توسعه فردی (Personal development)، به مجموعه کارهایی گفته می‌شود که باعث موفقیت، رشد فردی و دستیابی به اهداف زندگی می‌شود. تقویت مهارت‌های فردی به‌عنوان یکی از انواع زمینه‌های مشاوره فردی، به افراد کمک می‌کند تا از حداکثر ظرفیت خود، در جهت بهبود کیفیت زندگی استفاده کنند. لیست مهارت‌های توسعه فردی شامل همدلی، مهارت تصمیم‌گیری، تفکر انتقادی و چند مهارت مهم و کاربردی دیگر می‌شود. برای آشنایی بیشتر با مفهوم توسعه فردی و انواع مهارت‌های آن، این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.
توسعه فردی چیست؟
توسعه فردی به تلاش همه‌جانبه برای ارتقای توانایی‌ها و یادگیری مهارت‌های زندگی برای رسیدن به خودشکوفایی گفته می‌شود. فردی که بتواند زوایای مختلف زندگی خود را دستخوش تغییرات مثبت کند، به‌عنوان فردی موفق شناخته می‌شود.
کارمندی را تصور کنید که به‌مرور زمان مهارت‌های شغلی خود را ارتقا می‌بخشد. او با پوشاندن نقاط ضعف و پرورش نقاط قوت خود، به جایگاه شغلی بالاتر دست پیدا می‌کند. این اتفاق درهای جدیدی از فرصت‌های جذاب کاری و اجتماعی را برایش باز می‌کند و اعتماد بنفس او را تقویت می‌کند.
سه گام اول توسعه فردی
چگونه می‌توان فرد موفقی بود؟ برای دستیابی به هدف‌هایی که در سر می‌پرورانیم چه کارهایی باید انجام دهیم؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها باید بگوییم که دستیابی به توسعه فردی نیازمند برداشتن چند گام اساسی است. سه گام اول توسعه فردی عبارتند از:
- شناخت خود: اولین قدم در توسعه فردی، آگاهی از نیازها، نقاط ضعف و قوت است.
- تعیین اهداف: در گام دوم، اهداف و مقصد ایده‌آلی که می‌خواهید به آنها دست پیدا کنید را تعیین کنید.
- برنامه ریزی: برای رسیدن به اهداف کوتاه مدت و بلند مدت، یک نقشه راه توسعه فردی مشخص کنید.
مطلب مرتبط: مهارت های نرم چیست؟معرفی ۱۵ مهارت نرم و روش های تقویت آن
لیست مهارت‌های توسعه فردی
برای آنکه بتوانید در مسیر توسعه و بهبود قرار بگیرید، لازم است تا مهارت‌های مهمی را در خود تقویت کنید. بکارگیری این مهارت‌ها در کنار یکدیگر، می‌توانند ضامن موفقیت همه افراد باشند. جدول لیست مهارت‌های توسعه فردی:
|
لیست مهارت‌های توسعه فردی |
|
| همدلی | تلاش برای درک احساسات و عواطف دیگران بدون قضاوت کردن |
| تصمیم گیری | توانایی بهترین انتخاب برای خود از میان گزینه های متعدد و مختلف موجود |
| حل مسئله | مهارت حل و فصل مشکلات، چالش ها و بحران های شکل گرفته در زندگی |
| انتقاد پذیری | میزان تحمل مخالفت دیگران و پذیرش دیدگاه ها و نقطه نظرات متضاد |
| خودشناسی | سطح شناخت نیازها، خواسته ها، علایق، نگرش و اهداف خود در طول زندگی |
| انعطاف پذیری | مهارت سازگاری در برابر تغییرات و ظرفیت هماهنگ شدن با شرایط جدید و متفاوت |
| همکاری | شیوه برقراری رابطه با دیگران در کارهای گروهی و تلاش برای تحقق اهداف تیم |
| حل تعارض | بررسی تعارضات و مشکلات پیش آمده به منظور حل آنها به بهترین شکل ممکن |
| آینده نگری | توانایی در نظر گرفتن اتفاقات و توجه به فرصت ها و موانع احتمالی پیش رو |
| ذهنیت رشد | داشتن ذهنیتی که به دنبال کسب موفقیت، کنجکاوی، یادگیری و ارتقای فردی |
| خود مراقبتی | محافظت از جسم، روان و زندگی خود در برابر عوامل آسیب زای درونی و بیرونی |
| مهارت‌های ارتباطی | برقراری روابط موثر با دیگران و قابلیت ایجاد دوستی ها و همکاری های ارزشمند |
| مدیریت زمان و نظم | برقراری تعادل بین کار و زندگی شخصی و حداکثر استفاده از زمان برای انجام کارها |
| کنجکاوی و یادگیری | تلاش برای یادگیری بیشتر به منظور تقویت نقاط قوت و جبران نقاط ضعف |
| مهارت شنیدن | مهارت شنیدن صحبت اطرافیان و تلاش برای درک هدف اصلی کلام گوینده |
ابعاد توسعه فردی
رشد شخصی و بهبود شخصیت و کیفیت زندگی فقط محدود به یک زمینه خاص نمی‌شود و لازم است تا برای رشد تمام زمینه‌های زندگی تلاش شود. اینکه کدام زمینه‌ها در توسعه فردی مهم هستند شامل موارد زیر می‌شود:
- سلامت روان
- روابط بین فردی
- مسائل اخلاقی
- عواطف و هیجانات
- سلامت جسم
سلامت روان
یکی از ابعاد مهم توسعه فردی، استفاده از مشاوره فردی یا روان‌درمانی برای تقویت سلامت روان و ذهن است. روان انسان نقش مهمی در انگیزه، امیدواری و تلاش برای رسیدن به خواسته‌ها دارد. یک فرد افسرده دائماً درگیر افکار ناراحت‌کننده و نشخوارهای ذهنی خود است. در نتیجه نمی‌تواند به جلو حرکت کند و متأسفانه دیگران او را فردی تنبل و بی‌انگیزه می‌دانند.
از طرف دیگر لازم است تا برای تقویت قدرت ذهن کارهای مفیدی مانند حل مسائل پیچیده ذهنی، شرکت در دوره‌های خلاقیت و ورزش جزو برنامه زندگی باشد. به چالش کشیدن ذهن، ظرفیت آن را افزایش خواهد داد و باعث پویایی و خلاقیت در کار، تحصیل و در نهایت رشد شخصی می‌شود.
روابط بین فردی
ممکن است مهارت‌ها و قابلیت‌های زیادی داشته باشید، اما تا زمانی که این داشته‌ها را نتوانید ابراز کنید و به دیگران نشان دهید، فایده چندانی برای شما نخواهد داشت. بخش مهمی از توسعه فردی به مهارت برقراری ارتباط موثر مربوط است. ارتباطات بین فردی کمک می‌کنند تا بتوانید خودتان را به دیگران نشان دهید و از فرصت‌های پیش‌آمده برای خودتان نهایت استفاده را ببرید.
یک دانشجو را تصور کنید که در عین داشتن اطلاعات تخصصی بالا، در برقراری رابطه با استاد و سایر همکلاسی‌ها دچار مشکل است. در نتیجه استاد ممکن است به جای او، شخص دیگری که دانش کمتری دارد را برای دستیاری خود انتخاب کند.
مسائل اخلاقی
رشد فردی و شخصیتی فقط معطوف به موارد فیزیکی و مادی نیست، بلکه مسائل اخلاقی را هم مدنظر قرار می‌دهد. رشد اخلاقی باعث می‌شود که سعی کنیم انسان‌های بهتری در زندگی خود باشیم. افرادی که از نظر اخلاقی سرآمد هستند برای احساس آرامش و رفاه حال دیگران ارزش قائل هستند. دیگران نیز این افراد را اشخاصی مورد اعتماد و قابل احترام می‌دانند.
به‌عنوان مثال برای توسعه فردی در بعد اخلاقی، فروشنده‌ای را در نظر بگیرید که رعایت حال مشتریان را می‌کند و با رفتار اخلاقی خود، اطمینان آنها را جلب می‌کند. این فروشنده به احتمال زیاد نسبت به رقیبان خود، مشتریان بیشتری خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: تفکر خلاق چیست؟ ۷ تکنیک کاربردی خلاقانه فکر کردن
احساس و هیجانات
انسان موفق، کسی است که ضمن شناخت کافی از احساس و هیجاناتش، بتواند آنها را به شکلی مطلوب ابراز کند. افراد هوشمند و حرفه‌ای معمولاً توانایی مدیریت هیجان بالایی دارند. تقویت هوش هیجانی باعث می‌شود که افراد بدانند در موقعیت‌های مختلف، در حال تجربه چه احساساتی هستند و چگونه باید به آنها پاسخ دهد.
یک معلم زمانی در کار خود، موفق و توسعه‌یافته خواهد بود که در برابر رفتارهای اشتباه دانش‌آموزان بجای پرخاشگری و تنبیه کردن، آنها را با کلام متوجه کار خطا کند. این اتفاق باعث می‌شود تا دانش‌آموزان با معلم رابطه خوبی را برقرار کنند و همکاری بیشتری داشته باشند.
سلامت جسم
مغز سالم و با عملکرد بالا نیازمند بدنی است که بتواند نیازهای آن را به بهترین شکل برآورده کند. یکی از مهم‌ترین ابعاد توسعه فردی توجه به سلامت جسم و داشتن بدنی سالم است. برای آنکه بتوان انرژی کافی برای انجام مسئولیت‌های مختلف در طول روز داشت، باید ضمن ورزش کردن، خواب کافی و تغذیه سالمی داشت. سطح سلامت فیزیکی باعث افزایش کارکرد فرآیندهای مغزی می‌شود.
روش‌های تقویت مهارت‌های توسعه فردی
مهارت‌های توسعه فردی به‌راحتی و یکباره در زندگی رخ نمی‌دهند. بدست آوردن این مهارت های جذاب و کارآمد، نیازمند تلاش و کوشش بسیار هستند. انواع مهارت‌های توسعه فردی را می‌توان با انجام کارهای عملی و اقدامات کاربردی تقویت کرد. روش‌های تقویت مهارت‌های توسعه فردی را در ادامه می‌خوانید:
۱. یادگیری را فراموش نکنید
مهم‌ترین اقدامی که باید برای تقویت مهارت‌های فردی انجام دهید، آموزش و یادگیری چیزهای جدید است. در هر حوزه‌ای که هستید، از استاد دانشگاه تا تا ارائه هرگونه خدمات، لازم است تا به نوین‌ترین یافته‌ها آگاه شوید تا از دنیای به‌روز و رقبای خود عقب نمانید. تلاش برای یادگیری، یک راه مفید برای تقویت تفکر انتقادی است که شما را به فرد بهتری تبدیل می‌کند.
مطلب مفید: خودآگاهی و خودشناسی چه فوایدی دارد؟ چگونه آن را کسب کنیم؟
۲. آموزش تخصصی ببینید
کلاس‌های آموزشی می‌توانند به شما کمک کنند تا بتوانید مهارت‌های توسعه فردی خود را ارتقا ببخشید. شرکت در جلسات کتاب‌خوانی، گروه‌های آموزشی و جلسات تخصصی، آگاهی شما را افزایش می‌دهد. یادگیری مهارت‌های جدید مانند زبان انگلیسی بسیار مفید خواهند بود.
۳. توانایی که می‌خواهید ارتقا بدهید را شناسایی کنید
قبل از هر اقدامی لازم است از میان انواع مهارت‌های توسعه فردی، آن بخشی که می‌خواهید تقویت کنید را مشخص کنید. مثلاً اگر لازم است مهارت کار گروهی را گسترش دهید، شرکت در جلسات تیمی، دورهمی‌های دوستانه، کارهای تفریحی چندنفره می‌تواند کمک زیادی به شما کند.
۴. اهدافتان را مشخص کنید
درست است که تقویت تمام مهارت‌های توسعه فردی مهم هستند، اما سعی کنید تا تمرکز خود را بر بخش‌هایی بگذارید که در رسیدن به اهدافتان مؤثراند. اگر قصد دارید تا شخص موفقی باشید، تقویت مهارت حل تعارض، همدلی، مهارت تصمیم گیری، انعطاف‌پذیری و مهارت حل مسئله برای شما لازم هستند.
از دست ندهید: تکنیک پومودورو چیست و چه مراحلی دارد؟ کاربرد، فواید و معایب
۵. مسیر خود را ارزیابی کنید
لازم است تا هر چند وقت یکبار طبق یک برنامه از پیش تعیین‌شده، میزان تغییرات رخ‌داده در رفتار، شخصیت و عملکرد خود را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهید. به همین منظور می‌توانید از دوستان، همکاران و اعضای خانواده خود بازخورد بگیرید.
۶. با ترس‌های خود مقابله کنید
خارج شدن از منطقه امن می‌تواند چالش‌برانگیز و ترسناک باشد، این ترس‌ها مانعی برای رشد هستند. اینکه در جایی باشید که هیچ احساس فشاری نکنید و همه چیز برایتان عادی باشد خوب نیست. برای اینکه بتوانید توانایی‌های خود را مورد سنجش قرار دهید، باید ترس‌های خود را مدیریت کنید و موقعیت‌های جدید با وظایف جدیدتری را امتحان کنید.
۷. وارد جمع‌های جدید شوید
خودتان را وارد جمع‌های جدید کنید و ارتباطات مختلفی را تجربه کنید. صحبت کردن با افراد دریچه‌های تازه‌ای برای شما باز خواهند کرد. افرادی که دوستان زیادی دارند، معمولاً احساس تنهایی کمتری تجربه می‌کنند و اعتماد به نفس بالاتری دارند.
۸. با اهمال‌کاری مقابله کنید
اهمال‌کاری یکی از مضرترین اتفاقاتی است که هر شخص ممکن است در طول زندگی با آن مواجه شود. عقب انداختن کارها، شک و تردید و راضی شدن به همان چیزی که در اختیار است، می تواند توسعه فردی را دچار مشکل کند. برای مقابله با اهمال کاری می توان به یک دکتر متخصص روانشناس مراجعه کرد و همراه با او به دنبال شناسایی دلایل این رفتار و رفع آن اقدام کرد.
برای خواندن کلیک کنید: چگونه اهمال کار نباشیم؟ اهمال کاری و راهکارهای عملی برای مبارزه با آن
مهارت‌های توسعه فردی در محیط کار
برای آنکه در محیط کار عملکرد مناسب و قابل قبولی داشته باشید، باید مهارت‌های مختلفی را در خود بهبود ببخشید. مهارت‌های توسعه فردی در محیط کار شامل موارد زیر می‌شود:
- شنونده خوب بودن و همدلی با همکاران، صحبت‌های مهم آنها را به‌خوبی به یاد بسپارید.
- با سایرین همکاری خوبی داشته باشید تا به یک عضو ارزشمند در تیم و همکاری مطلوب تبدیل شوید.
- مدیریت زمان کنید تا مسئولیت‌ها و پروژه‌های خود را به موقع تحویل دهید و عقب‌افتادگی نداشته باشید.
- خودتان را به چالش بکشید و از انجام کارهای پیچیده اجتناب نکنید.
- با اعتماد به نفس و با انگیزه بالا رفتار کنید تا دیگران متوجه خودباوری شما شوند.
- در برابر تغییرات مختلف محیط کار مانند تغییرات محیطی و جایگزینی همکاران منعطف باشید.
- صداقت داشته باشید تا دیگران بتوانند شما را همکاری مورد اعتماد و احترام بدانند.
- تعهد کاری داشته باشید و کارهایتان را با اشتیاق انجام دهید.
- از راهنمایی کردن همکاران خود و یاد دادن چیزهایی که می‌دانید، خودداری نکنید.
برای مطالعه: مهارت نه گفتن | چگونه قاطعانه درخواستی را رد کنیم؟
مزایای توسعه فردی
رشد شخصی مزایای بسیاری هم برای خود فرد و هم اطرافیانش به همراه دارد. کسی که رفتار شایسته‌ای در فضای شخصی و حرفه‌ای زندگی دارد، فردی محبوب، دوست‌داشتنی و قابل اعتماد خواهد بود. از جمله مهم‌ترین مزایای توسعه فردی عبارتند از:
- افزایش کیفیت زندگی
- مدیریت استرس و افزایش سلامت روان
- ارتقای شغلی و تحصیلی
- مقابله کارآمد با چالش‌های زندگی
- افزایش خودباوری عزت نفس
- بهبود خودتنظیمی و تاب آوری
- افزایش کیفیت روابط بین فردی
موانع دستیابی به مهارت‌های توسعه فردی
در اینجا موانع و چالش‌هایی را ذکر کردیم که ممکن است در مسیر تقویت و کسب مهارت‌های توسعه فردی با آنها مواجه شوید. توانایی کنارآمدن و حل هرکدام از این موانع باعث می‌شود تا مسیر رسیدن به اهداف هموارتر شود. موانع مهارت‌های توسعه فردی عبارتند از:
- نداشتن امکانات کافی
- چالش با ترس و نگرانی
- عدم اعتماد به خود
- کنار آمدن با تغییرات جدید
- اهمال‌کاری و عدم تلاش
- تقابل با شک و تردید
- راضی شدن به حداقل‌ها
- کمال‌گرایی
برای مشاهده سایر مقالات مرتبط با این موضوع کلیک کنید
منابع: indeed ,betterhelp
خداوند منان را سپاسگزارم،همینطور خانم حضرت معصومه را که باشما آشناشدم
سلام و درود بر شما
مطالب مفید و آموزنده‌ای بود. آرزوی سلامتی و موفقیت برای شما دارم.
مطلب بسیار مفید و آموزنده ای بود سپاسگزاری میکنم وآرزوی موفقیت و سلامتی برایتان دارم. درضمن ستاره های بالا در مورد مفید بودن مطلب مقرراتی ندارند و معلوم نیست بیشترین امتیاز را چگونه می‌توان انتخاب نمود. اولی از راست؟ اولی از چپ؟ ستاره های وسط چه امتیازاتی را شامل می‌شوند؟ و……؟