خشم و عصبانیت جزو احساسات عادی و طبیعی هستند و اغلب کودکان آن را تجربه می کنند. تجربه خشم می تواند مفید باشد، زیرا به کودک کمک می کند شرایط ناعادلانه را تشخیص دهد و حق خودش را بگیرد. با این حال اگر خشم افزایش پیدا کند ممکن است با پرخاشگری کودکان مواجه شویم و عواقب آن گاهی جبران ناپذیر باشد. کودکی که داد می زند، گاز می گیرد و می زند، نمی تواند با همسالان خود ارتباط خوبی داشته باشد و دچار مشکلات زیادی خواهد شد.
علائم پرخاشگری کودکان
از کجا بدانیم کودکمان پرخاشگر است یا نه؟ از مهم ترین علائم عصبانیت کودکان می توان به دعوا و درگیری با همسالان و والدین اشاره کرد. پرخاشگری در کودکان می تواند به روش های مختلف خودش را نشان دهد و شناخت این علائم به والدین کمک می کند تا با آگاهی بیشتری بتوانند علائم پرخاشگری در کودکان را درمان و مدیریت کنند. نشانه های پرخاشگری کودکان عبارتند از:
- دعوا و درگیری با همسالان یا خواهر و برادر
- خشونت فیزیکی مانند زدن، گاز گرفتن، لگد زدن و هل دادن
- خشونت کلامی مانند تهدید کردن، بی احترامی کردن و استفاده از کلمات نامناسب
- ترس والدین از مخالفت با کودک به دلیل واکنش شدید
- فریاد زدن هنگام نارضایتی
- ناامیدی و ناراحتی مکرر
- روابط اجتماعی ضعیف
- حساسیت زیاد نسبت به انتقاد
- تکانش گری
- انجام رفتارهای نامناسب بدون فکر کردن به عواقب آن
تشخیص زودهنگام این علائم می تواند کمک کند تا با روش های درمانی مناسب بتوان درمان پرخاشگری کودکان را درمان کرد.
بیشتر بخوانید: با استرس کودکان چه کنیم؟ علت و درمان استرس در کودکان
علت پرخاشگری کودکان
پرخاشگری در کودکان می تواند علت های مختلفی داشته باشد. برای مدیریت و درمان پرخاشگری در کودکان، ابتدا باید علت آن را شناسایی کنید. علت پرخاشگری کودکان در سنین مختلف می تواند متفاوت باشد، مثلا علت پرخاشگری کودکان ممکن است مشکل و چالش در مدرسه باشد، اما علت پرخاشگری کودکان ۵ ساله احتمالا مشکلات خانوادگی است. برخی از علل رایج پرخاشگری کودکان عبارتند از:
- اختلالات خلقی
- دیدن پرخاشگری در خانواده
- مورد قلدری قرار گرفتن در مدرسه
- درگیری با امتحانات و تکالیف مدرسه
- تغییرات هورمونی در دوره بلوغ
- ژنتیک
- بیماری های جسمی
- تاثیرات رسانه و فضای مجازی
- تغییر شرایط زندگی
- سابقه تروما (آسیب) در گذشته
- اختلال سلوک
مطالعه بیشتر: ترس از تنهایی در کودکان؛ چگونه به کودکم کمک کنم تا از تنهایی نترسد؟
اختلالات خلقی؛ علت پرخاشگری در کودکان
گاهی کودکان با افسردگی و اختلالات اضطرابی نشانه های پرخاشگری را دارند و این اختلالات می توانند موجب خشونت کودکان شوند. کودک با اختلالات خلقی نمی تواند احساسات و هیجانات خود را به درستی مدیریت کند و عصبی بودن کودک با اختلال خلقی تشدید خواهد شد. این یعنی احتمالا نارضایتی و ناراحتی خود را با خشونت و پرخاشگری نشان می دهد. در نتیجه افسردگی و اضطراب کودکان می تواند علت خشونت و پرخاشگری آن ها باشد.
دیدن پرخاشگری در خانواده؛ علت خشونت کودکان
کودکان رفتارهای والدین و اطرافیان خود را الگو قرار می دهند، پس اگر ببینند کسی نارضایتی خود را با خشونت بیان می کند، احتمالا آن ها نیز این کار را تکرار کنند. طبق گفته سازمان بهداشت جهانی (WHO) هر نوع خشونت کلامی یا فیزیکی نسبت به کودکان، می تواند عواقب مخربی داشته باشد و موجب بروز خشونت و عصبانیت کودک شود. کودک با مشاهده محیط اطراف، نگرش و رفتار خود را شکل می دهد، در نتیجه مشاهده خشونت، جزو دلایل پرخاشگری کودکان محسوب می شود.
مورد قلدری قرار گرفتن در مدرسه
روابط با همسالان نقش مهمی در رشد اجتماعی کودکان دارد و مسائلی مانند قلدری می تواند عمیقاً بر رفتار آنها تأثیر بگذارد. زمانی که کودکان، چه به عنوان مجرم و چه قربانی، درگیر قلدری در مدرسه هستند، احتمال بیشتری دارد که رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان دهند. در نتیجه مورد قلدری قرار گرفتن م