اختلالات روحی ناشی از بیماری صرع مثل افسردگی و معرفی بهترین متخصصان

حدود ۶۵ میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری صرع مبتلا هستند و بر اساس آمار‌ها یک نفر از هر ۱۰۰ نفر با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کند. این بیماری در سنین مختلف بروز می‌کند، ولی کودکان و سالمندان بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارند، یعنی دو گروه سنی که قادر به مراقبت و پرستاری از خود نیستند و به کمک اطرافیان نیاز دارند. بنابراین، در چنین مواقعی لازم است که اطرافیان فرد مبتلا سطح آگاهی خود را از بیماری بالا ببرند تا بتوانند به‌شکل مؤثر‌تری از عزیزان خود مراقبت و حفاظت کنند.

 

بیماری صرع چیست؟

صرع یا Epilepsy نوعی اختلال مزمن سیستم عصبی مرکزی است که سبب تشنج‌های غیرمترقبه و مکرر می‌شود.

این تشنج‌ها حاصل فعالیت الکتریکی شدید، ناگهانی و غیر‌معمول مغز هستند و به دو دسته عمده طبقه‌بندی می‌شوند:

  • تشنج‌های عمومی (منتشر) که کل مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهند
  •  تشنج‌های کانونی یا جزئی (غیر‌منتشر) که فقط روی یک قسمت از مغز اثر می‌گذارند.

تشخیص تشنج خفیف ممکن است دشوار باشد. چرا‌که تنها چند ثانیه طول می‌کشد و در طی آن بیمار از وجود آن آگاه نمی‌شود. اما تشنج‌های شدیدتر می‌توانند باعث ایجاد اسپاسم و انقباض عضلانی غیرقابل‌کنترل شوند و از چند ثانیه تا چند دقیقه دوام بیاورند.

در طی یک تشنج شدید، برخی افراد دچار گیجی می‌شوند یا هوشیاری خود را از دست می‌دهند و ممکن است پس از به‌هوش آمدن، خاطره‌ای از وقوع تشنج نداشته باشند.

لازم به ذکر است که بیماری صرع و تشنج با یکدیگر تفاوت داشته و تمام تشنج‌ها صرع نیستند، بلکه تشنج یکی از علائم صرع است.

 

علائم و نشانه‌های بیماری صرع

تشنج علامت اصلی صرع است. علائم صرع از فردی به فرد دیگر و بسته به نوع تشنج متفاوت هستند. علائم بر اساس نوع تشنج به‌شرح ذیل هستند:

تشنج کانونی یا جزئی (غیر‌منتشر)

تشنج جزئی به دو دسته ساده و پیچیده دسته‌بندی می‌شود. یک تشنج جزئی ساده باعث از دست دادن هوشیاری نمی‌شود و تنها ممکن است علائم زیر را ایجاد کند:

  • تغییرات در حس چشایی، بویایی، بینایی، شنوایی یا لامسه
  • سرگیجه
  • لرزش و پرش اندام‌ها

اما یک تشنج جزئی پیچیده ممکن است باعث از دست دادن آگاهی یا هوشیاری گردد و علائم زیر را سبب شود:

  • خیره ماندن به یک نقطه
  • عدم واکنش به محرک‌ها
  • انجام حرکات تکرار‌ی

تشنج‌های عمومی (منتشر)

تشنج‌های عمومی، کل مغز را درگیر می‌کنند و به ۶ دسته زیر طبقه‌بندی می‌شوند که هر یک علائم خاص خود را دارند:

  • تشنج ابسنس:

 به این نوع «صرع کوچک» نیز گفته می‌شود، زیرا اغلب در کودکان ظاهر می‌شود. این عارضه ممکن است باعث خیره شدن به یک نقطه، حرکات تکراری مانند ملچ‌ملچ کردن یا پلک زدن و از دست دادن کوتاه‌مدت آگاهی شود.

  • تشنج‌های تونیک:

سبب سفت شدن عضلات می‌شوند.

  • تشنج آتونیک:

سبب ایجاد اختلال در کنترل عضلات شده و باعث سقوط ناگهانی فرد روی زمین می‌شود.

  • تشنج‌های کلونیک:

با حرکات ناگهانی و پرش عضلانی صورت، گردن و بازوها مشخص می‌شوند.

  • تشنج‌های میوکلونیک:

معمولا به‌صورت حرکات ناگهانی بازوها و پاها ظاهر می‌شوند.

  • تشنج‌های تونیک-کلونیک:

در گذشته «صرع بزرگ» نامیده می‌شدند و باعث سفت شدن بدن، لرزش بدن و گاهی اوقات از دست دادن کنترل مثانه، گاز گرفتن زبان و یا از دست دادن ناگهانی هوشیاری می‌شوند.

 

چه چیزی سبب آغاز تشنج‌های صرعی می‌شود؟

برخی افراد قادر به شناسایی موارد یا موقعیت‌هایی هستند که می‌توانند باعث ایجاد تشنج شوند. چند نمونه از موارد شایع گزارش‌شده به‌شرح زیر هستند:

  • کمبود خواب
  • بیماری یا تب
  • استرس
  • نور شدید، چراغ‌های چشمک‌زن یا دارای الگوهای خاص
  • کافئین، الکل، داروها یا مواد مخدر
  • حذف وعده‌های غذایی، پرخوری، یا مواد غذایی خاص

تشخیص اینکه چه چیزی باعث آغاز تشنج‌های صرعی می‌شود، دشوار است، چراکه معمولا یک رویداد به تنهایی مسئول آغاز این تشنج‌ها نیست و مجموعه‌ای از عوامل دست به دست هم می‌دهند تا این حملات آغاز شوند.

بهترین کار این است که پس از هر تشنج، روز و ساعت، فعالیتی که در حال انجام آن بودید، صدا‌ها و بو‌ها، مناظر غیر‌معمول، مواد غذایی مصرفی، میزان خستگی و مقدار خواب شب قبل از آن را یادداشت کنید تا عامل یا عوامل مقصر را بیابید.

مطلب مرتبط: پرگابالین و موارد مصرف آن چیست؟ عوارض و نحوه مصرف

چه چیزی باعث ابتلا به بیماری صرع می‌شود؟

در بیشتر مبتلایان، عامل ایجاد‌کننده صرع شناسایی نمی‌شود، چرا‌که طیف وسیعی از عوامل سبب ایجاد این بیماری می‌شوند. اما برخی از مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:

  • آسیب تروماتیک مغز
  • زخم روی مغز پس از آسیب مغزی (صرع پس از سانحه)
  • بیماری‌های جدی یا تب بسیار بالا
  • سكته‌های مغزی كه عامل اصلی صرع در افراد بالای ۳۵ سال هستند.
  • سایر بیماری‌های عروقی
  • کمبود اکسیژن‌رسانی به مغز
  • تومور یا کیست مغز
  • زوال عقل یا بیماری آلزایمر
  • مصرف برخی داروها در دوران حاملگی، آسیب‌های قبل از تولد، ناهنجاری مغزی یا کمبود اکسیژن در بدو تولد
  • بیماری‌های عفونی مانند ایدز و مننژیت
  • اختلالات ژنتیکی یا رشدی یا بیماری‌های عصبی

برای بهبود مشکلات فردی،خانوادگی و افزایش کیفیت زندگی، بهترین درمانگران را در روان‌درمان جستجو کنید:

برای مشاهده لیست بهترین روانشناس در شهر خود، کلیک کنید.

نحوه تشخیص بیماری صرع

اگر شما علائم صرع را در خود مشاهده می‌کنید، باید هر چه زود‌تر به یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید، چرا‌که صرع می‌تواند پیامد یک بیماری جدی پزشکی باشد.

برای اطمینان از این امر، پزشک شما انجام یک آزمایش خون را توصیه می‌کند که معمولا موارد زیر را در بر‌می‌گیرد:

  • علائم بیماری‌های عفونی
  • عملکرد کبد و کلیه
  • سطح قند خون

اگر آزمایشات خون نرمال باشند، شما به یک روانپزشک ارجاع داده می‌شوید تا با استفاده از الکتروانسفالوگرام (EEG)، سی‌تی اسکن، ام‌آر‌آی، پت اسکن و اسکن توموگرافی کامپیوتری، مغز و سیستم عصبی شما مورد بررسی قرار گیرد.

 

مشکلات روانشناختی ناشی از بیماری صرع

ممکن است اختلالات الکتریکی ناشی از صرع بر نواحی خاصی از مغز تأثیر بگذارند و رفتارهای مرتبط با بیماری‌های زیر را سبب شوند:

صرع و افسردگی

زندگی با تشنج دشوار است و تجربه کردن غم، ناامیدی، عصبانیت و حتی خجالت در طی صرع یک امر عادی است.

افراد مبتلا به صرع، مستعد ابتلا به افسردگی هستند و به همین صورت هم افراد مبتلا به افسردگی شانس بیشتری برای ابتلا به صرع دارند. علاوه بر این، داروهای ضد‌تشنج و ضد‌صرع نیز ممکن است در ایجاد افسردگی نقش داشته باشند، زیرا می‌توانند بر مراکز خلقی مغز تأثیر بگذارند.

درمان هر دو وضعیت دشوار است. زیرا افراد مبتلا به افسردگی نسبت به داروهای ضد تشنج مقاوم‌تر هستند و بسیاری از داروهای ضد‌افسردگی را نمی‌توان با اطمینان با داروهای تشنج ترکیب کرد. در این شرایط لازم است که برای درمان افسردگی به یک روانشناس  خوب مراجعه کرده و با رفتاردرمانی شناختی یا رواندرمانی، علائم افسردگی را تا حد ممکن کاهش دهید.

 

صرع و ADHD(اختلال نقص توجه و بیش فعالی)

بزرگسالان مبتلا به صرع نسبت به بزرگسالان فاقد صرع، بیشتر مستعد ابتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه یا ADHD هستند. در یک پژوهش، حدود ۱۸ درصد از مبتلایان به صرع علائم ADHD داشتند، در حالی‌که تنها ۴ درصد از بزرگسالان فاقد صرع به ADHD مبتلا بودند.

علاوه بر این، احتمال بالا‌تری وجود دارد که افراد مبتلا به صرع و ADHD به افسردگی و اضطراب دچار شوند.

همچنین از آنجایی‌که تمام این مشکلات، محرک‌های معمول تشنج هستند، ممکن است دفعات تشنج را افزایش دهد.

صرع و اوتیسم

در حدود یک سوم افراد مبتلا به اوتیسم، از صرع رنج می‌برند. هنوز مشخص نیست که صرع منجر به رفتارهای مرتبط با اختلالات طیف اوتیسم می‌شود، یا اینکه فعالیت غیر‌طبیعی مغز که ناشی از اوتیسم است، باعث تشنج فرد می‌شود. در هر صورت، تحقیقات نشان داده‌اند که این دو وضعیت ارتباط نزدیکی به یکدیگر دارند.

تخلیه الکتریکی شدید نورون‌های مغز و به‌دنبال آن حملات تشنج بر فعالیت‌های طبیعی مغز به‌ویژه بخش مربوط به فعالیت‌های اجتماعی تأثیر می‌گذارند و سبب بروز رفتار‌های شبیه به رفتار معمول در مبتلایان به اوتیسم همچون تماس چشمی کمتر یا تعامل اجتماعی کمتر می‌شوند.

 

درمان بیماری صرع و معرفی بهترین متخصصان

متأسفانه درمان قطعی برای صرع وجود ندارد و راهکار‌های درمانی موجود تنها تعداد و شدت حملات تشنج را کاهش می‌دهند. برنامه‌های درمانی بسته به شدت علائم و وضعیت سلامت فرد مبتلا و همچنین چگونگی پاسخ او به درمان‌ها تعیین می‌شوند. برخی گزینه‌های درمانی عبارتند از:

  • داروهای ضد صرع (ضد تشنج):

این داروها می‌توانند تعداد تشنج‌ها را کاهش داده یا در برخی افراد تشنج را از بین ببرند. برای مؤثر بودن، دارو باید دقیقاً مطابق تجویز مصرف شود.

  • تحریک‌کننده عصب واگ:

این وسیله با عمل جراحی در زیر پوست قفسه سینه قرار می‌گیرد و عصبی را که از گردن فرد عبور می‌کند، به‌صورت الکتریکی تحریک می‌کند. این کار می‌تواند به جلوگیری از تشنج کمک کند.

  • رژیم کتوژنیک:

بیش از نیمی از افرادی که به داروها پاسخ نمی‌دهند، از رژیم پر‌چرب و کم‌کربوهیدرات کتوژنیک استفاده می‌کنند.

  • جراحی مغز:

ناحیه‌ای از مغز که باعث ایجاد تشنج می‌شود، قابل برداشتن یا اصلاح است.

 

توصیه آخر

بیماری صرع می‌تواند مشکلات روحی و روانی متعددی مانند افسردگی، اضطراب و افکار خودکشی را در فرد ایجاد کند. این مشکلات ممکن است ناشی از خود صرع باشند و یا در اثر عوارض جانبی دارو‌ها ایجاد شوند. در هر صورت لازم است که در کنار درمان صرع توسط متخصص مغز و اعصاب، به متخصص روانشناس نیز مراجعه شود تا علائم اختلالات روانشناختی ناشی از صرع مدیریت شده و بهبود یابند.