در این مقاله می‌خواهیم درباره علائم تیروئید پرکار صحبت کنیم؛ چرا که شناسایی به موقع این علائم و گرفتن درمان مناسب میتواند در جلوگیری از بروز مشکلات جدی دیگر موثر باشد. زمانی که غده تیروئید بیش از حد نرمال هورمون تولید می‌کند پرکاری اتفاق می‌افتد. در صورتی که این بیماری به موقع تشخیص داده شود به سادگی قابل درمان است. اما اگر درمان به موقع انجام نشود میتواند باعث بیماری‌های چشمی، طوفان تیروئیدی، سکته و مشکلات قلبی جدی شود.
پرکاری تیروئید چیست؟
تیروئید غده کوچک پروانه‌ای شکلی است که جلوی نای قرار گرفته است. این غده هورمون‌هایی را تولید می‌کند که روی ضربان قلب و دمای بدن اثر می‌گذارند. پرکاری تیروئید یا تیروئید پرکار زمانی اتفاق می‌افتد که غده تروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید کند. مقادیر بالای هورمون تیروئید میتواند منجر به بروز مشکلات ناخوشایند و حتی خطرناکی برای انسان شود.
تیروئید پرکار هم در خانم‌ها و هم در آقایان اتفاق می‌افتد؛ اما احتمال بروز آن در خانم‌ها ده برابر بیشتر است. درمان‌های مختلفی برای این بیماری وجود دارد. عدم درمان به موقع میتواند باعث بروز مشکلات جدی در بدن انسان شود.
تیروئید چه کاری انجام میدهد؟
تیروئید که در جلوی گردن شما قرار دارد، غده‌ای پروانه‌ای شکل است. غدد اندام‌هایی هستند که در سراسر بدن شما یافت می‌شوند. برخی از غدد هورمون‌ها را تولید و آزاد می‌کنند، موادی که به عملکرد و رشد بدن کمک می‌کنند. غده تیروئید نقش مهمی در بسیاری از عملکردهای اصلی بدن شما دارد، از جمله:
- تنظیم دمای بدن شما
- کنترل ضربان قلب
- کنترل متابولیسم (فرآیندی که مواد غذایی را که در بدن می‌گذارید به انرژی تبدیل می‌کند که به عملکرد بدن شما کمک می‌کند).
هنگامی که غده تیروئید به درستی کار می‌کند، بدن در تعادل است و همه سیستم های شما به درستی کار می‌کنند. اگر تیروئید به همان شکلی که باید کار نکند، ایجاد هورمون‌های تیروئید خیلی یا خیلی کم میتواند کل بدن شما را تحت تاثیر قرار دهد.
علائم تیروئید پرکار چیست؟
پرکاری تیروئید علائم زیادی را از خود نشان میدهد. از جمله:
- بی قراری، اضطراب و پرخاشگری
- تغییرات خلق و خو
- بی خوابی
- خستگی دائمی
- احساس گر گرفتگی
- بیش فعالی (در این حالت فرد انرژی زیادی دارد و آرام و قرار ندارد.)
- ضعف عضلانی
- اسهال
- تکرر ادرار
- تشنگی دائمی
- کاهش میل جنسی
- به هم خوردن نظم چرخه قاعدگی
- خارش پوست
این علائم گاهی به تدریج و گاهی به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند. در برخی افراد علائم خفیف هستند و در برخی دیگر ممکن است آنقدر شدید باشند که زندگی روزمره‌شان را به طور جدی تحت تاثیر قرار دهد.
نشانههای رایج تیروئید پرکار
پرکاری تیروئید همچنین میتواند علائم فیزیکی زیر را ایجاد کند:
- تورم در گردن ناشی از بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)
- ضربان قلب نامنظم یا غیرمعمول سریع (تپش قلب)
- تکان دادن یا لرزش
- پوست گرم و تعریق زیاد
- کف دست هایت قرمز
- ناخن های شل
- بثورات برجسته و خارش دار، معروف به کهیر (کهیر)
- ریزش یا نازک شدن مو تکه تکه
- کاهش وزن، اغلب با وجود افزایش اشتها
- مشکلات چشمی، مانند قرمزی، خشکی یا مشکلات بینایی (به عوارض تیروئید پرکار مراجعه کنید)
سایر علائم فیزیکی تیروئید پرکار
غیر از علائم گفته شده، برخی نشانههای فیزیکی و قابل مشاهده را هم میتوان جزو علائم تیروئید پرکار به حساب آورد. این علائم عبارتند از:
- تورم گلو (به علت بزرگ شدن غده تیروئید که به آن «گواتر» گفته میشود.)
- ضربان قلب نامنظم یا خیلی سریع
- لرزش دست‌ها
- تعریق و گرمای بیش از حد پوست
- قرمزی کف دست‌ها
- خشکی و خارش پوست
- شکننده بودن ناخن‌ها
- کهیر
- ریزش موی سکه‌ای
- کاهش وزن (گاهی علیرغم افزایش اشتها وزن فرد کاهش می‌یابد.)
- مشکلات چشمی مثل قرمزی، خشکی چشم یا اختلالات بینایی
علائم چشمی تیروئید پرکار
همانطور که در بخش قبل گفته شده مشکلات چشمی جزو علائم پرکاری تیروئید به شمار می‌آیند. تیروئید چشمی یکی از عوارض پرکاری تیروئید و بیماری «گریوز» (‘Graves) است. علائم چشمی پرکاری تیروئید عبارتند از:
- حساسیت به نور
- خشکی و خارش چشم
- اشک ریختن از چشم
- دوبینی یا تاری دید
- قرمزی چشم
- بیرون زدن چشم از حدقه
- قرمزی، تورم و برگشتن پلک‌ها
معمولاً با درمان پرکاری تیروئید این علائم هم از بین می‌روند.
طوفان تیروئیدی
اگر تیروئید به موقع تشخیص داده و کنترل نشود میتواند منجر به مشکلات جدی مثل طوفان تیروئیدی (Thyroid Storm) شود. این مشکل باعث میشود علائم پرکاری تیروئید به طور ناگهانی و در اثر عفونت، بارداری، عدم مصرف به موقع داروها و وارد آمدن ضربه به گلو و آسیب دیدن غده تیروئید ظاهر شوند.
علائم طوفان تیروئیدی عبارتند از:
- ضربان قلب سریع
- بالا رفتن دمای بدن
- اسهال
- تب شدید
- زردی پوست و چشم
- عدم تمرکز و احساس گیجی
- از دست دادن هوشیاری
- هذیان گویی
طوفان تیروئیدی یک وضعیت اورژانسی است؛ بنابراین اگر این علائم را در خود مشاهده کردید با اورژانس تماس بگیرید.
تشخیص پرکاری تیروئید
پزشک میتواند پرکاری تیروئید را به روش های مختلفی تشخیص دهد، از جمله:
- یک معاینه فیزیکی از گردن خود برای بررسی اینکه آیا تیروئید شما بزرگتر از حد طبیعی است یا خیر.
- آزمایش خون برای بررسی سطوح بالای هورمون تیروئید در بدن شما.
- آزمایشات تصویربرداری برای بررسی تیروئید شما.
معاینه فیزیکی برای تشخیص پرکاری تیروئید
اگر علائم پرکاری تیروئید را تجربه می‌کنید، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است موارد زیر را در طول معاینه فیزیکی در مطب خود بررسی کند:
- تیروئید شما: ممکن است پزشک به آرامی تیروئید شما را از قسمت بیرونی گردن شما لمس کند تا بررسی کند که آیا بزرگ، ناهموار یا حساس است.
- چشمان شما: پزشک ممکن است چشمان شما را از نظر تورم، قرمزی، برآمدگی و سایر علائم بیماری چشم گریوز بررسی کند.
- قلب شما: پزشک ممکن است از گوشی پزشکی برای گوش دادن به قلب شما برای ضربان قلب سریع یا نامنظم استفاده کند.
- دستان شما: ممکن است پزشک از شما بخواهد که دستان خود را دراز کنید تا ببیند آیا لرزش دارید یا خیر. آن‌ها همچنین ممکن است به دنبال تغییراتی در ناخن‌های شما باشند.
- پوست شما: ممکن است پزشک پوستتان را برای دیدن گرم و مرطوب بودن آن احساس کند.
آزمایش خون برای تشخیص پرکاری تیروئید
پیش از مراجعه به پزشک غدد، لیست علائم پرکاری تیروئید را دوباره نگاه کنید. در صورتی که یک یا چند تا از این علائم را در خود مشاهده می کنید آن‌ها را روی کاغذی یادداشت کنید تا با پزشک در میان بگذارید.
پزشک برای تشخیص مشکل از آزمایش خون (جهت اندازه‌گیری هورمون‌های غده تیروئید) کمک میگیرد. این آزمایش‌ها عبارتند از:
- آزمایش TSH
- آزمایش T3
- آزمایش T4
مقادیر کمتر از حد نرمال TSH و مقادیر بالای T3 و T4 نشان‌دهنده پرکاری تیروئید است. البته فرایند تشخیص بیماری فقط به همین آزمایش‌ها ختم نمی‌شود. پزشک ممکن است برای تشخیص بهتر و شناسایی مشکلات دیگر از تست‌های دیگری مثل آزمایش خون ESR یا اسکن تیروئید هم کمک بگیرد.