علت استرس می تواند یک اتفاق کوچک و به ظاهر جزئی مانند دیر رسیدن به یک قرار دوستانه یا کاری یا یک رخداد بزرگ و چالش برانگیز مثل ابتلا به بیماری یا از دست دادن شغل باشد. علت استرس و اضطراب می تواند مشکلات مالی، مرگ عزیز، طلاق، نقل مکان، بیماری، بازنشستگی، جرم و جنایت، روابط عاطفی پرچالش و مسائل شغلی باشد. آشنایی با انواع علت استرس، در توانایی افراد برای پیدا کردن عامل ایجاد کننده اضطراب و مقابله و کاهش استرس، کمک کننده خواهد بود. در این مطلب سعی کرده ایم تا به تمام دلایل استرس و اضطراب پرداخته و آن ها را بررسی کنیم.
۱۶ علت استرس
استرس یک امر طبیعی و تا حدودی برای زندگی مفید و لازم است، اما اینکه علت استرس زیاد چه چیز است، از فردی به فرد دیگر متفاوت و در نتیجه عوامل استرس زای گوناگونی رخ می دهد که باعث بروز چالش هایی در زندگی می شوند. دلایل استرس و اضطراب را باید با در نظر گرفتن شرایط و موقعیت هر فرد بررسی کرده و به عامل اصلی اضطراب زا، دست پیدا کرد. مثلا برای یک دانش آموز، عامل ایجاد کننده استرس و دلهره، می تواند شرکت در کنکور یا امتحان نهایی و برای فردی دیگر، ماندن در ترافیک استرس زا باشد. همچنین عاملی که قبلا استرس زا نبوده، ممکن است در گذر زمان به یک عامل مضطرب کننده تبدیل شود. مثل فردی که تا قبل از جدا شدن از خانواده، دغدغه مالی زیادی نداشته اما پس از مستقل شدن، استرس و نگرانی زیادی را به دلیل ناهماهنگی در میزان درآمد و هزینه، احساس می کند.
بررسی های انجام شده در مورد دلیل استرس، نشان می دهد که ۱۶ عامل، به عنوان اصلی ترین دلایل استرس و اضطراب شناخته شده اند که بیشترین سطح آشفتگی و فشار روانی را به افراد وارد می کنند. این دلایل استرس و اضطراب، از جمله مواردی هستند که به دلیل وارد آوردن فشار روحی و روانی بیش از حد، می توانند افراد را در معرض خطر سایر مشکلات جسمی یا اختلالات روانی قرار دهند. ۱۶ علت استرس و اضطراب در زندگی عبارتند از:
- مشکلات مالی
- روابط عاطفی پر چالش
- مسائل شغلی
- آسیب جسمی یا بیماری
- مرگ اعضای خانواده یا همسر
- طلاق و جدایی
- نقل مکان و جابجایی
- ازدواج
- مراقبت از بیمار
- بازنشستگی
- نداشتن کنترل بر شرایط
- محیط کاری نامناسب
- شبکه های اجتماعی
- تربیت فرزند
- جرم و جنایت
- حوادث غیر مترقبه
برای کاهش استرس در زندگی خود، می توانید از یک روانشناس خوب کمک بگیرید
مطلب خواندنی: تفاوت استرس و اضطراب در روانشناسی چیست؟
۱. مشکلات مالی و اقتصادی از عوامل استرس
از مهمترین موارد به عنوان علت استرس زیاد، می توان مشکلات مالی را نام برد. مشکلات مالی و نداشتن پول، می تواند استرس شدیدی را به افراد وارد کرده و آن ها در تمام موارد زندگی دچار اضطراب کند. مشکلات مالی و اقتصادی برنامه ریزی های افراد را بهم زده، توانایی مالی آن ها را کاهش داده و منجر به بهم ریختگی شرایط زندگی می شود. افراد هنگام برخورد با مشکلات اقتصادی، به دلیل بحث با خانواده، فرزندان و شریک زندگی، متحمل سطح استرس زیادی می شوند. استرس مربوط به امور مالی در طولانی مدت، منجر به پریشانی و ابتلا به برخی مشکلات جسمانی می شود که عبارتند از:
- افزایش فشار خون و مشکلات قلبی
- سرطان
- سردرد
- ناراحتی معده
- درد قفسه سینه
- بی خوابی
- مشکلات گوارشی
همچنین بخوانید: استرس و اضطراب با بدن چه میکند؟ عوارض استرس و فکر زیاد
۲. روابط عاطفی پر چالش
زندگی با فردی دیگر به صورت مشترک یا ورود به یک رابطه عاطفی، در ابتدا اتفاقی هیجان انگیز و دوست داشتنی است. اما اگر رابطه خوب پیش نرفته و میزان تعارض و اختلافات میان دو نفر زیاد باشد، رابطه عاطفی تبدیل به یک علت استرس شده و سلامت روانی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. از جمله عواملی که ممکن است علت استرس زیاد و اضطراب در رابطه باشد، شامل موارد زیر می شود:
- ناتوانی در گفتگوی بالغانه در مورد مسائل مختلف
- اعمال کنترل، بد رفتاری و پرخاشگری
- عدم مسئولیت پذیری و تقسیم وظایف
- مشکلات در برقراری رابطه و صمیمیت جنسی
- مشکلات مصرف الکل و مواد مخدر توسط یکی از طرفین
خواندن این مطلب توصیه می شود: علت استرس بی دلیل چیست؟ ۱۵ دلیل مهم و درمان آن
۳. مرگ اعضای خانواده یا همسر، یکی از دلایل استرس
یکی از اصلی ترین علت استرس زیاد و اضطراب، مرگ یکی از اعضای خانواده یا همسر است. افراد هنگام مواجهه شدن با خبر مرگ پدر، مادر، خواهر، برادر، همسر یا فرزندان خود، دچار آشفتگی شدید شده و در بیشتر موارد کنترل خود را از دست داده و نمی توانند جلوی بروز هیجانات ناشی از غم و اندوه خود را بگیرند. اولین واکنش در مواجهه با خبر مرگ یک عزیز، انکار و عدم تمایل به پذیرش آن است، چرا که فرد شوک شدیدی را احساس کرده و نمی تواند فشار ناشی از جدایی همیشگی و از دست دادن ارتباط عمیق خود با یک فرد مهم زندگی اش را بپذیرد.
بیشتر بخوانید: افسردگی بعد از مرگ پدر و مادر؛ راه های مقابله با غم و اندوه
۴. مسائل شغلی، از علت های استرس
بیکار شدن، از دست دادن شغل مورد علاقه و پروژه های سنگین و حساس کاری، از علت های ایجاد استرس در افراد است. مسائلی که افراد در محل کار خود تجربه می کنند، می تواند اضطراب آن ها را افزایش داده و ظرفیت تحمل فشار روانی را کاهش دهد. مشکلاتی مانند عدم برنامه ریزی، سازماندهی امور روزانه و ضعف در مهارت مدیریت زمان، موجب آشفتگی در طول روز و احساس دلهره و نگرانی شود.
مطلب مناسب برای خواندن: استرس شغلی؛ نشانه ها، عوارض، انواع و مدیریت استرس کاری
۵. آسیب جسمی یا بیماری، از علل استرس
از دیگر علت های استرس، می توان به آسیب جسمی، جراحت و از دست دادن سلامتی اشاره کرد. زمانی که افراد بر اثر تصادف یا اتفاقاتی دیگر، دچار آسیب جسمی می شوند، مضطرب شده و نگران پیامد های جراحت پیش آمده می شوند. همچنین زمانی که افراد متوجه می شوند که به بیماری هایی مانند سرطان، مشکلات کبدی، کلیه و ناراحتی های مغزی و قلبی دچار شده اند، استرس زیادی را متحمل شده و تا مدت ها، نگران سلامتی و از دست دادن جان خود می شوند. اطرافیان این افراد نیز، استرس را تجربه خواهند کرد. برخی از بیماری های مزمن که می تواند به عنوان علت استرس شناخته شود، عبارتند از:
- فشار خون بالا
- دیابت
- ناتوانی جنسی
- پسوریازیس
مطالعه بیشتر: ۱۰ روش طبیعی برای کاهش اضطراب در زندگی
۶. طلاق و جدایی، از عوامل استرس و اضطراب
طلاق از شریک عاطفی یا جدایی از یک فرد محبوب، همراه با مقدار زیادی استرس و اضطراب خواهد بود. جدایی، باعث شکل گیری یک جای خالی در زندگی هر دو طرف شده و ممکن است تا زمان عادی شدن شرایط، افراد احساس اضطراب داشته باشند. هر چه مدت زمان ارتباط عاطفی و عمق آن بیشتر باشد، استرس جدایی، سخت تر و ناتوان کننده تر خواهد بود.
مطلب مفید: چطور با استرس بعد از طلاق کنار بیاییم؟
۷. نقل مکان و جابجایی، به عنوان علت استرس
نقل مکان و جابجایی از محیطی به محیط دیگر را می توان یکی از موارد علت استرس زیاد دانست. این جابجایی می تواند تغییر مدرسه، دانشگاه، خوابگاه، محل کار یا محل زندگی باشد. ورود به هر محیط جدید و ناشناخته ای با استرس همراه بوده و برای کاهش استرس کاری جز صبر و تلاش برای سازگاری با محیط جدید نمی توان کرد. هرچه سن افراد کمتر، محیط جدید ناشناخته تر و ظرفیت سازش پذیری افراد با مکان جدید کمتر باشد، میزان استرس درک شده شدت خواهد یافت. به طور مثال، استرس مهاجرت به خصوص برای افرادی که به زبان کشور مقصد تسط ندارند، بیشتر از استرس تغییر محل کار از یک منطقه به منطقه دیگری است.
خواندن این مطلب توصیه می شود: افسردگی بعد از مهاجرت؛ درمان، نشانه ها و علت
۸. چالش های ازدواج، یکی از عوامل استرس
با اینکه ازدواج اتفاقی مثبت و خوشایند است، اما ماهیتی چالش برانگیز دارد که می تواند به عنوان علت استرس شناخته شود. زمانی که افراد برای ازدواج آماده یا در حال برنامه ریزی برای برگزاری مراسم و شروع زندگی مشترک هستند، به دلایل مختلفی مثل اختلاف نظر، مشکلات مالی، بحث های خانوادگی و به موقع انجام نشدن کارها، دچار استرس شوند. اضطراب ناشی از ازدواج، می تواند باعث افزایش حساسیت و پرخاشگری شده و موجب ناراحتی، دلخوری و رنجش افراد از یکدیگر شود.
از دست ندهید: فشار روانی؛ علائم، علت و راه های مقابله با فشار عصبی
۹. مراقبت از بیمار به عنوان یک علت استرس
یکی از کارهای سخت، دشوار، چالش برانگیز و استرس آمیز، مراقبت از بیمار است. مراقبت از بیماران به خصوص اگر از افراد نزدیک به خود باشد، با ترس همیشگی از دست دادن جان و مرگ او همراه است که اضطراب زیادی را به افراد وارد کرده و از علل استرس است. کسانی که از بیمار مراقبت می کنند، سطح استرس بالایی را تجربه می کنند، چرا که باید دائما مواظب فردی دیگر بوده و هر اشتباه مانند جا به جا دادن دارو ها یا دیر شدن زمان غذا خوردن و نظافت، تبعات زیادی به همراه خواهد داشت و فرد باید پاسخگوی دیگران باشد.
۱۰. بازنشستگی از عوامل استرس و اضطراب
بازنشستگی یکی از عوامل پر رنگ و مهم در تجربه استرس در سنین میانسالی و بحران مربوط به این سن است. افراد پس از بازنشسته شدن درآمدشان کاهش یافته و باید بقیه زندگی خود را با حقوق ثابت بازنشستگی بگذرانند. این اتفاق می تواند باعث فشار ها مالی شود و در کنار نرفتن به سر کار و ماندن در خانه، زمینه را برای بروز مشاجره های خانوادگی ایجاد کند. افراد هنگام بازنشستگی، فکر می کنند که دیگر هیچ فایده ای نداشته و احساس ناکارآمدی و اضطراب زیادی را تجربه می کنند.
مطلب مفید برای خواندن: افسردگی بعد از بازنشستگی چیست؟ علائم و راه های مقابله با آن
۱۱. نداشتن کنترل بر شرایط، از علت های استرس
احساس عدم کنترل بر شرایط زندگی، می تواند به عنوان علت استرس شناخته شود. افرادی که در زندگی خود حوادث زیادی را تجربه می کنند که تحت کنترل آن ها نبوده و مشکلات زیادی دارند، احساس می کنند که نمی توانند شرایط زندگی خود را کنترل کنند. همچنین در صورتی که افراد نتوانند احساس استقلال داشته و دائما تحت نفوذ دیگران باشند، احساس عدم کنترل در آن ها افزایش یافته و مضطرب خواهند شد. وقتی خانواده یا یک مدیر در محل کار، اجازه ابراز وجود به فرد نداده و نگذارند تا او، افکار و ایده های خود را بیان کرده یا برای مسیر زندگی اش تصمیم بگیرد، فرد دچار استرس شده و درماندگی را تجربه می کند.
۱۲. استرس و محیط کاری نامناسب
مطالعه ای نشان داده است که وقتی یک محیط کاری از نظر عوامل فیزیکی ضعیف باشد، می تواند علت استرس زیاد، در افراد شاغل در آن محیط باشد. عواملی مانند سر و صدای زیاد، عدم تهویه ممطلوب هوا، هوای گرم یا نور خیلی کم یا زیاد، موجب استرس در افرادی می شود که در چنین محیطی در حال انجام کار هستند؛ چرا که باعث کاهش انرژی، افزایش کلافگی و ناتوانی در تمرکز و توجه و همچنین مشکلات جسمی مانند حالت تهوع، خواب آلودگی و سردرد شود. تهیه تجهیزات مناسب برای تهویه هوا، نور کافی و حفظ دمای مطلوب، در کاهش استرس محیط کار تاثیر گذار است.
۱۳. تاثیر شبکه های اجتماعی، به عنوان علت استرس
افراد با گشت و گذار در فضای مجازی، در یک زمان محدود، با تعداد بسیار زیادی از اخبار و عوامل مثبت و منفی مواجه می شوند که می تواند استرس آن ها را افزایش دهد. صرف زمان بسیار زیاد در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی ذهن افراد را تحت تاثیر خود قرار داده و به دلایل مختلفی مانند مشاهده زندگی دیگران و مقایسه با خود، اخبار نادرست و جعلی و حجم زیاد ورودی ها به مغز، یکی از علت استرس شناخته می شوند.
۱۴. تربیت فرزند، یکی از علل اضطراب
تولد فرزند اتفاقی خوشایند، لذت بخش و البته استرس زا است، که در عین افزودن احساسی دوست داشتنی به زندگی، می تواند از علل اضطراب والدین باشد. با تولد فرزند در هر خانواده، والدین به این موضوع فکر می کنند که چگونه او را تربیت کرده، مواظبت کنند و بهترین زندگی را برای فرزند خود فراهم کنند که موجب افزایش سطح استرس آن ها می شود. همچنین در مسیر تربیت فرزند، دچار مشکلاتی با کودک شده و چالش ها و اختلاف نظراتی را میان خود به عنوان پدر و مادر، تجربه می کنند که اضطراب را افزایش داده و می تواند علت استرس زیاد باشد. والدین کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری و تاخیر در رشد، بیشترین استرس را تجربه می کنند.
۱۵. جرم و جنایت، از دلایل استرس و اضطراب
جرم و جنایت چه برای فرد مجرم و چه افرادی که مورد جنایت واقع می شوند، یکی از انواع علت استرس است. یکی از دلایلی که افراد در هنگام برخورد با مجرمان کنترل خود را از دست می دهند، غلبه ترس و اضطراب بر آن ها و ناتوانی در مقابله با احساس شدید استرس است. افراد مجرم نیز به دلیل ترس از دستگیری، رویارویی با قانون و مجازات، استرس را تجربه می کنند. البته میزان استرسی که افراد تحت جنایت تجربه خواهند کرد، بسیار شدیدتر از افراد مجرم است. مجرمان نیز هنگام دستیگری و به خصوص هنگام برگزاری دادگاه برای رسیدگی به جرایمی که انجام داده اند، مضطرب شده و علائم استرس را تجربه می کنند.
بیشتر بدانید: داروی ضد استرس گیاهی | چطور استرس را در خانه از بین ببریم؟
۱۶. حوادث طبیعی و غیر مترقبه، علت استرس
زلزله، سیل، آتشفشان، گردباد و کولاک، از جمله حوادث غیر مترقبه، طبیعی و استرس زایی هستند که افراد در زندگی خود تجربه می کنند. هنگام بروز هرکدام از حوادث طبیعی، احتمال آسیب مالی، جسمی و حتی مرگ، برای افراد و اطرایانشان در کمین است که باعث احساس استرس شده و افراد را مضطرب می کند. برای کاهش سطح استرس هنگام بروز حوادث غیر مترقبه، لازم است تا افراد بدانند که دقیقا چه کاری باید انجام داده و چه اقدامتی نباید بکنند.
بخوانید: استرس جنگ چیست؟ علائم و روش های مقابله با اضطراب جنگ
عوامل موثر بر سطح استرس و اضطراب
میزان استرسی که افراد تجربه می کنند رابطه مستقیمی با میزان تاب آوری، سازگاری و انعطاف پذیری آن ها در برابر مشکلات و چالش های زندگی دارد. استرس به هر علتی که باشد، به شرطی کارآمد و مفید خواهد بود که باعث کاهش کارکرد، نقص در عملکرد و بروز اختلال در روند زندگی روزمره نشود. اینکه چرا بعضی افراد در برخورد با برخی مسائل استرس گرفته و برخی دیگر در مواجهه با همان مسائل، آرامش بیشتری دارند، بستگی به عوامل مختلفی دارد که عبارتند از:
- حمایت عاطفی و اجتماعی: هرچه که افراد دایره دوستان اجتماعی و حمایت عاطفی گسترده تری داشته باشند، به دلیل کاهش احساس تنهایی در برخورد با مسائل و بیشتر شدن فرصت گفتگو و تخلیه هیجانی، سطح استرس کمتری را تجربه خواهند گرد.
- مدیریت هیجان: زمانی که افراد بتوانند به خوبی از هیجانات خود آگاهی داشته و آن را کنترل کنند، به میزان کمتری تحت تاثیر استرس ناسالم و ناسازگار قرار خواهند گرفت. افراد با افزایش توان پذیرش و ابراز احساسات خود، به جای سرکوب آن ها، دچار اضطراب کمتری می شوند.
- تفاوت نگرش و دیدگاه: افرادی که تمایل دارند از کاه، کوه ساخته یا فاجعه سازی کنند، به میزان بیشتری دچار استرس خواهند شد. در مقابل افرادی که امیدوار تر بوده، دیدگاه مثبت تری داشته و به دنبال افتن راه حل برای عبور از چالش ها هستند، کمتر استرس و اضطراب خواهند داشت.
- خود باوری: اگر میزان باور افراد به توانایی ها و مهارت هایشان کم باشد و به طور کلی، خودباوری نداشته باشند، به احتمال بیشتری در برابر شرایط دشوار دچار استرس، نگرانی و دلهره شده و کنترل خود را از دست می دهند.
- میزان آگاهی از شرایط: اگر شرایط مبهم و نامشخص باشد، میزان استرس و اضطراب به شدت فزایش یافته و در صورتی که فرد بداند یک مسئله به چه صورت و تا چه زمانی حل شده، استرس کمتری را تجربه خواهد کرد. در نتیجه میزان آگاهی از شرایط در سطح استرس تاثیر گذار است.
مطلب خواندنی: اضطراب شبانه چیست؟ روش های درمان و مقابله
درمان استرس و اضطراب
در صورت شدید بودن علائم استرس، لازم است تا افراد برای مدیریت استرس و کنترل آن، به یک روانشناس خوب مراجعه و از کمک او برای رفع مشکل خود کمک بگیرند. روانشناس با دانش و تخصص خود در زمینه مشکلات مربوط به سلامت روان، می تواند شرایط زندگی و طرفیت روانی افراد را بررسی و در جهت عبور از چالش ها و مسائل دشوار زندگی، افراد را همراهی کند. روش های مختلفی برای درمان استرس و اضطراب وجود دارد که برخی از آن ها به سادگی و در خانه قابل اجرا بوده و برخی دیگر نیاز به حضور متخصص سلامت روان دارد. روش های درمان استرس و اضطراب عبارتند از:
- خواب کافی و ورزش
- تغذیه سالم
- تمرینات تنفسی و مدیتیشن
- رواندرمانی
- دارو درمانی
برای مطالعه بیشتر: ۵ تاثیر استرس بر روان؛ استرس با مغز چه میکند؟
۱. کاهش استرس با خواب کافی و ورزش
بررسی های انجام شده توسط محققان، نشان داده است که خواب کافی و ورزش کردن، می تواند در افزایش توان افراد برای مقاومت در برابر شرایط چالش برانگیز، موثر باشد. خواب کافی به این معنا است که افراد در زمان مشخصی خوابیده و پس از ۸ ساعت خواب کامل بیدار شوند. ورزش منظم به صورت حداقل ۳ بار در هفته به شکل پیاده روی، دوچرخه سواری با هر نوع فعالیت بدنی یگری که به سلامت جسمانی کمک کند، در کاهش استرس موثر خواهد بود.
۲. تغذیه سالم و مقابله با استرس
مصرف خوراکی های ناسالم مانند مواد روغنی، فست فود و فرآوری شده سلامت بدن را کاهش داده و موجب می شود که افراد نتوانند به شکلی کارآمد هنگام بروز اتفاقات حساس و مهم، واکنش صحیح و کارآمد داشته باشند. هر چه مواد غذایی غنی تر باشند، مانند دانه های روغنی، ماهی، میوه جات و لبنیات، سلامت مغز و بدن بیشتر و استرس بهتر کنترل می شود. همچنین عدم مصرف الکل و کافئین به میزان زیاد، موجب افزایش کنترل استرس می شود.
۳. مدیتیشن و تمرینات تنفسی برای درمان استرس
مدیتیشن، یوگا، مایندفولنس و انجام تمرینات تنفسی، ذهن را متمرکز و از آشفتگی و سراسیمگی دور می کند. افراد هنگام تنفس عمیق، باید عضلاتشان را در شل ترین حالت ممکن قرار داده و در این هنگام، احساس آرامش و آسایش روانی را تجربه خواهند کرد. انجام تمرینات مدیتیشن و یوگا نیز، بابعث می شود که فرصت اندیشیدن بدون دغدغه و دلهره و اضطراب فراهم و استرس تا میزان بسیار زیادی درمان شود.
۴. رواندرمانی برای درمان استرس
از بهترین روش های درمان استرس، رواندرمانی است. افرادی که در زندگی خود استرس زیادی را تحمل می کنند، می توانند به روانشناس مراجعه کرده و با در میان گذاشتن موضوعات اذیت کننده، به دنبال یافتن راهی برای گذر از چالش ها و مسائل استرس زای زندگی خود باشند. رواندرامانگران با رویکرد های متفاوت روانکاوی یا رواندرمانی تحلیلی، درمان شناختی رفتاری (CBT)، هیجان مدار (EFT)، اگزیستانسیال و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، می توانند به افراد در افزایش مهارت مقابله با استرس های زندگی کمک کنند.
برای مطالعه: چگونه استرس را از بین ببریم؟ راهکارهای کنترل استرس
۵. درمان استرس و اضطراب با دارو درمانی
از دیگر اقدامات در صورت شدید و خارج کنترل بودن استرس، مراجعه به یک روانپزشک خوب است. روانپزشک می تواند برای افزایش احساس آرامش اقدام به تجویز داروهای آرامبخش همچون دارو های ضد اضطراب مانند آلپرازولام، دیازپام، کلونازپام، لورازپام و چند نوع دیگر کرده، تا با تاثیر بر مغز و شیوه کارکرد آن، مانع تجربه نشانه های استرس شده و عملکرد افراد را بهبود ببخشد.
توجه به این نکته ضروری است که مصرف دارو های ضد اضطراب بدون تجویز روانپزشک یا یک پزشک متخصص، عوارض جدی و خطرناکی به همراه خواهد داشت.
منابع: helpguide, verywellmind, webmd, mind.org
پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.
ثبت ديدگاه