وسواس فکری عملی یا OCD چیست؟ علائم، علت، انواع و درمان آن

تصور کنید که در خانه‌تان را قفل کرده‌اید و به سمت محل کارتان می‌روید. اما ناگهان فکری در ذهنتان جرقه می‌زند: “نکند در را درست قفل نکرده باشم؟”. قلبتان تندتر می‌زند. سعی می‌کنید این فکر را نادیده بگیرید، اما هرچه بیشتر تلاش می‌کنید، اضطراب‌تان بیشتر می‌شود. در نهایت، مجبور می‌شوید برگردید و قفل را دوباره بررسی کنید. شاید نه فقط یک‌بار، بلکه چندین بار. به این مشکل در روان‌شناسی، اختلال وسواس فکری عملی گفته می‌شود.

برای بسیاری از افراد، چنین افکاری گذرا هستند، اما برای کسانی که دچار اختلال وسواس فکری و عملی (OCD) هستند، این افکار و رفتارهای تکرارشونده بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره‌شان می‌شود. این اختلال می‌تواند زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و انجام کارهای روزمره را دشوار کند. در این مقاله، به بررسی جنبه‌های مختلف اختلال وسواس فکری – عملی، علائم، علل و راه‌های درمان آن می‌پردازیم.

اختلال وسواس فکری و عملی یا OCD چیست؟

انجمن روانپزشکی آمریکا، اختلال وسواس فکری عملی یا اختلال وسواسی جبری (Obsessive Compulsive Disorder) را یک اختلال روان‌شناختی می‌داند که با وسواس‌های فکری و رفتارهای عملی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً افکار تکرارشونده، ناخواسته و اضطراب‌آوری دارند که باعث می‌شود برای کاهش اضطراب خود دست به رفتارهای اجباری بزنند.

• وسواس‌های فکری (Obsessions): افکار، تصورات یا تمایلات ناخواسته و مزاحم که باعث اضطراب شدید می‌شوند. 
• وسواس‌های عملی (Compulsions): رفتارهای تکراری که فرد احساس می‌کند برای کاهش اضطراب خود باید آن‌ها را انجام دهد.

چه زمانی وسواس به یک اختلال تبدیل می‌شود؟

زمانی می‌توان وسواس را یک اختلال محسوب کرد که تاثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره فرد بگذارد. به طوری که افکار وسواسی دائما فکر او را مشغول کرده باشد و تا زمانی که دست به اعمال جبری نزند، از دست این افکار وسواسی خلاص نشود. همچنین وقتی رفتار وسواسی باعث اتلاف وقت و انرژی زیاد شود، افکار مزاحم مکررا در ذهن تکرار شوند و فرد احساس ناراحتی داشته باشد، باید به‌عنوان یک اختلال بررسی شود.

برای آگاهی بیشتر:  بهترین نحوه رفتار با فرد وسواسی چیست؟

علائم اختلال وسواس فکری عملی(OCD)

بسیاری از افرادی که مبتلا اختلال به وسواس فکری عملی (OCD) هستند. می‌دانند که افکار و عادات آنها منطقی نیست. آن‌ها کارهای وسواسی را انجام نمی‌دهند که از آن‌ها لذت ببرند، بلکه برای جلوگیری از اضطراب ناشی از افکار وسواسی و کاهش آزار و اذیت ناشی از آن، انجام می‌دهند.

وسواس فکری و عملی همچنین دارای نشانه‌های متعدد شناختی، جسمی و رفتاری است که عبارت‌اند از:

علائم شناختی اختلال وسواس فکری  عملی

علائم شناختی اختلال وسواس فکری عملی، شامل موارد زیر می‌شود:

• نگرانی مداوم در مورد آسیب‌دیدن خود یا دیگران
• ترس و نگرانی درباره میکروب‌ها و آلودگی
• ترس از بیمار شدن و مرگ
• شک داشتن به درست انجام دادن کارها مانند بستن در و شیر گاز
• افکار یا تصاویر جنسی یا پورنوگرافیک
• اشتغال فکری به مسائل دینی و اخلاقی
• نگرانی از رفتار توهین آمیز

علائم رفتاری اختلال وسواس فکری  عملی

علائم رفتاری اختلال وسواس فکری عملی عبارت‌اند از:

• انجام کارها با یک ترتیب خاص
• چک کردن و وارسی مجدد قفل در یا زیپ
• نیاز به شمارش چیزها، مانند پله‌ها یا بطری‌
• دست نزدن به دستگیره و سطوح مختلف
• آداب شستشو و نظافت مکرر دست‌ها
• حمام‌های طولانی
• جمع‌آوری و احتکار وسائل ناخواسته
• صرف وقت زیاد برای انجام آداب مذهبی
• پرسیدن سؤال‌های مکرر از دیگران به منظور مطمئن شدن
• منظم و متقارن کردن وسایل

علائم جسمانی اختلال وسواس فکری  عملی

علائم جسمانی اختلال وسواس فکری عملی عبارت‌اند از:

• تپش قلب
• افزایش فشار خون
• خشک شدن دهان
• تعریق بیش از حد
• تنفس سریع
• احساس دل پیچه و دل شوره
• مشکلات و ضایعات پوستی به دلیل شستشوی افراطی

مطلب مرتبط و خواندنی:‌هجوم افکار یا وسواس فکری چیست و برای رهایی از آن چه باید کرد؟

اختلال وسواس فکری و عملی در DSM-5TR

کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-۵TR)، برای تشخیص اختلال وسواس فکری و عملی ملاک‌های زیر را مدنظر قرار داده است:

ملاک الف) وسواس‌های فکری یا عملی و یا هر دو که با دو مشخصه: افکار وسواسی و اعمال وسواس گونه مشخص می‌شود که این افکار و اعمال باید به شکل زیر بروز کنند:

• وسواس‌های فکری

1. 1. 1. وسواس‌های فکری که شامل افکار، تصاویر و اشتغال ذهنی مزاحم می‌شود و در افراد ایجاد اضطراب می‌کند.
      2. افراد سعی می‌کنند که این رفتار را سرکوب کنند یا نادیده بگیرند و یا با پرداختن با وسواس علمی، این افکار را خنثی سازند.

• وسواس‌های عملی

1. الگوی رفتاری تکرار شونده شامل چک کردن یا شستشو یا الگوهای ذهنی مانند تکرار حرف، دعا کردن و شمردن
2. الگوهای رفتاری بالا، برای کاهش اضطراب و ناراحتی ناشی از افکار وسواسی و یا جلوگیری از رویدادهای هراس‌آور صورت می‌گیرد.

ملاک ب) این افکار و اعمال وسواسی وقت بسیاری زیادی را به خود اختصاص می‌دهند (بیشتر از یک ساعت در طول روز).

ملاک ج) علائم وسواس ناشی از تأثیر فیزیولوژیک مواد مخدر یا دیگر داروها نیست.

ملاک د) یک اختلال روانی دیگر نمی‌تواند علائم وسواس فکری و عملی را بهتر توجیه کند.

بیشتر بخوانید: وسواس در کودکان و انواع آن چیست؟ درمان، علائم و علل

انواع وسواس

وسواس فکری و عملی انواع گوناگونی دارد و می‌تواند به اشکال مختلف ظاهر شود، از رایج‌ترین وسواس‌های فکری – عملی عبارت‌اند از:

• وسواس چک کردن یا وارسی: چک‌کردن مکرر و آزاردهنده قفل درب، سیستم‌های هشدار، اجاق گاز یا کلیدهای برق.
• وسواس شستشو یا تمیزی: ترس از چیزهایی که ممکن است کثیف و آلوده باشند و نگرانی از آسیب دیدن توسط بیماری‌ها.
• وسواس تقارن و نظم: شامل نیاز به چیدمان خاص و متقارن وسائل و چک کردن چندباره جای وسائل.
• وسواس نجسی و پاکی: مشغولیت ذهنی نسبت به امور مذهبی به خصوصی حلال و حرام و نجسی و پاکی.
• وسواس جنسی: فکرهای آزاردهنده و مزاحم در مورد انجام رابطه جنسی با دیگران و یا روابط ممنوع.
• وسواس تکرار و شمردن: شامل تکرار یک حرف یا صدا به شکلی مداوم و یا شمردن وسایل و اجسام.
• وسواس احتکار: شامل جمع‌آوری وسایل و اشیا بلا استفاده که دلیل منطقی برای نگهداری از آن‌ها وجود ندارد.

علت به وجود آمدن وسواس فکری چیست؟

متخصصان حوزه سلامت به طور دقیق نمی‌دانند که علت وسواس فکری عملی چیست و چرا بعضی افراد به وسواس مبتلا شده و برخی دیگر نمی‌شوند. اما تصور می‌شود که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند در ایجاد آن مؤثر باشد. برخی از علل احتمالی ابتلا به وسواس فکری و عملی OCD عبارت است از:

• ژنتیک، داشتن والدین، یا خواهر و برادرهای مبتلا به وسواس
• تفاوت‌های ساختاری در بخش‌های خاصی از مغز دخیل در تولید و تنظیم سروتونین
• داشتن افسردگی، اضطراب یا تیک
• تجربه تروما یا آسیب روانی بسیار شدید
• سابقه سو استفاده جنسی در کودکی و بزرگسالی
• ابتلا به عفونت استرپتوکوکی در کودکی
• محیط استرس‌آمیز
• آسیب شدید به سر

برای مطالعه بیشتر مطلب برای وسواس فکری چه بخوریم؟ غذاهای مفید برای وسواس فکری را بخوانید

بیماری‌های مرتبط با اختلال وسواس فکری و عملی

برخی اختلالات ممکن است با وسواس فکری و عملی رخ دهند:

• اختلال بدریخت‌انگاری بدن، نگرانی بیش از حد در مورد کل و یا یک عضو بدن، و باور به غیرطبیعی یا زشت بودن آن
• تریکوتیلومانیا، کشیدن و کندن موها به شکلی که بخشی از مو کنده شده و کچلی ایجاد شود
• هیپوکندریازیس، ترس و نگرانی در مورد ابتلا به یک بیماری جسمی و مرگ (خودبیمارانگاری)
• احتکار، تمایل به جمع‌آوری افراطی و بیمارگونه وسایل و چیزهای بی‌مصرف (ذخیره کردن)
• بی اشتهایی عصبی که شامل نخوردن غذا به میزان کافی و گرفتن رژیم‌های سخت‌گیرانه است.

همچنین افرادی که از وسواس فکری عملی رنج می‌برند، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی یا سایر اختلالات اضطرابی مانند فوبیا یا اضطراب اجتماعی هستند.

اختلال وسواس فکری عملی در کودکان

حدود نیمی از افراد مبتلا به وسواس فکری عملی اولین‌بار علائم را در دوران کودکی خود مشاهده کردند. کودکان ممکن است که متوجه رفتار وسواسی خود نباشند و یا فکر کنند که دیگران نیز همانند آن‌ها فکر و رفتار می‌کنند. وسواس فکری عملی در کودکان ممکن است کمتر قابل مشاهده باشد، چرا که ممکن است از روی خجالت، از ابراز افکار و رفتارهای وسواسی خود جلوگیری می‌کنند. درمان برای کودکان معمولاً مانند بزرگسالان شامل درمان، دارو یا ترکیبی از هر دو است.

اختلال وسواس فکری عملی در سالمندان

وسواس فکری عملی OCD ممکن است در سالمندان نیز اتفاق بیفتد. امکان دارد که سالمندان به دلیل پیری و افزایش سن و صرف وقت زیاد در داخل خانه و تنهایی، شروع به اشتغال فکری کرده و یا زمان زیادی را برای انجام برخی کارها بکنند. همچنین سالمندان معمولاً به یک شیوه زندگی با تغییرات کم عادت کرده و نظم و ترتیب خانه و بخصوص وسایل برای آن‌ها اهمیت پیدا می‌کند. این رفتارها در صورت‌گرفتن شکل افراطی به خود، می‌تواند باعث ابتلای سالمندان به وسواس فکری و عملی OCD شود.

مطلب مرتبط: نشخوار فکری چیست؟ علائم، علل، جلوگیری و درمان 

برای درمان وسواس چه راه‌هایی وجود دارد؟

برای درمان وسواس فکری و عملی یا OCD راه‌های متفاوتی از جمله انواع روان‌درمانی، دارو درمانی و یا هر دو وجود دارد که بنا به نظر روان‌شناس متخصص و با توجه به‌شدت، مدت و فراوانی علائم وسواس از یکی از راه‌های گفته شده استفاده می‌شود. انواع درمان وسواس فکری عملی عبارت‌اند از:

• رواندرمانی: شامل درمان شناختی رفتاری، درمان مواجهه و پیشگیری از پاسخ، ذهن‌آگاهی و خانواده‌درمانی
• دارودرمانی: شامل داروهای ضدافسردگی (SSRI)، ضدافسردگی سه حلقه‌ای و داروهای ضد روان‌پریشی
• روش‌های کار با مغز و ایجاد تغییر در شیوه عملکرد آن از طریق دستگاه‌های مخصوص
• سایر درمان‌های مکمل مثل روش‌های آرام‌سازی

     

درمان وسواس با روان‌درمانی 

درمان شناختی رفتاری (CBT) یکی از انواع درمان وسواس فکری عملی OCD است. درمان شناختی رفتاری می‌تواند به تغییر الگوهای رفتاری ناسالم و آسیب‌زا افراد کمک کند. در رواندرمانی، یک دکتر روانشناس خوب با بررسی گذشته فرد و افکار و باورهای بنیادین و زمینه‌ای افراد، سعی می‌شود تا باورهای ناسالم را شناسایی و تغییر داد. به طور مثال سعی می‌شود روی این باور فرد وسواسی که فکر می‌کند اگر کار خاصی را انجام ندهد به خود یا اطرافیانش آسیب می‌زند که فکری اشتباه و مشکل ساز است، کار شده و یک فکر سالم را جایگزین آن کرد. همچنین افراد شیوه‌های مقابله با افکار و رفتارهای وسواسی را فرا می‌گیرند.

درمان مواجهه و جلوگیری از پاسخ 

 درمان مواجهه و جلوگیری از پاسخ (ERP) یک تکنیک و راهکار درمانی مفید و کارآمد در درمان وسواس فکری است. در این شکل از درمان به افراد آموزش داده می‌شود تا هنگام مواجه شدن با یک فکر یا رفتار وسواسی از ادامه فکر کردن و به خصوص از انجام کاری که باعث کاهش آزاردهندگی فکر وسواسی می‌شود، جلوگیری شود. به این طریق افراد یاد می‌گیرند که چگونه از انجام اعمال وسواسی جلوگیری کنند.

درمان مبتنی بر ذهن آگاهی

درمان مبتنی بر ذهن آگاهی یا مایندفولنس، یک نوع رواندرمانی است که شامل یادگیری مهارت‌های ذهن آگاهی برای مقابله با پریشانی و آشفتگی ناشی از افکار وسواسی است. در این درمان به افراد آموزش داده می‌شود تا روی چیزی که فکر می‌کنند و آنچه در بدن خود در حال وقوع است و آن را احساس می‌کنند را به طور کامل تجربه کرده و تجربیات منفی و بد را کنترل کرده یا تغییر دهند.

مطلب مرتبط: خطای شناختی چیست؟ خطاهای شناختی ۱۷ گانه و درمان آنها

خانواده درمانی برای وسواس فکری

در خانواده درمانی فرض بر این است که، خانواده‌ها خود باعث شکل‌گیری وسواس فکری عملی در افراد می‌شوند. سبک تربیتی والدین سخت گیر و کمال گرا و همچنین شیوه رفتاری آسیب زا مثل مادر یا همسری که فکر می‌کند صرف وقت بسیار زیاد برای تمیز کردن خوب است باعث ایجاد وسواس فکری و عملی می‌شود.

اعضای خانواده همچنین می‌توانند نقش مهمی در حمایت از فرد مبتلا به وسواس فکری – عملی ایفا کنند. اعضای خانواده می‌توانند فرد درگیر در وسواس را به مراکز درمانی برده و یا در مسیر درمان از او حمایت عاطفی کنند.

روش های آرام سازی

استفاده از روش های آرام سازی یا ریلکسیشن یکی دیگر از راه‌های درمان اختلال وسواسی فکری است. کارهای ساده‌ای مانند مدیتیشن، یوگا و ماساژ می‌تواند به کاهش شدت و فراوانی علائم وسواس کمک کند. ضمن آنکه می‌تواند استرس‌ها را از افراد دور کرده و ظرفیت فرد در برابر مشکلات را افزایش دهد.

خواندن مطلب: بهترین روش درمان وسواس فکری بدون دارو چیست؟ معرفی انواع روش‌ها را توصیه می‌کنیم

دارو درمانی برای درمان اختلال وسواس فکری عملی

در مواردی که علائم وسواس با استفاده از روان درمانی قابل کنترل نباشد، از دارو درمانی استفاده می‌شود تا علائم و نشانه‌ها را کنترل کرد. سه دسته دارویی برای درمان وسواس فکری و عملی OCD استفاده می‌شوند که عبارت‌اند از:

• داروهای ضد افسردگی از جمله مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای: این داروها به عنوان خط اول دارو درمانی استفاده نمی‌شوند، یکی از بهترین داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای کلومیپرامین (آنافرانیل) است.
• داروهای ضد روانپریشی: در مواردی که داروهای ضد افسردگی به خوبی پاسخ ندهند و در کنترل علائم و نشانه ها کارایی نداشته باشند از ضد روانپریشی ها استفاده می شود از جمله این داروها عبارت اند از: آریپیپرازول (ابیلیفای) و ریسپریدون (ریسپردال)

مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین

مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRI) که به عنوان داروهای ضد افسردگی نیز شناخته می‌شوند، بر روی مغز و ساختارهایی از  آن که در تولید و تنظیم انتقال‌دهنده عصبی سروتونین دخیل هستند تأثیر می‌گذارند. از آنجا که یکی از علت‌های مهم و شناخته شده ایجاد وسواس، نا تنظیمی سطوح سروتونین است که در خلق‌وخو نقش دارد. داروهای (SSRI) می‌توانند در کنترل و درمان وسواس فکری عملی بسیار مؤثر و کمک‌کننده باشند. داروهای ضد افسردگی رایج در درمان وسواس فکری عملی عبارت‌اند از:

• سیتالوپرام (سلکسا)
• اس سیتالوپرام (لکساپرو)
• فلوکستین (پروزاک)
• فلووکسامین
• پاروکستین (پاکسیل)
• سرترالین (زولوفت)

میانگین زمان اثر داروهای (SSRI) زمانی بین ۸ تا ۱۲ هفته است، پس لازم است ضمن مصرف به موقع و سر وقت داروها تا زمان دستیابی به نتایج صبر کرد.

چنانچه مصرف داروها باعث ایجاد عوارض و مشکلات بشود، لازم است تا به سرعت آن را با متخصص مورد نظر خود مطرح کرده تا نسبت به جایگزینی دارو اقدام شود. همچنین به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود تا داروهای معرفی شده بدون تجویز و مشورت پزشک مصرف شود.

برای مطالعه بیشتر: چه قرصی برای وسواس فکری خوب است؟ بهترین قرص برای وسواس فکری

نورومدولاسیون

نورومدولاسیون (Neuromodulation) یک روش درمانی تقریبا نادر در درمان OCD است. زمانی که رواندرمانی و داروها به اندازه کافی مؤثر نباشند، متخصص سلامت روان ممکن است بخواهد تا از دستگاه نورومدولاسیون برای درمان وسواس استفاده کند. در این شکل از درمان با استفاده از یک دستگاه و نصب الکترودهایی رو سر افراد، سعی می‌شود تا با استفاده از میدان‌های مغناطیسی سلول‌های عصبی تحریک و شیوه فعالیت و عملکرد نورون‌ها و مدارهای عصبی تغییر کرده و یا اصلاح شود.

درمان وسواس با تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال

تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS) شامل ارسال سیگنال‌های مغناطیسی به مغز  است که از طریق سیم پیچ مغناطیسی روی سر افراد انجام می‌شود. کارشناسان معتقدند سیگنال‌های مغناطیسی با تحریک نواحی مغزی مرتبط با وسواس به کاهش علائم وسواس کمک می‌کنند. این روش غیرتهاجمی نیازی به جراحی ندارد و اغلب همراه با دارو و درمان استفاده می‌شود.

تحریک مغزی

تحریک مغزی (DBS) یک روش جراحی است که از برق برای تحریک مستقیم نقاطی در مغز استفاده می‌شود که در شکل‌گیری و ایجاد وسواس موثر هستند. از این روش درمانی زمانی استفاده می‌شود که دیگر روش‌های درمانی موثر واقع نشده باشند.

فناوری واقعیت مجازی و درمان OCD

واقعیت مجازی (VR) یک درمان با استفاده از واقعیت مجازی است. بیش از ۲۰ سال تحقیق در مورد اثربخشی، کاربردی بودن و دسترسی به ابزارهای درمانی مبتنی بر واقعیت مجازی بر روی اختلالات روانی، به ویژه اضطراب، فوبیاهای خاص و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) انجام شده است. در حال حاضر، بازی‌های ویدیویی در حال ایجاد و مطالعه هستند که می‌توانند افراد مبتلا به وسواس فکری عملی را در موقعیتی قرار دهند که در آن ممکن است مضطرب شوند، تغییرات ضربان قلبشان را اندازه‌گیری کنند و حتی آنها را از طریق احساساتی که این موقعیت‌ها ایجاد می‌کنند راهنمایی کنند. این شکل از مواجهه درمانی ممکن است برای افراد مبتلا به وسواس خفیف تا شدید نوید بخش باشد.

تفاوت اختلال وسواس فکری و عملی با اختلال شخصیت وسواسی فکری عملی

بین اختلال وسواس فکری عملی (Obsessive–compulsive disorder) و اختلال شخصیت وسواس فکری عملی (Obsessive–compulsive personality disorder) تفاوت وجود دارد. یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های OCD و OCPD در این است که افراد OCD می‌دانند که رفتار آن‌ها نرمال نبوده و مشکل‌ساز است و برای درمان اقدام می‌کنند، اما افراد OCPD دیگران را مقصر می‌دانند و رفتار خود را ناسازگار نمی‌دانند.

اختلال شخصیت وسواسی جبری یک‌ی از انواع اختلالات شخصیت است و به یک الگوی رفتاری ثابت و مداوم در زندگی روزمره اشاره دارد که در آن افراد ویژگی‌های کمال‌گرایی و وسواس را از خود نشان می‌دهند. افرادی که دارای اختلال شخصیت وسواسی هستند، مجموعه‌ای سفت‌وسخت از قوانین دارند، برنامه‌ها یا قوانین اخلاقی سخت‌گیرانه‌ای داشته و در اغلب اوقات به دیگران انتقاد می‌کنند. افراد دارای شخصیت وسواسی کارهای دیگران را قبول ندارند. در اختلال شخصیت وسواسی، رفتار وسواسی فقط محدود به یک یا چند فکر و رفتار وسواس‌گونه نیست. در این اختلال رفتار وسواسی در اغلب بخش‌های زندگی حضور داشته و به یک الگوی رفتاری و شخصیتی تبدیل شده است.

سخن آخر روان‌درمان

اختلال وسواس فکری و عملی (OCD) یک چالش پیچیده است که زندگی فرد را با افکار مزاحم و رفتارهای اجباری مختل می‌کند. این اختلال، فراتر از نگرانی‌های روزمره است و با علائمی چون وسواس‌های فکری (ترس از آلودگی، آسیب یا تردیدهای مکرر) و عملی (شستشوی افراطی، چک‌کردن یا نظم وسواسی) همراه است. علل دقیق OCD ناشناخته است اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، تغییرات مغزی مرتبط با سروتونین، و تجربیات استرس‌زا یا تروما در شکل‌گیری آن نقش دارند. روش‌های درمانی مانند درمان شناختی – رفتاری (CBT)، مواجهه و جلوگیری از پاسخ (ERP)، و داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRI) به افراد کمک می‌کنند تا علائم را مدیریت و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. تشخیص به‌موقع و حمایت خانواده نقشی کلیدی در روند درمان ایفا می‌کند. اختلال وسواس فکری عملی (OCD) با اختلال اختلال شخصیت وسواسی فکری عملی (OCPD) تفاوت‌هایی دارد و رویکرد درمانی این دو اختلال متفاوت است. با وجود چالش‌های ناشی از OCD، امیدواری به بهبودی با پیگیری درمان‌های تخصصی و تلاش فردی، مسیر رسیدن به تعادل روانی را هموار می‌سازد.

---

منابع:  goodtherapy, mayoclinic, psychiatry.org, webmd, verywellmind, healthline, psychcentral, psychologytoday

سوالات متداول

در این بخش به سوالات پرتکرار شما درباره اختلال وسواس فکری و عملی (OCD) پاسخ داده‌ایم:

آیا وسواس فکری عملی قابل‌درمان است؟

بله، وسواس فکری عملی با استفاده از روش‌‌هایی همچون انواع روان‌درمانی‌ها، دارو درمانی و استفاده از دستگاه‌های الکتریکی برای بهبود فعالیت مغز قابل‌درمان است.

درمان وسواس فکری چقدر طول می‌کشد؟

درمان وسواس فکری عملی به طور میانگین به حدود یک سال زمان نیاز دارد. روان‌درمانی‌ها از جمله درمان شناختی رفتاری حداقل بین ۱۶ تا ۲۰ هفته به طول می انجامد و اثر گذاری داروها نیز ۲ تا ۳ ماه زمان می برد. مدت زمان درمان وسواس فکری با توجه به شدت بیماری و نظر متخصص تغییر می کند.

برای وسواس فکری عملی چه کنیم؟

برای درمان وسواس فکری عملی باید با روان‌شناس و روان‌پزشک مشورت کرد تا با توجه به شرایطی مثل سن، جنسیت و شدت بیماری بهترین روش درمانی؛ مانند روان‌درمانی و دارو درمانی برای درمان وسواس فکری انتخاب شود.

آیا وسواس فکری عملی OCD سرایت می‌کند؟

خیر، وسواس یک اختلال روانی است که ممکن است از طریق ژنتیک و والدین و خانواده منتقل شود؛ اما مسری نیست.

 وسواس فکری چند سال طول می‌کشد؟

این موضوع که وسواس فکری چقدر طول می‌کشد، کاملاً بستگی به شرایط بخصوص هر فرد دارد؛ اما معمولاً وسواس یک اختلال مزمن است. بعضی افراد وسواس را به شکلی حاد و گذرا در دوره‌ای از زندگی تجربه می‌کنند و بعضی دیگر مبتلا به وسواس مزمن هستند که در طول زندگی همراه آن‌ها خواهد بود. وسواس می‌تواند از دوران کودکی، نوجوانی، بزرگسالی و حتی سالمندی شروع شده و تا زمانی که درمان نشود ادامه پیدا کند.

آیا وسواس فکری عملی در کودکان هم وجود دارد؟

وسواس فکری و عملی می‌تواند در کودکان هم ایجاد شود، اما کودکان ممکن است افکار وسواسی یا رفتارهای خود را به دلیل خجالت از دیگران پنهان کرده و یا فکر کنند که این افکار و اعمال عادی است.

چه زمانی برای درمان وسواس فکری عملی OCD به روان‌شناس مراجعه کنیم؟

هر زمان که علائم وسواس شدت پیدا کرده به شکلی که افکار و اعمال وسواسی قابل‌کنترل نبوده و در زندگی فرد ایجاد مشکل کنند، لازم است تا به یک روان‌شناس خوب مراجعه کنید.

آیا تست وسواس فکری معتبر وجود دارد؟

بله، ابزارهای استانداردی مانند پرسشنامه یل – براون (Y-BOCS) برای ارزیابی شدت اختلال وسواسی عملی استفاده می‌شوند.