تفکر انتقادی (critical thinking) در روانشناسی، شکلی از تفکر است که بر پایه مهارت هایی همچون تجزیه و تحلیل اطلاعات، ارزیابی و استدلال، بررسی موضوعات به شکلی آگاهانه و در نظر گرفتن حقایق در افراد شکل می گیرد. تفکر نقاد را می توان در کودکانی یافت که دائما در مورد همه چیز سوال می پرسند و در جستجوی یافتن بخش های مختلف هر چیز هستند. فردی که مهارت تفکر انتقادی در او تقویت شده باشد، هنگام مشاهده یا خواندن اخبار، به راحتی آن ها را نپذبرفته و برای اطمینان از صحت آن ها، اقدام به جسنتجوی بیشتر و صحبت با افراد دارای تخصص در آن حوزه می کند. تفکر انتقادی، یک توانایی قابل پرورش در افراد است که به آن ها کمک می کند تا بتوانند نگاه منطقی تری به اتفاقات پیرامون خود داشته باشند. فردی که دارای تفکر نقادانه است، هنگام تصمیم گیری در مورد یک موضوع در زندگی خود یا رفع یک مشکل، تمام جوانب را در نظر گرفته و به شکلی شفاف و بدون سوگیری در مورد آن فکر می کند.
تفکر انتقادی چیست؟
تفکر انتقادی به اندیشیدن به شکلی شفاف و واضح برای دستیابی به یک نتیجه منطقی و درست، از راه تجزیه و تحلیل داده ها گفته می شود. تفکر نقاد، یکی از مهمترین مهارت های زندگی است و به افراد کمک می کند تا بتوانند در برابر اطلاعات نادرستی که در حال گسترش روز افزون است، با ارزیابی صحیح، فریب اطلاعات اشتباه را نخورند. تفکر نقادانه، در تمام زمینه های زندگی از زمینه های تخصصی و تحصیلی تا زندگی شخصی تاثیر گذار بوده و باعث بالا رفتن کیفیت زندگی می شود.
لئو تولستوی: متفکر انتقادی کسی است که مشتاق است از فکرش استفاده کند، بدون هیچ پیش قضاوتی و بدون اینکه بترسد چیزهایی را بفهمد که در تناقض با باورهای خودش باشد. این طرز فکر چندان رایج نیست، اما برای تفکر انتقادی ضروری است.
معنی تفکر انتقادی بر خلاف آنچه که واژه “انتقاد” در ذهن افراد ایجاد می کند، لزوما به معنای ایراد گیری و در نظر گرفتن عیب و نقص ها نیست، تفکر نقادانه به معنای عدم ایستادگی بر اطلاعات نادرست و عدم تلاش برای درک حقایق است. کسانی که می توانند به شکل منتقدانه فکر کنند، مهارت بالایی در درک دیدگاه های مختلف داشته و دائما در تلاش اند تا بین نظرات و باور هایشان ارتباط منطقی ایجاد کرده و افکار خود را تجزیه و تحلیل می کنند. به عنوان یک مثال برای تفکر انتقادی، پدری را در نظر بگیرید که در مورد ادامه تحصیل فرزند خود در یک رشته که مد نظر او است، اقدام به صحبت با فرزند خود و شنیدن دلایلش کرده، با افراد تحصیلکرده دیگری که صلاحیت نظر دادن دارند نیز، موضوع را در میان گذاشته و با شنیدن تمام صحبت ها، سعی می کند تا زاویه دیدی غیر از دیدگاه خودش را نیز درک کند. شش سوال کلیدی تفکر انتقادی که افراد می توانند از خود پرسیده و به آن پاسخ دهند، عبارتند از:
- چه اتفاقی در حال رخ دادن یا گرفتن یک تصمیم چه هدفی دارد؟
- چه اطلاعاتی در حال حاضر دارم و به چه اطلاعاتی نیاز دارم؟
- کدام بخش از اطلاعات مهم و با ارزش هستند کدام بخش نادرست؟
- آیا ایده، نظر یا احتمالاتی هست که از زاویه دید یا فکر من پنهان مانده باشد؟
- منبع اطلاعات، اخبار و یافته های من معتبر و قابل اعتماد هستند؟
- چقدر در فکر کردن به موضوع دچار سوگیری هستم؟
خواندن مطلب: خودآگاهی و خودشناسی چه فوایدی دارد؟ چگونه آن را کسب کنیم؟ را از دست ندهید
دلیل اهمیت تفکر انتقادی چیست؟
نفکر انتقادی ضعیف، موجب درگیری افراد با اطلاعات نادرست و بروز مشکلاتی در روابط میان فردی می شود. فردی را تصور کنید که روی یک باور نادرست پافشاری کرده و حتی با وجود توضیحاتی مبنی بر غلط بودن عقایدش، دست از فک کردن به آن شیوه بر نمی دارد. این فرد تفکر انتقادی و انعطاف پذیر نداشته و توانایی تجزیه و تحلیل افکار درست از غلط را ندارد. در نتیجه، تفکر انتقادی یکی از مهمترین مهارت هایی است که افراد برای داشتن یک زندگی مطلوب و با کیفیت به آن نیاز دارند. وجود تفکر نقاد در زندگی افراد، به معنای بررسی و ارزیابی عمیق و منطقی مسائل، ایده ها و ادعا ها، به جای قبول کردن اطلاعات به صورت کورکورانه است.
تفکر انتقادی همچنین، ابزاری قدرتمند برای بالا بردن کیفیت تصمیم‌گیری و انطباق بیشتر با شرایط است. زمانی که افراد قادر به تحلیل موضوعات از زوایای مختلف و درک عواقب مختلف تصمیمات خود باشند، قادر به اتخاذ تصمیماتی بهتر و هوشمندانه تر هستند. علاوه بر این، تفکر انتقادی در بهبود مهارت های ارتباطی و روابط اجتماعی فرد نیز تاثیر گذار است.
مطلب خواندنی: هوش هیجانی چیست و چه اهمیتی دارد؟ مولفه ها، نشانه ها و تقویت EQ
ویژگی تفکر انتقادی
افرادی که دارای تفکر انتقادی هستند، معمولا ویژگی های مشخصی دارند که در همه آن ها مشاهده می شود. یکی از مهمترین ویژگی های افراد با تفکر خلاق، نداشتن هیچگونه تعصب و انعطاف ناپذیری در مورد موضوعات مختلف است. ویژگی های افراد با تفکر انتقادی عبارت است از:
- توانایی تجزیه و تحلیل و ارزیابی اطلاعات
- توانمندی استدلال منطقی
- پذیرش اطلاعات و نظرات متفاوت دیگران
- توانایی مشاهده و شناخت تعارضات و مسائل عمیق
- پرسشگری و تلاش برای یافتن اطلاعات صحیح و کامل
- عدم لجبازی و پرخاشگری در رفتار
- علاقه به موارد چالش بر انگیز
- توانایی تجسم ایده ها و الگو بین رویداد ها
- خلایت و ارائه ایده های نوین
- خود انتقادی در مسائل شخصی
- تلاش برای درک نقطه نظرات دیگران
مطلب مفید: مدیریت زمان چیست؟ ۸ تکنیک کاربردی مدیریت زمان و برنامه ریزی
مولفه های تفکر انتقادی
تفکر انتقادی دارای مولفه هایی است که بدون وجود آن ها، فکر کردن به شکل منتقدانه امکان پذیر نبوده و افراد نمی توانند بدون داشتن مهارت هایی که با عنوان مولفه های تفکر انتقادی شناخته می شوند، به صورت شفاف و واضح بیاندیشند. مولفه های تفکر انتقادی، عبارتند از:
- تجزیه و تحلیل
- برقراری ارتباط
- خلاقیت
- واقع گرایی
- حل مسئله
- خود تنظیمی
- مشاهده گری
۱. تجزیه و تحلیل در تفکر انتقادی
مولفه تجزیه و تحلیل صحیح اطلاعات، مهمترین جنبه مهارت تفکر انتقادی است. تجزیه و تحلیل در تفکر انتقادی، مستلزم جمع آوری اطلاعات، تفسیر آن ها و همچنین ارزیابی های دقیق، جهت رفع شک و تردید های موجود است. افراد با توانایی بالا در تجزیه و تحلیل اطلاعات، می توانند نقاط مثبت و منفی هر چیزی را در نظر گرفته و بهترین تصمیم ممکن را اتخاذ کنند. تجزیه و تحلیل به افراد این امکان را می دهد که از نگاه کردن به موضوعات فقط از دید خودشان، اجتناب کنند. تجزیه و تحلیل به عنوان یکی از مولفه های تفکر انتقادی شامل مهارت های زیر می شود:
- طرح سوالات متفکرانه
- تحلیل اطلاعات موجود
- تفسیر شرایط
- قضاوت
- شناخت الگوها
- رفع شک و تردید
۲. برقراری ارتباط، یک از مولفه های تفکر انتقادی
از دیگر مولفه های تفکر انتقادی، برقراری ارتباط است. برای آن که مهارت تفکر انتقادی در افراد پرورش یابد، نیاز است تا آن ها بتوانند با اطرافیان خود ارتباط برقرار کرده و افکارشان را در میان بگذارند. تفکر انتقاد آمیز، در مسیر گفتگو و به اشتراک گذاشتن ایده ها و نظرات، تقویت شده و منجر به تصمیم گیری ها و شکل گیری عقاید منطقی می شود. از مهارت های لازم برای تقویت مولفه برقراری ارتباط، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ارزیابی شرایط
- تلاش برای توضیح در مورد موضوع
- تقویت رابطه میان فردی
- افزایش میزان کار گروهی
- ارتباط کلامی بهتر
۳. تفکر انتقادی و خلاقیت
مولفه خلاقیت در تفکر انتقادی، شامل توانایی کشف الگو های خاص بین اطلاعات مختلف و ایجاد ارتباطی انتزاعی بین داده های به ظاهر نامرتبط است.، تفکر انتقادی شما را بهبود می بخشد. خلاقیت موجب می شود که افراد در تلاش برای رسیدن به تفکر نقاد، ایده های جدیدی را بکار گرفته و در مورد موضوعات مورد نظر خود، متفاوت از دیگران و به شکل خارج از چهارچوب فکر کند. تفکر خلاق همچنین موجب گسترش دیدگاه و ایجاد زوایای جدیدی هنگام بررسی شرایط و رویداد های مختلف می شود. مهارت هایی که هنگام بکارگیری مولفه خلاقیت برای مهارت تفکر انتقادی، مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از:
- انعطاف پذیری
- مفهوم سازی ذهنی
- کنجکاوی
- خیال پردازی
- ترسیم الگو های ذهنی
- ایجاد روش های جدید
- بازپردازی ایده های نوین
- ایجاد چشم انداز
۴. واقع گرایی در تفکر انتقادی
برای داشتن تفکر انتقادی، لازم است افراد مولفه واقع گرایی را در در خود، پرورش داده و به جای پرداختن به فرضیات مبهم و ناملموس، حقایق عینی و منطقی را مدنظر قرار دهند. برخورداری از واقع گرایی در تفکر انتقادی، موجب بررسی موضوعات و مسائل، بدون تحت تأثیر قرار گرفتن از پیش داوری ها، نظرات و عقاید شخصی یا عوامل احساسی می شود. تفکر واقع گرایانه، موجب این می شود که افراد هنگام فکر کردن به یک موضوع، به خصوص در شرایطی که نیاز به تصمیمیات منطقی و حساس است، به دنبال بخش های شفاف و واقعی بوده و از حدسیات و فرضیاتی که واقعیت ندارند دوری کنند. برای بکار گیری مولفه واقع گرایی هنگام تفکر انتقادی، مهارت های زیر، کاربرد دارند:
- بررسی تنوع ایده های عینی
- رعایت منطق و عقلانیت
- حذف افکار مبهم
- افزایش عینیت
از دست ندهید: مهارت های نرم چیست؟معرفی ۱۵ مهارت نرم و روش های تقویت آن
۵. حل مسئله و تفکر نقادانه
حل مسئله یکی دیگر از مولفه های تفکر انتقادی است که شامل شناسایی مسئله، تجزیه و تحلیل ریشه ای، ارزیابی گزینه های مختلف، انتخاب راه حل مناسب و اجرا و نظارت بر آن می‌شود. مهارت حل مسئله در تفکر انتقادی، به افراد کمک می‌کند تا مسائل را به شکلی عمیق برسی کرده و از نگرش سطحی گرایانه دوری کنند. برای داشتن مهارت حل مسئله در تفکر انتقادی، اجرای روش های زیر توصیه می شود.
- توجه به جزئیات
- شفاف سازی
- تقویت مهارت تصمیم گیری
- افزایش توانایی ارزیابی
- شناسایی رابطه بین الگوها
بیشتر بخوانید: خود تنظیمی چیست؟ نظریه، انواع و روش های تنظیم خود
۶. خود تنظیمی، از مولفه های تفکر انتقادی
خود تنظیمی، به توانایی تنظیم افکار، هیجانات و احساسات در برخورد با مسائل و کنار گذاشتن هر گونه سوگیری شخصی برای رسیدن به بهترین نتیجه ممکن اشاره دارد. برای آنکه تفکر انتقادی، به بهترین شکل ممکن اجرا شود، لازم است تا افراد با خود تنظیمی بتوانند هنگام تصمیم گیری، هر آنچه رنگ و بوی نفع شخصی و بی منطقی را دارد، زیر سوال ببرند. افراد برای خود تنظیمی در تفکر انتقادی، مراحل زیر را پشت سر می گذراند:
- شناسایی هیجانات
- بررسی میزان اثر گذاری آن ها در شیوه تفکر
- تعدیل و کاهش تاثیر گذاری هیجانات
- جلوگیری از ورود هیجانات شدید هنگام تصمیمات منطقی
۷. تفکر نقاد و مشاهده گری
مشاهده گری یعنی افراد هنگام بررسی موضوعات و مواجهه با اخبار و اطلاعات متفاوت، از سطح مشاهده فراتر رفته و بتوانند موارد زمینه ای که به صورت عینی قابل مشاهده نیستند را در نظر بگیرند. اینکار مانع از برداشت های سطحی و پیش افتاده افراد از رویداد ها می شود. یکی از روش های مناسب مشاهده گری، نگاه کردن به موضوعات از زاویه ای دور تر است. در این حالت افراد از داخل موضوع خارج شده و مسئله را از بیرون بررسی می کنند.
بیشتر بخوانید: آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان | تقویت مهارت‌های اجتماعی در کودکان
مراحل تفکر انتقادی
برای داشتن تفکر انتقادی، لازم است تا افراد از مراحل متعددی گذر کرده و در هر مرحله، اقدامی متناسب با دستیابی به تفکر به شیوه نقادانه را بکار بگیرند. مراحل تفکر انتقادی، به افراد در تغییر شیوه تفکر خود کمک کرده و موجب شکل گیری عقایدی می شود، که فارغ از سوگیری های شخصی و عقاید خشک و انعطاف ناپذیر است. تفکر انتقادی شامل ۵ مرحله است، که عبارتند از:
- شناسایی مشکل
- جستجو و پژوهش
- بررسی ارتباط میان داده ها
- طرح پرسش های چالش برانگیز
- شناسایی بهترین ایده و تصمیم
۱. شناسایی مشکل
اولین اقدام برای فکر کردن به شیوه انتقادی، شناسایی مشکل است. شناسایی مشکل با مشخص کردن دقیق، واضح و شفاف موضوع مورد نظر به شکل ذهنی یا نوشتاری تعریف می شود که مسیر تفکر انتقادی را هموار می کند. شناسایی مشکل می تواند با طرح و پاسخ به پرسش هایی نظیر موارد زیر مشخص شود:
- دلیل بروز یک اتفاق چیست؟
- اگر یک اتفاق بیافتد، چه تاثیری بر دیگر چیز ها خواهد گذاشت؟
- اطلاعات من در مورد یک موضوع کامل است؟
- چقدر با دید باز و منطقی به مسئله نگاه می کنم؟
- برای یک اتفاق، چه راه حل هایی وجود داد؟
- افکار و عقاید من در مورد یک موضوع چقدر منطقی است؟
۲. جستجو و پژوهش
در مرحله دوم از تفکر انتقادی، موضوع اصلی مشخص شده و حال نوبت به جستجو و پژوهش برای یافتن اطلاعات کامل، بدون جانب داری و ریشه ای حول محور مسئله مورد نظر می رسد. اطلاعات بدست آمده کمک خواهند کرد تا نگاه ثابت، انعطاف ناپذیر و غیر قابل تغییر، با زوایای جدیدی از موضوع رو به رو شود. هر چه اطلاعات بدست آمده جدیدتر و گسترده تر باشد، تفکر انتقادی به شیوه بهتری شکل خواهد گرفت.
۳. بررسی ارتباط میان اطلاعات
هنگام جمع آوری اطلاعات، ممکن است با اطلاعاتی مواجهه شویم که ارتباطی با یکدیگر نداشته یا حتی غلط هستند. در نتیجه لازم است تا ارتباط میان اطلاعات و داده های بدست آمده بررسی و داده های بی مصرف و اشتباه حذف شوند. همانطور که جمع آوری انواع اطلاعات مهم است، تعیین میزان مرتبط بودن منابع اطلاعاتی مختلف نیز دارای اهمیت است. برای تعیین میزان ارتباط داده ها با یکدیگر، می توانید به پرسش های زیر پاسخ دهید:
- این اطلاعات چقدر قابل اعتماد هستند؟
- میزان همپوشانی اطلاعات چقدر است؟
- اطلاعات بدست آمده چقدر به روز هستند؟
- کدام اطلاعات با یکدیگر تضاد دارند؟
۴. طرح پرسش های چالش بر انگیز
یکی از مفیدترین بخش‌های مراحل تفکر انتقادی، تصمیم گیری بدون تعصب از طریق طرح پرسش های چالش برانگیز است. برای گرفتن یک تصمیم خوب، لازم است چند قدم به عقب برگشته و مجددا سوالاتی را حول محور موضوع پیش آمده مطرح کنیم. اینکار باعث به چالش کشیده شدن مفروضات و اجتناب از تفکر به شکل انعطاف ناپذیر و سوگیرانه می شود. یکی از راه های از بین بردن سوگیری های ذهنی، طرح پرسش های چالش برانگیز است. پرسش هایی که می توان مطرح کرد، شامل موارد زیر می شود:
- آیا در مورد مسئله پیش آمده، مفروضاتی از پیش تعیین شده دارم؟
- آیا خطاهای شناختی در تصمیم گیری من موثر هستند؟
- آیا اطلاعات بدست آمده از هر نظر کامل هستند؟
- آیا دیدگاهی وجود دارد که من به آن نپرداخته باشم؟
آلبرت انیشتین: از سؤال کردن دست نکشید، قطعاً دلیلی دارد که ما انسان ها کنجکاویم
۵. شناسایی بهترین ایده و تصمیم
پس از طی مراحل گذشته، حال نوبت به شناسایی بهترین ایده و تصمیم گیری در مورد موضوع مورد نظر می رسد. عقایدی که در این مرحله شکل گرفته یا تصمیماتی که گرفته می شوند، معمولا دارای جامعیت بوده و از فیلتر تفکر انتقادی گذشته و بدون تعصب هستند. ایده ها و تصمیمات بدست آمده در این مرحله، دارای عینیت و شفافیت خوبی بوده و می توانند منجر به تصمیمات منطقی شوند.
برای مطالعه بیشتر: تاب آوری چیست؟ انواع، مولفه ها، فواید و تکنیک های افزایش آن
روش های تقویت تفکر انتقادی
خوشبختانه تفکر انتقادی یکی از مهارت های قابل پرورش در افراد است که می توان آن را با انجام برخی روش ها تقویت کرد. افراد می توانند با انجام این روش ها، تفر انتقادی در خود یا کوکدان را بهبود ببخشند. روش های تقویت تفکر انتقادی عبارتند از:
۱. برسی محتاطانه اطلاعات جدید
از راه های تقویت تفکر انتقادی، این است که افراد هنگام مواجهه شدن با اطلاعات جدید، به صورت چشم بسته اطلاعات را نپذیرفته و تا زمان کسب اطلاعات کامل، با احتیاط رفتار کنند. اینکار مانع از شکل گیری عقایدی می شود که برای دفاع از آن ها اطلاعات کاملی در دسترس نیست. مثلا می توانید به جای پذیرش سریع یک خبریا چیزی که از کسی شنیده اید، در اینترنت جستجو کرده و با دسترسی به منابع معتبر، از میزان درستی آن اطمینان پیدا کنید.
۲. نداشتن تعصب و افکار انعطاف ناپذیر
لازمه تقویت تفکر انتقادی، کنار گذاشتن تعصبات فکری و انعطاف ناپذیری در پذیرش اطلاعات جدید و صحیح است. افرادی که تفکرات خشک خود را زیر پا نگذاشته و به روی آن ها تعصب داشته باشند، هیچگاه نمی توانند به شکل خلاقانه بیاندیشند. برای جلوگیری از بروز تفکرات متعصبانه و خشک، سعی کنید تا نظر دیگران را در مورد یک موضوع جویا شده و دیدگاه های متفاوت از خود را شنیده و تحلیل کنید.
۳. بررسی منابع اطلاعاتی
تفکر انتقادی از راه بررسی منتقدانه منابع اطلاعاتی و افکار و باور ها صورت می پذیرد، اینکار با طرح پرسش هایی نظیر، آیا این منبع اطلاعاتی قابل اعتماد است؟ انگیزه این منبع از ارائه این اطلاعات چیست؟ انجام می شود. یافتن منابع اطلاعاتی معتبر موجب اجتناب از درگیر شدن با اطلاعات غلط و اشتباه می شود. سعی کنید در هر حوزه ای که در آن نیازمند منابع مطمئن هستید، از سایر افرادی که از شما تجربه بیشتری دارند در مورد بهترین منابع موجود، خبر بگیرید.
۴. در نظر گرفتن دیدگاه های مختلف یا متضاد
هر فرد انگیزه و باور های خاص خود را هنگام بروز افکارش در مرود یک موضوع دارد که ممکن است دیگران نظری متفاوت یا حتی متضاد با آن داشته باشند. برای تقویت تفکر انتقادی، افراد باید درک خود از دیدگاه های مختلف را بالا برده و در برابر نظرات مخالف جبهه گیری و واکنش منفی نداشته باشند. برای تقویت تفکر نقاد، سعی کنید تا در برابر نظرات مخالف جبهه نگرفته و نسبت به آن ها بی اهمیت نباشید، توانایی در نظر گرفتن نظرات متضاد با آن چه که خود فکر می کنید به گسترس تفکر انتقادیتان کمک مهمی می کند.
۵. تمرین گوش دادن فعالانه
از راه های تقویت تفکر انتقادی، می توان به گوش دادن فعالانه اشاره کرد که در این شکل از گوش دادن، افراد با تمام دقت به آنچه دیگران می گویند گوش داده و به جای تلاش برای متقاعد کردن یکدیگر، تلاش می کنند تا از نقطه نظرات یکدگیر، آگاهی یابند. گوش دادن فعالانه را می توانید با شنیدن پادکست، مناظره ها و شرکت در جلسات هم اندیشی در مورد موضوع مورد نظر تقویت کنید.
۶. جمع آوری اطلاعات اضافی
از عواملی که مانع تقویت تفکر انتقادی و باز اندیشی می شود، گیر کردن در اطلاعات غلط، قدیمی و به روز نشده است. در نتیجه برای افزایش تفکر انتقادی، می توان اقدام به جمع آوری اطلاعات جدید و اصلاح اطلاعات قدیمی کرد. جمع آوری اطلاعات اضافی، به کاهش شکاف اطلاعاتی کمک کرده و ذهن را انعطاف پذیر می کند. برای جمع آوری اطلاعاتی افزون بر آنچه که در اختیار دارید، می توانید اقدام به جستجو در میان منابعی کنید که تا به حال به سراغ آن ها نرفته اید.
۷. طرح سوالات گسترده و باز پاسخ
کنجکاوی یکی از ویژگی های کلیدی تفکر انتقادی است. بنابراین برای داشتن تفک انتقادی لازم است، که همانند کودکان در مورد همه چیز سوال پرسیده و در جهت یافتن پاسخ هایی برای آن اقدام کنید. طرح پرسش های باز پاسخ که جواب های کوتاه و مختصر ندارند، موجب درگیری بیشتر افراد با موضوع شده و زاویه دید را افزایش می دهد.
تفکر انتقادی چه کاربرد هایی دارد؟
برای درک بهتر تفکر انتقادی و کاربرد آن در زندگی، می توان مثال هایی را ذکر کرد که در آن افراد برای تصمیم گیری های خود، نیازمند بکارگیری تفکر انتقادی هستند. نمونه هایی از مثال برای تفکر انتقادی عبارتند از:
- پرستاری که در بخش تریاژ بیمارستان کار می کند و هنگام مراجعه افراد، باید با تفکر نقادانه خود، بتواند با در نظر گرفتن شرایط متفاوت، بهترین تصمیم را برای افراد گرفته و آن ها را به بخش های مربوطه راهنمایی کند.
- یک معمار ساختمان با اندیشه انتقادی و متفکرانه خود، باید بتواند از بین محصولات ساختمانی متنوع، بتواند بهترین کالا را با توجه به شرایط هر ساختمان انتخاب کند.
- وکیلی که برای دفاع از موکل خود، نیازمند توانایی تفکر انتقادی است تا با تجزیه و تحلیل پرونده، بهترین دفاعیات را برای حل مشکل او انجام دهد.
- یک مدیر سازمانی که برای حل مشکل پیش آمده بین دو کارمند، باید از توانایی تجزیه و تحلیل اطلاعات و تفکر به شکل منطقی برخوردار باشد.
- یک سیاستمدار که برای گرفتن تصمیمات سیاسی و اداری، نیازمند آن است که اخبار درست را از میان اطلاعات نادرست تشخیص داده و بین ایده های مختلف خود ارتباط معنا داری ایجاد کرده تا از تصمیم اشتباه جلوگیری کند.
همچنین بخوانید: اثر هاله ای چیست؟ اثرات خطای هاله ای در حوزه های مختلف
موانع تفکر انتقادی
تفکر انتقادی به عنوان یک مهارت اساسی، در پرداختن به چالش ها و مسائل پیچیده زندگی افراد بسیار اهمیت دارد. اما موانعی وجود دارد که می توانند دستیابی به تفکر انتقادی را با مشکل مواجهه کنند. موانع تفکر انتقادی عبارتند از:
- تعصبات خشک و غیر قابل انعطاف
- ترس از انتقاد
- اطلاعات نادرست
- سوگیری های ذهنی و خطاهای شناختی
- عدم درک دیدگاه دیگران
- ناتوانی در ارزیابی شرایط
- ناتوانی در تجزیه و تحلیل اطلاعات
مزایای تفکر انتقادی
تفکر انتقادی افراد را قادر می سازد تا تصمیمات بهتری گرفته، مسائل را به طور کامل بررسی کنند و به راحتی با چالش ها مواجه شوند. تفکر نقادانه و باز اندیشی، باعث ایجاد روابط موثر تر با دیگران شده و افراد را به خلاقیت و نو آوری در شیوه اندیشیدن ترغیب می کند. مزایای تفکر انتقادی عبارت اند از:
- تصمیم گیری بهتر
- افزایش همدلی
- تاثیر نپذیرفتن از اطلاعات غلط
- حل مسائل پیچیده
- خلاقیت و نو آوری
- بهبود ارتباطات
- پیشرفت فردی
منابع: betterup ,skillsyouneed ,asana ,indeed ,coursera ,thoughtco
ثبت ديدگاه