افسردگی و سایر بیماری‌های روحی بسیاری از خانم‌ها را در دوران بعد از زایمان درگیر می‌کند. بنابراین این خانم‌ها احتیاج به مراقبت‌های ویژه و درمان‌های دارویی دارند. اما نگرانی که در این زمینه وجود دارد ایمن بودن مصرف داروی ضدافسردگی در دوران شیردهی است.

بسیاری از خانم‌ها درمان افسردگی را در این دوران پشت گوش می‌اندازند؛ چرا که تصور می‌کنند مصرف دارو می‌تواند به نوزاد تازه متولد شده آسیب بزند. با این حال شواهد و مطالعات انجام شده نشان می دهد که خطر بروز مشکل در نوزادان این مادران بسیار اندک است.

آیا همه داروها وارد شیر مادر میشوند؟

تقریباً هر دارویی که در خون وجود دارد تا حدودی به شیر مادر منتقل می‌شود. اکثر داروها این کار را در سطوح پایین انجام می‌دهند و هیچ خطری برای نوزادان ندارد، هر چند استثنائاتی وجود دارد. برخی از داروها را می‌توان در مقادیر بالا در شیر مادر یافت.

آیا سلامت و سن شیرخواران، تعیین کننده تاثیر دارو در شیر مادر است؟

قرار گرفتن در معرض دارو برای نوزادان نارس، نوزادان تازه متولد شده و نوزادانی که از نظر پزشکی ناپایدار هستند یا مشکلاتی در عملکرد کلیه دارند، می‌تواند خطرناک باشد. با این حال، داروهای مورد استفاده در دو روز پس از زایمان در سطوح بسیار پایین به نوزاد شما منتقل می‌شود.
تاثیر داروها روی کیفیت شیر مادر در نوزادان سالمی که بیش از ۶ ماه هستند بسیار کمتر است. در این شرایط، داروها از طریق بدن نوزادان به طور موثر متابولیزه می‌شوند.

آیا هنگام مصرف دارو باید شیردهی را قطع کنیم؟

مصرف بیشتر داروها در دوران شیردهی بی‌خطر است. اما مصرف چند دارو در دوران شیردهی ایمن نیست. اگر دارویی مصرف می‌کنید که می‌تواند برای کودک شما مضر باشد، ممکن است پزشک شما یک داروی جایگزین را توصیه می‌کند. در برخی مواقع ممکن است زمانی که دارو در شیر مادر در سطح پایینی قرار دارد، پزشک شیردهی را به شما توصیه کنند.
گاهی اوقات ممکن است پزشک به شما توصیه کند که شیردهی را به طور موقت یا دائم متوقف کنید. این مدت زمان بسته به نوع دارو و دوز مصرف آن متفاوت است. پزشک به برخی مادران توصیه می‌کند قبل از مصرف دارو شیر خود را بدوشند تا در زمان مصرف دارو نوزاد از شیر ذخیره شده تغذیه کند.

اگر مطمئن نیستید که دارو در دوران شیردهی ایمن است، شیر دوشیده شده را پمپ کنید، برچسب بزنید و آن را ذخیره کنید تا زمانی که با پزشک خود مشورت کنید. اگر نیاز به قطع دائم شیردهی دارید، از پزشک خود در رابطه با تغذیه نوزاد و استفاده از شیر خشک مشورت بگیرید.

برای بهبود مشکلات فردی،خانوادگی و افزایش کیفیت زندگی، بهترین درمانگران را در روان‌درمان جستجو کنید: برای مشاهده لیست بهترین روانشناس در شهر خود، کلیک کنید.

مصرف چه داروهایی در دوران شیردهی مجاز است؟

پزشکان مصرف برخی داروها را در دوران شیردهی بی خطر می‌دانند. داروهایی که در دوران شیردهی بی‌خطر هستند عبارتنداز:

  • مسکن‌ها
  • استامینوفن (تیلنول، دیگران)
  • ایبوپروفن (Advil، Motrin IB، دیگران)
  • ناپروکسن سدیم (Aleve، Anaprox DS) – فقط استفاده کوتاه مدت
  • داروهای ضد میکروبی
  • فلوکونازول (دیفلوکان)
  • میکونازول (Monistat 3، Monistat 7) – حداقل مقدار را اعمال کنید
  • کلوتریمازول (Mycelex، Lotrimin AF) – حداقل مقدار را اعمال کنید
  • پنی سیلین‌ها مانند آموکسی سیلین و آمپی سیلین
  • سفالوسپورین‌ها مانند سفالکسین
  • آنتی هیستامین‌ها
  • لوراتادین (کلاریتین، آلاورت)
  • فکسوفنادین (حساسیت آلگرا)
  • ضد احتقان‌ها
  • داروهای حاوی سودوافدرین (Sudafed، Zyrtec D) – با احتیاط استفاده کنید زیرا سودوافدرین می‌تواند باعث کاهش تولید شیر شود.
  • داروهای ضد بارداری حاوی پروژسترون که به عنوان مینی پیل نیز شناخته می‌شوند.
  • داروهای ضد بارداری ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون
  • داروهای گوارشی
  • فاموتیدین (Pepcid، Zantac 360)
  • داروهای ضد افسردگی
  • پاروکستین (پاکسیل، بریسدل، دیگران)
  • سرترالین یا آسنترا (Zoloft)
  • فلووکسامین (لووکس)
  • داروهای یبوست
  • Docusate (کولاس، نرم کننده مدفوع فیلیپس، دیگران)

محققان پاسخ نهایی در مورد اینکه آیا داروهای ضد بارداری ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون بر تولید شیر تأثیر می‌گذارند را نمی‌دانند. قبل از مصرف این دارو در دوران شیردهی با پزشک خود صحبت کنید.

همچنین بخوانید: قطع داروهای اعصاب؛ از بین بردن عوارض داروهای اعصاب

افسردگی پس از زایمان و داروهای ضدافسردگی

به دلیل اینکه شیردهی مزایای زیادی برای نوزاد به همراه دارد، بسیاری از مادرانی که در دوران شیردهی ضدافسردگی مصرف می‌کنند ترجیح می‌دهند شیردهی را ادامه دهند. خطرات مصرف داروی ضد افسردگی در شیردهی برای نوزاد، تاثیر منفی عدم درمان افسردگی مادر و ترجیحات شخصی در انتخاب نوع تغذیه نوزاد در این تصمیم باید در نظر گرفته شوند. شیردهی مزایای زیادی برای مادر و نوزاد به همراه دارد.

مطالعات مختلفی تا کنون انجام شده است تا دوز مناسب و ایمن داروها و همچنین تاثیر متابولیک آن‌ها در شیر مادر سنجیده شود. تمام داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد روان‌پریشی، تثبیت‌کننده‌های خلق و بنزودیازپین‌ها وارد شیر مادر می‌شوند. با اینحال غلظت این مواد دارویی در شیر مادر، متفاوت است.

مقدار ماده شیمیایی که نوزاد در معرض آن قرار دارد به عوامل مختلفی بستگی دارد. عواملی مثل نوع دارو، دوز مصرفی دارو، دفعات مصرف، میزان و دفعات شیردهی به نوزاد و میزان تجزیه دارو در بدن مادر.

تصمیم‌گیری برای مصرف داروی ضد افسردگی در دوران شیردهی وقتی نوزاد نارس است یا مشکلات خاصی دارد، چالشی‌تر است. احتمال مسمومیت دارویی نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند نه تنها به میزان دارو بستگی دارد بلکه به نحوه تجزیه دارو در بدن هم وابسته است.

بسیاری از داروهای اعصاب و روان از طریق کبد تجزیه می‌شوند. در هفته‌های ابتدایی تولد نوزاد (نوزادی که بعد از نه ماه به دنیا آمده باشد.) ظرفیت تجزیه کبدی دارو اندک است (حدود یک سوم تا یک پنجم ظرفیت یک انسان بالغ). بعد از چند ماه این ظرفیت به طور قابل توجهی افزایش یافته و تا سه ماهگی تقریبا به میزان ظرفیت افراد بزرگسال می‌رسد.

در نوزادان نارس یا نوزادان دارای مشکلات کبدی، شیردهی باید متوقف شود. چرا که کبد نوزاد نمی‌تواند دارو را تجزیه کرده و ممکن است عواقب خطرناکی برای او به دنبال داشته باشد.

مطالب مرتبط: افسردگی پس از زایمان چیست

‌

مصرف داروی ضد افسردگی در دوران شیردهی

به طور کلی مصرف داروی ضدافسردگی در شیردهی ایمن است و داروهای دسته SSRI جزو بهترین گزینه‌های درمان دارویی در این دوران هستند. مطالعات بسیاری برای بررسی تاثیر داروها روی شیر مادر انجام شده است. در این مطالعات از شیر مادران تحت درمان دارویی نمونه‌گیری شده و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفته است.

داده‌های موجود نشان می‌دهند که مصرف داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای (TCA)، فلوکستین، پاروکستین و سرترالین در دوران شیردهی ایمن است و میزان دارویی که نوزاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بسیار اندک است. سطح پایین یا غیرقابل تشخیص دارو در خون نوزادان شناسایی شده است که مطالعات نشان داده است مشکل جدی در نوزاد ایجاد نمی‌کند.

با اینکه اطلاعات کمی درباره سایر ضدافسردگی‌ها در دسترس است، اما تا کنون گزارشی از تاثیر خطرناک مصرف آن‌ها یافت نشده است. گزارش‌های اندکی از مواردی مثل بی‌قراری، گریه بیش از حد، اختلال خواب و مشکلات تغذیه‌ای در نوزادان شیرخوار وجود دارد. در بسیاری از موارد ربط دادن این مشکلات به داروهای ضدافسردگی ممکن نیست.

برای یافتن بهترین داروی ضد افسردگی در شیردهی موارد مختلفی را باید در نظر داشت. اول اینکه داروهایی مثل سرترالین، پاروکستین، فلوکستین و داروهای سه حلقه‌ای از سایر داروها ایمن‌تر هستند. همچنین در صورتی که خانمی قبلاً داروی ضد افسردگی خاصی مصرف کرده یا در دوران بارداری خود تحت درمان دارویی بوده است، بهتر است همان دارو را ادامه دهد.

همچنین بخوانید: بهترین دارو برای استرس و افسردگی؛ معرفی قرص ضد استرس قوی

مصرف قرص سرترالین در شیردهی

اگر پزشک گفت که کودک شما سالم است، مصرف سرترالین در دوران شیردهی اشکالی ندارد. سرترالین یکی از داروهای ضد افسردگی ترجیحی برای مصرف در دوران شیردهی است و توسط بسیاری از مادران شیرده بدون هیچ مشکلی استفاده می‌شود. سرترالین در مقادیر بسیار کم وارد شیر مادر می‌شود و در برخی افراد می‌تواند موجب حساسیت و آلرژی شود. ادامه مصرف سرترالین برای حفظ سلامتی مادر مهم است.
در اسرع وقت با پزشک یا ماما خود صحبت کنید اگر:

  • کودک شما مثل همیشه خوب شیر نمی‌خورد.
  • کودک شما به طور غیرعادی خواب آلود به نظر می‌رسد.
  • کودک شما تحریک پذیر است یا قولنج دارد.

 

مطلب بیشتر: افسردگی ماژور چیست

‌

داروهای ضد اضطراب در دوران شیردهی

از آنجا که اضطراب پس از زایمان مشکل شایعی است، داروهای ضد اضطراب برای خانم‌ها تجویز می‌شود. استفاده از داروهای بنزودیازپین در دوران شیردهی منع شده است چرا که باعث بروز خواب آلودگی، کاهش اشتها و ناراحتی تنفسی در نوزادان می‌شود.

ضدافسردگی

‌

تثبیت‌کننده‌های خلق

برای خانم‌هایی که به اختلال دوقطبی دچار هستند، شیردهی چالش جدی است. شیردهی می‌تواند خواب مادر را به هم ریخته و در نتیجه باعث افزایش حساسیت او شود. همچنین مطالعات نشان داده است مصرف داروهای تثبیت کننده خلق مثل لیتیوم و کاربامازپین می‌تواند باعث مسمومیت دارویی نوزاد شود.

لیتیوم به میزان زیادی در شیر مادر وجود دارد. علائم مسمومیت نوزاد با لیتیوم شامل سیانوز، آتروفی عضلانی و سرمازدگی است. با اینکه شیردهی در خانم‌های تحت درمان با لیتیوم منع شده است، برخی از مادران ممکن است بخواهند شیردهی را ادامه دهند. در این ضورت باید کمترین دوز موثر ممکن استفاده شود و به طور مرتب سطح لیتیوم مادر و نوزاد سنجیده شود.

همچنین نوزاد باید به طور مرتب هر ۶ الی ۸ هفته از نظر علائم مسمومیت با لیتیوم، سطح لیتیوم، هورمون تیروئید TSH، نیتروژن اوره خون و کراتنین سنجیده شود.

مطالعات اخیر نشان داده است که داروی لاموتریژین از طریق شیر مادر و در دوزهای مختلف به نوزاد می‌رسد. یکی از نگرانی‌های پزشکان در اینباره خطر ابتلای مادران به سندرم استیون جانسون است. این سندرم که به علت عکس‌العمل شدید به یک دارو رخ می‌دهد در ۰/۱ درصد از بیماران دوقطبی که تحت درمان با لاموتریژین هستند ایجاد می‌شود. به نظر می‌رسد که موارد ابتلا به این سندرم بسیار نادر است. اما مطالعات بیشتری در این باره باید انجام شود و مصرف این دارو در دوران شیردهی باید با در نظر گرفتن مزایا و معایب آن انجام شود.

با اینکه مصرف داروی کاربامازپین و دپاکین در دوران شیردهی منع جدی ندارد اما برخی مطالعات نشان داده است که می‌توانند روی سلامت نوزاد اثرگذار باشند. این داروهای تثبیت کننده خلق در بزرگسالان می‌توانند باعث ایجاد عملکرد غیرطبیعی کبد و مسمومیت کبدی شوند. خطر مسمومیت کبدی در کودکان زیر دو سال بیشتر است و نوزادان شیرخواری که در معرض این داروها قرار دارند بیشتر در خطر ابتلا به مشکلات جدی هستد.

بنابراین خانم‌هایی که تحت درمان با این داروها هستند و نوزادان آن‌ها باید به طور مرتب و روزانه از نظر عملکرد کبد و سطح داروی مصرفی بررسی شوند.

‌

عوارض داروهای ضد افسردگی و راه حل آن

‌

داروهای ضد روانپریشی

مصرف داروی کلورپرومازین با عوارضی مثل خواب آلودگی و تاخثیر در رشد همراه است. با اینحال این عوارض خیلی کم و تحت درمان با دوزهای بالا مشاهده شده‌اند.

داده‌های موجود از مصرف داروی کلوزاپین نشان می‌دهد که این دارو می‌تواند در شیر مادر ترشح شود. مصرف این دارو به علت عوارضی که در بزرگسالان به جا می گذارد (مثل کاهش گلبول سفید خون) باید با احتیاط و تنها در بیماران مبتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج صورت گرفته و سطح گلبول‌های سفید به طور مرتب اندازه‌گیری شود.

داروهای الانزاپین، ریسپریدون و کوتیاپین در دوران شیردهی به میزان اندکی در شیر مادر وارد می‌شوند و عوارض خطرناک آن نادر است. بهتر است نوزاد در این شرایط تحت نظر باشد و در صورت نیاز دوز مصرف دارو کاهش یابد.

چکیده مطلب

مشورت با پزشک برای مصرف داروی ضد افسردگی در شیردهی و سایر داروهای اعصاب و روان لازم است. پزشک با بررسی فواید و در نظر گرفتن عوارض این داروها برای مادر و نوزاد دوز مورد نیاز را تعیین می‌کند. عوارض جدی و خطرناک ناشی از مصرف این داروها در نوزادان بسیار اندک گزارش شده است. با اینحال بررسی خون نوزاد به طور مرتب می‌تواند مفید باشد.

همچنین در صورتی که مادر تحت درمان دارویی با لیتیوم، والپرویک اسید، کاربامازپین و کلوزاپین است چک کردن وضعیت خون نوزاد ضروری است. مطالعات زیادی برای بررسی تاثیر داروهای اعصاب و وران در شیردهی انجام شده است. داروهای ضد افسردگی SSRI‌ بهترین نوع داروهای افسردگی در دوران شیردهی هستند. در هر فردی باید خطرات و عوارض مصرف داروها در کنار ریسک ناشی از عدم درمان افسردگی و تمایل مادر به شیردهی قرار بگیرد و تصمیم درست گرفته شود.

سوالات متداول

  • آیا مصرف نوتریپتیلین در دوران بارداری و شیردهی خطرناک است؟
    مصرف این داروی سه حلقه‌ای با وجود اینکه برای کودکان و نوزادان در دوز پایین خطری ندارد، قبل از مصرف آن بهتر است با پزشک مشورت کنید.
  • آیا همه مادران باید برای درمان افسردگی پس از زایمان دارو مصرف کنند؟
    مصرف دارو برای بهبود افسردگی پس از زایمان در برخی افراد با مصرف دارو و در برخی دیگر با روان درمانی ممکن است.
  • مصرف کدام آنتی هیستامین‌ها می‌تواند در دوران بارداری و شیردهی بی‌خطر باشد؟
    لوراتادین و فکسوفنادین ازجمله داروهایی هستند که مصرف آن‌ها در دوران بارداری و شیردهی بی خطر است.
  • چند نوع از داروهای ضدافسردگی را می‌توان در دوران بارداری مصرف کرد؟
    در حال حاضر مصرف ۳۰ نوع از داروهای ضدافسردگی که در چهارگروه SSRIs، MAOIها، Tricyclics و SNRs قرار دارند در دوران بارداری بی خطر است.
  • مصرف کدام داروهای ضدافسردگی در دوز بالا، در دوران بارداری می‌تواند خطرساز باشد؟
    مصرف داروهایی چون آرتروزکلوزاپین، اتوسوکسماید، فنوباربیتال، پریمیدون، دوکسپین، آلپرزولام در دوران بارداری می‌تواند خطرناک باشد.

منابع: womwnsmentalhealth