بلوغ عاطفی یا پختگی چیست؟ چگونه می‌توان به بلوغ عاطفی رسید؟

بلوغ عاطفی و روانی مانند بلوغ جنسی هم جوانب بیرونی و هم جوانب درونی دارد. در حقیقت بلوغ عاطفی به معنای مدیریت صحیح و درست عواطف و احساسات است. کسی که به بلوغ عاطفی رسیده باشد می‌تواند احساساتش را در وهله اول تشخصی دهد و به درستی نامگذاری کند و پس از آن نحوه برخورد صحیح با احساس را می داند.

کسی که به بلوغ عاطفی رسیده باشد می‌داند کجا باید قاطعانه برخورد کند و در رابطه با دیگران حد و مرز تعیین کند، کجا باید گریه کند و غم خود را به رسمیت بشناسد و کجا باید بخندد و یا هر کدام از هیجانات خوشایند دیگر مانند غرور را تجربه کند. در حقیقت بلوغ عاطفی ۳ فاکتور اصلی دارد. دسترسی به هیجانات، ابراز هیجانات و مدیریت هیجانات. فردی که به بلوغ فکری رسیده است دیدگاه درستی در رابطه با خود و هویتش دارد. او می‌تواند با کسی که دوستش دارد وارد رابطه شود بدون اینکه استقلالش به خطر بیفتد. در این مقاله به بررسی بلوغ عاطفی می‌پردازیم.

بلوغ عاطفی چیست؟

بلوغ عاطفی به معنای تشخیص و تنظیم احساسات، بروز به موقع و مدیریت آن‌ها است. بلوغ عاطفی یک مرحله از رشد فردی است که با آن فرد می‌تواند از نظر جسمی،فکری، ذهنی و عاطفی به استقلال برسد. در حقیقت حفظ استقلال فردی در روابط احساسی بعد درونی بلوغ عاطفی به شمار می‌آید. افرادی که به بلوغ عاطفی می‌رسند می‌توانند بین منطق و احساساتشان تعادل ایجاد کنند.

فردی که به بلوغ عاطفی رسیده باشد خودش را به خوبی می‌شناسد، از علاقه‌مندی‌ها و استعدادهایش باخبر است و اهدافش را در زندگی دنبال می‌کند. هیچوقت هیجانی تصمیمی نمی‌گیرد. می‌تواند خشمش را کنترل کند و به کلی می‌تواند احساساتش را مدیریت کند. در حقیقت افرادی که به بلوغ عاطفی می‌رسند مورد پسند اکثر افراد جامعه هستند و هنگامی که افراد با مشکلات و شرایط استرس‌زا برمی‌خورند با آن‌ها حتما مشورت می‌کنند و سعی می‌کنند از آن‌ها کمک بخواهند.

همچنین بخوانید:  مهارت های نرم چیست؟معرفی ۱۵ مهارت نرم و روش های تقویت آن

بلوغ عاطفی در ازدواج

بلوغ عاطفی یکی از ابعاد داشتن یک رابطه پایدار همراه با تعهد، عاشقانه و طولانی مدت است. امروزه ما زوج‌هایی را می‌بینیم که مدت زمان طولانی با هم زیر یک سقف زندگی می‌کنند اما همچنان سر قدرت و مسائل دیگر دائما در حال جدال هستند. در حقیقت این افراد در روابط بین فردی به بلوغ عاطفی نرسیده‌اند. لازمه رابطه سالم و مثبت برقراری ارتباط موثر است. زوج‌هایی که به جای جدال و دعوای مداوم به گفتگو با هم برای حل مشکلات، احساسات و عواطف خود می‌پردازند و می‌توانند عواطفشان را بیان کنند به بلوغ عاطفی رسیده‌اند.

نشانه‌های بلوغ عاطفی

مسئولیت‌پذیری

افرادی که به بلوغ عاطفی می‌رسند از مسئولیت خود در این دنیا آگاه هستند. و سعی می‌کنند گام‌هایی را در جهت تغییر رفتارهای نادرست و تقویت رفتارهای درست‌ بردارند. این بدان معناست که این افراد هنگامی که کار اشتباهی انجام می‌دهند دیگران را مقصر آن نمی‌دانند و آن‌ها را سرزنش نمی‌کنند. آن‌ها می‌دانند که وضعیت کنونی زندگیشان ناشی از تصمیماتی است که در طول زمان گرفته‌اند.

این افراد انسان‌های فروتنی هستند. به جای اینکه دائم از وضعیت خود شکایت کنند به دنبال چاره هستند و بیشتر عمل‌گرا هستند. در واقع در برخورد با مسائل راه حل محور هستند تا مشکل محور.

همدلی نشان دادن

افرادی که به بلوغ عاطفی رسیده‌اند، غالبا علاوه بر پیشرفت خود در زندگی به حمایت و پشتیبانی از سایر اطرافیان خود می‌پردازند. این افراد نسبت به اطرافیانشان نگرانی‌های خود را بروز می‌دهند و هر کمکی که از دستشان بر بیاید برای آن‌ها انجام می‌دهند.

اشتباهات خود را قبول می‌کنند

آن‌ها زمانی که مرتکب اشتباهی می‌شوند از معذرت خواهی خجالت نمی‌کشند. هیچ بهانه‌ای نمی‌آورند و اشتباه‌شان را قبول می‌کنند. اشتباه خود را می‌پذیرند و سعی می‌کنند راهی را برای جبران آن پیدا کنند. آن‌ها می‌دانند که همیشه حق با خودشان نیست. و همیشه بر این باورند که همه جواب‌ها را نمی‌دانند.

ترس از آسیب پذیری

این افراد همیشه از تجربیات منفی گذشته خود برای درس گرفتن دیگران استفاده می‌کنند تا آن‌ها نیز همان خطا را تکرار نکنند. همچنین این کار را برای همدلی بیشتر با آن‌ها انجام می‌دهند. این افراد نمی‌خواهند تصوری از یک انسان “بی‌نقص” را از خود نشان دهند. بلوغ عاطفی به معنای صادق بودن با دیگران درباره احساسات و عواطف خود است.

شناخت و پذیرش نیازها

کسانی که به بلوغ عاطفی رسیده‌اند از کمک گرفتن از دیگران خجالت نمی‌کشند. وقتی به مشکلی بر می‌خورند سعی می‌کنند آن را به اشتراک بگذارند تا کمتر احساس تنهایی و ناراحتی داشته باشند. به عنوان مثال زمانیکه به استراحت و دوری از محیط کار احتیاج داشته باشند از اینکه به رئیس خود این را بگویند خجالت نمی‌کشند. همچنین از اینکه عواطف و احساسات را با شریک زندگی‌شان به اشتراک بگذارند خجالت نمی‌کشند.

برای خود خط قرمزهای سالمی دارند.

داشتن خط قرمزهای سالم به معنای دوست داشتن و احترام به خود است. آن‌ها می‌دانند که چه زمان برای خود خط قرمز داشته باشند و نگذارند دیگران از آن عبور کنند. اگر کسی در حق آن‌ها بدی کند آن‌ها ساکت نمی‌نشینند و یا با عصبانیت و پرخاشگری به آن جواب نمی‌دهند. سعی می‌کنند با آرامش مشکل را توضیح دهند و همه چیز را اثبات کنند.

اعتماد به نفس

افرادی که به بلوغ عاطفی رسیده‌اند به خودباوری واقع بینانه نیز دست یافته‌اند. این افراد وابسته به تعریف و تمجید دیگران نیستند چرا که تصویر ذهنی واقع بینانه‌ای از خود دارند. همچنین دائما برای داشتن حال خوب به تصدیق دیگران نیازی ندارند در اینصورت زمانی که مورد تایید دیگران هم قرار نگیرند می‌توانند به مسیر خود ادامه دهند. این افراد هنگامی که با مشکل بر می‌خورند به جای زیر سوال بردن خود به حل و پیدا کردن چاره‌ای برای آن می‌پردازند.

بلوغ عاطفی در ازدواج

در حال حاضر بیشتر زوجین ملاک دوست داشتن و عشق را برای انتخاب همسر در نظر گرفته‌اند. درست است که برای ساختن یک زندگی مشترک باید عشق و علاقه وجود داشته باشد اما تنها این معیار نیست که مهم است. یکی دیگر از عوامل مهمی که در انتخاب همسر باید به آن توجه کنید، بلوغ عاطفی فرد است. بخش بزرگی از این بلوغ عاطفی در رابطه سن فرد مقابل است، از این رو هرچه سن افزایش پیدا کند در مقابل تجربه فرد و قدرت یادگیری آن هم افزایش می‌یابد.
معمولا زوجینی که در سنین پایین ازدواج می‌کنند شانس موفقیت در زندگیشان بسیار کمتر است، بیشتر نوجوانان در این سنین هنوز به بلوغ عاطفی کاملی نرسیده‌اند و همین موضوع می‌تواند عاملی برای اختلاف در زندگی آن‌ها باشد. زوجینی که به بلوغ عاطفی رسیده‌ باشند سعی می‌کنند یکدیگر را درک کنند و در زمان مواجهه با مشکلات از روی عصبانیت تصمیم نگیرند. این افراد به جای داد و بیداد و تصمیم اشتباه سعی می‌کنند بعد از اینکه به آرامش رسیدند با یکدیگر صحبت کنند. 

همسر شما زمانی که به بلوغ عاطفی می‌رسد نسبت به شما متعهد می‌شود تا مسئولیت زندگی، روابط عاطفی و روابط زناشویی را به عهده بگیرد. فردی که بلوغ عاطفی رسیده باشد متعهد می‌شود که به همسر خود وفادار بماند. این وافاداری به هیچ عنوان نباید از روی عرف جامعه باشد.

مطلب مرتبط: مدیریت هیجان چیست؟ ۱۰ تکنیک مدیریت هیجانات

نشانه های فردی که به بلوغ عاطفی نرسیده

افرادی که به بلوغ عاطفی نرسیده‌اند قطعا نمی‌توانند رفتار کاملی داشته باشند. اما چگونه می‌توان این افراد را شناخت؟ آیا در ظاهر خود نشان می‌دهند؟ در ادامه نشانه‌های فردی را برایتان بازگو می‌کنیم که به بلوغ عاطفی نرسیده است:

• افرادی که هنوز نتوانسته‌اند به بلوغ عاطفی برسند همیشه و همه جا خود را می‌بینند. در واقع این افراد به جای استفاده از کلمه “ما” تنها “من” را به کار می‌برند. 
• این دسته از افراد توانایی صحبت کردن عمیق و طولانی مدت را ندارند. تنها دلیل آن هم می‌تواند عدم درک طرف مقابل و تنها برتر بودن خود باشد. معمولا هم برای فرار کردن از این شرایط به دنبال بهانه می‌گردند. 
• سریع حالت دفاعی به خود می‌گیرند. این دسته از افراد به هیچ عنوان انتقاد پذیر نیستند و در صورتی که بخواهید موضوعی را با آن‌ها درمیان بگذارید ممکن است حالت تدافعی داشته باشند. 
• این دسته از افراد به هیچ عنوان نمی‌توانند تقصیر کار اشتباه خود را گردن بگیرند. در واقع برای جبران اشتباهات خود به دنبال مقصر جلوه دادن دیگران هستند. 
• شما با بودن در کنار این آدم بیش از قبل احساس تنهایی می‌کنید. 
• این افراد به شدت نیاز به محبت و توجه دیگران دارند، در صورتی که این نیاز آن‌ها ارضا نشود برای جلب توجه کارهای بسیاری انجام می‌دهند. 
• به هیچ عنوان مسئولیت پذیر نیستند و نمی‌توان برای انجام کارها به آن اعتماد کنید. 
• در مقابل مشکلات بی توجه و بی مسئولیت هستند، از این رو همیشه خوشحال هستند و هیچ دلیلی برای غم ندارند.

 

آیا میان رسیدن به بلوغ عاطفی و سن رابطه‌ای وجود دارد؟

به طور خلاصه: هم می‌توان گفت بله و هم می‌توان گفت خیر. فاکتورهای زیادی وجود دارد که می‌تواند بر سطح بلوغ عاطفی فرد تاثیر بگذارد. قرار گرفتن در معرض طیف وسیع‌تری از تجربیات در سنین پایین یکی از این موارد است. یک مطالعه نشان داد است که مصرف الکل و مواد مخدر می‌تواند بر میزان بلوغ عاطفی در فرد تاثیرگذار باشد. افرادی که به بلوغ عاطفی رسیده‌اند اجازه نمی‌دهند عاملی مانند سیگار و یا الکل سلامتی‌شان را به خطر بیندازد.

قسمت‌های حیاتی مغز مانند قشر پیشانی که به مهار رفتارهای خطرناک کمک می‌کند تا سن ۲۵ سالگی کاملاً رشد نمی‌کند. این امر می‌تواند دلیل بسیاری از احساسات جوانان باشد به همین دلیل افراد جوان غالباً غیر قابل پیش بینی به نظر می‌رسند.

با این وجود سطح بلوغ عاطفی در فرد به میزان هوش هیجانی او بستگی دارد. و یا حتی روشی که برای پاسخ دادن به مسائل و مشکلات چالش برانگیز انتخاب می‌کنند. حتی افراد بزرگسال نیز می‌توانند به بلوغ عاطفی نرسیده باشند. به همین دلیل ممکن است شما با فردی مواجه شوید که از نظر سن و سال از شما خیلی کمتر باشد اما به بلوغ عاطفی رسیده باشد.

 

بلوغ عاطفی در مردان

مردان تا سن ۴۳ سالگی به طور کامل بالغ نمی‌شوند. می‌توان گفت که در سن ۴۳ سالگی آن‌ها کاملا به بلوغ عاطفی می‌رسند. در حالیکه این عدد برای زنان فرق می‌کند. زنان در سن ۳۲ سالگی کاملا به بلوغ عاطفی می‌رسند.

 

بلوغ عاطفی در زنان

معمولا بلوغ عاطفی زنان همزمان با بلوغ آن‌ها خواهد بود. در سن بلوغ معمولا تغییرات بیولوژیکی بسیاری در بدن رخ می‌دهد، چه بسا در مواردی رفتار و اخلاق فرد به طور کامل تغییر پیدا خواهد کرد. معمولا زنان در دوران بلوغ عاطفی به دنبال استقلال و آزادی بیشتر هستند. در زمان بلوغ عاطفی زنان، سطح هورمون‌های بدن به شدت تغییر می‌کند و همین موضوع می‌تواند دلیلی بر رفتارهای پرخاشگرانه افراد باشد.
بسیاری از زنان در زمان بلوغ خود، نسبت به تغییراتی که در بدنشان ایجاد می‌شود واکنش خوب و مثبتی نشان می‌دهند. تنها دلیل آن هم می‌تواند این موضوع باشد که احساس بزرگ شدن و بلوغ را دارند. اما این بلوغ عاطفی روی روحیه و شخصیت زنان تاثیرگذاری بالایی دارد. ازجمله این تاثیرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• زنان در این دوران بسیاری احساساتی و زودرنج می‌شوند. البته بخش بزرگ این احساساتی شدن افراد به دلیل بلوغ آن‌ها است و نیمی از آن هم به دلیل بلوغ عاطفی فرد است.
• در مقابله با مشکلات گریه می‌کنند. 
• زنانگی آن‌ها افزایش پیدا می‌کنند. تمایل زنان در پوشیدن لباس‌های رنگی، استفاده از وسایل آرایش و… بیشتر می‌شود.
• به دلیل قرار گرفتن در دوران بلوغ عاطفی سعی می‌کنند خود را با دیگران مقایسه کنند. این قیاس به هیچ عنوان درست نیست و تنها موجب سلب اعتماد می‌شود. 
• طرز فکر افراد با توجه به محیطی که در آن قرار گرفته‌اند تغییر می‌کند

 

چگونه می‌توان به بلوغ عاطفی رسید؟‌

رسیدن به بلوغ عاطفی فرد می‌تواند تحت عوامل مختلفی قرار بگیرد. در واقع رسیدن به بلوغ عاطفی می‌تواند یک امر اکتسابی باشد که فرد باید آن را از طریق آموزش، بالا بردن اطلاعات و… کسب کند. فرد در این آموزش‌ها در رابطه با کنترل خشم، انتقاد پذیری، مهارت ارتباطی، مهارت حل مسئله و…. را می‌آموزد. مواردی هستند که با رعایت آن‌ها بلوغ عاطفی فرد بهبود پیدا می‌کند. 

• داشتن صداقت و دوری از مقصر جلوه دادن دیگران
• پذیرش واقعیت‌ها و مسئولیت در زندگی
• رها شدن از وابستگی‌ها
• پذیرش خود و دوری از تفکرات غیرواقعی

یاد بگیرید که احساسات خود را شناسایی کنید.

شناخت احساس خود اعم از غم، خشم، شرم و یا حتی حسادت می‌تواند به شما کمک کند تا درک کنید چرا در چنین موقعیتی چنین واکنشی نشان دادید.

برای خود خط قرمزهای سالم تعیین کنید.

از نظر عاطفی بالغ بودن به معنای آن است که نگذارید کسی از مرزهای شما عبور کند. به عنوان مثال اگر شخصی برای شما دائما تعیین تکلیف می‌کند با گذاشتن خط قرمز برای خود نشان می‌دهید که اجازه نمی‌دهید کسی اعتماد به نفس شما را خدشه دار کند.

سخن آخر روان‌درمان

آگاهی از ارزش خود و همچنین ارزش دیگران، چیزی است که به ما کمک می‌کند زندگی شادتر و با کیفیت‌تری داشته باشیم. عذرخواهی از اطرافیانمان، اعتراف به مواقعی که به کمک احتیاج داریم، و جلب حمایت همه این‌ها راه‌هایی برای رشد شخصی ماست. هرچه بیشتر بخواهیم مسئولیت‌پذیر باشیم ارتباط و تعلق خاطر بیشتری پیدا می‌کنیم. به طور خلاصه، بلوغ عاطفی انتخابی است که همه ما می‌توانیم کم کم به آن برسیم.

---

منابع: healthline