مهارت مدریت هیجان یا مدیریت احساسات، یکی از انواع مهارت های مهم و اساسی است که در سلامت روانی، کیفیت زندگی و عزت نفس نقشی اساسی دارد. مدیریت هیجان به معنای افزایش شناخت و آگاهی، توانایی تجزیه و تحلیل، کنترل و ابراز مناسب و به موقع هیجانات است. بدون داشتن مهارت مدیریت هیجان، افراد قادر نخواهند بود آنطور که دوست دارند رفتار کرده و دائما دچار مشکل با خود و دیگران می شوند. مدیریت هیجان به درک آنچه در درون هر فرد گذشته و شیوه بیرونی آن گفته می شود. در زندگی هیجانات مختلفی در انسان ها شکل می گیرد، که هر کدام واکنش فیزیولوژی و روانی خاصی را برانگیخته می کند. مدیریت هیجان به افراد کمک خواهد کرد تا ضمن ابراز صحیح هیجاناتشان، از آسیب های مربوط به سرکوب یا ابراز نادرست هیجاناتشان جلوگیری کنند. اگر شما هم قصد دارید مهارت مدیریت هیجان را در خود بهبود ببخشید، خواندن این مطلب را توصیه می کنیم.
مدیریت هیجان چیست؟
مدیریت هیجان (emotion management)، از انواع مهارت های زندگی است و به مجموعه ای از مهارت ها، تکنیک ها و روشهایی گفته میشود که به افراد کمک میکند تا هیجانات مختلف خود را شناسایی، تحلیل، و کنترل کنند. مهارت مدیریت هیجان به افراد کمک میکند تا با چالش های زندگی به شکلی مناسب مقابله کرده و هیجانات متعددی که در زندگی تجربه می کنند را به شکلی مدیریت کنند که باعث افزایش کیفیت زندگی، بهبود روابط اجتماعی و تفویت عملکرد کلی در زندگی شان شود. افرادی که توانایی مدیریت هیجان پایینی دارند، در اغلب اوقات نمی توانند آن طور که باید ابراز وجود کرده و احساساتشان را بیان کنند، در نتیجه درروابط بین فردی و اجتماعی دچار مشکلات زیادی خواهند شد. مدیریت یا کنترل هیجان، به افراد کمک می کند تا ضمن شناخت انواع هیجانات، از تسلط هیجانات منفی کم و هیجانات مثبت را افزایش دهند.
افراد با مهارت مدیریت هیجان بالا، درک خوبی از نیاز ها و خواسته های خود داشته و آن ها را سرکوب نمی کنند. زمانی که مدیریت هیجان ضعیف باشد، احتمال پرخاشگری، عصبانیت، زود رنجی، از کوره در رفتن، ناراحتی شدید و به طور کلی افت عملکرد به وجود خواهد آمد و در مقابل، کنترل هیجان بالا، نشانه ای از سلامت روانی بالا بوده و موجب رفتار پخته و بالغانه تری می شود. مدیریت هیجان به خصوص در شرایط بحرانی، از اهمیتی دو چندان برخوردار میشود، چرا که دقیقا زمانی که افراد احساس از دست دادن کنترل به روی هیجاناتشان را دارند، میزان توانمندی آن ها در مدیریت هیجان و تنظیم هیجانی کمک خواهد کرد تا از شرایط دشوار گذر کنند.
مطلب مرتبط: بلوغ عاطفی یا پختگی چیست؟ چگونه میتوان به بلوغ عاطفی رسید؟
مطالعه بیشتر: طرحواره بازداری هیجانی چیست؟ از نشانه ها تا درمان
اهمیت مدیریت هیجان
مدیریت هیجان، یکی از مهمترین مهارت های زندگی است، چرا که با کیفیت زندگی و سطح عملکرد افراد ارتباط بسیار نزدیکی دارد. فردی که بتواند هیجاناتش را شناسایی کرده و بداند چه چیزی باعث شکل گیری آن هیجان شده است، آگاهی بیشتری نسبت به خود پیدا کرده و در رفتارش ثبات بیشتری مشاهده می شود. افراد بدون مدیریت هیجان ممکن است مدت ها در یک هیجان منفی باقی مانده و توانایی سازش و پذیرش آن هیجان و رفع آن با کمترین آسیب را نداشته باشند. از مهمترین دلایل اهمیت مدیریت هیجان، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش استرس و اضطراب: مدیریت هیجان به افراد کمک میکند تا با کنترل هیجانات منفی، استرس و اضطراب خود را کاهش دهند. عدم توانایی در مدیریت صحیح هیجانات، موجب بالا رفتن استرس و فرسودگی روانی می شود.
- بهبود روابط اجتماعی: افرادی که مهارت مدیریت هیجان را در زندگی خود بکار میبرند، معمولاً در برقراری روابط اجتماعی بهتر و سالم تر با دیگران موفق تر از افرادی هستند که مهارت کنترل هیجانی ندارند. این افراد توانایی بیشتری در درک دیگران داشته و در برابر نیاز ها و خواسته های افراد، واکنش بهتری نشان می دهند.
- بهبود عملکرد شغلی: مدیریت هیجان به افراد کمک می کند تا در مواجهه با فشارها و تنش های محیط کار خود، بهترین عملکرد را داشته باشند. مدیریت هیجان بالا، به ارتباط مناسب تر با همکاران و مدیران کمک کرده و موجب پیشرفت شغلی می شود.
- افزایش توانایی تصمیم گیری: یکی از دلایل اهمیت مدیریت هیجان، بالا بردن توانایی تصمیم گیری، به خصوص در شرایط خاص و بحرانی است. افرای که توانایی بالایی در مدیریت هیجاناتشان دارند، تصمیمات بهتر و مناسب تری در زندگی می گیرند که باعث بالا رفتن کیفیت زندگی آن ها می شود.
- افزایش رضایت از خود: از دیگر دلایل اهمیت مدیریت هیجان، می توان به افزایش رضایت از خود اشاره کرد. مدیریت هیجان به افراد کمک میکند تا احساسات منفی را کاهش داده و از احساسات مثبت بیشتری لذت ببرند. این اتفاق، به بالا رفتن رضایت فردی و احساس خوشبختی کمک کرده و به طور کلی موجب بهبود کیفیت زندگی می شود.
بیشتر بخوانید: مهارت حل مسئله چیست؟ مراحل و تکنیک های تقویت آن
مهارت های مدیریت هیجان
مدیریت هیجان به عنوان یک مهارت کارآمد و مهم، در بر گیرنده مهارت های کوچک تر و مهمی است، که افراد با بالا بردن توانایی خود در استفاده از این مهارت های مدیریت هیجان، کنترل بیشتری بر هیجاناتشان داشته و عملکرد خود در بیان احساساتشان را بهبود می بخشند. بکار گیری مهارت های مدیریت هیجان در طول زندگی، به افراد کمک می کند تا هیجانات خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت کرده و در مواجهه با چالشهای زندگی، عملکرد بهتری داشته باشند. مهارت های مدیریت هیجان عبارت اند از:
- شناخت هیجان
- تنظیم هیجان
- سازگاری با هیجان
- انعطاف پذیری هیجانی
- تحلیل عوامل تاثیر گذار بر هیجان
- ارتباط موثر
- گفتگو و حل تعارض
مطالعه بیشتر: خود تنظیمی چیست؟ نظریه، انواع و روش های تنظیم خود
مهارت شناخت هیجان
اولین و مهمترین مهارت مدیریت هیجان، شناخت هیجانات است. افراد باید هیجانات مختلف خود مانند شادی، خشم، غم وترس را شناسایی کرده و ضمن آگاهی از دلیل شکل گیری آن ها بتوانند به شیوه ای مناسب ابراز کنند.
مهارت تنظیم هیجان
مهارت مهم بعدی برای مدیریت هیجان، مهارت تنظیم هیجانات است. مهارت تنظیم هیجان، شامل کنترل عصبانیت، مدیریت استرس، تلاش برای ایجاد تعادل در احساسات و ارتباط با هیجانات دیگران است، که باعث می شود افراد هیجانات خود را تنطیم کنند و از ابراز آن ها به شکلی افراطی یا کمتر از حد ممکن، خودداری کنند.
مهارت سازگاری با هیجان
سازگاری و انطباق با هیجان، به معنای توانایی افراد برای مدیریت هیجانات خود در رویارویی با شرایط مختلف است. افراد با توانایی بالا در مهارت سازگاری با هیجان، می توانند هیجانات مثبت و منفی و علت زیربنایی آن ها را تشخیص داده و از چگونگی تاثیر هیجانات مختلف بر عملکرد و تصمیم گیری هایشان، آگاهی داشته باشند.
بیشتر بخوانید: مهارت های نرم چیست؟معرفی ۱۵ مهارت نرم و روش های تقویت آن
مهارت انعطاف پذیری هیجانی
این مهارت به افراد کمک میکند تا در مواجهه با تغییرات و شرایط ناپایدار، هیجانات خود را کنترل کرده و به شکل مناسبی واکنش نشان دهند. مهارت انعطاف پذیری، به عنوان یکی از انواع مهارت های مدیریت هیجان، شامل توانایی سازگاری با مواقعیتهای جدید، تغییر نگرش و سازگاری با تغییرات است.
مهارت تحلیل عوامل تاثیر گذار بر هیجان
از مهارت های لازم برای مدیریت هیجان، میتوان به تحلیل عوامل تاثیر گذار بر محرک اشاره کرد.در این مهارت، افراد، شرایط و موقعیت هایی که ارتباط با آن ها موجب برانگیخته شدن هیجانات خاصی می شود، شناسایی می شوند. چنانچه این ارتباط باعث ایجاد احساسات منفی شود، سعی در اجتناب از برقرار ارتباط با آن فرد یا موقعیت، باعث افزایش مدیریت احساسات می شود.
مهارت ارتباط موثر
ارتباط موثر، از جمله مهارت های مدیریت هیجان است، که به افراد کمک میکند تا به شکلی مناسب، احساسات خود را با دیگران به اشتراک گذاشته و درک بهتری از احساسات دیگران داشته باشند. مهارت ارتباط موثر، میتواند با افزایش اشتراک گذاری هیجان و احساسات با دیگران، به تسهیل فرایند مدیریت هیجان کمک کند..
مهارت گفتگو و حل تعارض
برای مدیریت هیجان خوب، مهارت گفتگو و حل تعارض، مهارتی مفید است. افراد در این مهارت باید توانایی داشته باشند تا در مواجهه با تعارضات و اختلافات، به شکل سازندهای با دیگران مذاکره کرده و راهحل های منطقی برای حل مشکلاتشان پیشنهاد دهند.
مطلب مفید: مهارت تصمیم گیری چیست؟ مراحل، اصول و ۱۰ راه تقویت آن