اختلال شخصیت پارانویید؛ نشانه‌ها، علل و درمان این اختلال

بسیاری از ما در طول زندگی مان با افرادی روبرو شده ایم که به همه چیز و همه کس بدبین و بدگمانند، فکر می‌کنند که دیگران به دنبال آسیب رساندن به آنها هستند و اگر به کسی اعتماد کنند، عاقبت روزی از پشت خنجر خواهند خورد. اگر شما هم احتمالا با اینگونه افراد برخورد داشته اید و یا یکی از نزدیکانتان با این مسئله مواجه است، با پزشک خوب در این مقاله همراه باشید. اگر به این افراد به قدر کافی نزدیک شده و با آنها وارد گفتگو شوید، برای شما مثال های متعددی از خیانت هایی که در طول زندگی تجربه کرده اند، خواهند آورد.

حتی ممکن است در وهله نخست موفق شوند شما را قانع کنند که تمامی اطرافیانشان بدذات بوده و مرتب در حال توطئه بر علیه ایشان هستند اما احتمالا بعد از گذشت مدت نه چندان زیادی پی خواهید برد که بسیاری از دلایلی که این افراد برای متهم ساختن اطرافیانشان ارائه می‌دهند، غیرواقع بینانه است و حتی ممکن است خود را نیز در مظان اتهام بیابید!

اگر این اطلاعات را با یک روانشناس بالینی یا روانپزشک در میان بگذارید، او به شما خواهد گفت که احتمالا با یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانویید سر و کار دارید. اختلال شخصیت پارانوئید یکی از انواع دهگانه اختلال های شخصیت می‌باشد. که گاهی اوقات با نام های پارانوئید یا پارانویا هم شناخته می‌شود. خصیصه اصلی این اختلال روانی شک و بدگمانی و سوظن شدید است.

اختلال شخصیت پارانویید چیست؟

این اختلال شخصیتی در دسته‌ای از بیماری‌های اختلال شخصیتی قرار گرفته که خوشه آ (خوشه A) نام دارد. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند طرز فکر عجیبی دارند، به همه چیز و همه کس بدگمان می‌شوند. بی اعتمادی ناگهانی، سوظن به دیگران و … از جمله خصیصه‌های مهم در شخصیت این دسته از افراد است. طبق نظر محققان، این اختلال شخصیتی بیشتر در سنین بزرگسالی خود را نمایان می‌کند و در مردان به مراتب بسیار بیشتر از زنان است.
بهتر است این افراد بلافاصله درمان شوند، چون اگر درمان نشوند و بیماری شدت پیدا کند، سوءظن آن‌ها به جایی می‌رسد که گویا به جان آن‌ سوءقصد شده است. همین موضوع می‌تواند به فرد آسیب برساند.

علائم اختلال شخصیت پارانویید

روانشناسان و روانپزشکان برای تشخیص اختلال شخصیت پارانویید به صرف بدبین بودن فرد اکتفا نکرده و چند ملاک دیگر را نیز همزمان برای تشخیص وجود چنین اختلالی در نظر می‌گیرند که در چند سطر بعد با زبانی ساده به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:

•  بدون وجود دلیل کافی مشکوک است که دیگران به دنبال آزار یا آسیب رساندن به او هستند.
•  وفادار بودن دوستان و اطرافیانش را بدون دلیل منطقی زیر سوال می‌برد.
• تمایلی به اعتماد به دیگران ندارد چون فکر می کند که از اطلاعاتی که در اختیارشان می گذارد علیه او استفاده خواهند کرد.
•  در اتفاقات و رفتارهای عادی افراد تهدید یا معنایی پنهانی می‌یابد.
• کینه توزند و هیچگونه اهانت، بی اعتنایی یا تحقیر را نمی‌بخشد.
• بدون هیچ دلیل موجهی به صورت مکرر به وفاداری همسرش شک می‌کند

 خصوصیات فوق از اوایل جوانی در او بروز پیدا کرده و در طول زندگی او کم و بیش پایدار باقی مانده است.

علائم ظاهری افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئیدی؛ کنترل گر و شکاک

بسیاری از مواقع افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید، ظاهر بسیار معقول و موجهی دارند. به همین دلیل در نگاه اول نمی‌توان اختلال شخصیتی آن‌ها را تشخیص داد. اما یکی از نشانه‌های بارز اختلال پارانوئید در این افراد، کنترل کردن اطرافیانشان و مشکوک بودن به آن‌ها است. البته که نشانه‌های دیگری برای شناخت این افراد وجود دارد که در ادامه به بیان آن می‌پردازیم.

•       همیشه نسبت به اطرافیان خود مشکوک هستند.
•       دائما اضطراب و ترس دارند که طرف مقابلشان به او خیانت کند.
•       اصرار اطرافیان به اشتباه کردن فرد مبتلا به پارانوئید، او را بسیار عصبی و آزرده می‌کند.
•       به طور واضح به دیگران توهین کرده و آن‌ها را قضاوت می‌کنند.
•       دائما اطرافیان خود را متهم به بی‌وفایی می‌کنند.
•       پیوسته در حال انتقاد از اطرافیان خود هستند.
•       توانایی شاد بودن و عشق ورزی را ندارند و پیوسته در حال کشف اسنادی برای اثبات سوءظن‌های خود هستند.
•       بسیار کنترل‌گر هستند و روابط و احساسات اطرافیان خود را کنترل می‌کنند.
•       در نهایت اطرافیان را وادار به ترک روابط خود با دوستانشان می‌کنند و نام این کار را تعهد می‌گذارد.
•       نسبت به نگاه‌ها و صحبت‌های دیگران بی‌اعتماد و منفی باف هستند.
•       نسبت به شنیدن انتقاد بسیار حساس و زودرنج هستند.

·        نسبت به موضوعات کوچک و کم‌اهمیت، رفتارهای خصومت‌آمیز از خود نشان می‌دهند.

نحوه تشخیص پارانویید

برای تشخیص این بیماری ابتدا باید روی رفتار و شخصیت فرد تمرکز کنید، رفتارهای او را کاملا مورد بررسی قرار دهید. آیا توهم دیداری دارد؟ آیا صداهایی که واقعی نیستند را می‌شنود؟ شناخت علائم و درک آن‌ها می‌تواند کمک بسیاری در درمان فرد مبتلا به پارانوئید کند. 

در حال حاضر تست‌های روانشناسی و آزمایشگاهی برای تشخیص این نوع بیماری وجود ندارد، پزشک هم با دقت بسیار بالا علائم و ویژگی‌های شخصیتی فرد را مورد بررسی قرار می‌دهد. سوالات بسیاری در زمینه‌های مختلف از فرد می‌پرسد، عکس‌العمل فرد در رابطه با این سوالات و پاسخ‌هایی که می‌دهد بسیار مهم است. بعد از ارزیابی جواب سوالات و بررسی شخصیت بیمار، پزشک می‌تواند نتیجه نهایی را بگیرد که آیا فرد دچار اختلال پارانوئید است یا خیر؟
در بسیاری از مواقع اگر پزشک نتواند دلیل و نشانه قطعی برای این اختلال پیدا کند، معمولا فرد بیمار را به یک روانشناس یا روانپزشک ارجاع می‌دهد.

پارانویا چیست؟ علائم، علل، درمان، تفاوت پارانویا و پارانوئید