ازدواج کودکان و به اصطلاح “کودک همسری“ نوعی نقض حقوق بشر است. که دختران را در جامعه تحت تأثیر قرار می‌دهد. تا به امروزه بیش از ۷۲۰ میلیون دختر در سراسر جهان قبل از سن ۱۸ سالگی ازدواج کرده‌اند. صرف‌نظر از آن که در کجا زندگی می‌کند، دختر را از زندگی و آینده روشن محروم می‌کند و چرخه ظلم و آسیب در جامعه را تقویت می‌کند. در این مقاله به بررسی کودک همسری و عواقب آن بر روی دختران و پسران میپردازیم.
کودک همسری
ازدواج قبل از سن ۱۸ سالگی نقض اساسی حقوق بشر است، اما همچنان در بسیاری از جوامع در سراسر جهان شایع است. عوامل بسیاری در ازدواج افراد زیر ۱۸ سال می‌تواند دخیل باشد. از آن جمله می‌توان به فقر، قوانین عرفی یا شرعی آن منطقه، این طرز تفکر که ازدواج باعث حفاظت از دختر یا پسر و همچنین حفظ شرافت خانواده می‌شود، اشاره داشت. گرچه کودک همسری در دختران بسیار شایع‌تر از پسران است، اما برای هر دو جنس نقض حقوق بشر به حساب می‌آید.
کودک همسری اغلب منجر به عدم رشد اجتماعی دختران می‌شود. و همچنین موجب به بارداری در سنین کم، انزوای اجتماعی، ترک تحصیل و از دست دادن فرصت‌های شغلی در آن‌ها می‌گردد.
اگرچه تأثیر کودک همسری بر روی پسران به طور دقیق مورد بررسی قرار نگرفته است، اما ازدواج در سن کم می‌تواند پسران را در موقعیت بزرگسالی و به دوش کشیدن مسئولیتی که برای آن آماده نیستند، قرار دهد. همچنین از دیگر عوارض کودک همسری در پسران می‌توان به فشارهای اقتصادی، محدود شدن فرصت‌های تحصیلی و شغلی اشاره کرد.
دلایل کودک همسری
همان‌طور که گفته شد ازدواج کودکان دلایل مختلفی از جمله دلایل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و … دارد.
فقر:
بسیاری از خانواده‌ها به دلیل تسویه بدهی، کسب پول و فرار از چرخه فقر، کودکان خود را می‌فروشند. با این حال، کودک همسری باعث افزایش فقر در جوامع می‌شود. چراکه ازدواج در سن کم باعث می‌شود که افراد به‌درستی در جامعه آموزش نبینند و درنتیجه افراد مفیدی نباشند.
محافظت:
در بسیاری از فرهنگ‌ها، کودک همسری برای دفاع و حفاظت از شرافت خانواده انجام می‌گیرد. تحمیل شرافت خانواده با فردیت دختر یا پسر، در حقیقت سلب عزت و شرافت فرد و درنتیجه تضعیف شرافت خانواده است.
تبعیض جنسیتی:
با توجه به بیشتر بودن کودک همسری در بین دختران، می‌توان گفت که این کار برگرفته شده از بی‌ارزشی دختران در جامعه و تبعیض جنسیتی است. تعریف تبعیض با توجه به توصیفی که یونیسف در رابطه با ازدواج کودکان و قانون ارائه می‌دهد عبارت‌اند از: “خشونت خانگی، تجاوز زناشویی، محرومیت از غذا، عدم دسترسی به اطلاعات و آموزش، مراکز بهداشتی و منع سرزندگی و شادی فرد.”
جرم نبودن کودک همسری در بسیاری از کشورها:
در بسیاری از کشورها مانند پاکستان قوانینی علیه کودک همسری وضع کرده‌اند، اما این قوانین اجرا نمی‌شود. در افغانستان حتی قانونی برای منع کودک همسری وجود ندارد.
قاچاق:
خانواده‌های فقیر وسوسه می‌شوند دخترانشان را نه فقط به خاطر ازدواج، بلکه به فحشا بفروشند، زیرا این معامله مبالغ زیادی را برای تغییر زندگی‌شان در اختیار آن‌ها می‌گذارد.
حقوق فردی که با کودک همسری نفی می‌شود
کنوانسیون حقوق کودک برای تضمین برخی حقوق فردی که توسط ازدواج زودرس نقض می‌شوند، طراحی شده است. حقوقی که به دلیل ازدواج زودهنگام تضعیف یا از بین می‌رود، عبارت‌اند از:
- حق تحصیل
- حق محافظت در برابر خشونت جسمی و روحی، آسیب یا سوءاستفاده، ازجمله سوءاستفاده جنسی، تجاوز جنسی و استثمار جنسی
- حق برخورداری از بالاترین سطح استاندارد بهداشتی
- حق تصمیم‌گیری کودک در صورت تمایل به جدا شدن و یا نشدن از والدین
- حق محافظت از کودک در برابر انواع استثمارها که بر هر جنبه از رفاه کودک تأثیر می‌گذارد
- حق کار و داشتن شغل
آیا کودک همسری دختران را در معرض خشونت خانگی آسیب‌پذیرتر می‌کند؟
طبق آمار شورای بین‌المللی تحقیقات در مورد زنان (ICRW)، زنان با سطح تحصیلات پایین و نوجوانان متأهل در سنین ۱۵ تا ۱۹ سال در معرض خطر بیشتری از خشونت‌های خانگی نسبت به زنان تحصیل کرده هستند.
دخترانی که قبل از ۱۸ سالگی ازدواج می‌کنند ۵۰ درصد بیشتر در طول زندگی خود با خشونت جسمی یا جنسی از طرف شریک زندگی مواجه می‌شوند. ازآنجایی‌که اکثر دختران جوان و زیر ۱۸ سال با مردان مسن و پیر ازدواج می‌کنند، به وجود آمدن عدم تفاهم به دلیل فاصله سنی می‌تواند خشونت‌های خانگی را افزایش دهد. علاوه بر خشونت جسمی علیه زنان و دختران، این امر می‌تواند به‌سلامت روان دختران ضربات غیر‌قابل جبرانی وارد کند.
تأثیرات کودک همسری بر سلامت جسمی دختران
ازدواج کودکان برای زنان و دختران یک خطر بهداشتی قابل‌توجه است. از نظر روانشناسی، زنانی که در کودکی ازدواج کرده‌اند، بیشتر علائم مربوط به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و علائم افسردگی را تجربه می‌کنند.
در آمریکا، ازدواج قبل از ۱۸ سالگی ۲۳درصد بیشتر خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی، دیابت و سکته مغزی را افزایش می‌دهد. در مناطقی از جنوب صحرای آفریقا کودک همسری با افزایش عفونت ایدز مرتبط بوده است. دختران متأهل در کنیا و زامبیا ۷۵درصد بیشتر از افراد همجنس خود که ازدواج‌نکرده‌اند، به ایدز مبتلا می‌شوند.
به دلیل عدم تعادل قدرت در کودک همسری، بسیاری از دختران قادر به مذاکره یا بحث در مورد پیشگیری از بارداری با همسر خود نیستند، درنتیجه بارداری در سن کم و مکرر اتفاق می‌افتد. علاوه بر این، ممکن است میزان بالاتر خشونت در خانواده، خطرات مرتبط با بارداری زودرس و عدم دسترسی به مراقبت‌های پزشکی منجر به مرگ کودک و زن شود.
در جهان عوارض ناشی از بارداری و زایمان مهم‌ترین علت مرگ در دختران ۱۵ تا ۱۹ ساله است. آمار نشان می‌دهد که هر ساله ۷۰.۰۰۰ دختر در اثر بارداری و زایمان در سن کم می‌میرند.
نوزادانی که از مادران نوجوان بین ۱۵ تا ۱۹ سال متولد می‌شوند، به طور قابل توجهی بیشتر در معرض مرگ و میر قرار می‌گیرند. در سنین کم بدن دختر به اندازه کافی برای زایمان رشد نکرده است. فرزندآوری زودهنگام همچنین می‌تواند منجر به افزایش خطر سقط جنین، مشکلات در حین زایمان، خونریزی پس از زایمان و فیستول زایمان شود.
موانع اضافی باعث جلوگیری از دسترسی دختران جوان به مراقبت‌های پزشکی همچنین دریافت مراقبت و مشاوره پزشکی کافی در طول بارداری برای دختران جوان می‌کند.
کودک همسری در پسران
درحالی‌که دختران و پسران که در کودکی ازدواج می‌کنند به دلیل اختلافات بیولوژیکی و اجتماعی با خطرات و عواقب یکسانی روبرو نیستند، بااین‌حال این عمل برای کودکان هر دو جنس نقض حقوق بشر است. دامادهای کودک نیز مانند عروس‌های کودک مجبورند مسئولیت‌های بزرگسالان را که ممکن است برای آن‌ها آماده نباشند، به عهده بگیرند. ازدواج زودرس ممکن است پدر شدن زودرس را به همراه داشته باشد و منجر به فشار اقتصادی اضافی در قالب تأمین هزینه‌های خانواده شود. همچنین ممکن است دسترسی پسر به آموزش و فرصت‌های پیشرفت شغلی را محدود کند.
در سطح جهان، ۱۱۵ میلیون پسر قبل از ۱۸ سالگی ازدواج کرده‌اند. کشورهایی که ازدواج کودکان در بین پسرها در آن‌ها بیشتر دیده می‌شود، ازنظر جغرافیایی متنوع هستند و با کشورهایی که این عمل در بین دختران بیشتر است، متفاوت است.
راه حل‌هایی برای پایان دادن به کودک همسری
در اینجا پنج استراتژی مبتنی بر شواهد را مشخص می‌کند که توسط ICRW برای به تأخیر انداختن یا جلوگیری از کودک همسری مشخص‌شده است:
- با اطلاعات، مهارت‌ها و پشتیبانی دختران را توانمند کنید و به آن‌ها انگیزه دهید.
- برای افراد و خانواده‌های آن‌ها حمایت اقتصادی ایجاد کنید.
- به جامعه و والدین اطلاعات لازم را ارائه دهید و آن‌ها را هشیار کنید.
- دسترسی دختران به آموزش باکیفیت بالا را افزایش دهید.
- قوانین و سیاست‌های حمایتی را تشویق کنید.
منابع: .Thought Co – Equality now – Unicef
مطلب مفیدی بود ممنون