همدلی چیست؟ بررسی انواع همدلی و راه های تقویت آن

همدلی (Empathy) یکی از انواع مهارت های زندگی در روانشناسی است و به توانایی درک احساسات، افکار، شرایط و به طور کلی آنچه که فردی دیگر در حال تجربه آن است، گفته می شود. مهارت همدلی، شامل به اشتراک گذاشتن عواطف و تلاش برای تماشای زندگی و جهان پیرامون از دید دیگران است. رفتار همدلانه همچنین می تواند موجب کاهش فشار روانی فردی شود، که در حال تجربه شرایطی ناخوشایند است. افرادی که همدلی بالایی دارند، دیگران را قضاوت نکرده و سعی می کنند برای درک موقعیتی که افراد از آن صحبت می کنند، “با کفش آن ها راه بروند”. برای آشنایی بیشتر با انواع همدلی و راه های تقویت آن، این مطلب را مطالعه کنید.

همدلی چیست؟

همدلی یک مهارت اجتماعی است، که باعث می شود افراد در روابط روزمره خود، احساسات، افکار و نظرات دیگران را درک کرده و به آن احترام بگذارند. طبق نظر انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، مهارت همدلی در رواندرمانی، باعث می شود تا یک روانشناس خوب، بتواند هیجانات، عواطف، انگیزه ها و رفتارهای مراجع را بدون قضاوت، پیش داوری و با دقت زیاد، درک کند. زمانی که همدلی در جامعه بالا باشد، رفتار های پرخاشگرایانه در جامعه کاهش و افراد با مهربانی، خشنودی و صبر بیشتر با یکدیگر رفتار می کنند. گاهی اوقات بهترین روش همدلی، صرفا حضور در کنار شخصی است که در حال رنج کشیدن بوده و گوش دادن کامل و با تمام وجود به صحبت هایش است و نه هیچ چیز دیگر.

کارل راجرز: همدلی عبارت است از، تلاش برای درک آنچه در دنیای طرف مقابل می گذرد، به شکلی که انگار دنیای شخصی خودمان است.

خوشبختانه همدلی به عنوان یک مهارت مهم، لازم و مفید برای فرد و جامعه، از طریق توجه به برخی نکات و تمرین های مرتبط با افزایش میزان درک دیگران، قابل پرورش و تقویت است. بررسی ها نشان می دهد که همدلی می تواند موجب افزایش میزان همکاری و کمتر شدن رفتار های تلافی جویانه شود. به عنوان یک مثال برای همدلی، آخرین باری را تصور کنید که یکی از دوستان یا آشنایان شما، عزیزی را از دست داده و شما در برخورد با او، تمام تلاش خود را بکار گرفتید تا با گذاشتن خودتان در جای او، همان احساسی را تجربه کنید که او داشته و او را تا جای ممکن درک کردید.

تفاوت همدلی و همدردی

فرق میان همدلی و همدردی در این است، که همدلی یک مهارت بوده و افراد با همدلی بالا سعی می کنند تا جهان را همانطور ببینند که فردی دیگر در حال تجربه آن است و هیچ قضاوتی در ارتباط همدلانه وجود ندارد؛ اما همدردی (Sympathy)، در وجود همه انسان ها وجود داشته و نیازی به یادگیری ندارد، افراد هنگام همدردی خود را جای دیگری نگذاشته و از زاویه دید خودشان به مسائل آن ها نگاه می کنند.

مطلب خواندنی: بلوغ عاطفی یا پختگی چیست؟ چگونه می‌توان به بلوغ عاطفی رسید؟

ویژگی افراد با همدلی بالا

افرادی که مهارت همدلی در آن ها بالا بوده و ظرفیت زیادی برای برخورد های همدلانه با دیگران دارند، دارای ویژگی هایی هستند که آن ها را از دیگران متفاوت می کند. افراد همدل، معمولا به عنوان افرادی “امن”، شناخته می شوند که دیگران می توانند به راحتی به آن ها اعتماد کنند. سایر ویژگی هایی که نشان می دهد افراد از مهات همدلی برخوردار هستند، عبارتند از:

• مهارت گوش دادن فعال و همدلانه
• شنونده مشکلات دیگران
• توانایی بالا در درک احساسات دیگران
• توجه کافی به دیگران و مسائل آن ها
• مهارت بالا در گفتگوی روزمره
• توجه و تمرکز زیاد بر مشکلات اطرافیان
• توانایی قرار دادن خود در شرایط دیگر
• توجه به تجربیات شخصی دیگران
• برقراری احساس آرامش در مکالمات
• مراجعه دیگران به آن ها هنگام احساس تنش و آشفتگی
• عدم قضاوت و پیش داوری نسبت به دیگران
• تلاش برای کمک به کاهش رنج دیگران
• صداقت بالا در گفتگو
• اهمیت دادن به دیگران و مسائل آن ها

بیشتر بخوانید: ویژگی های مشاور و روانشناس خوب

انواع همدلی

انواع مختلفی از همدلی وجود دارد که هر کدام از آن ها جنبه متفاوتی از ارتباط میان افراد را در بر گرفته و هر شخص در شرایط مختلف، ممکن است هر یک یا مجموعه ای از آن ها را تجربه کند. انواع همدلی، شامل  انواع همدلی عبارتند از:

• همدلی عاطفی
• همدلی جسمی
• همدلی شناختی
• همدلی دلسوزانه
• همدلی غیر کلامی

همدلی عاطفی

همدلی عاطفی، شامل توجه و در نظر گرفتن احساسات و هیجانات دیگران شده و این امکان را در اختیار افراد قرار می دهد تا آنچه دیگری از نظر احساسی در حال تجربه آن است را درک کنند. افرادی که همدلی عاطفی بالایی دارند، نسبت به احساساتی که دیگران در حال تجربه آن بوده، حساسیت داشته و در برابر عواطف دیگران، واکنش های مناسبی نشان می دهند. افراد با همدلی عاطفی، معمولا هوش هیجانی بالایی داشته و می توانند ضمن در نظر گرفتن خواسته ها و نیاز هایشان، به آنچه دیگران از نظر هیجانی در حال تجربه هستند نیز، اهمیت دهند. به عنوان مثال برای همدلی از نوع عاطفی، می توان به فردی اشاره کرد که در دوره قاعدگی یا پریود همسر یا دختر خود، سعی می کند تا نوسانات هیجانی که در حال تجربه آن هستند را مد نظر قرار داده و شرایط روحی آن ها را درک کند.

همدلی جسمی

از انواع همدلی می توان به همدلی جسمی یا فیزیکی اشاره کرد، که طی آن افراد نسبت به واکنش های بدنی اطرافیان توجه نشان داده و هنگامی که یک شخص از درد فیزیکی یا مشکلی جسمی شکایت می کند، آن ها نیز تقریبا همان احساس را تجربه خواهند کرد. رفتار همدلانه از نوع جسمی، باعث می شود زمانی که یک شخص، در حال درد کشیدن جسمی است، طرف مقابل نیز احساس بد و ناخوشایند او را درک کند. به عنوان مثال برای همدلی جسمی یا فیزیکی، می توان زمانی را در نظر گرفت که افراد در حال مشاهده جا انداختن یک شکستگی استخوان یا بخیه زدن یک زخم هستند، چهره در هم و ناراحت آن ها نشانه ای از همدلی با دردی است که فردی دیگر در حال تجربه آن است.

همدلی شناختی

همدلی شناختی یا ذهنی، از مهمترین شکل های همدلی است که در آن افراد از توانایی درک دیدگاه های مختلف و متضاد، افکار، باور ها و عقاید دیگران برخوردار هستند. همدلی شناختی همچنین به مهارت درک وضعیت ذهنی شخصی دیگر و شیوه تفکر او نیز، گفته می شود. همدلی شناختی در برخی موقعیت ها مانند مذاکرات، جلسات کاری یا زمانی که افراد در حال بحث در مورد یک موضوع حساس هستند، ضروری و مهم است.

مطلب مفید: چگونه یک روانشناس خوب پیدا کنیم؟ نحوه تشخیص روانشناس خوب

همدلی دلسوزانه

نوع دیگری از همدلی وجود دارد که در آن افراد از درک احساسات و تلاش برای در نظر گرفتن شرایط خاص دیگران فراتر رفته و در تلاش برای انجام اقدامی عملی در جهت کاهش رنج اطرافیان خود بر می آیند. همدلی دلسوزانه، به عنوان یک رفتار همدلانه شامل احساس نگرانی از شرایط دیگران و تلاش برای کمک به آن ها با هدف رفع مشکل، شناخته می شود. مانند فردی که متوجه شرایط اقتصادی دشوار یکی از اطرافیان خود شده و برای حل یک مشکل بزرگ مالی، به او کمک می کند.

همدلی غیر کلامی

تفاوت همدلی غیر کلامی با دیگر انواع همدلی، این است که در همدلی از نوع غیر کلامی، افراد بدون آنکه از گفتار و کلام استفاده کنند، همدلی خود را ابراز کرده و نشان می دهند که در حال درک شرایط طرف مقابل هستند. به عنوان مثال می توان زمانی را در نظر گرفت که افراد بدون آنکه حرفی بزنند، طرف مقابل را در آغوش گرفته یا سر خود را به نشانه خوشحالی یا ناراحتی تکان دهند.

اصول مهارت همدلی

همدلی به عنوان یک مهارت زندگی، نیارمند اجرای برخی اصول و قواعد است که افراد با اجرای آن ها می توانند همدلی خوبی در روابط خود با دیگران داشته و تا جای امکان آن ها را درک کنند. اصول همدلی عبارتند از:

1. همدلی و درک دیگران
2. کمک به دیگران و مهارت همدلی
3. عدم قضاوت و پیش داوری
4. نداشتن تعصب و سوگیری در همدلی

بیشتر بخوانید: خود تنظیمی چیست؟ نظریه، انواع و روش های تنظیم خود

۱. همدلی و درک دیگران

مهمترین اصل در برقراری همدلی با افراد، توانایی درک دیگران است. افرادی که دیگران را درک می کنند معمولا به نشانه های کلامی و غیر کلامی آن ها توجه کرده و هنگام شنیدن سخنان اطرافیان، آن ها را قضاوت نکرده و انتقاد آمیز نیز حرف نمی زنند. افراد هنگام درک دیگران باید این موضوع را در نظر داشته باشند، که جای افراد نیستند و تا زمانی که دقیقا در شرایط آن ها قرار نگرفته باشند، نمی توانند نظرات قطعی در مورد آن مسئله داشته باشند. برای افزایش توانایی درک دیگران، می توانید صحبت های افراد را با دقت کامل گوش داده و به آن ها بازخورد دهید.

۲. کمک به دیگران و مهارت همدلی

کمک به دیگران، یکی دیگر از اصول مهارت همدلی در روانشناسی است، که می تواند موجب کاهش رنج و مشکلات دیگر افراد شود. از ویژگی های افراد همدل این است که به جای توجه به نقاط ضعف و نقص های افراد، نقاط قوت و توامندی هایشان را در نظر گرفته و دائما در حال تشویق آن ها هستند. افرادی که همدلی بالایی دارند، اگر کاری از دستشان برای برطرف شدن مشکلات دیگران بر بیاید، از آن ها دریغ نخواهند کرد.

مطلب خواندنی: تراپیست کیست و چه وظایفی دارد؟ فرق او با روانشناس

۳. عدم قضاوت و پیش داوری

از اصول مهم و لازم در مهارت همدلی، عدم قضاوت و پیش داوری است. زمانی که افراد برای صحبت کردن با یک فرد، پیش قدم شده و مشکلات خود را بیان می کنند، در یکی از آسیب پذیر ترین لحظات زندگی خود بوده و قضاوت کردن آن ها فقط موجب بدتر شدن شرایط روانی شده و احساس آن ها را تغییر خواهد داد. قضاوت کردن همچنین باعث می شود تا افراد خود را سانسور کرده و نتوانند آنطور که باید، خود را ابراز کنند.

۴. نداشتن تعصب و سوگیری در همدلی

چنانچه افراد هنگام گفتگو با یکدیگر درگیر سوگیری های ذهنی شده و افکار متعصبانه داشته باشند، نمی توانند احساسات یکدیگر را درک  کرده و در فرآیند تجزیه و تحلیل دیدگاه های همدیگر، دچار نقص خواهند شد. هر چه که میزان سوگیری ذهنی در مورد مسائل مختلف بیشتر باشد، امکان برقراری رابطه همدلانه کمتر خواهد شد.

برای خواندن: خودآگاهی و خودشناسی چه فوایدی دارد؟ چگونه آن را کسب کنیم؟

روش های تقویت همدلی

انسان ها از دیرباز نسبت به واکنش های عاطفی و فیزیکی یکدیگر حساس بوده و به آن توجه کرده اند، این موضوع را می توان با در نظر گرفتن اتفاقات نوع دوستانه در طول تاریخ و اشعاری که از انسانیت حرف می زنند یافت. برای تقویت همدلی و رفتار های همدلانه، می توان اقدامات زیر را انجام داد:

• سعی در گوش دادن کامل و با جزئیات به گفته های افراد
• توجه به نشانه های غیر کلامی
• تلاش برای درک دیدگاه های متفاوت و حتی متضاد دیگران
• تلاش برای در نظر گرفتن شرایط دیگران بدون قضاوت و پیش داوری
• در نظر گرفتن خود به جای دیگران
• پرسیدن سوالاتی متناسب با مسئله پیس آمده برای افراد
• اجتناب از به سخره گرفتن موارد ابراز شده در گفتگو
• اجتناب از داشتن خطاهای شناختی هنگام گفتگو
• عدم اقدام به نصیحت کردن تا زمان درخواست طرف مقابل
• ارائه بازخورد برای جلوگیری از احساس یکطرفه بودن گفتگو

موانع همدلی

برخی افراد فاقد مهارت همدلی بوده و نمی توانند احساسات، افکار و آنچه دیگران در حال تجربه آن هستند را درک کنند. این عدم همدلی می تواند مشکلاتی را در  زندگی روزمره و روابط اجتماعی اشخاص ایجاد کرده و افراد را از یکدیگر دور کند. در راه برقراری همدلی و رفتار همدلانه، موانعی وجود دارد که برخی از مهمترین آن ها عبارتند از:

• وجود برخی اختلالات روانی مانند اختلال شخصیت ضد اجتماعی و اختلال شخصیت خودشیفته
• وجود برخی سوگیری های ذهنی یا خطاهای شناختی
• رفتار های پرخاشگرایانه هنگام برقراری ارتباط با دیگران
• نگاه منطقی و استفاده از مکانیسم دفاعی عقلانی سازی
• مقصر دانستن فرد و داشتن پیش داوری و قضاوت
• بی اهمیت بودن نسبت به دیگران
• خستگی روانی ناشی از درگیر شدن بیش از حد با مشکلات دیگران
• مبتلا بودن به مشکلات سلامت روان مانند افسردگی و استرس پس از سانحه (PTSD)

خواندن این مطلب توصیه می شود:  مهارت های نرم چیست؟معرفی ۱۵ مهارت نرم و روش های تقویت آن

مزایای همدلی

همدلی در روابط با دیگران موجب افزایش کیفیت روابط اجتماعی و بالا رفتن رضایت از زندگی می شود، چرا که افراد احساس خواهند کرد که توسط دیگران درک شده و جایی برای ابراز احساسات، مشکلات و مسائل خود در اختیار دارند.

• افزایش کیفیت روابط زندگی و بالا رفتن رضایت از آن
• افزایش عزت نفس
• کاهش احساس تنهایی
• کاهش مشکلات مرتبط با سلامت روان
• برقراری روابط صمیمانه تر با دیگران و افزایش تعداد دوستان نزدیک
• تقویت هوش هیجانی
• کاهش میزان سوگیری های ذهنی
• افزایش رفتار های نوع دوستانه

برای مطالعه بیشتر: روانشناس می تواند با مراجع دوست باشد؟ اگر عاشق روانشناسم شدم چه کنم؟

منابع: psychcentral, positivepsychology, skillyouneed, psychologytoday, verywellmind