اختلال کاتاتونیا نوعی اختلال است که آگاهی فرد از دنیای اطراف خود را مختل میکند. افراد مبتلا به این عارضه گاهی fi محیط اطراف خود بسیار کم واکنش نشان می‌دهند یا اصلاً واکنش نشان نمی‌دهند. افراد دارای اختلال کاتاتونیا معمولاً به‌گونه‌ای رفتار میکنند که برای خود یا دیگران غیرمعمول، غیرمنتظره یا نگران‌کننده باشد. اختلال کاتاتونیا میتواند عوارض خطرناکی داشته باشد، اما با دارو یا تکنیک‌های دیگر زیادی درمان‌شدنی است.
اختلال کاتاتونیا چیست؟
طبق گفته دانشمندان، کاتاتونیا در روانشناسی یک اختلال عصبی روانپزشکی محسوب میشود که عملکرد مغز شما را مختل میکند و نحوه پردازش و واکنش شخص به دنیای اطراف را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به بیماری کاتاتونیا اغلب به اتفاقاتی که در نزدیکی رخ می دهد واکنش نشان نمی‌دهند یا ممکن است به‌گونه ای واکنش نشان دهند که غیرعادی به نظر برسد. اختلال در ارتباطات، حرکت‌های غیرعادی، نداشتن تحرک و ناهنجاری‌های رفتاری بارزترین ویژگی این بیماری است. این علائم ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد.
تحقیقات فشرده در دو دهه گذشته به این انجامیده است که کاتاتونیا به‌عنوان یک تشخیص مستقل در طبقه‌بندی بین‌المللی بیماری‌ها، ویرایش یازدهم (ICD-11)، از سال ۲۰۲۲ به رسمیت شناخته شود. اختلال کاتاتونیا در ۵ تا ۱۸ درصد از بیماران بستری در بخش‌های روانپزشکی یافت می شود.
در بیماران کاتاتونیا که تشخیص درست نمی‌گیرند، عوارض بیماری میتواند بسیار خطرناک باشد؛ پس تشخیص زودهنگام علائم کاتاتونیا برای شروع درمان مناسب برای دستیابی به یک نتیجه مطلوب بسیار مهم است.
علائم کاتاتونیک
براساس کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی امریکا، DSM-5، علائم اختلال کاتاتونیک به‌این شرح است:
- تحریک‌پذیری یا آشفتگی
- کاتالپسی
- اکولالیا
- اکوپراکسی
- قفل‌شدن صورت
- حرکت‌های غیرعادی
- لالیسم (ناتوانی در حر‌زدن)
- نگاتیویسم
- حالت‌دادن بدن
- بی‌واکنشی
- انعطاف‌پذیری شمع‌مانند
تحریک‌پذیری
آشفتگی (Agitation) یا تحریک‌پذیری در اختلال کاتاتونیا به‌این معناست که فرد به‌شدت بی‌قرار می شود و نمی‌تواند بی‌حرکت بماند.
افراد با بیماری کاتاتونیا ممکن است به جلو و عقب حرکت کنند، فریاد بزنند یا اندام‌های خود را بدون هیچ هدف مشخصی حرکت دهند؛ برای مثال، ممکن است فردی دائماً بلند شود و بنشیند یا دستان خود را به‌طور غیرقابل‌کنترلی تکان دهد.
کاتالپسی؛ از خصوصیات کاتاتونیا
کاتالپسی (Catalepsy) در کاتاتونیا به‌این معناست که فرد مبتلا برای مدت طولانی در یک وضعیت مشخص می‌ماند، حتی اگر آزاردهنده باشد.
این افراد در حالتی مانند بالابردن بازو یا نشستن در وضعیتی نامناسب، ساعت‌ها بدون حرکت می‌مانند؛ برای مثال، شخصی ممکن است روی صندلی بنشیند و دستش در هوا باشد، حرکت نکند یا به دیگران پاسخ ندهد.
اکولالیا؛ نشانه بیماری کاتاتونیا
اکولالیا (Echolalia) در کاتاتونیا زمانی است که فرد به‌طور خودکار کلمه‌ها یا عبارت‌هایی را که دیگران می‌گویند تکرار میکند.
آنان ممکن است بدون درک یا قصد، از صحبت‌های شخص دیگری تقلید کنند؛ برای مثال، اگر بگویید «سلام، چطوری؟» آنان ممکن است بلافاصله پاسخ دهند: «سلام، چطوری؟» حتی اگر این پاسخ درست نباشد.
اکوپراکسی؛ نشانه اختلال کاتاتونیا
یکی از علائم کاتاتونیک اکوپراکسی (Echopraxia) است، یعنی فرد به‌طور غیرارادی حرکت‌ها یا ژست‌های دیگران را تقلید میکند.
افراد دارای اختلال کاتاتونیا ممکن است بدون آنکه قصد داشته باشند یا از آن آگاه باشند، از اعمال شخص دیگری کپی کنند؛ برای مثال، اگر شما دست خود را بالا بیاورید، آنان ممکن است بلافاصله دست خود را به‌همان شکل بالا ببرند، حتی اگر در آن موقعیت این کار لازم نباشد.
