مشکلات رفتاری و روانی شایع در نوجوانان
امروزه سلامت رفتاری و روانی نوجوانان، یکی از دغدغه های اصلی والدین است. والدین در پی یافتن جواب این سوال هستند که چه وجود چه علائم رفتاری یا روانی در فرزندشان، نشانگر مشکل خاصی است که نیاز به مراجعه به متخصصین روانشناسی نوجوان دارد!
قبل از بررسی نشانه‌ها به این نکته مهم دقت کنید که نقش والدین و کیفیت رابطه والدین با فرزندشان در این دوره نقش بسیار مهمی در سلامت روان و بدرفتاری‌های نوجوانان دارد. والدین با ارتقای مهارت‌های ارتباطی و شناخت بهتر دوره نوجوانی می‌توانند فرزند خود را در این مسیرهمراهی کنند. در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به یک روانشناس نوجوان دانش و مهارت خود را ارتقا دهید.
امروزه از هر پنج نوجوان، یک نفر دارای مشکلات روانشناختی قابل تشخیص مانند افسردگی یا اضطراب یا سو مصرف مواد است. بروز این دست از اختلالات روانی در نوجوانان رو به افزایش است و آمار‌ها نشان می‌دهد که به بالاترین حد خود در تمام دوران رسیده است.
شناسایی علائم اختلال روانی در نوجوانان می‌تواند دشوار باشد، چرا‌که بیشتر نوجوانان به‌دلیل تغییرات فیزیکی و روحی شدید در دوران بلوغ، بسیار احساساتی شده و دچار تغییرات فراوانی در خلق‌و‌خو می‌شوند.
پس برای شناخت بهتر اختلالات روانی مربوط به دوران نوجوانی و روش مقابله با آنها با روان‌درمان همراه باشید.
اختلالات مربوط به سلامت روان نوجوانان
شایع‌ترین اختلالاتی که در این دسته قرار می‌گیرند، عبارتند از افسردگی، اضطراب، اختلال شخصیت مرزی و اسکیزوفرنی.
افسردگی در نوجوانان
افسردگی در دوران بلوغ به دو دسته افسردگی ناشی از رشد (Developmental depression) و افسردگی غیر‌عادی (Atypical depression) طبقه‌بندی میشود.
افسردگی ناشی از رشد باعث نا‌آرامی درونی فرد میشود و فصل جدیدی از زندگی یک نوجوان را نشان می‌دهد که در آن حس جدیدی نسبت به خویشتن در او شکل می‌گیرد.
این نا‌آرامی، طبیعی و ضروری است، زیرا نوجوانان نمی‌توانند بدون عبور از حس نا‌امنی و عدم اطمینان به هویت خود پی ببرند. این نوع افسردگی نیاز به درمان ندارد و شخص باید با آن کنار بیاید. علائم افسردگی ناشی از رشد عبارتند از:
- ناپایداری خلق‌و‌خو
- احساس غم و اندوه
- از دست دادن علاقه به برخی از فعالیت‌های لذت‌بخش البته نه تمام آنها
- اضطراب اجتماعی
- خستگی گاه‌به‌گاه، بی‌خوابی یا پرخوابی (هایپرسومنیا)
- ایده خودکشی یا قتل به‌میزان کم و بدون اقدام به انجام
افسردگی غیر‌عادی به‌دنبال شرایطی ایجاد میشود که افسردگی ناشی از رشد را تشدید می‌کنند و بی‌ثباتی‌های عاطفی جدی‌تری را سبب می‌شوند.
این نوع افسردگی در اثر عواملی مانند ناتوانی در یادگیری تشخیص داده نشده، بیماری و جراحت، ضربه روحی، طرد اجتماعی، درگیری والدین، مرگ یک عزیز، مشکلات مالی یا تغییر خانه یا مدرسه به‌وجود می‌آید.
افسردگی غیر‌عادی برخلاف افسردگی ناشی از رشد که در آن نوجوان سطح قابل تحملی از اندوه و ماتم را تجربه میکند، نوجوان را با ناامیدی ویران‌کننده و فشار روانی شدید در هم می‌شکند.
در این نوع افسردگی احساسات نا‌خوشایند مانند خشم، یأس و ناامیدی در فرد شعله‌ور می‌شوند و خلق‌و‌خوی متغیر، منفی‌نگری یا وسواس مخرب وجود نوجوان را در برمی‌گیرد.
نشانه‌های افسردگی آتیپیک شامل موارد زیر هستند:
- خلق‌و‌خوی غالبا افسرده یا تحریک‌شده
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که زمانی لذت‌بخش بودند.
- انزوای اجتماعی و حملات پانیک (وحشت‌زدگی)
- خستگی مداوم، بی‌خوابی یا پرخوابی (هایپرسومنیا)
- طولانی شدن احساس ناامیدی و بی‌تفاوتی
- نوسانات روحی شدید
- وجود افکار خودکشی یا قتل به‌صورت مداوم
توجه داشته باشید که دوره‌هایی از سرخوشی افراطی و نامتعارف هم می‌تواند از نشانه‌های افسردگی در نوجوانان باشد، این نوجوانان معمولا از طرف والدین غیرمسئول و بی‌خیال توصیف می‌شوند.
افسردگی در این سن معمولا قابل درمان است. برخی اوقات مشاوره با روانشناس نوجوان به‌تنهایی کافی است و بعضی اوقات ترکیبی از رواندرمانی و دارو‌درمانی می‌تواند بهترین نتیجه را حاصل کند.
اما به‌خاطر داشته باشید که در صورت عدم درمان، افسردگی می‌تواند شدید‌تر و خطرناک‌تر شود.
اضطراب در نوجوانان
اضطراب می‌تواند به‌شدت بر زندگی یک نوجوان تأثیر بگذارد. این مشکل می‌تواند در توانایی معاشرت نوجوان با دوستان خود اختلال ایجاد کند، بر آموزش او اثر سؤ بگذارد و در موارد شدید حتی ممکن است سبب فرار نوجوان از منزل شود.
اضطراب در اشکال مختلف ایجاد میشود، ولی اختلال اضطراب فرا‌گیر شایع‌ترین نوع در میان نوجوانان است و تمام جنبه‌های زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نوع رایج دیگر، اختلال اضطراب اجتماعی است که می‌تواند صحبت کردن در کلاس یا حضور در رویدادهای اجتماعی را برای نوجوان دشوار کند.
رواندرمانی معمولا بهترین درمان برای اضطراب نوجوانان است. نوجوانان می‌توانند با یادگیری مهارت‌های زندگی برای مدیریت علائم و مواجهه با ترس‌های خود آمادگی لازم را پیدا کنند.
مطالعه بیشتر: اضطراب امتحان چیست؟ علائم، انواع و درمان استرس امتحان
اختلال شخصیت مرزی در نوجوانان
اختلال شخصیت مرزی از جمله مشکلاتی است که از سنین نوجوانی در افراد ظاهر میشود.
نوجوانان دارای اختلال شخصیت مرزی فاقد احساس پایداری از خود هستند و نمی‌دانند چگونه احساسات خود را پردازش کنند و از آنجایی‌که هویت محکمی ندارند، بی‌ثباتی عاطفی، خلقی و رفتاری شدیدی دارند.
نوجوانان دارای اختلال شخصیت مرزی قادر به ارتباط با دیگران نیستند و درنتیجه منزوی و نا‌امید می‌شوند. آنها فاقد احساس روشنی از خود بوده و احساس آشفتگی و اضطراب می‌کنند. ترس از طرد شدن، تهدید به خودکشی یا آسیب مکرر به خويشتن از دیگر مشخصه‌های این افراد است.
اگر علائم مذکور را در نوجوان خود مشاهده کردید، باید به‌دنبال کمک حرفه‌ای باشید. معمولاً برای این دسته از افراد مشاوره روانشناسی، رواندرمانی، دارو‌درمانی و درمان گروهی تجویز میشود.
اسکیزوفرنی در نوجوانان
اسکیزوفرنی یک بیماری مزمن و مادام‌العمر است که معمولا در نوجوانی آغاز میشود.
نوجوانانی که از اسکیزوفرنی رنج می‌برند، در پردازش احساسات شخصی مشکل دارند و اغلب از واقعیت کاملا جدا می‌شوند.
افراد مبتلا از نظر ساختار، ترکیب شیمیایی و توانایی پردازش مغز تفاوت‌هایی با افراد عادی دارند، به همین دلیل در درک اطلاعات و فهم دروس با دشواری رو‌به‌رو شده و حتی ممکن است به اختلالات حرکتی دچار شوند. در مجموع، این افراد به‌دلیل توهم فراوان و اختلال در تفکر در کنترل بیماری خود دچار مشکل می‌گردند. بنابراین، یکی از اهداف درمانی اسکیزوفرنی، کمک به فرد است تا بیماری خود را درک کند و سپس برای کنترل آن تلاش کند.
اختلالات رفتاری نوجوانان
اختلالات رفتاری بخش دیگری از معضلات نوجوانان به‌شمار می‌آیند و شایع‌ترین آنها اختلال خوردن و اختلال سو مصرف مواد مخدر می‌باشند.
همچنین بخوانید: اعتیاد به گوشی؛ علائم، عوارض و درمان اعتیاد به موبایل
اختلالات خوردن در نوجوانان
اختلالات خوردن شامل آنورکسیا، بولیمیا و بینج ایتینگ می‌باشند. آنورکسیا (بی‌اشتهایی عصبی) با کاهش مصرف غذا و کاهش وزن نمایان میشود.
بولیمیا (پر‌خوری عصبی) به‌صورت پر‌خوری و سپس خارج کردن غذا از بدن از طریق استفراغ یا مصرف ملین است.
بینج ایتینگ (اختلال پر‌خوری عصبی بدون کنترل) هم به‌شکل مصرف میزان زیادی غذا در یک وعده بدون خارج کردن آن از بدن است.
تقریبا ۷/۲ درصد از نوجوانان بین ۱۳ تا ۱۸ سال از اختلال خوردن رنج می‌برند.
اگر‌چه اختلالات خوردن در هر دو جنس مذکر و مؤنث رخ می‌دهند، اما شیوع آن در دختران بیشتر است. اختلال در خوردن علاوه بر سلامت جسمی، سلامت روان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و فرد را دچار تغییرات خلقی، اضطراب و یا افسردگی می‌سازد. از این‌رو، برای درمان این اختلال علاوه بر نظارت بر سلامت جسمی، لازم است که فرد در جلسات مشاوره فشرده شرکت کند.
اختلال مصرف مواد مخدر در نوجوانان
این اختلال به این دلیل ایجاد میشود که نوجوانان از مواد مخدر و الکل برای درمان خود‌سرانه افسردگی، اضطراب، ضربه روحی، عزت نفس پایین و سایر مشکلات خود استفاده می‌کنند.
مصرف مواد، یک روش مقابله نا‌سالم و خطرناک برای رفع علائم اختلالات روانی در نوجوانان است و استفاده طولانی مدت از این مواد می‌تواند به اعتیاد تبدیل شود.
دانشمندان دریافته‌اند که عوامل زیر احتمال بروز اختلال مصرف مواد را افزایش می‌دهند:
- تمایل ژنتیکی
- محیطی که مصرف مواد مخدر سنگین در آن شایع است.
- فشار همسالان
صحبت کردن با نوجوان درباره مواد مخدر و الکل اهمیت زیادی دارد.
شما باید از سنین پایین درباره خطرات این مواد به آنها هشدار بدهید. نباید به یک مکالمه اکتفا کنید و با بالا رفتن سن نوجوان باید مجددا به او هشدار بدهید.
باید توجه داشته باشید که صحبت‌های شما با سن نوجوان هماهنگ باشد. برای مثال، به نوجوانی که در مقطع ششم است و در حال شکل‌دهی به افکار خود است، باید از دلایل خطرناک بودن مواد صحبت کنید، ولی با نوجوانی که در مقطع دهم (متوسطه) است، باید درباره اثرات مخرب مواد بر موفقیت در دانشگاه، زندگی خانوادگی و اهداف آینده‌اش صحبت نمایید.
مشکلات روانشناختی دیگر در بین نوجوانان
تروما (ضربه روحی)، اختلال شخصیت خودشیفته، اختلال وسواس فکری عملی، اختلال شخصیت نمایشی و اختلال هویت تجزیه‌ای از دیگر مشکلات روانشناختی افراد در سنین نوجوانی هستند که نیاز به درمان دارند. روانشناسی نوجوان به‌دلیل تغییرات فراوان در این سن بسیار پیچیده است و نباید هر تغییر کوچکی را یک اختلال در نظر گرفت.
از سوی دیگر بسیاری از اختلالات روانشناختی از سنین نوجوانی در فرد ظهور می‌کنند، مانند اختلال شخصیت مرزی، افسردگی و اضطراب در نوجوانان که در صورت عدم درمان به‌موقع تشدید شده و فرد را تا پایان عمر آزار می‌دهند.
بنابراین اگر هر یک از علائم برشمرده شده در این مقاله را در نوجوان خود مشاهده کردید، بهتر است به یک روانشناس نوجوان مراجعه کنید تا در صورت وجود هر گونه مشکلی، از کمک تخصصی بهره‌مند شوید.
42 Responses
سلام من ۱۴ سالمه جدیدا خیلی احساس میکنم که به یه مشاور نیاز دارم درون‌گرا نیستم اما تو جمع خیلی ساکتم ولی خودم حس میکنم روحیه اجتماعی دارم خیلی زود ناراحت میشم و گریه میکنم وقتی یکی یه چیزی بهم میگه میخوام جوابشو بدم جواب آماده تو ذهنم هست اما نمیتونم به زبون بیارم حس میکنم همه میخوان مسخرم کنن شاید دلیل داره چون من تا میام یه بار حرف بزنم نزدیک ترین فرد های بهم سرکوب های الکی میزنن یا منو ضایع میکنن یا میگن اگه نمیتونی حرف بزنی حرف نزن
سلام ببخشید بنده ۱۶ سال سن دارم و متاسفانه چند روز است حملات پانیک مکرر دارم افسردگی دارم و بسیار پرخاشگر و دارای خلق و خو و شخصیت متزلزل هستم لطفا کمک کنید ممنون
سلام با توجه به گستره مشکلاتی که توضیح دادی بهترین کار اینه که به روانشناس مراجعه کنید تا با بررسی دقیق سبک زندگیت و روابطت کمکت کنه زندگیت رو بهتر مدیریت کنی روابطت رو بهبود و ارتقا بدی تا آروم آروم اوضاع بهتر شه
سلام، یکی از چالش‌های اساسی ما در دوره نوجوانی بهبود مهارت‌های ارتباطی و اجتماعیه و تا کم کم ماهر بشیم و هویت اجتماعی خودمون رو بسازیم، قطعا تو این مسیر نیاز به تمرین داریم و قراره کلی سوتی بدیم و ازشون یاد بگیریم تا ماهر بشیم، حالا اینکه تو این مسیر حمایت نزدیکانمون رو نداشته باشیم و تازه ازشون سرکوفت هم بشنویم خیلی کار رو سخت میکنه و دلسرد کننده‌ست ولی یادت باشه اگه تمرین نکنی ماهر نمی‌شی. خوبه که هم روی تمرین کردن هم گفتگو منصافنه با نزدیکانت تا شیوه بازخورد دهی‌شون رو اصلاح کنند کار کنی تا کم کم اوضاع رو تحت کنترل بگیری. بهتره به روانشناس نوجوان مراجعه کنی تا با بررسی دقیق تو این راه بهت کمک کنه.
سلام وقت به خیر پسر نوجوانی دارم که شانزده سالشه که از لحاظ ذهنی بسیار باهوشه ولی مدتی هست که اسیر دوستان ناباب شده و به خوردن مشروبات الکلی گرایش پیدا کرده متاسفانه هر چی با او در باره مخرب بودن آن در زندگیش صحبت می کنیم تو گوشش فرو نمیره در ضمن بسیار پر خاش گر و عصبانی هست از درس و تحصیل هم کنار کشیده .متاسفانه همسرم که مادرش باشه هم اونجوری که بدونه چجوری باهاش بر خورد کنه بلد نیست لطفاً منو یاری کنید ممنون از شما
سلام. بهترین کار مراجعه به روانشناس نوجوان است. برای اینکار در ابتدا باید فرزند شما هم این را بپذیرد که به روانشناس مراجعه کند و شما باید روش دیگری به غیر از سرزنش کردن را امتحان کنید. سرزنش و اجبار فقط مانع احساس درک شدن او از طرف شما میشود و او را از شما دورتر میکند.
با درود؛ پدر بزرگوار در مورد فرزندتان دو موضوع مهم قابل ارزیابی است
ابتدا سوء سابقه احتمالی در پیشینهٔ خانوادگی نیاز به بررسی دارد،
_سپس محیط رشد فرزند شما : پسر تك فرزند و یا تك پسر باشد : عوامل فرهنگی تحت این دو موثر هستند ؟ و یا فرزندی باشد که (بر اساس نظرتان در مورد مادر ) والدین سهل گیر داشته باشد،
وقتی کودك طبق قوانین سخت گیرانه یا سهل گیرانه رشد کنند، قوانین در ذهن آنها بی معنیست در نتیجه نافرمانی می کنند و ….
-در خانواده ای که هیچ قانونی وجود ندارد، کاری در اعضاء خانواده بطور مشارکتی انجام نگشته، کودکی با والدین و دیگر فرزندان سر نزاع دارد ،اینگونه کودکان بمحض آنکه به نوجوانی و تغییرات رشدی_هورمونی می رسند سرکش و نافرمان می شوند، نه قانون خانواده و نه قوانین اجتماعی برای آنها مفهمومی ندارد، خودمحورانه رفتار
می کنند،
این نوجوان و خانواده هر دو لازم دارند پس از تشخیص اولیه و شناخت بستر خانواده
( در جلسات بسیار زیاد )تغییرات اساسی کنند.
_پس فرزند شما به درمانگر کودک نوجوان و یا بزرگسال و در کنار آن والدین نیز نیاز به جلسات درمانی دارند.
سلام وقت بخیر یه دختر ۱۳ساله دارم درس و مدرسه اش خوبه ولی چند سالی میشه که خودشو درگیر یک بازی توی تبلتش کرده به اسم فناف همش از اون بازی حرف میزنه مدام درحال کشیدن نقاشی شخصیت های اون بازیه امروزم یه حرفی زد که خیلی نگران شدم داره برای یکی از شخصیت های اون بازی تولد میگیره کیک سفارش بده و از این حرفا کمکم کنین تورو خدا بعضی مواقع هم بی دلیل گریه میکنه هرچقدر باهاش صحبت میکنم همش میگه چیزی نشده همینطوری دلم میخواد گریه کنم
سلام ببخشید دخترم ۱۲ سالشه وهمش فحاشی میکنه وسیله پرت میکنه وسواس فکری ومذهبی وچادری شده ودوست نداره من که مادرشم بیرون برم تنهایی جایی برم وعین مردها شدیدا بدبین هستش همه جای خونه زیر پرده ای زده حتی توالت
سلام نشانه‌هایی که توضیح دادید یک نوجوان ناکام و دلسرد رو توصیف میکنه طبیعتاً روابط مهمش با شما و دیگران زیر بار این شرایط تخریب شده و بهترین راه کمک بهش بهبود این روابط هست، بهتره به روانشناس نوجوان مراجعه کنید تا به شما کمک کنه رابطه سازنده‌تری با فرزندتون بسازید و از این طریق بهش کمک کنید.
سلام. در ابتدا بهتر است یا فرزند خود صحبت کنید و محیط و شرایطی را برایش فراهم کنید تا با آسودگی خاطر از دغدغه هایش بدون نگرانی یا شما صحبت کند. سپس بهتر است با کمک روانشناس کودک و نوجوان وابستگی بیش از حدش به بازی را کم کند ولی این کار چون ممکن است به او لطمه بزند حتما باید کمک حرفه ای بگیرید.
سلام و تشکر
پسری دارم ۱۶ ساله که حدود سه ماهی هست که یکسری خصوصیات پیدا کرده که خیلی نگرانم کرده ، خصوصیاتی مثل ؛ بی حوصله بودن ، حتی تحمل شنیدن حرف عادی رو نداره و گوش خودشو میگیره که نشنوه ، گوشه گیر شده و بیشتر وقتها در اتاق تنهاست ، حرکات سریع غیر ارادی مثل حرکت کردن سریع یگباره ، در حین غذا خوردن مثلا قاشق رو با حرکت سریع داخل ظرف غذا یا ماست می کنه ، از مدرسه بیزار شده ، در دوست یابی مشکل داره ، با خودش کلنجار میره و … لطفا راهنمایی کنید خیلی نگرانشم .
سلام، ما گاهی نیاز به خلوت تنهایی و گاهی نیاز به فضای اجتماعی داریم و اگه میزان و شدت هر کدوم رو بشناسیم بهتر می‌تونیم بینشون تعادل ایجاد کنیم، توی نوجوانی طبیعیه که کمی گرایشمون به خلوت و تنهایی بیشتر هم بشه، پیشنهاد میکنم یه تعادلی بینشون ایجاد کن و گاهی تنها بمون و گاهی برو و درکنارش از خودت بپرس چی تو رو اذیت میکنه و باعث حس تنفر میشه؟ مساله چیه؟ اینطوری می‌تونی روی مساله اصلی تمرکز و حلش کنی. تو این مسیر مشورت و همراهی یک روانشناس نوجوان خیلی کمکت میکنه.
سلام، به نظر خیلی از اطرافیانت دلسرد شدی، راه حل قطعا داره ولی نیاز به بررسی دقیق‌تر و اطلاعات بیشتری هست، با مراجعه به روانشناس هم دقیق‌تر بررسی میشه و هم طی این مسیر کنارت هست تا از پس این چالش بر بیای.
سلام، چنین تغییراتی در دوره نوجوانی هرچند خیلی نگران کننده ست ولی عادیه و لازمه به یاد داشته باشید دیگه با یک کودک طرف نیستید، با بهبود رابطه‌تون با فرزند نوجوانتون می‌تونید بهش کمک کنید، برای کسب اطلاعات و مهارت در این زمینه می‌تونید خودتون به روانشناس نوجوان مراجعه کنید و راهنمایی بگیرید.
سلام، به نظر خیلی از اطرافیانت دلسرد شدی، راه حل قطعا داره ولی نیاز به بررسی دقیق‌تر و اطلاعات بیشتری هست، با مراجعه به روانشناس هم دقیق‌تر بررسی میشه و هم طی این مسیر کنارت هست تا از پس این چالش بر بیای.
سلام، خیر این اقدام کاملا اشتباهه و نه تنها احتمال موفقیت تحصیلی اون نوجوا رو به صفر می رسونه احتمالا صدمه جدی به رابطه با فرزندشون میزنه و در نهایت باعث بروز بدرفتاری در نوجوان میشه. بهتره والدین با مراجعه به نوجوان مسیر صحیح حمایت از اون رو تو مسیر تحصیلی یاد بگیرن و تمرین کنن.
سلام، برای خروج از این کلافگی و آشفتگی نیازه که حتما به روانشناس مراجعه کنی تا با بررسی دقیق‌تر مشکلات و روابطت بهت کمک کنه برای بهبودشون طرح عملی طراحی و تمرین کنی تا کمکم از پس این چالش ها بر بیای. پیشنهاد میکنم زودتر مراجعه کن و در نظر بگیر روانشناس خوب هم راز داره هم اهل قضاوت نیست.
سلام، وضعیت پسرتون با توجه به سن و شرایطش نه خیلی عجیبه و نه خیلی نگران کننده ولی لازمه دقیق‌تر بررسی بشه و طرحی عملی برای مسیر هویتی و حرفه‌ای خودش بچینه، مراجعه به روانشناس نوجوان می‌تونه خیلی بهش کمک کنه. در کنارش ضمن تمرکز بر بهبود رابطتون با فرزندتون درباره شیوه تعامل با نوجوانان بیشتر کسب اطلاعات و تمرین کنید و کمکش کنید اول زندگی متعادلی‌تری داشته باشه، به تفریح، معاشرت با دوستان و … تشویقش کنید و دوم به جای تمرکز رو مشکل دنبال راه حل باشه.
سلام، معلومه که تو شرایط پیچیده و سختی گرفتار شدی و خیلی خوبه که مهم‌ترین قدم رو برداشتی و داری اطلاعات کسب می‌کنی و دنبال راه حلی، برای حل راحت تر مشکلت پیشنهاد من اینه که هم به روانشناس نوجوان و هم به روانپزشک مراجعه کنی.