وقتی صحبت از ارزش شخصی شما می‌شود، تنها یک نظر واقعا مهم است. نظر خود شما! اما این نظر باید به دقت بررسی شود. زیرا ما انسان‌ها تمایل داریم که شدیدترین منتقدین خودمان باشیم. گلن. ر . شیرالدی، نویسنده کتاب ارتقای عزت نفس، اعتماد به نفس سالم را به عنوان یک نظر واقعبینانه و قدردانی از خود توصیف می‌کند. او میگوید: ارزش انسانی بدون قید و شرط فرض می‌کند که هر یک از ما با تمام ظرفیتهای مورد نیاز برای زندگی مثمر ثمر به دنیا آمدهایم. اگرچه تمام افراد دارای مهارتهای متفاوتی هستند که در سطوح مختلف قابل رشد است. در این مقاله به بررسی خودباوری و راههای تقویت آن می‌پردازیم.
خودباوری چیست؟
تا به حال برای شما پیش آمده که از شروع یک کار جدید در زندگی روزمره خود بترسید؟ یا هنگام صحبت در یک جمع احساس ترس وجود شما را فرا بگیرد و اضطراب به سراغتان بیاید؟ تا به حال تجربه این را داشتید که با وجود داشتن استعداد و توانایی در انجام کاری که به شما پیشنهاد داده می‌شود؛ به دلیل ترس و اضطراب آن را به شخص دیگری واگذار کنید؟ برای عبور از تمام این موانع ذهنی تنها باید خود را باور کنید تا فرصت و موقعیت‌هایی که به سراغتان می‌آید را به راحتی از دست ندهید. خودباوری یکی از ارکان مهم برای رسیدن به موفقیت است؛ اما بسیاری از افراد نقش خودباوری را در مسیر موفقیت خود نادیده می‌گیرند.
خودباوری در هر فرد به معنای دیدن استعداد‌ها و توانایی شخصی در هر لحظه از زندگی است وهدف آن نادیده گرفتن کمبود‌های شخصی نیست. دانستن نقاط ضعف و تلاش برای بهبود آن‌ها نقش بسزایی در مسیر موفقیت افراد دارد.
فردی دارای خودباوری است که در تمامی لحظات زندگی خود از توانایی‌ها و قابلیت‌های خود غافل نشود و در مواقع ضروری از آن‌ها استفاده کند. بسیاری از افراد زمانی که در مسیری به موفقیت دست پیدا نمی‌کنند؛ دچار ناامیدی و افسردگی می‌شوند و در کمال ناباوری خود و توانایی‌هایشان را نادیده می‌گیرند، این دسته از افراد نباید هرگز امید خود را از دست دهند و همواره باید توانمندی‌های خود را پرورش دهند تا مسیری که از دید آن‌ها پنهان مانده را پیدا کنند. بسیاری از ما شکست را پایان زندگی می‌دانیم؛ اما باید بدانیم که شکست در یک مسیر جدید به معنای این نیست که ما هیچ توانایی و قابلیتی نداریم و دیگر هیچ‌گاه موفق نخواهیم شد؛ بلکه به این معناست که ما باید اشتباهات خود را پیدا کنیم و مجددا از نو شروع کنیم.
بیشتر بخوانید: مهارت های زندگی چیست؟ آشنایی با مهارت های ده گانه زندگی
انواع خودباوری چیست؟
خودباوری بطور گسترده در چهار دسته کلی تقسیم می‌شود؛ که در ادامه به تعریف هر یک می‌پردازیم.
خودباوری انسانی
اولین قدم در خودباوری، دستیابی به این حقیقت و باور است که تمامی انسان‌ها به واسطه خلقت خود نسبت به سایر موجودات دارای یکسری ویژگی‌های خاص هستند. ویژگی‌هایی چون قدرت اختیار، استعداد، قدرت انتخاب و توانایی‌های فردی در این دسته قرار دارند. هر فرد بسته به سطح و میزان توانایی‌ها و استعداد‌های خود می‌تواند به جایگاه‌های مورد نظر خود دست پیدا کند.
خودباوری اعتقادی
هر فرد در زندگی شخصی خود با مجموعه‌ای از اعتقادات قلبی و ایمانی زندگی می‌کند که این اعتقادات هویت فکری و فرهنگی او را شکل می‌دهند.
خودباوری ملی
هر ملتی دارای فرهنگ و تمدن مختص به خود است که در طول سال‌های متمادی در زیر سایه افراد پر‌تلاش آن شکل می‌گیرد.
خودباوری فردی
خودباوری فردی در حیطه شخصیت افراد مطرح می‌شود. هر فرد دارای استعداد و توانایی‌های خاصی است که اگر آن‌ها را به درستی شناسایی کند و از آن‌ها در مسیری صحیح بهره‌برداری کند به تمامی اهداف و آرزو‌های خود دست پیدا می‌کند. این فرد در شرایط سخت و نا‌گوار زندگی هرگز دچار ناامیدی نمی‌شود و در برخورد با سختی‌ها و مشکلات دچار خود کم‌بینی نمی‌شود.
در نهایت افراد به وسیله خودباوری فردی می‌توانند سطح استقلال فکری و عزت‌نفس وجودی خود را افزایش دهند و به یک موفقیت تضمین شده دست پیدا کنند.
همچنین بخوانید: طرحواره شکست چیست؟ از نشانه ها تا درمان تله شکست
چرا به خودباوری احتیاج داریم؟
تا به حال برای شما پیش آمده که تصمیم به انجام کاری بگیرید و صدایی در درون شما زمزمه کند که از پس انجام این کار بر‌نمی‌آیی یا بار این کار بر روی شانه‌های شما سنگینی می‌کند؟
قطعا ما از پس همه کارها در زمینه‌ها مختلف بر نمی‌آییم ولی اگر شما این زمزمه‌ها را زیاد از درون خود می‌شنوید و باعث اجتناب از انجام کاری که واقعا با تمرین و تلاش خواهید توانست از پس آن بر آیید می‌شود؛ پس شما به قدر کافی به خودتان باور ندارید. در ادامه به نکات مهمی می‌پردازیم که دانستن آن‌ها برای هر شخصی ضروری است.
۱-خودباوری یاد‌گرفتنی است
سطح خودباوری برای تمامی افراد قابل تغییر است. اکثر افراد دارای یک شخصیت انعطاف‌پذیر هستند و می‌توانند خودشان را تغییر دهند. هیچ یک از ما در زمان کودکی معنای کلمه ” نمی‌توانم ” را نمیدانست؛ اما همواره بر یادگیری هر کار جدیدی دست از تلاش نمی‌کشیدیم و هرگز نا‌امید نمی‌شدیم. اولین قدم برای دستیابی به خودباوری، دور ریختن افکار محدود‌کننده‌ای است که فقط ما را از هدف اصلی خود دور می‌کند. خودباوری هم مانند سایر ویژگی‌های اخلاقی اکتسابی است و می‌توان آن را در مسیری صحیح آموخت.
۲-نسبت به افکار منفی بی‌تفاوت باشید
زمانی که در هنگام انجام کاری دچار تردید و نگرانی می‌شوید؛ به صدایی که از درونتان فریاد می‌زند توجه کنید. آیا این صدای انتقاد‌گر صدای نفس درونی شماست؟ شاید در ابتدا دچار گیجی و تردید شوید؛ اما باید بگوییم که این صدا، مربوط به شما نیست. سعی کنید اصوات منفی درونی خود را نادیده بگیرید؛ چرا که این صدا‌ها فقط دست و پا‌گیر شماست.
۳-نقاط ضعف خود را تبدیل به نقاط قوت کنید
هرگز به جای توجه بر داشته‌ها و توانایی‌های خود بر روی نداشته‌ها و کمبود‌هایتان تمرکز نکنید، در اینصورت فرصت خودباوری را از دست می‌دهید. هیچ انسانی بی‌عیب و نقص نیست؛ اما ریز‌بینی نسبت به نقاط ضعف و برجسته کردن کاستی‌ها تنها باعث تضعیف اعتماد به نفس می‌شود. هر شخص باید برای اصلاح ضعف‌ها و کاستی‌های خود همواره تلاش کند و توجه منحصر به فردی نسبت به نقاط قوت خود داشته باشد. شاید دو خصوصیت اخلاقی لجاجت و سمج بودن در ظاهر منفی به نظر برسد؛ اما اگر از ویژگی سماجت به درستی استفاده کنیم تبدیل به عزم و اراده و سر‌سختی می‌شود.
هر باور و دید منفی از ویژگی‌ها و خصوصیات اخلاقی را می‌توان با کمی خلاقیت و هوش به یک ویژگی مثبت تبدیل کرد.
۴-مانند یک مربی انگیزشی به خود انگیزه دهید
اگر شما از جمله افرادی هستید که شک و تردید بر شما زیاد غلبه می‌کند و در هنگام تصمیم‌گیری مانع انتخاب صحیح شما می‌شود؛ پس خود را به عنوان یک مربی تصور کنید و این بخش سرکش وجود خود را با حرف‌های انگیزشی رام کنید.
در ذهن خود یک مربی با آرامش و متانت خاصی را تجسم کنید که صراحت و شیوایی کلام خاصی دارد، همچون مربی که دوست داشتید همیشه با آن در ارتباط باشید. در شرایط پر استرس و اضطراب در خلوت ذهنی خود، به عنوان یک شخص دیگر با خود صحبت کنید؛ این کار اعتماد به نفس شما را به طرز چشمگیری بالا می‌برد.
مطالعه بیشتر: تکنیک پومودورو چیست و چه مراحلی دارد؟ کاربرد، فواید و معایب
۵-خودتان را به جای قهرمان‌ها بگذارید
گذاشتن خود به جای قهرمان‌ها، تمرین مناسبی برای بالا بردن خودباوری است. شما می‌توانید با الهام از ویژگی‌های شخصیت مورد علاقه خود و حفظ آن برای خودتان، بر ترس وجودی خود غلبه کنید. زمانی که کمبود خودباوری بر شما غلبه کرده، ابتدا قهرمان دلخواه خود را در ذهن خود تجسم کنید و برای خود به تصویر بکشید که او چگونه در شرایط سخت و دشوار قهرمانانه می‌جنگید و هرگز احساس ناامیدی و نا‌توانی نمی‌کرد. بعد از گذشت چند لحظه خود را جای او بگذارید و خود را یک قهرمان تجسم کنید. این کار را تا زمانی ادامه دهید که می‌توانید ویژگی‌های او را در وجود خود ایجاد کنید.
۶-از خودتان یک تصویر قوی بسازید
برای رسیدن به خودباوری، فقط متقاعد کردن خود برای داشتن توانایی انجام کارها، کافی نیست. خودباوری اصلی و حقیقی زمانی به دست می‌آید که به درجه‌ای برسید که خودتان را در آرامش ببینید و کار‌های مورد علاقه خود را انجام دهید و همان آدمی شده باشید که همیشه دوست داشتید.
این عادت را در خود ایجاد کنید که هر روز چند لحظه بنشینید و چشمان خود را ببندید و خودتان را با رفتاری قاطع، پر‌قدرت و با آرامش تجسم کنید. این تمرین روزانه به این معنی است که شما می‌توانید با کمک خودتان اعتماد به نفس و