فلوفنازین یک داروی ضدروان‌پریشی قوی است که به‌طور گسترده برای درمان اختلالات روانی، مانند اسکیزوفرنی و دیگر بیماری‌های روانپریشی، استفاده میشود. این دارو، با مسدودکردن گیرندههای دوپامین در مغز، به کاهش علائمی مانند توهم، هذیان و بیقراری کمک و حالت روحی و بهبود کیفیت زندگی بیماران را تثبیت میکند. در این مقاله کاربردها، عوارض جانبی، نحوه مصرف و موارد احتیاطی مربوط به فلوفنازین را بررسی خواهیم کرد تا به شما در درک بهتر این دارو و نحوه استفاده صحیح از آن کمک کنیم.
فلوفنازین چیست؟
فلوفنازین (Fluphenazine) نوعی داروی ضد روان پریشی است و برای درمان اختلالات روانی که باعث ایجاد افکار و رفتارهای مخرب و عصبی میشود کاربرد دارد. نام تجاری این دارو Prolixin یا پرولکسین است. داروی فلوفنازین معمولاً به‌شکل قرص است و می‌توانید طبق دستور، ازطریق دهان با یک لیوان آب آن را مصرف کنید.
موارد مصرف قرص فلوفنازین
فلوفنازین یک داروی ضدروان‌پریشی است که برای درمان اسکیزوفرنی و علائم روانپریشی، مانند توهم، هذیان و پرخاشگری، استفاده میشود. فلوفنازین دکانوات از شکل‌های طولانی‌اثر فلوفنازین محسوب میشود. داروی فلوفنازین از دسته داروهایی است که بهعنوان ضدروان‌پریشی شناخته میشوند. این دارو، با کمک به بازگرداندن تعادل برخی مواد شیمیایی در مغز، بهعنوان ضدروان‌پریشی یا آنتی‌سایکوتیک عمل میکند. موارد مصرف فلوفنازین از این قرار است:
- درمان اسکیزوفرنی
- کاهش علائم اختلال دوقطبی
- کنترل علائم روانپریشی
- کاهش بیقراری و پرخاشگری
- حفظ بهبودی در بیماران اسکیزوفرنی
- درمان مشکلات رفتاری شدید
- مدیریت دورههای حاد روانپریشی
۱. درمان اسکیزوفرنی؛ از موارد مصرف فلوفنازین
یکی از مهم‌ترین فایده‌های قرص فلوفنازین، در درجه اول، مدیریت و درمان علائم اسکیزوفرنی، ازجمله هذیان، توهم و اختلالات فکری است. طبق مطالعات، داروی فلوفنازین در درمان اسکیزوفرنی کاربرد داشته و علائم آن تا به امروز موفق و مؤثر بوده است.
۲. کاهش علائم اختلال دوقطبی
طبق مطالعات اخیر دانشمندان، قرص یا آمپول فلوفنازین می‌تواند در مواردی که اختلال دوقطبی با اختلال سوءمصرف مواد همراه میشود علائم را کاهش دهد. البته باید در نظر بگیرید که تجویز فلوفنازین برای دوقطبی به‌صورت رسمی نیست و فقط با تشخیص روانپزشک، برای کاهش علائم دوقطبی استفاده میشود.
۳. کنترل علائم روانپریشی؛ از فواید قرص فلوفنازین
داروی فلوفنازین برای درمان دیگر اختلالات روانپریشی که با اختلال در تفکر، خلقوخو و رفتار مشخص میشوند استفاده میشود. این اختلالات اغلب می‌توانند به‌شدت بر توانایی فرد برای عملکرد در زندگی روزمره تأثیر بگذارند.
۴. کاهش بیقراری و پرخاشگری
یکی از فواید قرص فلوفنازین این است که به کاهش بیقراری و پرخاشگری در بیماران مبتلا به بیماری‌های روانی شدید کمک میکند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که استفاده از فلوفنازین تزریقی در موارد حاد به کاهش خشونت در افراد با اختلال روانی انجامیده است.
۵. حفظ بهبودی در بیماران اسکیزوفرنی
یکی از موارد مصرف قرص فلوفنازین این است که از عود علائم روانپریشی در بیماران اسکیزوفرنی جلوگیری میکند که درمان شده‌اند. در این موارد داروی فلوفنازین برای حفظ بهبود شرایط فرد در درازمدت موثر و مفید است.
۶. درمان مشکلات رفتاری شدید؛ از موارد مصرف فلوفنازین
فلوفنازین را میتوان بدون تجویز رسمی و با صلاح‌دید روانپزشک برای رفع مشکلات رفتاری شدید در بزرگسالان در زمانی استفاده کرد که دیگر درمان‌ها مؤثر نبوده است.
۷. مدیریت دورههای حاد روانپریشی
در دورههای حاد روانپریشی قرص فلوفنازین می‌تواند برای مدیریت و کاهش علائم در دورههای اسکیزوفرنی با علائم شدید مؤثر باشد.
آمپول فلوفنازین برای چیست؟
فلوفنازین تزریقی در درجه اول برای مدیریت طولانی‌مدت اختلالات روانپریشی مزمن، به‌ویژه اسکیزوفرنی، در بیمارانی که ممکن است در پایبندی به داروهای خوراکی روزانه مشکل داشته باشند استفاده میشود. فلوفنازین تزریقی که اغلب بهعنوان یک تزریق طولانی‌اثر تجویز میشود آزادسازی مداوم دارو را در طی چند هفته فراهم و سطوح درمانی ثابت را در جریان خون تضمین میکند. این رویکرد، به‌ویژه، برای بیمارانی که با روتین‌های دارویی منظم مبارزه میکنند، مفید است؛ زیرا خطر دوز فراموش‌شده را کاهش می‌دهد و به حفظ کنترل علائم در طول زمان کمک میکند. فلوفنازین تزریقی با ارائه یک اثر ثابت به جلوگیری از عود علائمی مانند توهم، هذیان و بی قراری شدید کمک میکند و از ثبات کلی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به شرایط روانپریشی مزمن حمایت میکند.
عملکرد فلوفنازین
مکانیسم اثر فلوفنازین با مسدودکردن گیرندههای خاصی در مغز به‌نام گیرندههای دوپامین، به‌ویژه گیرنده‌هایی با نام‌های D1 و D2، عمل میکند. دوپامین یک انتقال‌دهنده عصبی و یک پیام‌رسان شیمیایی است که نقش کلیدی در کنترل خلقوخو، رفتار و ادراک دارد. در افراد مبتلا به اختلالات روانپریشی، مانند اسکیزوفرنی، سطح دوپامین می‌تواند بسیار بالا باشد و به علائمی مانند توهم، هذیان و بی قراری بینجامد. با مسدودکردن این گیرندههای دوپامین، داروی فلوفنازین به کاهش فعالیت بیش‌ازحد دوپامین کمک میکند که به‌نوبه خود به کنترل این علائم کمک خواهد کرد.
علاوه‌براین اثر فلوفنازین بر دیگر نواحی مغز، ازجمله هیپوتالاموس که در تنظیم هورمون‌ها و عملکردهای اساسی بدن مانند دمای بدن، خواب و متابولیسم نقش دارد تأثیر می‌گذارد. قرص فلوفنازین همچنین بر سیستم فعال‌کننده شبکه، بخشی از مغز که بیداری و هوشیاری را کنترل میکند، تأثیر می‌گذارد و به آرام‌کردن بیقراری و بهبود الگوهای خواب کمک میکند. به‌طور کلی، اثر فلوفنازین با کاهش فعالیت دوپامین و تأثیر بر سیستم‌های مختلف مغز، به تثبیت خلقوخو، کاهش علائم روانپریشی و بهبود عملکرد کلی ذهنی کمک میکند و این مسئله آن را به یک درمان مؤثر برای اختلالاتی مانند اسکیزوفرنی و دیگر شرایط روانپریشی تبدیل میکند.
برای بهبود مشکلات فردی،خانوادگی و افزایش کیفیت زندگی، بهترین درمانگران را در روان‌درمان جستجو کنید:
برای مشاهده لیست بهترین روانشناس در شهر خود، کلیک کنید.
مدت زمان اثر فلوفنازین چقدر است؟
شروع اثر فلوفنازین معمولاً در عرض چند روز تا یک هفته پس از شروع دارو اتفاق می‌افتد، اما اثرات درمانی کامل ممکن است چندین هفته طول بکشد تا آشکار شود. در برخی موارد، بیماران ممکن است نسبتاً سریع در طی چند روز اول متوجه کاهش علائمی مانند بیقراری و توهم شوند؛ بااین‌حال دستیابی به مزایای کامل دارو، به‌ویژه برای علائم شدیدتر یا مدیریت طولانی‌مدت، اغلب به استفاده مداوم در طی چند هفته نیاز دارد.
نحوه مصرف فلوفنازین
این دارو را طبق دستورعمل متخصص به‌صورت خوراکی با یک لیوان آب مصرف کنید. دستورعمل‌های روی برچسب نسخه را دنبال کنید. دوزهای خود را در فواصل منظم مصرف کنید. داروهای خود را بیشتر از دوره زمانی تجویزشده مصرف نکنید. مصرف این دارو را به‌جز به توصیه متخصص خود قطع نکنید.
به پزشک و داروساز خود بگویید که چه داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه مصرف می‌کنید یا در دو هفته گذشته مصرف کرده‌اید، به‌ویژه داروهای ضدافسردگی. آنتی‌هیستامین‌ها، بروموکریپتین (پارلودل)، قرص‌های لاغری مانند لیتیوم، دارو برای فشارخون بالا، تشنج، بیماری پارکینسون، آسم، سرماخوردگی یا آلرژی، مپریدین (Demerol)، متیل دوپا (آلدومت)، شل‌کننده‌های عضلانی مانند پروپرانولول (ایندرال)، آرام‌بخش‌ها، قرص‌های خواب‌آور، داروهای تیروئید و ویتامین‌ها.
قرص فلوفنازین
قرص فلوفنازین در دوز های ۱، ۲.۵ و … وجود دارد و تجویز میشود. فلوفنازین بهعنوان یک قرص باید دقیقاً مطابق با تجویز پزشک مصرف شود. قرص فلوفنازین معمولاً یک یا دو بار در روز، بسته به دوز و نیازهای خاص بیمار، باید استفاده شود. اهمیت زیادی دارد که قرص را به‌طور کامل با یک لیوان آب ببلعید. میتوان آن را با غذا یا بدون غذا هم مصرف کرد. برای حفظ سطوح ثابت دارو در جریان خون بهتر است آن را هر روز در ساعت مشخصی مصرف کنید. نباید قرص را خرد کنید، بجوید یا بشکنید؛ زیرا این می‌تواند بر نحوه جذب دارو و اثربخشی آن تأثیر بگذارد.
آمپول فلوفنازین
فلوفنازین به‌صورت تزریقی معمولاً توسط یک متخصص و معمولاً در یک محیط بالینی مانند مطب پزشک یا کلینیک تجویز میشود. بسته به فرمولاسیون خاص و توصیه پزشک، تزریق به‌صورت عضلانی (در عضله) یا داخل وریدی (زیرپوست) انجام میشود. خواص آمپول فلوفنازین این است که اغلب بهعنوان یک تزریق دپوی طولانی‌اثر استفاده میشود که به‌آرامی دارو را در طی یک دوره زمانی آزاد میکند. آمپول فلوفنازین معمولاً هر دو تا چهار هفته یک بار تزریق میشود. این رویکرد طولانی‌اثر به حفظ سطوح درمانی ثابت دارو کمک میکند، به‌ویژه در بیمارانی که در پایبندی به رژیم دارویی روزانه مشکل دارند.
استفاده از این دارو در کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمیشود!
دوز فلوفنازین
داروی فلوفنازین معمولاً در دوزهای قرص فلوفنازین ۱ و قرص فلوفنازین ۲.۵ و ۵ و ۱۰ میلی‌گرمی تجویز میشود. فلوفنازین دکانوات به‌صورت تزریقی در دوز ۲۵ میلی‌گرم تزریق میشود. مصرف قرص فلوفنازین برای بزرگسالان معمولاً از دوز ۱ تا ۲.۵ میلی‌گرم شروع میشود و طبق دستورعمل دکتر هر ۶ تا ۸ ساعت مصرف میشود.
حداکثر دوز مصرفی فلوفنازین در شبانه‌روز چقدر است؟
بیشترین یا حداکثر دوز مصرف فلوفنازین در ۲۴ ساعت (شبانه‌روز) معمولاً ۴۰ میلی‌گرم در نظر گرفته میشود، اما تجویز کمتر از این دوز نیز باید حتماً تحت نظارت متخصص و پزشک انجام گیرد.
اوردوز
اگر فردی بیش‌ازحد فلوفنازین مصرف کرده است و علائم جدی مانند غش‌کردن یا مشکل تنفسی دارد، با اورژانس تماس بگیرید و سعی کنید فرد مدنظر را به درمانگاه برسانید. علائم اوردوز یا مصرف بیش‌ازحد ممکن است شامل این موارد باشد:
- ازدست‌دادن هوشیاری
- تشنج
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- تنفس آهسته یا کم‌عمق
اگر یک دوز از دارو را فراموش کردم، چه کنم؟
در اسرع‌وقت و به‌محض اینکه به یاد آوردید، دارو را مصرف کنید، اما اگر تقریباً زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید و فقط دوز بعدی را مصرف کنید. به‌هیچ عنوان، دو دوز را در یک زمان مصرف نکنید.
بهترین زمان مصرف قرص فلوفنازین چه زمانی است؟
بهترین زمان برای مصرف فلوفنازین معمولاً عصر یا هنگام خواب است؛ زیرا می‌تواند باعث خوابآلودگی شود؛ بااین‌حال زمان دقیق باید توسط یک متخصص براساس نیازهای خاص بیمار و نحوه تأثیر دارو بر آن‌ها تعیین شود. مهم است که آن را به‌طور مداوم در زمان مشخصی هر روز مصرف کنید.
موارد منع مصرف فلوفنازین
اگر هر یک از این شرایط را دارید، بهتر است درمورد مصرف قرص فلوفنازین احتیاط کنید. موارد منع مصرف فلوفنازین عبارتند از:
- انسداد روده
- تومور مغزی
- زوال عقل
- دیابت
- مشکل در بلع
- اختلال در کنترل عضلات
- ضربه به سر
- بیماری قلبی
- ضربان قلب نامنظم
- بیماری‌های کبدی
- فشارخون پایین
- اختلال در پروستات
- تشنج
- مشکل در دفع ادرار
تداخل دارویی فلوفنازین
استفاده از فلوفنازین با دیگر داروهایی که باعث خوابآلودگی شما میشوند، می‌تواند این اثر را بدتر و تشدید کند. قبل از استفاده از داروهای مخدر، قرص خواب، شل‌کننده عضلانی یا داروی اضطراب یا تشنج از متخصص خود سؤال کنید. مهم‌ترین داروها و موادی که با فلوفنازین تداخل دارند از این قرار است:
- بنزودیازپین‌ها مانند لورازپام، دیازپام و …
- استامینوفن
- الکل
- آنتی‌هیستامین‌ها مانند دیفن‌هیدرامین
- مواد افیونی مانند مورفین، اکسی‌کدون و …
عوارض فلوفنازین
عوارض فلوفنازین و اثرات قرص فلوفنازین می‌توانند برای افراد مختلف جلوه‌های متفاوتی داشته باشند. براساس میزان شیوع و شدت عوارض، این عوارض را به چند دسته تقسیم می‌کنیم:
عوارض رایج فلوفنازین
این عوارض جزو رایج‌ترین نشانه‌های مصرف فلوفنازین هستند و نسبتاً خفیف محسوب میشوند. عوارض رایج فلوفنازین عبارت‌اند از:
- ناراحتی معده
- ضعف یا خستگی
- هیجان یا اضطراب
- بی‌خوابی
- کابوس
- خشکی دهان
- حساسیت بیشتر پوست نسبت به نور خورشید
- تغییر در اشتها یا وزن
عوارض جدی فلوفنازین
اگر عوارض زیر را در طولانی‌مدت تجربه کردید و با گذشت زمان بهبود پیدا نکردند، سریعاً به متخصص مراجعه کنید. عوارض جدی فلوفنازین عبارتند از:
- یبوست
- اختلال در ادرار
- تکرر ادرار
- تاری دید
- سرگیجه یا احساس بی‌ثباتی
- تعریق بیش‌ازحد
- گفتار کند یا دشوار
- تب‌و‌لرز
- گلودرد
- بثورات پوستی
- زردشدن پوست یا چشم
اگر عوارض جدی را برای مدت طولانی تجربه کردید، حتماً به متخصص مراجعه کنید و او را درمورد این مسئله آگاه کنید.
فلوفنازین در بارداری
فلوفنازین در داروهای دسته C بارداری قرار می‌گیرد، یعنی باید بااحتیاط و فقط در صورت لزوم تجویز شود. اگر مزیت‌های این دارو در مقایسه با خطرات آن بیشتر است، بااحتیاط استفاده کنید. اگر بنا بر صلاح‌دید متخصص، مزایای آن در مقایسه با خطرات آن بیشتر است، بااحتیاط استفاده کنید.
فلوفنازین در شیردهی
استفاده از فلوفنازین در دوره شیردهی به‌دلیل خطرات احتمالی برای نوزاد به‌طور کلی توصیه نمیشود. فلوفنازین می‌تواند ازطریق شیر مادر منتقل شود و با اینکه میزان انتقال آن به‌خوبی مشخص نیست، این نگرانی وجود دارد که ممکن است بر نوزاد شیرده تأثیر بگذارد. خطرات بالقوه فلوفنازین در شیردهی شامل آرام‌بخشی شدید، تأخیر در رشد یا دیگر عوارض جانبی مرتبط با تأثیر دارو بر سیستم عصبی مرکزی است. اگر مادری به مصرف فلوفنازین در دوران شیردهی نیاز داشته باشد، باید این موضوع را با متخصص خود در میان بگذارد. در برخی موارد پزشک ممکن است یک داروی جایگزین را پیشنهاد کند یا برای اطمینان از ایمنی نوزاد، قطع شیردهی را توصیه کند.
پرسش‌های متداول
در این بخش به سؤالات رایج شما درمورد داروی فلوفنازین پاسخی خلاصه می‌دهیم.
فلوفنازین برای چه مواردی استفاده میشود؟
فلوفنازین برای درمان اسکیزوفرنی و دیگر اختلالات روانپریشی استفاده میشود و به مدیریت علائمی مانند توهم، هذیان و بیقراری کمک میکند.
داروی فلوفنازین چگونه کار میکند؟
فلوفنازین با مسدودکردن گیرندههای دوپامین در مغز، کاهش علائم روانپریشی و تثبیت خلقوخو عمل میکند.
چه مدت طول میکشد تا فلوفنازین اثر کند؟
مدت اثر فلوفنازین معمولاً در عرض چند روز شروعبهکار میکند، اما اثرات کامل درمانی این دارو ممکن است چند هفته طول بکشد.
آیا میتوان فلوفنازین را در دوره بارداری مصرف کرد؟
فلوفنازین در دوره بارداری فقط باید در صورت لزوم و با راهنمایی یک متخصص اگر در مقایسه با خطرات آن می‌ارزد، تجویز و مصرف شود.
عوارض جانبی رایج فلوفنازین چیست؟
عوارض جانبی فلوفنازین معمولاً شامل خوابآلودگی، خشکی دهان، تاری دید و افزایش وزن میشود، اما اغلب پس از مدتی بهبود پیدا میکنند و خفیف میشوند.
آیا میتوان از فلوفنازین برای اختلال دوقطبی استفاده کرد؟
فلوفنازین گاهی برای مدیریت دورههای شیدایی شدید در اختلال دوقطبی استفاده میشود، اگرچه معمولاً بهعنوان درمان اول استفاده نمیشود.
منابع: medlineplus, drugbank, drugs, clevelandclinic, webmd, medscape
ثبت ديدگاه