دارند، چرا که از نشان دادن آن ها ابراز شرمساری می کنند.

وسواس فکری عملی چیست

علائم وسواس فکری عملی

بسیاری از افرادی که مبتلا به وسواس فکری عملی OCD هستند. می دانند که افکار و عادات آنها منطقی نیست. آن ها کارهای وسواسی را  را انجام نمی دهند که از آن ها لذت ببرند، بلکه برای جلوگیری از اضطراب ناشی از افکار وسواسی و کاهش آزار و اذیت ناشی از آن انجام می دهند. پنج مورد از اصلی ترین علائم وسواس فکری عملی، می تواند موارد زیر باشد:

  • ترس از آلودگی
  • حساسیت به نظم و تقارن
  • ۳- شست و شوی بیش از حد
  • ۴- افکار مزاحم آسیب رساندن به دیگران
  • ۵- ترس از اتفاقات خطرناک و فاجعه آمیز

وسواس فکری و عملی همچنین دارای نشانه های متعدد شناختی،جسمی و رفتاری است که عبارت اند از:

علائم شناختی وسواس فکری عملی

علائم شناختی وسواس، علائم فکری و ذهنی آن هستند:

  • نگرانی مداوم در مورد آسیب دیدن خود یا دیگران
  • سوء ظن به خیانت شریک زندگی بدون هیچ دلیلی برای آن
  • ترس و نگرانی درباره میکروب ها و آلودگی
  • ترس از بیمار شدن و مرگ
  • شک داشتن به درست انجام دادن کارها مانند بستن در و شیر گاز
  • افکار یا تصاویر جنسی یا پورنوگرافیک
  • اشتغال فکری به مسائل دینی و اخلاقی
  • نگرانی از رفتار توهین آمیز

علائم رفتاری وسواس فکری عملی

نشانه های رفتاری وسواس عبارتند از:

  • انجام کارها با یک ترتیب خاص
  • چک کردن و وارسی مجدد قفل در یا زیپ
  • نیاز به شمارش چیزها، مانند پله‌ ها یا بطری‌
  • دست نزدن به دستگیره و سطوح مختلف
  • آداب شستشو و نظافت مکرر دست ها
  • حمام های طولانی
  • جمع آوری و احتکار وسائل ناخواسته
  • صرف وقت زیاد برای انجام آداب مذهبی
  • پرسیدن سوال های مکرر از دیگران به منظور مطمئن شدن
  • منظم و متقارن کردن وسائل

علائم جسمانی وسواس فکری عملی

علائم جسمانی وسواس که بالتبع علائم جسمانی و شناختی پدید می آید عبارتند از:

  • تپش قلب
  • افزایش فشار خون
  • خشک شدن دهان
  • تعریق بیش از حد
  • تنفس سریع
  • احساس دل پیچه و دل شوره
  • مشکلات و بثورات پوستی به دلیل شستشوی افراطی

چنانچه علائم گفته شده را دارید، برای رفع آن از بهترین روانشناس تهران کمک بگیرید

وسواس فکری عملی

بیماری های مرتبط با وسواس فکری عملی

برخی اختلالات ممکن است با وسواس بیشتر رخ دهد:

  • اختلال بدشکل انگاری بدن، نگرانی بیش از حد در مورد کل و یا یک عضو بدن، و باور به غیر طبیعی یا زشت بودن آن
  • تریکوتیلومانیا، کشیدن و کندن موها به شکلی که بخشی از مو کنده شده و کچلی ایجاد شود
  • هیپوکندریازیس، ترس و نگرانی در مورد ابتلا به یک بیماری جسمی و مرگ
  • احتکار، تمایل به جمع آوری افراطی و بیمارگونه وسائل و چیزهای بی مصرف
  • بی اشتهایی عصبی، که شامل نخوردن غذا به میزان کافی و گرفتن رژیم های سختگیرانه است

همچنین افرادی که از وسواس فکری عملی رنج می برند، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی یا سایر اختلالات اضطرابی مانند فوبیا یا اضطراب اجتماعی هستند.

وسواس فکری عملی در کودکان

حدود نیمی از افراد مبتلا به وسواس فکری عملی اولین بار علائم را در دوران کودکی خود مشاهده کردند. کودکان ممکن است که متوجه رفتار وسواسی خود نباشند و یا فکر کنند که دیگران نیز همانند آن ها فکر و رفتار می کنند. وسواس فکری عملی در کودکان ممکن است کمتر قابل مشاهده باشد، چرا که ممکن است از روی خجالت، از ابراز افکار و رفتارهای وسواسی خود جلوگیری می کنند. درمان برای کودکان معمولاً مانند بزرگسالان شامل درمان، دارو یا ترکیبی از هر دو است.

<