افراد مبتلا به اختلال بدریخت انگاری زمان زیادی را صرف نگرانی درباره عیب‌های ظاهری‌شان می‌کنند. معایبی که اغلب از نظر دیگران قابل تشخیص نیستند.
ابتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن به این معنا نیست که فرد مبتلا مغرور و از خود راضی است. درحالیکه این اختلال می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد و زندگی فرد مبتلا را تحت تأثیر قرار دهد.
اختلال بدریخت انگاری بدن (body dysmorphic) چیست؟
اختلال بدریخت انگاری بدن (بدشکل انگاری بدن) یک اختلال روانشناختی است که ذهن فرد مبتلا مدام درگیر عیب و نقص در ظاهرش است که به نظر دیگران شاید آن عیب و نقص خیلی جزیی بوده یا حتی قابل تشخیص نباشد.
ولی فرد مبتلا به دلیل آن عیوب، احساس شرمساری و اضطراب کرده و از موقعیت‌های اجتماعی دوری می‌کند.
اگر فردی به اختلال بدریخت انگاری بدن مبتلا باشد وسواس شدیدی نسبت به ظاهر و بدنش خواهد داشت. مرتب جلوی آینه خود را چک خواهد کرد، مدام ظاهرش را مرتب و آرایش کرده و به دنبال اطمینان خاطر میگردد و گاهی اوقات این کار روزانه ساعت‌ها طول میکشد.
مشخصه ابتلا به این بیماری آن است که این احساس نقص و رفتارهای تکراری باعث بروز پریشانی شدیدی در شخص شده و توانایی او در انجام کارهای روزمره را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
فرد احتمالا به روش‌های آرایشی متعددی متوصل خواهد شد تا نقایص را بپوشاند.
و بعد از انجام این روش‌ها احتمالا به مدت کوتاهی احساس رضایت خواهد کرد، ولی اغلب احساس اضطراب برمی‌گردد و دوباره جستجوی روش برطرف کردن عیب و نقص حس شده را از سر خواهد گرفت.
روانشناسان چگونه اضطراب را درمان می کنند؟
درمان اختلال بدریخت انگاری بدن ممکن است شامل درمان شناختی رفتاری و استفاده از دارو باشد.
در هر سنی احتمال ابتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن وجود دارد. ولی در نوجوانی و سال‌های اولیه جوانی شایع‌تر است. هم زنان و هم مردان می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند.
علائم اختلال بدریخت انگاری بدن
فرد مبتلا ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- نگرانی زیاد درباره نقاط به خصوصی از بدن‌شان (مخصوصا صورت)
- صرف زمان بسیار زیادی برای مقایسه ظاهر خود با دیگران
- نگاه کردن مکرر به تصویر خود در آینه یا دوری کردن از آینه‌ها
- تلاش زیاد برای پنهان کردن معایب، برای مثال صرف زمان بسیار زیادی برای شانه کردن مو، آرایش کردن و یا انتخاب لباس
- نیشگون گرفتن پوست برای صاف کردن آن
این اختلال می‌تواند زندگی روزانه شامل کار، زندگی اجتماعی و روابط فرد مبتلا را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
اختلال بدریخت انگاری بدن می‌تواند منجر به افسردگی، خودزنی و حتی افکار خودکشی شود.
برای مطالعه مطالب بیشتر راجع به افسردگی، کلیک کنید.
دریافت کمک برای اختلال بدریخت انگاری بدن
اگر شخصی فکر می‌کند که به اختلال بدریخت انگاری بدنی مبتلا شده است حتما باید با یک متخصص حاذق صحبت کند.
روانشناس شما احتمالا تعدادی سوال درباره علائم اختلال و نحوه تأثیر آنها بر زندگی فرد می‌پرسد و حتی ممکن است از فرد سوال کند که آیا تا به حال افکارخودکشی یا آسیب به خود داشته است یا خیر.
دریافت کمک برای اختلال بدریخت انگاری ممکن است برای فرد مبتلا خیلی دشوار باشد. اما مهم است که همیشه بخاطر داشته باشیم که دلیلی برای احساس شرمندگی یا خجالت برای عنوان کردن این مشکل وجود ندارد.
اقدام کردن برای درمان این بیماری بسیار مهم است زیرا علائم به خودی خود و بدون درمان ناپدید نخواهند شد و احتمال شدیدتر شدن علائم هم وجود دارد.
اختلال بدریخت انگاری بدن چگونه درمان می‌شود؟
علائم اختلال بدریخت انگاری بدن با درمان بهبود پیدا می‌کنند (چشم انداز اقدام به درمان مثبت است).
اگر فرد مبتلا علائم خفیفی از اختلال بروز دهد، باید به نوعی از درمان مشاوره‌ای به نام درمان شناختی رفتاری (CBT) ارجاع داده شود که هم به صورت انفرادی و هم به صورت گروهی برگزار می‌شود .
چنانچه شدت علائم در فرد متوسط باشند، ممکن است درمان شناختی رفتاری برای او تجویز شود یا استفاده از داروهای ضد افسردگی از دسته مهارکننده های بازجذب انتخابی سروتونین.
اگر علائم شدیدتر بودند یا روش‌های درمان دیگر تأثیر نداشتند باید درمان شناختی رفتاری همزمان با استفاده داروهای مهارکننده های بازجذب انتخابی سروتونین انجام شود.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
درمان شناختی رفتاری می‌تواند از طریق تغییر طرز تفکر و رفتار فرد مبتلا، به کنترل علائم اختلال بدریخت انگاری بدن کمک کند.
این درمان به فرد مبتلا کمک می‌کند تا عواملی که علائم اختلال را تحریک می‌کنند را بشناسد و به آنها یاد می‌دهد چطور به طرز متفاوتی درباره علائم فکر کرده و عادت‌هایشان را کنترل کنند.
طی روند جلسات، فرد مبتلا و درمانگر او با توافق یکدیگر اهداف درمان را مشخص کرده و با هم برای رسیدن به آن اهداف کار خواهند کرد.
همه چیز راجع به درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری برای درمان اختلال بدریخت انگاری بدنی معمولاً دربرگیرنده تکنیکی است که به مواجهه و پیشگیری از پاسخ معروف است.
این تکنیک به تدریج فرد مبتلا را با شرایطی مواجه می‌کند که باعث می‌شود افکار وسواس‌گونه درباره ظاهرش به سراغش بیایند و دچار اضطراب شود.
در چنین شرایطی درمانگر به فرد مبتلا کمک خواهد کرد تا در این موقعیت راه‌های دیگری برای مدیریت احساسات و اضطرابش پیدا کند، تا با گذر زمان فرد بتواند بدون احساس خجالت و ترس، آن احساسات را کنترل کند.
همچنین احتمال دارد به فرد مبتلا اطلاعاتی داده شود تا در خانه مطالعه کند و حتی شاید درمان شامل کار گروهی هم شود. چگونگی انجام این روش‌ها به علائم فرد بستگی دارد.
درمان شناختی رفتاری کودکان و افراد جوان معمولا اعضای خانواده یا مراقبان آنها را هم در پروسه درمان درگیر می‌کند.
برای مطالعه مطالب بیشتر در زمینه روانشناسی خانواده و خانواده درمانی، کلیک کنید.
داروهای مهارکننده‌ی بازجذب انتخابی سروتونین
مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین نوعی داروی ضدافسردگی هستند.
انواع مختلفی از مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین وجود دارد، اما رایج‌ترین نوعی که برای درمان اختلال بدریخت انگاری بدن استفاده می‌شود فلوکستین نام دارد.
احتمال دارد تأثیرگذاری مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین بر علائم اختلال بدریخت انگاری بدن تا حدود ۱۲ هفته طول بکشد.
اگر داروها اثربخش بودند، احتمالا از فرد مبتلا خواسته می‌شود تا چند ماه به استفاده آنها ادامه دهد تا علائم اختلال بهبود بیشتری پیدا کرده و از بازگشت و عود مجدد جلوگیری شود.
استفاده از مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین چند اثر جانبی دارد، اما این اثرات جانبی اغلب در عرض چند هفته از بین می‌روند.
البته در طول چند هفته آغازین درمان، متخصص فرد مبتلا را به دقت تحت نظر خواهد داشت.
دقت داشته باشید که در میان گذاشتن هر نوع احساس یا اضطراب خاص یا داشتن افکار خودزنی با درمانگر از اهمیت بالایی برخوردار است.
اگر هیچ کدام از علائم اختلال، دیگر وجود نداشته باشد احتمالا استفاده از داروی مهارکننده بازجذب انتخابی سروتونین قطع خواهد شد.
عمل قطع دارو به تدریج با کم کردن دوز دارو در طول زمان انجام خواهد شد تا متخصص از عدم بازگشت (عود مجدد) علائم اطمینان حاصل کرده و از اثرات جانبی قطع دارو (علائم ترک دارو) از قبیل افسردگی جلوگیری شود.
افراد بزرگسال زیر ۳۰ سال باید در زمان استفاده از داروها به دقت تحت نظر باشند، زیرا در مراحل اولیه درمان و زمان استفاده از داروها ممکن است افکار خودکشی و یا آسیب رسانی به خود در ذهن‌شان ایجاد شود.
کودکان و افراد جوان اگر علائم اختلال بدریخت انگاری بدن شدیدی نشان دهند برایشان مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین تجویز می‌شود.
در مورد نوجوانان فقط در صورت ویزیت روانپزشک و صلاحدید وی تجویز می‌توان دارو را پیشنهاد کرد.
سایر درمان ها
اگر بعد از ۱۲ هفته درمان رفتاری شناختی و استفاده از داروهای مهارکننده بازجذب انتخابی سروتونین علائم اختلال بدریخت انگاری بدن را بهبود نبخشد، احتمالا داروی دیگری به نام کلومی‌پرامین تجویز می‌شود.
اگر هیچ پیشرفتی درعلائم دیده نشود، فرد مبتلا باید به یک کلینیک یا بیمارستان سلامت روان با تخصص در اختلال بدریخت انگاری بدن ارجاع داده شود.
احتمالا این مراکز ارزیابی عمقی‌تری از اختلال بدریخت انگاری بدنی انجام خواهند داد.
شاید برای فرد مبتلا درمان شناختی رفتاری بیشتر و درمان متفاوتی به همراه داروهای ضدافسردگی متفاوت تجویز کنند.
علل اختلال بدریخت انگاری بدن
علل ایجادکننده اختلال بدریخت انگاری بدن دقیقا شناخته شده نیستند، اما شاید به عوامل زیر بستگی داشته باشد:
ژنتیک: احتمال ابتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن برای کسانی که در بستگان‌شان فردی مبتلا به این اختلال و اختلال وسواس جبری را دارند بالاتر است.
عدم تعادل شیمیایی در مغز
تجربه تروماتیک در گذشته: اگر شخصی در زمان کودکی مورد اذیت و آزار، قلدری یا سوءاستفاده قرار گرفته باشد، احتمال ابتلای او به اختلال بدریخت انگاری بدن بالاتر است.
افراد دیگری که به اختلال بدریخت انگاری بدن مبتلا هستند مشکل سلامت روان دیگری هم دارند مثلاً اختلال وسواس جبری، اختلال اضطراب فراگیر یا اختلال خوردن.
کارهایی که برای کمک به اختلال بدریخت انگاری بدن مفید هستند
گروه‌های حمایتی برای اختلال بدریخت انگاری بدن
برای برخی از افراد تماس گرفتن با گروه حمایتی یا عضو شدن در یک گروه حمایتی مفید بوده است چون توانسته‌اند اطلاعات، توصیه و راهنمایی‌های عملی برای کنترل اختلال بدریخت انگاری بدن بدست بیاورند.
تمرین‌های ذهن آگاهی می‌تواند به افراد مبتلا در زمان احساس اضطراب یا افسردگی کمک کنند.
برای برخی از افراد هم دور هم جمع شدن با دوستان و خانواده یا انجام یک کار جدید مفید بوده و به آنها کمک می‌کند سلامت روانی‌شان را بهبود بخشند.
ریلکس کردن و تمرین‌های تنفس هم برای کاهش استرس و اضطراب می‌تواند مفید باشد.
سلام. ممنون از مطالب خوبتون. یکی از کتاب هایی که بسیار کاربردی هست و به دیگران توصیه می کنم، کتاب اختلال بدریخت انگاری بدن هستش که نشر ارجمند منتشر کرده و توسط دکتر محسن احمدی طهور و دکتر مصطفی پیمبری ترجمه شده است.
متشکرم .عالی و کاربردی بود