گاهی اوقات، افراد حرفی می زنند که بر خلاف واقعیت است و با وجود شواهد مخالف، پا فشاری زیادی روی آن می کنند. وقتی افراد، از چیزی صحبت می کنند که، برای آن شواهدی وجود نداشته یا خلاف واقعیت باشد، دچار هذیان گویی شده اند. زمانی که هذیان گویی ها شدت گرفته و شکلی بیمارگون به خود بگیرد، نشان دهنده آن است که فرد دچار اختلال هذیانی شده است. مانند کسی که اصرار دارد، دیگران قصد آسیب زدن به او را دارند، در حالی که هیچ دلیل قانع کننده ای، برای این کار خود ندارد. اگر برای شما هم جالب است که بدانید هذیان و علائم اختلال هذیانی چیست، چند نوع اختلال هذیانی وجود دارد و درمان آن به چه شکلی است، دعوت می کنیم تا این مطلب را مطالعه کنید.
اختلال هذیانی چیست؟
اختلال هذیانی که از انواع اختلالات روانپریشی است، شامل یک یا چند باور غیر منطقی، غیر واقعی و ناسازگار با فرهنگ جامعه می باشد، که با وجود شواهد مخالف، فرد از اعتقاد داشتن به آن ها دست بر نمی دارد و به مدت ۱ ماه یا بیشتر، ادامه داشته باشد. اختلال هذیانی (delusional disorder)، یکی از انواع اختلالات روانی مطرح شده در راهنمای تشخیصی و آماری (DSM 5) است. اختلال هذیانی درصورت شدید نبودن، عملکرد روزانه ی فرد را به طور قابل توجه، تحت تاثیر قرار نمی دهد؛ تخمین زده میشود که تقریبا ۰.۲ درصد از افراد جامعه، در مقطعی از زندگی خود، درگیر اختلال هذیانی می شوند. لازم به ذکر است که، میزان ابتلا به اختلال هذیانی بین مردان و زنان یکسان است. همچنین مطابق با آمار، مردان به احتمال بیشتر به هذیان نوع حسادت مبتلا میشوند.
افراد مبتلا به اختلال هذیانی در اغلب اوقات، هذیان های غیر عجیب را تجربه می کنند. هذیان غیر عجیب، شامل داشتن باور های نادرست و اغراق آمیز، مرتبط با موقعیت های زندگی واقعی است. مانند فردی که اعتقاد دارد، کسی در حال تعقیب او بوده یا دیگران قصد فریب دادن او را دارند. در صورت عدم درمان و کنترل علائم هذیانی، ممکن است هذیان ها شدت پیدا کرده و زندگی فرد را، شدیدا تحت تاثیر قرار دهند. هذیان و باور های هذیانی، در سایر اختلالات روانی، مانند دو قطبی و افسردگی هم، ممکن است رخ دهند.
علائم اختلال هذیانی
وجود باور های هذیانی، آشکارترین و بارزترین نشانهی اختلال هذیانی است، که بر اساس نوع هذیان، شکل علائم آن متفاوت خواهد بود. افراد با اختلال هذیان، معمولا اعتقادی به اینکه افکار هذیانی برای آن ها مشکل ساز هستند، ندارند و حتی در حالی که دیگران، به طور واضح و مشخص، گفته های آن ها را نقض کنند، نمیپذیرند که هذیانات و باورهایشان غیرمنطقی و نادرست هستند. سایر علائم اختلال هذیانی عبارت اند از:
- اعتقادات و باور های عجیب و غریب و غیر منطقی
- بد خلقی و عصبانیت
- احساس افسردگی و اضطراب
- ناتوانی در تشخیص افکار هذیانی از افکار سالم
- باور به مورد سو استفاده واقع شدن توسط دیگران
- بی اعتمادی به دوستان و خانواده
- واکنشهای شدید به رخداد های جزئی
- رفتار های کینه توزانه
- رفتار تدافعی در مقابل دیگران
- اشتغال ذهنی در مورد نیت های پنهان افراد
- ترس از فریب خوردن، بدرفتاری یا سوء استفاده
- سوء ظن و بی اعتمادی شدید به دیگران
برای بهبود علائم اختلال هذیانی، می توانید از بهترین روانشناس تهران کمک بگیرید
علت اختلال هذیانی
همچون بسیاری از اختلالات مرتبط با سلامت روان، متخصصان هنوز علت دقیقی برای اختلال هذیانی بدست نیاورده اند. با این وجود، محققان عوامل و فاکتورهای مختلفی را بررسی کردهاند که احتمال میدهند در بروز و شکلگیری اختلال هذیانی، نقش داشته باشند. فاکتور های احتمالی و علت اختلال هذیانی، عبارت اند از:
- عوامل ژنتیکی
- عوامل بیولوژیکی
- عوامل محیطی و روانی
عوامل ژنتیکی
محققان بر این باورند که، ممکن است اختلال هذیانی همچون سایر اختلالات روانی، از والدین به فرزندانشان منتقل شود. مطابق با این تحقیقات، اختلال هذیان در افرادی که اعضای خانواده آن ها مبتلا به اختلال هذیانی یا اسکیزوفرنی هستند، رایجتر است. به نظر می رسد، خانواده هایی که در آن ها یکی از اعضا، دچار اختلالات روانپریشانه ای همچون اختلال هذیانی است، ریسک ابتلا سایر افراد به این مشکل را افزایش می دهد.
برای مطالعه بیشتر: پارانویا چیست؟ علائم، علل، درمان، تفاوت پارانویا و پارانوئید
عوامل بیولوژیکی
بررسی عوامل بیولوژیکی نشان می دهد، عدم تعادل در سطوح برخی انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین، در شکل گیری اختلال هذیانی موثر است. تحقیقات معتبر انجام شده، نشان می دهد که عوامل بیولوژیکی مختلفی، از جمله مصرف مواد، شرایط پزشکی و تحمل استرس زیاد، می توانند باعث اختلال هذیان شوند. محققان، همچنان در حال مطالعه و بررسی عوامل بیولوژیکی و چگونگی تاثیر بعضی از ناهنجاریها بر مناطقی از مغز و بروز اختلال هذیانی هستند.
عوامل محیطی و روانی
مطالعات نشان داده اند که قرار گرفتن در معرض تروما یا رویداد های آسیب زا، می تواند با ایجاد دوره های هذیانی و روان پریشی مرتبط باشد. برخی از شواهد حاکی از آن است که، اختلال هذیانی توسط تجربه استرس شدید در زندگی فرد ایجاد میشود. از جمله سایر عوامل محیطی و روانی تاثیر گذار بر ایجاد اختلال هذیانی، می توان به انزوای اجتماعی، حسادت، بی اعتمادی، سوء ظن و اعتماد به نفس پایین، اشاره کرد. مطابق با نظریههای روان تحلیلی، حساسیت مفرط افراد و استفاده از مکانیسمهای دفاعی، مانند واکنش سازی، فرافکنی و انکار، ممکن است با اختلال هذیانی مرتبط باشد.
انواع هذیان در اختلال هذیانی
انواع مختلفی از اختلالات هذیانی وجود دارد، که بر اساس افکار و باور های خاصی که فرد تجربه می کند، دسته بندی می شود. انواع اختلال های هذیانی عبارت اند از:
- هذیان شهوانی
- هذیان بزرگ منشی
- هذیان حسادت
- هذیان گزند و آسیب
- هذیان جسمانی
- هذیان افکار عجیب و غریب
- هذیان پارانوید
- هذیان انتساب
- هذیان مختلط
- هذیان نامشخص
هذیان شهوانی
فرد مبتلا به هذیان شهوانی یا اروتومانیا (Erotomaniac)، تصور میکند که شخص مهم یا مشهوری، عاشق او است. گاهی این فرد سعی در تماس با فرد مورد نظر داشته و فکر می کند که، او را شیفته خود کرده است. در چنین شرایطی هر اقدامی از طرف فرد معروف را به خود نسبت داده و سعی می کند تا دیگران را در مورد عشق و علاقه فرد مشهور به خود، قانع کند.
هذیان بزرگ منشی
افراد مبتلا به اختلال هذیانی از نوع هذیان بزرگ منشی (Grandiose)، احساس خود ارزشمندی شدیدی کرده و خود را از همه افراد بزرگتر و بهتر می دانند. این افراد باور دارند که دارای قدرت های خاص و منحصر به فردی هستند. فرد با اختلال هذیان گویی، ممکن است خود را دست راست خدا دانسته و فکر کند که خورشید با اراده و خواست او حرکت می کند.