سواستفاده جنسی در کودکان و بزرگسالان و پیامدهای روانی آن

تجاوز یا سو استفاده جنسی (خشونت جنسی) به فعالیت جنسی گفته می‌شود که بدون رضایت فرد انجام شود. سواستفاده جنسی از کودکان یا بزرگسالان می‌تواند تاثیر منفی و مخربی روی سلامت روان آن‌ها بگذارد. در این مقاله قصد داریم درباره سواستفاده جنسی در کودکان و بزرگسالان و آثار روانی آن صحبت کنیم.

سو استفاده جنسی چیست؟

سو استفاده جنسی که از آن به عنوان تجاوز یا خشونت جنسی نیز یاد می‌شود، هر فعالیت جنسی است که بدون رضایت فرد صورت می‌گیرد. از جمله اقدامات جنسی که مصداق تجاوز هستند، شامل: لمس جنسی ناخواسته، رابطه جنسی دهانی اجباری (تجاوز دهانی) و تجاوز جنسی است. مهم نیست که کدام عمل اتفاق بیافتد، در هر صورت تقصیری متوجه فرد قربانی نیست.

انواع سو استفاده جنسی

رفتار جنسی به دو دسته کلی سالم و ناسالم تقسیم می‌شود. رفتار جنسی سالم دارای دو شرط است. شرط اول آن که هر دو طرف با تماس یا انجام فعالیت جنسی رضایت کامل داشته باشند و اجباری برای آن‌ها صورت نگیرد. شرط دوم آن که رابطه جنسی متناسب با شرایط و موقعیتی چون مکان مناسب یا تناسب سن در طرف شکل بگیرد. در طی وقوع سوء استفاده جنسی یکی از دو شرط بیان شده بطور کامل رعایت نمی‌شود. تجاوز جنسی یک نوع رایج از سوء استفاده جنسی است که ممکن است در موقعیت‌های متفاوتی رخ دهد.

بطور کلی سوء استفاده جنسی به چند دسته زیر تقسیم می‌شود :

تجاوز جنسی : این نوع از سوء استفاده به معنای تحمیل رابطه جنسی به یک فرد بدون رضایت او است که می‌تواند اشکال متفاوتی چون مرد به زن، زن به مرد، مرد و زن به کودک، زن به زن و مرد به مرد داشته باشد. در واقع هر شکل از رابطه جنسی که در آن رضایت نباشد، تجاوز جنسی به حساب می‌آید.

حمله ناخوشایند : لمس کردن نامناسب و خشن بدن فرد قربانی که بطور ناگهانی و بدون رضایت او رخ می‌دهد.

مزاحمت جنسی : هر رفتاری که باعث شود یک فرد احساس ناراحتی و ناامنی در ارتباط با بدن یا جنسیت خود کند به معنای مزاحمت جنسی است. رفتارهایی چون متلک گویی و پیام‌های مناسب درباره ظاهر، نگرش یا رفتار یک فرد در این دسته از سوء استفاده جنسی قرار دارد.

مطلب خواندنی:  اعتیاد جنسی در مردان چیست و چه علائمی دارد؟

آمارهایی از تعداد قربانیان خشونت جنسی

خشونت جنسی، یک مشکل گسترده است که ممکن است برای هر فردی اتفاق بیافتد. چه زن و چه مرد!

طبق آماری که موسسه ملی بهداشت اعلام کرده است، در آمریکا، یک نفر از هر سه زن و یک نفر از هر چهار مرد، در طول زندگی خود خشونت جنسی را تجربه می‌کند. به دلیل شرم و ترسی که بسیاری از قربانیان از گزارش سوءاستفاده جنسی دارند، این آمار احتمالا بالاتر از اعداد اعلام شده است.

طبق گزارشات صورت گرفته، اکثر قربانیان، فرد متجاوز را می‌شناسند: ۸۰ درصد از تجاوزهای جنسی توسط شخصی انجام می‌شود که قربانی آن را می‌شناسد. مانند همسایگان، عضوی از خانواده یا حتی شریک عاطفی یا همسر.

برای بهبود مشکلات فردی،خانوادگی و افزایش کیفیت زندگی، بهترین درمانگران را در روان‌درمان جستجو کنید:

• روانشناس خوب تهران
• بهترین روانشناس مشهد
• روانشناس خوب تبریز

برای مشاهده لیست بهترین روانشناس در شهر خود، کلیک کنید.

علائم سو استفاده جنسی چیست؟

اگر نگران هستید که یکی از عزیزانتان مورد خشونت جنسی قرار گرفته باشد، عدم قضاوت و پرسش مستقیم از آنها می‌تواند منجر به تسکین احساسات و ایجاد حس پشتیبانی شود.

علائمی که ممکن است یک فرد بالغ مورد آزار جنسی قرار گرفته باشد، عبارتند از:

• اضطراب در مورد موقعیت های خاص که قبلا در آنها ایجاد اضطراب نمی‌کرد
• اجتناب از افراد خاص یا برخی مکان ها
• غم و اندوه مداوم یا افسردگی
• عزت نفس پایین
• رفتار خودآزارنده و آسیب رساندن به خود
• خواب آشفته یا کابوس های مکرر
• افکار خودکشی
• عفونت های جنسی جدید

مطالعه بیشتر: به سوالات جنسی کودکان چطور پاسخ بدهیم؟

سو استفاده جنسی در زنان

سوء استفاده جنسی به معنای مجبور کردن یک نفر به انجام رفتار جنسی است؛ در صورتی که آن فرد تمایلی به انجام این کار ندارد. این رفتار ناشایست ممکن است هم برای زنان و هم برای مردان رخ دهد. موضوع این بخش از مقاله ما در ارتباط با زنانی است که مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند. تحقیقات نشان داده زنانی که مورد آزار و اذیت جنسی قرار می‌گیرند نسبت به سایر زنان، نارضایتی بیشتری از بدن خود دارند. در واقع این دسته از زنان با وقوع چنین رفتار ناگواری، یک تاثیر منفی از بدنشان در ذهن خود ایجاد می‌کنند؛ این تصویر در ذهن زنانی که در کودکی و قبل از ۱۲ سالگی دچار سوء استفاده جنسی قرار می‌گیرند نسبت به سایر زنان پررنگ‌تر است.

دسته دیگر مشکلاتی که به سراغ این زنان قربانی می‌رود در ارتباط با ابعاد شخصیتی آن‌ها است. پس از وقوع این حادثه تلخ، زنان قربانی دچار مشکلاتی چون اعتماد به سایر افراد، کاهش  عزت نفس،عدم احساس امنیت، مشکلات جنسی، اختلال اضطراب و مصرف مواد می‌شوند. این نوع از زنان اغلب در برقراری رابطه جنسی به مشکل برمی‌خورند و در واقع با طرف مقابل خود راحت نیستند و برقراری رابطه در روشنایی دوری می‌کنند.

سو استفاده جنسی در مردان

همانطور که در بخش بالا اشاره کردیم؛ سوء استفاده جنسی یک رفتار ناشایست و غیراخلاقی است که وقوع آن برای هم‌مرد و هم‌زن توسط سایر افراد تلخ و ناراحت کننده است. طبق تحقیقات انجام شده از هر شش مرد، حداقل یک مرد در زمان کودکی یا بزرگسالی خود مورد سوء استفاده جنسی قرار گرفته است. حتی ممکن است این آمار اعلام شده بیشتر هم باشد؛ چرا که اکثر مردان تمایلی به بیان این موضوعات در ارتباط با خود ندارند.

وقوع این حادثه برای مردان عوارض متفاوتی به همراه دارد. مردان قربانی سایر افراد را چون شخصی متقلب، بدخواه و غیرقابل تصور می‌بینند و از برقراری رابطه عاطفی دچار آشفتگی و دگرگونی می‌شوند. پس این دسته از مردان از سایر افراد فاصله می‌گیرند و حتی ممکن است حس ناامنی و دوری را در رابطه عاشقانه خود هم وارد کنند.

مردان قربانی در بیان احساسات خود دچار تردید و ناچاری هستند و نمی‌توانند تمایز و تفاوت بین عشق، رابطه جنسی، احساسات واقعی فریب را تشخیص دهند. خود این مردان ممکن است که متوجه سردرگمی‌ها و رفتار غیرعادی خود نشوند و آن را موضوعی طبیعی بدانند. حتی برخی از این مردان قربانی با برقراری رابطه‌های جنسی مکرر تلاش برای رفع مشکلات خود می‌کنند؛ در حالی که ممکن است نسبت به حل این موضوع هیچ بینش و آگاهی نداشته باشند.

برای خواندن مطلب: پدوفیلی چیست؟ علائم، علت و درمان میل جنسی به کودکان کلیک کنید

علائم سواستفاده جنسی از کودکان

• صدمات به دستگاه تناسلی از جمله کبودی یا خونریزی
• رفتار جنسی نامتناسب با سن یا داشتن دانش جنسی زیاد
• بازگشت و پس رفت به عادت های گذشته مانند خیس کردن رختخواب (شب ادراری کودکان) یا مکیدن انگشت شست
• ترس از تعویض لباس یا استحمام
• ترس از تنها ماندن در شب یا کابوس دیدن
• ناراحتی یا اضطراب جدید به خصوص در حضور بزرگسالان
• نگرانی یا ترس بیش از حد
• اضطراب شدید یا طغیان خشم
• مشاهده افسردگی در کودکان
• دوری گزینی از خانواده و دوستا

مطالعه بیشتر:  انواع انحرافات جنسی و علت آنها

اگر والدین یا سرپرستان نگران سوءاستفاده جنسی از کودکان خود هستند، باید به آرامی اما مستقیما سؤال کنند. در حالی که ممکن است برخی از کودکان خودشان درباره سوءاستفاده جنسی صحبت کنند، اما بسیاری اینگونه نیستند.

اگر کودک شما مشکوک به حادثه است، از قرار دادن کودک در شرایطی که ممکن است با یک فرد متجاوز بالقوه روبرو شود و توسط یک بزرگسال تحت نظارت قرار نگیرد، خودداری کنید.

سوء استفاده جنسی در رابطه

آزار و سوء استفاده جنسی می‌تواند به صورت خشونت خانگی و تهدید توسط همسر یک شخص، برای برقراری تماس یا رابطه جنسی ناخواسته صورت پذیرد. در واقع رابطه جنسی اجباری توسط همسر هم در دسته تجاوزات جنسی قرار دارد؛ چرا که فرد قربانی با نارضایتی تن به رابطه جنسی می‌دهد. تحقیقات انجام شده نشان داده که در موارد اندکی زنان با اعمال خشونت تمایل به برقراری چنین روابط اجباری با همسران خود دارند؛ پس آمار بیشتر چنین سوء استفاده‌ای توسط مردان صورت می‌گیرد.

عکس العمل ها و پیامدهای خشونت جنسی

برخی از بازماندگان خشونت جنسی برای مقابله با سوء استفاده جنسی، اتفاق را انکار می‌کنند و ناخودآگاه خود را تا حدی از واقعیت جدا می‌کند تا بتوانند تجربه و خاطرات آسیب زا را تحمل کنند.

اختلالات گسستگی در قربانیان تجاوز در کودکی بیشتر از جمعیت عادی مشاهده می‌شود. کودکانی که ۹ سال یا کمتر سن دارند، به ویژه در شرایط سوء استفاده شدید جنسی، جسمی یا عاطفی، مستعد ابتلا به اختلالات گسستگی هستند.

سو استفاده جنسی می‌تواند منجر به ایجاد شوک، ترس، اندوه و در برخی موارد اختلالات اضطرابی یا افسردگی و حتی اختلال استرس پس از سانحه، صدمات جسمی و یا ایجاد افکار خودکشی شوند. این موارد می‌تواند بر سلامتی، موقعیت شغلی و کیفیت روابط فرد تأثیر منفی بگذارد.

اما نکته مهم این است که اگر حادثه تجاوز تأیید شد، حتما آن را به مراجع ذی ربط، گزارش کنید.

همچنین درمان به موقع، آموزش مهارت های مقابله ای و بهرمندی از شبکه پشتیبانی اجتماعی می‌تواند بار فشارها را تسکین دهد و به بهبودی قربانیان کمک کند.

همچنین بخوانید:  نحوه پاسخ به سوالات جنسیتی کودکان | تربیت جنسی کودک و نوجوان

پیامدهای روانی سوء استفاده جنسی

فردی که قربانی یک سوء استفاده جنسی است؛ دچار پیامد‌های ناگواری چون شوک، ترس و ناباوری می‌شود. این دسته از افراد در اغلب زمان‌ها دچار احساس گناه، سرزش، انزوا و کابوس‌های شبانه می‌شوند. علائم بلند مدت در فرد قربانی شامل اضطراب، ترس و استرس است. افرادی که دچار چنین حوادث ناگواری می‌شوند تا مدت‌ها بعد دچار استرس و اضطراب شدید می‌شوند و با روبرو شدن با محیط‌ها و شرایط مشابه با آزار جنسی، علائم فیزیکی و روانی شدید و غیرطبیعی از خود نشان می‌دهند.

سوء استفاده جنسی هیچگاه از ذهن فرد قربانی پاک و به فراموشی سپرده نمی‌شود و تاثیر عمیق و ناگواری در زندگی فرد دارد. این تاثیرات منفی زمانی در زندگی قربانی بیشتر نقش می‌بندد که سوء استفاده جنسی توسط یکی از اعضای خانواده او رخ داده باشد. در این شرایط فرد اعتماد خود را نسبت به سایر افراد به خصوص نزدیکانش از دست می‌دهد و به شدت آسیب می‌بیند و دچار استرس و اضطراب فراوان می‌شود. زمانی که فرد متجاوز جز اقوام یا آشنایان باشد؛ پس سوء استفاده جنسی به طور مداوم تکرار شده و فرد قربانی دچار آسیب بسیار شدید خواهد شد. افراد قربانی به دلیل ترس از وقوع تنش در خانواده خود، ترجیح می‌دهند که در مورد اتفاق ناگوار پیش آمده خیلی صحبت نکنند.

اغلب افراد و کودکانی که دارای تجربه سوء استفاده جنسی یا کودک آزاری هستند؛ پس از گذشت مدت زمان بسیار کوتاهی مشکلاتی چون افسردگی و اضطراب ان‌ها را به شدت تحت فشار قرار می‌دهد. بیشتر این افراد دچار اختلالات روانی و رفتاری ناخوشایندی می‌شوند که آن‌ها را بسیار تحت فشار قرار می‌دهد؛ پس پیشگیری از این عوارض و درمان تجاوز از طریق دریافت کمک حرفه‌ای توسط دکتر روانشناس خوب از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.

از دست ندهید: کودک همسری چیست؟ عواقب کودک همسری

درمان پیامدهای ناشی از سوءاستفاده جنسی از کودکان و بزرگسالان

رواندرمانی اغلب می‌تواند به طور مؤثر آسیب های ناشی از سوء استفاده جنسی را برطرف کند. اگر کودک با سو استفاده جنسی مواجه شده باشد، لازم است تا او را نزد روانشناس کودک برد تا مسائل آسیب زا شناسایی و احساسات منفی و مشکل آفرین حل و فصل شود.

قربانیان خشونت و سو استفاده جنسی در فرآیند رواندرمانی یاد می‌گیرند که:

• چگونه احساسات منفی خود را شناسایی و درک کنند
• خاطرات خود را مدیریت کنند
• مهارت های مقابله ای را توسعه دهند
• استراتژی های مدیریت استرس را به کار گیرند
• اعتماد به نفس خود را بازیابند

روش های رواندرمانی متمرکز بر تروما ممکن است مفید باشند. از جمله این روش ها؛ روش های درمان با پردازش شناختی و حساسیت‌زدایی از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد است. اگر یک اختلال روانشناختی جداگانه به عنوان مکانیسم مقابله ای وجود داشته باشد، مثلا اگر نشانه هایی از اختلالات گسستگی مشاهده شد، مهم است که به طور کامل به این اختلال رسیدگی شود تا علت اصلی شناسایی شده و برطرف گردد.