خانواده درمانی یکی از انواع روان درمانی است که به حل تعارضات و مشکلات بین اعضای خانواده کمک می کند. از مهم ترین تکنیک های خانواده درمانی می توان به تکنیک های سیستمیک، کاربردی، ساختاری و … اشاره کرد. خانواده درمانی ابزاری قدرتمند برای رسیدگی و حل تعارضات درون خانواده، تقویت روابط سالم تر و بهبود ارتباطات است. این نوع درمان، محیط ساختار یافته ای را فراهم می کند که در آن اعضای خانواده می توانند آشکارا احساسات و دیدگاه های خود را با هدایت یک درمانگر آموزش دیده بیان کنند. تکنیک های کلیدی خانواده درمانی مانند گوش دادن فعال، ایفای نقش، و تمرین‌های حل مسئله برای کمک به اعضای خانواده در درک دیدگاه های یکدیگر و ایجاد راه های مؤثرتر برای تعامل استفاده می شوند.
خانواده درمانی چیست؟
خانواده درمانی (Family therapy) که با نام مشاوره خانواده نیز شناخته می شود، نوعی روان درمانی است که به سلامت روانی و بهبود الگوهای ارتباطی در یک خانواده می پردازد. فرض اساسی این است که سیستم خانواده بر رفتار هر یک از اعضا تأثیر می گذارد و بهبود در این سیستم می تواند منجر به تغییرات مثبت برای همه اعضای آن شود. تعداد جلسات خانواده درمانی معمولا بین ۶ تا ۲۰ جلسه است. مدت زمان جلسات برای رسیدگی به مسائل خاص و دستیابی به نتایج دلخواه می تواند متفاوت باشد. تعداد جلسات خانواده درمانی بسته به نیازها و اهداف خانواده تعیین می شود.خانواده درمانگر از طریق تکنیک ها و استراتژی های مختلفی که برای تقویت روابط سالم و بهزیستی طراحی شده اند، خانواده را راهنمایی می کند. خانواده درمانی می تواند برای چالش ها و مسائل از جمله مشکلات زناشویی، چالش‌های والدین، مسائل رفتاری نوجوانان و کنار آمدن با تغییرات مهم زندگی مانند طلاق یا بیماری مفید باشد.
در خانواده درمانی، تمرکز بر خانواده به عنوان یک واحد کل است تا بر اعضای فردی. مشاوره خانواده شامل مشارکت اعضای خانواده برای همکاری با یکدیگر برای حل تعارضات، بهبود ارتباطات و درک بهتر یکدیگر است. درمانگران از رویکردهای مختلفی از جمله درمان‌های ساختاری، استراتژیک، سیستمی و تجربی برای کمک به خانواده ها به منظور شناسایی الگو های ناکارآمد و توسعه روش های سالم تر تعامل استفاده می کنند. هدف خانواده درمانی از پرداختن به الگو های خانوادگی، تقویت روابط، ارتقای همدلی و حمایت از هر عضو در دستیابی به رشد فردی و جمعی است.
مطالعه بیشتر: زوج درمانی چیست؟ چه زمانی به زوج درمانگر مراجعه کنیم؟
انواع خانواده درمانی
خانواده درمانی شامل رویکرد ها و تکنیک های مختلفی است که برای رسیدگی به چالش های منحصر به فرد در یک سیستم خانواده طراحی شده اند. هر نوع خانواده درمانی بر جنبه های مختلفی از تعامل، ارتباطات و روابط خانوادگی تمرکز دارد. شناخت نظریه های خانواده درمانی و انواع آن می تواند به خانواده ها کمک کند تا مناسب ترین رویکرد را برای شرایط خود انتخاب کنند. انواع خانواده درمانی عبارتند از:
- خانواده درمانی سیستمی
- خانواده درمانی کاربردی
- خانواده درمانی شناختی رفتاری
- خانواده درمانی ساختاری
- خانواده درمانی چند نسلی
- خانواده درمانی استراتژیک
- خانواده درمانی تجربی
۱. خانواده درمانی سیستمی
خانواده درمانی سیستمی یکی از انواع خانواده درمانی است که خانواده را سیستم پیچیده ای از اعضای به هم پیوسته می بیند که هر یک بر دیگری تأثیر می گذارند. این روش به جای جداسازی رفتار های فردی، بر درک تعاملات و الگوهای درون خانواده تمرکز دارد. درمانگر در خانواده درمانی سیستمی تلاش می کند تا مسائل اساسی را کشف، به الگوهای ناکارآمد رسیدگی و روابط سالم تری را تقویت کند. درمانگران به اعضای خانواده کمک می‌کنند تا نقش‌های خود را در سیستم خانواده و اینکه چگونه اعمالشان بر کل واحد خانواده تأثیر می گذارد، کشف و درک کنند. این رویکرد اغلب شامل شناسایی الگوهای رفتاری و ارتباطی تکرار شونده ای است که احتمالا موجب درگیری یا ناراحتی می شوند.
۲. خانواده درمانی کاربردی؛ از انواع خانواده درمانی
درمانگران از رویکرد خانواده درمانی کاربردی برای کمک به خانواده هایی با کودکانی که مشکلات رفتاری دارند استفاده می کنند. خانواده درمانی کاربردی، وضعیت خانواده را که به رفتار مشکل ساز کودک منجر می شود، ارزیابی می کند. مهارت های ارتباطی و فرزند پروری در خانواده درمانی کاربردی خانواده را بهبود می بخشد و از تقویت مثبت حمایت می کند.
۳. خانواده درمانی شناختی رفتاری
خانواده درمانی شناختی رفتاری (CBFT) یک رویکرد ساختار یافته و هدفمند است که بر اصلاح الگوهای فکری و رفتارهای ناکارآمد در خانواده تمرکز دارد. هدف این نوع از خانواده درمانی که ریشه در اصول درمان شناختی رفتاری (CBT) دارد، شناسایی و تغییر باورها و رفتارهای منفی است. این درمان بر نقش افکار، احساسات و اعمال در شکل دادن به پویایی خانواده تأکید می کند و به دنبال تجهیز اعضای خانواده به مهارت های عملی برای بهبود تعاملاتشان است.
یکی از مؤلفه‌های کلیدی خانواده درمانی شناختی رفتاری، توسعه مهارت های ارتباط مؤثر و حل مسئله است. خانواده ها می آموزند که نیاز ها و نگرانی های خود را واضح تر بیان کنند و با همدلی و درک به حرف های یکدیگر گوش دهند. این ارتباطات بهبود یافته می توانند سوء تفاهم ها و درگیری ها را کاهش دهند و محیط خانوادگی حمایت‌کننده تر و هماهنگ تر را تقویت کنند.
مطلب مرتبط: آشنایی با مشاوره خانواده و بهترین مشاوران خانواده ایران
۴. خانواده درمانی ساختاری؛ یکی از انواع خانواده درمانی
خانواده درمانی ساختاری (SFT) یکی از انواع خانواده درمانی است که بر سازمان و سلسله مراتب درون یک سیستم خانواده تاکید دارد. این رویکرد با هدف شناسایی و اصلاح ساختارهای ناکارآمد خانواده، به رفع درگیری ها و پریشانی عاطفی کمک می‌کند. در خانواده درمانی ساختاری، درمانگر تلاش می کند خانواده را ترسیم کند و نحوه تعامل و ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر را بررسی کند.
یک تکنیک روش ساختاری نیز وجود دارد که شامل سناریو های نقش آفرینی برای آشکار کردن مسائل اساسی است و به اعضای خانواده اجازه می دهد مشکلات خود را نشان دهند و به آنها رسیدگی کنند. این رویکرد به ویژه برای خانواده‌هایی که با مسائلی مانند مشکلات رفتاری در کودکان، تعارضات زناشویی و تغییرات مهم زندگی سروکار دارند، مؤثر است. SFT با پرداختن به علل اصلی اختلال در ساختار خانواده، به ایجاد یک سیستم خانوادگی متعادل تر و کاربردی تر کمک می کند و انعطاف‌پذیری و هماهنگی طولانی مدت را افزایش می دهد.
۵. خانواده درمانی چند نسلی
خانواده درمانی چند نسلی نوعی خانواده درمانی است که تأثیر الگو های نسلی و تاریخچه خانواده را بر وضعیت خانواده فعلی بررسی می کند. این روش بررسی می کند که چگونه مسائل و رفتارها از طریق نسل ها منتقل می شوند و بر روابط و سلامت عاطفی اعضای خانواده تأثیر می گذارند. با درک این الگوها، اعضای خانواده می توانند بینشی در مورد علل اصلی مشکلات خود و اینکه چگونه مسائل حل نشده از گذشته همچنان بر تعاملات فعلی آنها تأثیر می گذارد، به دست آورند.
خانواده درمانی فرانسلی شامل ردیابی تاریخچه های خانوادگی و ایجاد شجره نامه است، که تاریخچه خانوادگی مفصلی محسوب می شود که روابط، رویدادهای مهم و الگوهای رفتاری را در بین نسل ها ترسیم می کند. هدف خانواده درمانی فرا نسلی شکستن چرخه های معیوب با پرداختن به میراث عاطفی عمیق و تقویت ارتباطات و روابط سالم تر است. با شناخت و حل این تأثیرات بین نسلی، خانواده ها می توانند به آزادی عاطفی و عملکرد بهتر دست یافته و در نهایت یک محیط خانوادگی هماهنگ تر ایجاد کنند.
۶. خانواده درمانی استراتژیک
یکی از نظریه های خانواده درمانی، خانواده درمانی استراتژیک است؛ این روش یک رویکرد کوتاه مدت محسوب می شود که بر شناسایی و حل مشکلات خاص و مشخص در سیستم خانواده تمرکز دارد. این روش بر اهمیت استراتژی ها و تکنیک های طراحی شده برای برهم زدن الگو های ناکارآمد تعامل و ترویج تغییرات مثبت تأکید دارد. در خانواده درمانی استراتژیک، درمانگر نقش فعالی در هدایت خانواده ایفا می کند و اغلب وظایف یا تکالیف خاصی را توصیه می کند که هدف آن به چالش کشیدن و تغییر نحوه تعامل اعضای خانواده است.
در خانواده درمانی استراتژیک، درمانگر برای شناسایی ساختارها و توالی رفتارهایی که مشکلات درون خانواده را حفظ می کند، کار می کند. درمانگر از طریق تکنیک هایی مانند چارچوب بندی مجدد، اعضای خانواده را تشویق می کند تا مسائل خود را از دیدگاه های جدید ببینند و رفتارهای سالم تری انجام دهند. این رویکرد به ویژه برای خانواده هایی که با مسائلی مانند جنگ قدرت، مشکلات ارتباطی و مسائل رفتاری در کودکان و نوجوانان سروکار دارند، موثر است. خانواده درمانی استراتژیک با ارائه راهبرد های روشن و عملی برای تغییر، به خانواده ها کمک می کند تا به سرعت راه های عملکردی و حمایتی بیشتری را برای برقراری ارتباط با یکدیگر ایجاد کنند که منجر به بهبود پایدار در روابط و رفاه کلی آنها می شود.
بیشتر بخوانید: گروه درمانی چیست؟ فواید و کاربردهای درمان گروهی در روانشناسی
تکنیک های خانواده درمانی
خانواده درمانی تکنیک ها و روش های مختلفی دارد که می توانند برای حل مسائل خانوادگی مفید باشند. مهم ترین تکنیک های خانواده درمانی عبارتند از:
- تکنیک های ساختاری
- تکنیک های استراتژیک
- تکنیک سیستمیک خانواده درمانی
- روش های شناختی رفتاری
- تکنیک های روایتی
- تکینک آموزشی روانی خانواده درمانی
تکنیک ساختاری؛ از تکنیک های خانواده درمانی
تکنیک ساختاری خانواده درمانی بر سازمان و سلسله مراتب درون خانواده تمرکز دارد. در این تکنیک اعضای خانواده سناریو های خاصی را برای آشکار کردن الگوهای تعامل ایفا می کنند. به عنوان مثال، یک درمانگر ممکن است از یک خانواده بخواهد تا استدلال های خود در مورد تعارضات و عادات ارتباطی ناکارآمد، بیان کنند. “تجدید ساختار” یکی از تکنیک های ساختاری است که شامل تغییر تعاملات خانوادگی مانند ایجاد مرزهای واضح تر بین والدین و فرزندان برای کاهش تعارض و بهبود عملکرد خانواده، به منظور ترویج روابط سالم تر است،
تکنیک های استراتژیک
از مهم ترین تکنیک های خانواده درمانی، می توان به تکنیک استراتژیک اشاره کرد. در این تکنیک روان درمانگر تکالیف خاصی را برای برهم زدن و تغییر رفتارهای مشکل ساز خانواده، ارائه می دهد. در تکنیک استراتژیک، درمانگر به خانواده دستور می دهد تا رفتار مشکل ساز را ادامه دهند، و اغلب آنها را به رویارویی و تغییر خود هدایت می کند. به عنوان مثال، اگر والدین دائماً در مورد زمان خواب کودک با هم بحث می کنند، درمانگر ممکن است به آنها پیشنهاد دهد که عمداً در یک زمان معین با هم بحث کنند و این امر، پوچ بودن را برجسته کرده و باعث تغییر شود. “دستورالعمل ها” وظایفی هستند که توسط درمانگر تعیین می شوند تا بین جلسات تکمیل شوند و به اجرای تغییرات عملی در وضعیت خانواده کمک کنند.
تکنیک سیستمیک؛ از تکنیک های خانواده درمانی
در تکنیک سیستمیک خانواده به عنوان یک سیستم به هم پیوسته، با تمرکز بر روابط و الگوها در نظر گرفته می شود. تکنیک های سیستمیک شامل “پرسش‌های دایره ای” است که در آن درمانگر از هر یک از اعضای خانواده سؤال مشابهی می پرسد تا دیدگاه های متفاوت آن ها را به دست آورد و همدلی را تقویت کند. به عنوان مثال، در خانواده ای که با یک نوجوان سرکش سروکار دارد، درمانگر ممکن است از هر یک از اعضا بپرسد که رفتار نوجوان و تأثیر آن را چگونه می بینند. “تغییر چارچوب” که از تکنیک های سیستمیک است، شامل تغییر دیدگاه اعضای خانواده به مشکلاتشان، کمک به آنها در دید مثبت تر موقعیت ها و پرورش راه حل ها است.
روش های شناختی رفتاری
این تکنیک بر تغییر الگوهای فکری و رفتارهای ناکارآمد تمرکز دارد. تکنیک های شناختی رفتاری شامل “تجدید ساختار شناختی” است که در آن اعضای خانواده راهنمایی می شوند تا باورهای منفی خود و دیگران را به چالش کشیده و تغییر دهند. به عنوان مثال، اگر والدین معتقدند که به دلیل رفتار فرزندشان شکست خورده اند، درمانگر به آنها کمک می کند تا این باور را دوباره به شکل مثبتی بیان کنند. “اصلاح رفتار” شامل اجرای پاداش ها و پیامدهایی برای تشویق رفتارهای مطلوب و کاهش رفتارهای مشکل ساز است. به عنوان مثال، والدین ممکن است برای کودکی که تکالیف خود را به طور مداوم انجام می دهد، یک سیستم پاداش ایجاد کنند و رفتار مثبت را ترویج کند.
از دست ندهید: تکنیک‌های درمان شناختی رفتاری یا CBT چیست؟
تکنیک های روایتی؛ از تکنیک های خانواده درمانی
تکنیک روایتی یعنی اعضای خانواده داستان هایی را درباره خود و روابطشان بگویند و بازنویسی کنند. یکی از تکنیک های روایتی “بیرونی سازی” است که در آن مشکلات به افراد نسبت داده نمی شوند و خانواده به صورت مشترک به موضوع رسیدگی می کنند. به عنوان مثال، خانواده ممکن است به جای برچسب زدن به کودک به عنوان “دردسر ساز”، مشکل را به عنوان “رفتار مشکل ساز” توصیف کنند که می توانند برای تغییر آن با یکدیگر همکاری کنند. تکنیک“تألیف مجدد” شامل کمک به اعضای خانواده برای ایجاد داستان های جدید و توانمند درباره زندگی و روابط خود، پرورش حس ارزشمندی و تغییرات مثبت است.
تکنیک آموزش روانی خانواده
آموزش روانی شامل ارائه اطلاعات و آموزش اعضای خانواده در مورد مسائل خاصی است که بر آنها تأثیر می گذارد. تکنیک ها شامل “جلسات آموزشی” است، که در آن درمانگر خانواده را در مورد شرایط سلامت روان، مانند افسردگی یا اضطراب، و تأثیرات آن بر وضعیت خانواده آموزش می دهد. برای مثال، خانواده‌ای که یکی از اعضای آن اختلال دو قطبی دارد، ممکن است در مورد علائم این بیماری، گزینه های درمانی و نحوه حمایت مؤثر از عزیز خود بیاموزند. “آموزش مهارت‌ها” شامل آموزش مهارت‌های عملی مانند مدیریت استرس، تکنیک‌های ارتباطی و راهبردهای حل مسئله برای کمک به خانواده‌ها برای مقابله با چالش هایشان است.
در این تکنیک درمانگر ممکن است اعضای خانواده را به سمت مطالعه و بررسی منابع مختلفی مانند کتاب، فیلم، سریال و … هدایت کند. این منابع به افراد کمک می کنند تا اطلاعات بیشتری نسبت به وضعیت روانی خود و دیگر اعضای خانواده کسب کنند.
مطالعه بیشتر: روان درمانی پویشی کوتاه مدت چیست؟ بررسی کامل رویکرد ISTDP
کاربرد خانواده درمانی
خانواده درمانی می تواند تاثیرات مثبت زیادی بر اعضای خانواده بگذارد. ممکن است برای برخی سوال باشد که خانواده درمانی به حل چه مشکلاتی کمک می کند؟ طبق مطالعات، کاربرد های خانواده درمانی عبارتند از:
- حل مشکلات رفتاری کودکان
- حل تعارض بین اعضای خانواده
- بهبود سلامت روان اعضای خانواده
- کنار آمدن با ازدواج یا طلاق
- تطبیق با تغییرات بزرگ در محیط خانه
- تسهیل فرآیند سوگواری پس از مرگ اعضای خانواده
- آموزش سبک های فرزند پروری درست به والدین
- کمک به عبور از ضربه های روانی یا تروما
- کمک به برخورد با اختلال اعتیاد و سوء مصرف مواد در خانواده
بیشتر بخوانید: چه زمانی به روانشناس مراجعه کنیم؟ ۱۵ دلیل مراجعه به روانشناس
۱. حل مشکلات رفتاری کودکان؛ کاربرد خانواده درمانی
خانواده درمانی می تواند در رفع مشکلات رفتاری کودکان یا نوجوانان با تمرکز بر سیستم خانواده به عنوان یک کل بسیار موثر باشد. اغلب، مسائل رفتاری، ناشی از تعاملات و الگوهای پیچیده درون خانواده است. در خانواده درمانی، درمانگر می تواند این تعاملات را از نزدیک مشاهده کند و علل زمینه ای رفتار مشکل ساز را شناسایی کند. به عنوان مثال، رفتار نوجوانی که پرخاشگر است، ممکن است واکنشی به تعارض بین والدین یا سختگیری آن ها باشد.
از طریق خانواده درمانی، والدین و خواهران و برادران راهبردهایی را برای بهبود ارتباطات، تعیین مرزهای مناسب و تقویت رفتارهای مثبت می آموزند. به عنوان مثال، یک درمانگر ممکن است با والدین همکاری کند تا قوانین و پیامد های ثابتی را برای کودک ایجاد کنند. در عین حال، به کودک یا نوجوان نیز روش های سالم تری برای ابراز احساسات و نیازهای خود، بیاموزد. در خانواده درمانی می توان از تکنیک هایی مانند اصلاح رفتار و راهبردهای شناختی رفتاری برای کمک به کودک یا نوجوان برای جایگزینی رفتارهای منفی با رفتارهای مثبت استفاده کرد. این رویکرد مشارکتی تضمین می کند که تغییرات توسط کل خانواده پذیرفته شود و محیطی پایدار تر ایجاد می کند که باعث بهبود رفتار می شود.
۲.حل تعارض بین اعضای خانواده
خانواده درمانی در حل تعارضات بین اعضای خانواده مفید و موثر است. درمانگر بحث هایی را آغاز می کند که به اعضای خانواده اجازه می دهد تا احساسات و دیدگاه های خود را بدون وقفه بیان کنند و باعث همدلی و احترام متقابل شوند. تکنیک هایی مانند گوش دادن فعال، ایفای نقش، و تمرین های حل مسئله به اعضای خانواده کمک می کند تا دیدگاه های یکدیگر را بهتر درک کنند و راه های سالم تری برای تعامل با یکدیگر ایجاد کنند.
به عنوان مثال، یک درمانگر خانواده محیطی را فراهم می کند که در آن هر یک از اعضا به نوبت صحبت می کنند و گوش می دهند و به از بین بردن موانع و کاهش سوء تفاهم ها کمک می کند. خانواده درمانی با پرداختن به مسائل اساسی و آموزش مهارت‌های ارتباطی مؤثر، خانواده ای هماهنگ تر می سازد که می توانند مشکلات خود راحل کنند.
۳. خانواده درمانی و سلامت روان؛ بهبود سلامت روان اعضای خانواده
تکنیک های خانواده درمانی به اعضای خانواده آموزش می دهد بدون دخالت در فعالیت های یکدیگر، از هم حمایت کنند.این مسئله به طور قابل توجهی احساس انزوا و درماندگی را که اغلب با مشکلات سلامت روان مرتبط است کاهش می دهد. خانواده درمانی با ایجاد یک محیط حمایتی، نقش مهمی در ارتقای سلامت روان اعضای خانواده دارد. خانواده درمانی با پرداختن به مسائل ارتباطی و تعارضات حل نشده، به ایجاد فضایی کمک می کند که اعضای خانواده احساس کنند شنیده شده و مورد تایید قرار می گیرند. به عنوان مثال، در خانواده‌ای که یکی از اعضای آن با افسردگی دست و پنجه نرم می کند، درمانگر می تواند به خانواده کمک کند تا وضعیت را بهتر درک کند و استراتژی هایی برای حمایت از اعضای خانواده ایجاد کند.
تکنیک هایی مانند ذهن آگاهی، مدیریت استرس و مهارت های حل مسئله اغلب در طول جلسات خانواده درمانی آموخته می شوند. به عنوان مثال، خانواده ای که اضطراب دارند، ممکن است یاد بگیرند که چگونه تکنیک های آرام سازی را اجرا کنند و تکنیک هایی را استفاده کنند که سطح کلی استرس را کاهش دهد. با همکاری یکدیگر برای اجرای این استراتژی ها، خانواده می تواند محیط هماهنگ و با ثبات تری ایجاد کند که منجر به سلامت روان بهتر برای همه اعضا می شود.
۴. کنار آمدن با ازدواج یا طلاق؛ از کاربرد های خانواده درمانی
یکی از مهم ترین کاربرد های خانواده درمانی، کمک به خانواده‌ها برای عبور از پیچیدگی های ازدواج یا طلاق با فراهم کردن یک محیط ساختار یافته برای ارتباطات بهتر و حل تعارض، است. هنگامی که یک زن و شوهر مشکلات زناشویی را تجربه می کنند، کل خانواده می تواند تحت تأثیر قرار گیرد. خانواده درمانی به همه اعضا اجازه می دهد تا احساسات و نگرانی های خود را در فضایی امن بیان کنند. به عنوان مثال، کودکان می توانند ترس های خود را در مورد جدایی احتمالی والدین خود بیان کنند، والدین نیز می توانند راه های موثر برقراری ارتباط و حل اختلافات خود را بیاموزند. درمانگر خانواده را در ایجاد الگوهای ارتباطی سالم تر راهنمایی می کند تا روابط زناشویی را تقویت کند یا در صورت جدایی، انتقال و سازگاری آرام تری را برای همه افراد درگیر، تسهیل کند.
در زمینه طلاق، خانواده درمانی به رفع تأثیرات عاطفی و روانی بر همه اعضای خانواده کمک می کند. خانواده درمانی بستری را برای بحث در مورد تغییرات ساختار و پویایی خانواده فراهم می کند و به هر یک از اعضا کمک می کند تا با نقش های جدید خود سازگار شوند. به عنوان مثال، یک خانواده درمانگر ممکن است با والدینی که جدا شدند، همکاری کند تا سبک فرزندپروری مشترکی داشته باشند و اطمینان حاصل کند که آنها علیرغم جدایی خود، جبهه متحدی را در تصمیمات والدین حفظ کنند. کودکان نیز به نوبه خود می توانند در کنار آمدن با احساسات خود و درک اینکه مقصر طلاق نیستند، حمایت عاطفی دریافت کنند. خانواده درمانی به کاهش اثرات منفی طلاق کمک می کند و بهبود عاطفی و ثبات را برای همه اعضای خانواده افزایش می دهد.
۵. تطبیق با تغییرات بزرگ در محیط خانه
خانواده درمانی می تواند برای کمک به خانواده ها در تطبیق با تغییرات مهم در خانواده، مانند نقل مکان به خانه جدید، آمدن نوزاد جدید، یا اضافه شدن افراد جدید، بسیار مفید باشد. این تغییرات می توانند استرس زا باشند و ممکن است الگوها و روابط برقرار شده را مختل کنند. خانواده درمانی فضای امنی را برای اعضای خانواده فراهم می کند تا احساسات و نگرانی های خود را در مورد تغییرات بیان کنند. به عنوان مثال، یک درمانگر ممکن است به والدین کمک کند اضطرابی که فرزندانشان در مورد نقل مکان به شهر جدید و شروع در مدرسه جدید تجربه می کنند را درک کنند. با پرداختن آشکار به این احساسات، خانواده می‌تواند استراتژی هایی را برای حمایت از یکدیگر در طول دوران تغییر، مانند تشکیل جلسات منظم خانوادگی برای بحث در مورد چالش ها ایجاد کند.
در مواردی که اعضایی به خانواده فعلی اضافه می شود، مانند زمانی که خانواده های ناتنی تشکیل می شوند، خانواده درمانی می تواند به اعضای خانواده در ایجاد نقش ها و روابط جدید، کمک کند. به عنوان مثال، یک خانواده درمانگر می تواند با یک خانواده کار کند تا مرزها و انتظارات روشنی ایجاد شود، به خواهر و برادرهای ناتنی کمک کند تا روابط مثبت ایجاد کنند و هرگونه احساس رقابت یا نارضایتی را برطرف کند. جلسات درمانی می توانند بر تقویت ارتباطات آزادانه، ایجاد اعتماد و ایجاد حس وحدت در ساختار جدید خانواده تمرکز کنند. با همکاری مشترک در درمان، خانواده‌ها می توانند به آرامی خود را با تغییرات سازگار و اطمینان حاصل کنند که همه اعضا در طول انتقال احساس می‌کنند شنیده می شوند، ارزش دارند و مورد حمایت قرار می‌گیرند.
۶. تسهیل فرآیند سوگواری پس از مرگ اعضای خانواده
خانواده درمانی می تواند یک سیستم حمایتی ضروری برای خانواده هایی باشد که با مرگ یکی از عزیزان روبرو شدند و فضایی را برای سوگواری جمعی و شفای عاطفی فراهم کند. از دست دادن یکی از اعضای خانواده می تواند احساس غم و اندوه، سردرگمی و ناراحتی عاطفی در بین اعضای بازمانده ایجاد کند. به عنوان مثال، یک درمانگر ممکن است اعضای خانواده را تشویق کند تا در مورد خاطرات مورد علاقه خود از متوفی صحبت کنند و به آنها کمک کند تا غم خود را پردازش کنند. این روند سوگواری جمعی می تواند پیوندهای خانوادگی را تقویت کند و حس اتحاد و حمایت را افزایش دهد.
علاوه بر این، خانواده درمانی راهبردهای عملی را برای مقابله با تغییراتی که به دنبال مرگ یکی از عزیزان رخ می دهد ارائه می دهد. درمانگران می توانند خانواده ها را در ایجاد روال ها و نقش های جدید برای سازگاری با زندگی بدون عضو از دست رفته راهنمایی کنند. به عنوان مثال، اگر یکی از والدین فوت کند، درمانگر می تواند به والدین و فرزندان باقی مانده کمک کند تا مسئولیت های جدید خود را انجام دهند.
از دست ندهید: افسردگی بعد از مرگ پدر و مادر؛ راه های مقابله با غم و اندوه
۷. آموزش سبک های فرزند پروری درست به والدین
خانواده درمانی می تواند در پرداختن و هماهنگ کردن سبک های مختلف فرزندپروری در خانواده مؤثر باشد و رویکردی منسجم برای تربیت فرزندان را تقویت کند. وقتی والدین روش‌های فرزندپروری متناقضی دارند؛ مانند اینکه یکی آسان گیرتر باشد در حالی که دیگری مستبد تر است، این مسئله می تواند منجر به سردرگمی و تنش در خانواده شود. یکی از کاربرد های خانواده درمانی این است که این تفاوت ها را شناسایی و باورها و انگیزه های اساسی آنها را درک کند.
برای مثال، درمانگر به والدین کمک می کند نقاط قوت و ضعف هر سبک را بشناسند و سپس آنها را در ایجاد یک رویکرد واحد که سازگاری، ساختار و همدلی را ترکیب می‌کند، راهنمایی خواهد کرد. خانواده درمانی با ایجاد یک استراتژی مشترک فرزند پروری کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که کودکان راهنمایی دریافت می کنند، تعارض را کاهش می دهند و محیط خانوادگی هماهنگ تری را ایجاد می کنند.
۸. کمک به عبور از ضربه های روانی یا تروما؛ کاربرد خانواده درمانی
خانواده درمانی در کمک به خانواده ها برای مقابله با تروما و بهبود آن، با فراهم کردن یک محیط حمایتی برای پردازش و درک تجربه آسیب زا بسیار موثر است. تروما می تواند هر یک از اعضای خانواده را به طور متفاوتی تحت تأثیر قرار دهد و وضعیت کلی خانواده را مختل کند. یک خانواده درمانگر ارتباط آزادانه را تسهیل می کند و به هر یک از اعضا این امکان را می دهد تا احساسات و تجربیات مربوط به تروما را بیان کنند. به عنوان مثال، اگر خانواده ای تصادف رانندگی را تجربه کرده باشد، درمانگر ممکن است به خانواده کمک کند تا درباره ترس ها و اضطراب های خود صحبت کرده و تکنیک هایی برای مدیریت این احساسات ارائه دهد. کاربرد خانواده درمانی در برخورد با تروما به کمک توسعه راهبردهای مقابله ای و ایجاد تاب آوری در اعضای خانواده است.
مطلب مرتبط: به روانشناس چه بگوییم؟ در اولین جلسه مشاوره چه بگوییم
۹. کمک به برخورد با اختلال اعتیاد و سوء مصرف مواد در خانواده
خانواده درمانی ابزاری قدرتمند برای مقابله با اعتیاد و اختلال سوء مصرف مواد است که کل خانواده را در روند بهبودی مشارکت می دهد و می پذیرد که اعتیاد بر همه اعضای خانواده تأثیر می گذارد. درمانگر با خانواده کار می کند تا رفتارهای مخرب را شناسایی کند، ارتباطات را بهبود بخشد و الگوهای تعامل سالم تری ایجاد کند. به عنوان مثال، اگر نوجوانی با سوء مصرف مواد دست و پنجه نرم کند، خانواده درمانی می تواند به والدین کمک کند تا بفهمند که چگونه واکنش های آنها ممکن است به طور ناخواسته موجب اعتیاد او شوند. خانواده درمانی با بهبود روابط میان اعضا، تعیین مرزها و ایجاد یک محیط حمایتی، رسیدگی به علل ریشه ای اعتیاد را انجام می دهد.
سوالات متداول
در این بخش به سوالات رایج شما در مورد خانواده درمانی پاسخی خلاصه می دهیم.
آیا خانواده درمانی در درمان اختلالات روانی موثر است؟
بله، خانواده درمانی در درمان اختلالات روانی مؤثر است زیرا با تقویت ارتباطات و پشتیبانی میان اعضای خانواده به بهبود سلامت روانی فرد مبتلا کمک می کند. این روش به شناسایی و اصلاح الگوهای رفتاری و تعاملات ناسالم در خانواده نیز می پردازد.
آیا در خانواده درمانی حضور تمام اعضای خانواده الزامی است؟
خیر، حضور همه اعضای خانواده برای برگزاری خانواده درمانی الزامی نیست. خانواده درمانی می تواند بدون حضور همه اعضا، با تمرکز بر کسانی که در دسترس هستند و مایل به مشارکت هستند، اجرا شود. درمانگر با اعضای شرکت کننده برای رسیدگی به مسائل و بهبود وضعیت خانواده کار می کند.
آیا خانواده درمانی اثربخش است؟
بله، خانواده درمانی اثربخش است و فواید زیاد دارد. پس از خانواده درمانی بهبود قابل توجهی در ارتباطات، حل تعارض و عملکرد کلی خانواده ایجاد می شود. اثربخشی آن تا حد زیادی به تعهد اعضای خانواده به درمان و مسائل آن ها بستگی دارد.
منابع: clevelandclinic, verywellmind, healthline, medicalnewstoday
پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.
ثبت ديدگاه