یکی از علت‌های شایع مراجعهٔ بیماران به متخصصان قلب و عروق «نارسایی قلبی» است. بیماری نارسایی قلبی (نارسایی قلبی احتقانی) اغلب به دلیل یک بیماری زمینه‌ای ایجاد می‌شود. وجود نارسایی در قلب می‌تواند خطرناک باشد و باعث سکتهٔ قلبی، تورم، تنگی نفس و مشکلات دیگر شود.
در این مقاله می‌خوانید:
- نارسایی احتقانی قلب چیست؟
- نارسایی قلب چه علائمی دارد؟
- آیا نارسایی قلب درمان می‌شود؟
- نارسایی قلب چگونه ایجاد می‌شود؟
- انواع نارسایی قلبی چیست؟
- عوارض نارسایی قلب چیست؟
- علت نارسایی قلب چیست؟
- علائم نارسایی قلب چیست؟
- نارسایی در قلب چطور تشخیص داده می‌شود؟
- درمان نارسایی قلبی چیست؟
نارسایی احتقانی قلب چیست؟
قلب حیاتی‌ترین عضو بدن انسان است. همهٔ اعضای بدن برای اینکه به خوبی فعالیت کنند نیاز به اکسیژن و مواد مغذی دارند. این مواد حیاتی توسط خون و از طریق رگ‌های ریز و درشت بدن از قلب پمپاژ شده و به سایر اعضا می‌رسد.
وقتی قلب نمی‌تواند با حداکثر توان خود کار کند نارسایی قلبی رخ می‌دهد. ضعیف شدن ماهیچه قلب باعث می‌شود که نمی‌تواند کار خونرسانی را به خوبی انجام دهد.
نارسایی قلبی چه علائمی دارد؟
ضعیف شدن قلب به این معناست که خون به خوبی به اعضای حیاتی بدن مثل ریه‌ها، کلیه‌ها، مغز و … پمپاژ نمی‌شود. در نتیجه فعالیت‌های روزانهٔ فرد مختل می‌شود.
علایم ضعیف شدن ماهیچه قلب عبارتند از:
- خستگی
- سرفه
- تنگی نفس
- اختلال در فعالیت‌های روزمره مثل قدم زدن، از پله بالا رفتن و خرید کردن
نارسایی قلبی چگونه بوجود می اید؟
برای اینکه بفهمیم نارسایی قلبی چطور به وجود می‌آید بهتر است ابتدا کمی با نحوهٔ عملکرد قلب آشنا شویم. همانطور که گفتیم قلب عضله‌ای است که خون را به تمام اعضای بدن پمپاژ می‌کند. قلب دارای دو بطن و دو دهلیز در سمت چپ و راست است.
خونی که از اعضای بدن برگشته و خالی از اکسیژن است از دهلیز راست قلب وارد شده و توسط بطن راست برای دریافت اکسیژن وارد ریه‌ها می‌شود. خون حامل اکسیژن دوباره از ریه‌ها وارد دهلیز چپ قلب شده و توسط بطن چپ به کل بدن پمپاژ می‌شود.
برای اینکه قلب، ریه‌ها، بافت‌ها و هر جزء کوچک دیگری در بدن به خوبی کار کنند، بطن‌ها و دهلیزها باید هماهنگ با هم عمل کنند. حالا به جواب پرسش اول می‌رسیم. یعنی: نارسایی قلبی کی رخ می‌دهد؟
وقتی قلب نمی‌تواند وظیفهٔ اصلی خود یعنی پمپاژ خون را به خوبی انجام دهد و نیاز اعضای بدن به اکسیژن و خون رفع نمی‌شود نارسایی قلبی رخ داده است و فعالیت‌های فرد بیمار مختل می‌شود.
اگر نیاز به دریافت راهنمایی در این زمینه دارید،روی دکمه زیر کلیک کنید
حالا قلب برای جبران ضعف خود چه می‌کند؟
- بزرگ شدن: قلب برای اینکه بتواند قوی مانده و خون مورد نیاز بدن را پمپاژ کند منبسط شده و با گذشت زمان بزرگ‌تر می‌شود.
- عضله سازی: وقتی بافت تشکیل‌دهندهٔ قلب بزرگ‌تر می‌شود، عضلات بیشتری ساخته می‌شوند. این باعث می‌شود که قلب با قدرت بیشتری پمپاژ کند.
- پمپاژ سریع: با سریع‌تر شدن پمپاژ خون قلب سعی می‌کند کم‌کاری خود را جبران کند.
بدن هم در پاسخ به ضعف قلب سعی می‌کند به نوعی نیاز خود را جبران کند. این کار را با منحرف کردن خون به سمت اعضای حیاتی‌تر بدن و تنگ‌تر کردن رگ‌ها برای بالا نگه داشتن فشار خون انجام می‌دهد.
این راهکارهای طبیعی قلب و بدن در ظاهر نارسایی قلب را جبران می‌کنند. اما در واقع هنوز مشکل اصلی برقرار است و قلب به جایی می‌رسد که با این راهکارهای موقتی هم نمی‌تواند ضعفش را جبران کند.
اینجاست که فرد دچار خستگی، مشکلات تنفسی و نشانه‌های دیگری می‌شود که او را ترغیب به مراجعه به پزشک متخصص قلب و عروق می‌کند.
انواع نارسایی احتقانی قلب
چهار نوع نارسایی قلبی وجود دارد: نارسایی قلبی راست و چپ، نارسایی قلبی سیستولیک و نارسایی قلبی دیاستولیک.
نارسایی قلب چپ
همانطور که در بخش قبل گفتیم قلب خون دارای اکسیژن را از طریق دهلیز چپ از ریه‌ها تحویل گرفته و به بطن چپ منتقل می‌کند تا به سایر اعضای بدن پمپاژ شود. بخش زیادی از وظیفهٔ پمپاژ خون بر عهدهٔ بطن چپ است.
در نارسایی قلب چپ خون به ریه‌ها برمی‌گردد و باعث تنگی نفس می‌شود. وقتی نارسایی قلبی سمت چپ ایجاد می‌شود، بطن چپ قلب باید بیشتر کار کند تا بتواند خون موردنیاز بدن را پمپاژ کند.
نارسایی قلب راست
نارسایی قلبی سمت راست معمولاً به دنبال نارسایی قلبی چپ ایجاد می‌شود. زمانی که بطن چپ به خوبی کار نمی‌کند، خون به ریه‌ها برمی گردد و به سمت راست قلب آسیب می‌رساند.
وقتی قدرت پمپاژ خون سمت راست قلب کاهش می‌یابد خون در رگ‌های بدن انباشته می‌شود و باعث ورم یا ایجاد خون‌مردگی در مچ و ساق پا، ورم اعضای گوارشی و آب آوردن شکم می‌شود.
نارسایی قلبی سیستولیک
در این نوع نارسایی بطن چپ نمی‌توانند به خوبی منقبض شوند در نتیجه پمپاژ خون با مشکل مواجه می‌شود.
نارسایی قلبی دیاستولیک
در نارسایی قلبی دیاستولیک بطن چپ به طور کامل منبسط و پر نمی‌شود.
عوارض نارسایی احتقانی قلب
- تورم اعضای بدن
- تنفس مشکل (به خصوص در حالت خوابیده)
- نارسایی کلیوی
- جمع شدن مایع در ریه
- افزایش وزن
علت نارسایی قلب چیست؟
با بالاتر رفتن سن قدرت قلب در پمپاژ خون کاهش می‌یابد. علاوه بر سن، عوامل دیگری هم وجود دارند که قلب را ضعیف می‌کنند. سبک زندگی ناسالم (چاقی، سیگار، بی‌تحرکی و مصرف کلسترول و چربی زیاد) می‌توانند خطر بروز حملهٔ قلبی و ضعیف شدن عضلات قلب را بیشتر کنند. (برای آگاهی بیشتر در خصوص مضرات مصرف بیش از حد چربی این مقاله را بخوانید: چربی خون بالا چه عوارضی دارد؟)
نارسایی قلبی معمولاً به دنبال یک بیماری قلبی دیگر به وجود می‌آید. شایع‌ترین بیماری‌های قلبی که منجر به نارسایی قلب می‌شوند عبارتند از:
– بیماری عروق کرونری
با رسوب کلسترول و چربی در سرخرگ‌های قلب، خون کمتری به عضلهٔ قلب می‌رسد و بیماری «عروق کرونری» یا «تصلب شریان» (Atherosclerosis) ایجاد می‌شود. از عوارض این بیماری درد قفسه سینه یا آنژین قلبی (Angina) و در موارد وخیم حملهٔ قلبی است. همچنین افزایش فشار خون ناشی از بیماری می‌تواند در طول زمان منجر به نارسایی قلبی شود.
– فشار خون بالا
فشار خون کنترل نشده یکی از عوامل ابتلا به نارسایی قلبی احتقانی است. وقتی فشار خون رگ‌ها بیش از حد افزایش می‌یابد قلب برای خونرسانی باید بیشتر فعالیت کند. فعالیت بیش از حد باعث وارد آمدن فشار اضافی به قلب شده و به مرور زمان حفره‌های قلب (بطن‌ها و دهلیزها) ضعیف و بزرگ می‌شوند.
| برای آشنایی بیشتر با دلایل فشار خون بالا و پیشگیری از آن این مقاله را هم بخوانید: فشار خون بالا چیست؟ (علائم، تشخیص و درمان فشار خون) |
– حملهٔ قلبی
زمانی که شریان‌های قلب دچار گرفتگی می‌شوند اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز به بافت‌های قلب نمی‌رسد و بخش‌هایی از قلب از بین می‌رود. بافت‌های آسیب دیدهٔ قلب دیگر نمی‌توانند مثل قبل کار کنند و قلب ضعیف می‌شود.
(دربارهٔ سکتهٔ قلب