افسردگی بالینی، یک اختلال خلقی جدی و فراگیر است که باعث احساس غم، ناامیدی، درماندگی و بی ارزشی در فرد می شود. افسردگی می تواند خفیف، متوسط و شدید باشد. و از از علائم افسردگی در زنان می‌توان به بی‌علاقگی، بی‌اشتهایی، مشکلات خواب، کمبود اعتماد به نفس و بی‌رمقی اشاره کرد. افسردگی در زنان بسیار شایع است. در حقیقت، زنان تا دو برابر بیشتر از مردان به افسردگی دچار می‌شوند. از هر چهار زن، یک نفر در دوره‌ای از زندگی به افسردگی دچار میشود. در این مقاله به بررسی افسردگی در زنان، علائم افسردگی شدید در زنان، علل و راه‌های پیشگیری از آن می‌پردازیم.
افسردگی چیست؟
افسردگی انواع مختلفی دارد که زنان می‌توانند به آن دچار شوند. اولین نوع افسردگی، اختلال افسردگی اساسی است. در این نوع از افسردگی فرد علاقه خود را به کارهایی که قبلا از انجام آن لذت می‌برد از دست می‌دهد، از خانواده و دوستانش دوری میکند و انگیزه خود را از دست می‌دهد.
افسردگی فقط تجربه احساس غم و اندوه نیست. این اختلال یک بیماری لحظه‌ای نیست و میتواند ضربات روحی شدید به فرد بزند. هرکس در دوره‌ای از زندگی احساس ناراحتی و بی‌انگیزگی را تجربه می کند. افسردگی واقعی زمانی اتفاق می‌افتد که زندگی شما تحت تاثیر آن قرار بگیرد و فعالیت‌های روزانه را مختل کند.
علائم افسردگی در زنان
نشانه های افسردگی در زنان از خفیف تا شدید متفاوت است و با تأثیری که بر توانایی و عملکرد شما می‌گذارد مشخص میشود. علائم افسردگی شدید در زنان عبارت‌اند از:
- احساس پوچی و اضطراب مداوم
- از دست دادن علاقه
- از بین رفتن میل جنسی
- بی‌قراری، تحریک‌پذیری و گریه مداوم
- احساس گناه، بی‌ارزشی، درماندگی، ناامیدی و بدبینی
- خواب زیاد یا خواب کم (بی دلیل صبح زود بیدار شدن)
- بی اشتهایی و کاهش وزن
- کاهش انرژی و کم تحرکی
- تلاش و اقدام به خودکشی
- مشکل در تمرکز، به خاطر سپردن چیزی و تصمیم گیری اشتباه
- علائم و مشکلات جسمی مداوم که به مسکن پاسخ نمی‌دهند؛ مانند سردرد، اختلالات گوارشی و درد مزمن
علائم افسردگی در زنان متاهل
میزان ابتلا زنان متاهل به عارضه افسردگی از مردان بسیار بیشتر است. معمولا از هر چهار زن یکی از آنها به این عارضه مبتلا میشود. ازجمله علائم افسردگی در زنان متاهل:
- از بین رفتن میل جنسی و سرد شدن در روابط جنسی
- کاهش انرژی و خستگی بدن
- عدم توانایی در تمرکز کردن
- بی اشتهایی و کاهش وزن، در بسیاری از مواقع هم پرخوری و افزایش وزن
- وجود بیماری و عارضه‌های مختلف
- خواب بسیار کم و بیدار شدن در ساعات ابتدایی روز
- احساس نا امیدی، پوچی، گناه
علائم افسردگی در زنان مجرد
علائم افسردگی معمولا در افراد مشابه یکدیگر است، البته ممکن است که در برخی موارد با یکدیگر تفاوت داشته باشند. دختران مجرد و جوان به دلیل داشتن روحیه لطیف‌تر و احساسات بیشتر ممکن است شدت این علائم کمی بیشتر و متفاوت‌تر باشد. ازجمله علائم دختران جوان در زمان افسردگی عبارتنداز:
- دوری از فامیل و آشنا
- خوابیدن بیش از اندازه
- در خانه ماندن و زیاد به فکر فرو رفتن
- دوری کردن از دیگران و عدم تمایل به شرکت در کارهای گروهی
- عدم شرکت در جمع‌های خانوادگی
- فکر خودکشی
- علاقه به تنهایی
معمولا دختران جوان بهتر است در صورت بروز علائم اولیه افسردگی به متخصص سلامت روان مراجعه کنند تا به علائم افسردگی شدید منجر نشود. اگر روانشناس نتواند موجب بهبود حال فرد شود باید بریا درمان کلی تر به روانپزشک مراجعه کنید. روانپزشک میتواند با استفاده از دارو درمانی تاثیر بسیاری روی فرد بگذارد.
علائم افسردگی در زنان خانه دار
طبق گزارش موسسه گالوپ مادران خانه دار که در حال حاضر شاغل نیستند و فرزندی کمتر از ۱۸ سال در خانه دارند افسردگی، غم و عصبانیت را بیشتر گزارش می دهند. از علائم افسردگی در این دسته از زنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم تمایل به انجام کارهای خانه
- احساس پوچی و بی ارزشی
- بی اشتهایی و کاهش وزن
- کاهش میل جنسی زنان
- داشتن افکار مخرب و خطرناکی چون خودکشی
چه عواملی باعث افسردگی در زنان میشود؟
عوامل متعددی از جمله عوامل بیولوژیکی، بین فردی، شخصیتی و روانی خطر بروز علائم افسردگی در زنان را افزایش می دهد. این عوامل گاهی اوقات قابل کنترل هستند، اما در بسیاری از مواقع نمی‌توان آن را کنترل کرد. ازجمله این عوامل عبارتنداز:
- مصرف دارو: برخی از داروهایی که مانند داروهای هورمونی یا قرص های جلوگیری از بارداری می‌توانند در صورت مصرف بیش از اندازه و طولانی مدت، فرد را دچار افسردگی کنند.
- مشکلات قاعدگی: سندروم پیش از قاعدگی ممکن است بسیاری از زنان را درگیر خود کند. این سندروم کوتاه مدت است و همزمان با شروع قاعدگی به حالت خود بازمی‌گردد. زنان در این دوران دچار زودرنجی، افسردگی، تغییرات خلق و خو و… می‌شوند. این تغییرات ممکن است حاد یا خفیف باشند.
- بارداری: یکی از حساس‌ترین زمان‌ها برای زنان، دوران بارداری است. در این دوران سطح هورمون‌ها به شدت تغییر میکند و همین عامل میتواند موجب بروز افسردگی در فرد شود. گاهی اوقات بارداری ناخواسته و عدم بارداری فرد میتواند منجر به افسردگی شود.
- پس از زایمان: افسردگی پس از زایمان یکی از رایج‌ترین افسردگی‌های زنان است که در دوران بعد از زایمان باید به آن توجه ویژه‌ای شود. به دلیل تغییرات هورمونی، تغییرات جسمی، انتظارات فرهنگی و خانوادگی، خستگی و… این افسردگی ممکن است برای مدت زمان طولانی ادامه پیدا کند.
- پساقاعدگی: تغییرات در هورمون های شما در دوران پساقاعدگی می تواند بر سلامت روان و همچنین سلامت جسمی شما تأثیر بگذارد. ممکن است احساس اضطراب، استرس یا حتی افسردگی را تجربه کنید.
مطلب کاربردی: افسردگی قبل از پریود؛ مدت زمان، علائم، علت و درمان
علل روانی علائم افسردگی در زنان
زنان بیشتر احتمال دارد که افکار منفی را در طول دوره های افسردگی تکرار کنند. در حالی که گریه کردن، صحبت کردن با دوستان و تکرار اینکه چرا در حالت افسردگی خود هستید یک واکنش طبیعی است، تحقیقات نشان داده است که نشخوار فکری در مورد افسردگی می تواند باعث طولانی تر شدن آن و حتی بدتر شدن علائم افسردگی شدید در زنان شود. در مقابل، مردان تمایل دارند خود را از حالت افسردگی خود منحرف کنند؛ که نشان داده شده است طول مدت علائم را کاهش می دهد.
عوامل روانشناختی دیگری که بر علائم افسردگی در زنان بیش از مردان تأثیر می‌گذارد، تصاویر منفی بدن و افسردگی ناشی از استرس است. طبق منابع زنان بیشتر از مردان مستعد استرس هستند. مسائل مربوط به تصویر بدنی منفی معمولا در نوجوانی شروع می شود و به نظر می رسد که با شروع بلوغ در زنان مرتبط باشد.
چرا افسردگی در زنان شایع تر از مردان است؟
کودکان پیش از بلوغ نیز دچار افسردگی می‌شوند، و در گزارش های مختلف، شیوع آن بین ۳ تا ۱۴ درصد گزارش شده است. اما در میان کودکان زیر ۵ سال شیوع افسردگی نادر است و زیر ۲ درصد است. میزان افسردگی قبل ار دوران بلوغ هم در دختران و هم در پسران به یک میزان است. با شروع سن بلوغ، میزان بروز افسردگی در یک دختر نسبت به یک پسر به طرز چشمگیری افزایش می‌یابد، و به دو برابر پسران می‌رسد.
برخی از متخصصان معتقدند عامل اصلی افسردگی در زنان تغییرات و نوسانات هورمونی در آنها است. این تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، ازدواج، بارداری، عادت ماهیانه، پس از زایمان و همچنین سقط جنین بروز می‌دهد. همچنین افسردگی در زنان بیشتر تشخیص داده می شود چون مردان اغلب طلب کمک نمی‌کنند و دیگر اینکه مردان افسردگی را بیشتر به شکل پرخاشگری یا سومصرف مواد و الکل بروز می‌دهند.
چه عواملی خطر افسردگی در زنان را افزایش می‌دهد؟
طبق تحقیقاتی که انجام شده، فاکتورهایی که خطر ابتلا به افسردگی را در زنان افزایش می‌دهد شامل عوامل بیولوژیکی، محیطی و ژنتیکی است. دیگر فاکتورهایی که می تواند خطر افسردگی را افزایش دهد عبارت‌اند از:
- سابقه اختلالات روانی در خانواده
- سابقه اختلالات خلقی در اوایل سن بلوغ
- از دست دادن والدین قبل از ۱۰ سالگی
- از دست دادن حمایت اجتماعی
- استرس روانی و اجتماعی مداوم مانند استرس از دست دادن شغل، طلاق و شروع رابطه جدید
- آزار جسمی یا جنسی در کودکی
- استفاده از داروهای خاص
زنان همچنین پس از زایمان می‌توانند به افسردگی پس از زایمان مبتلا شوند. برخی از زنان در طی فصل زمستان دچار اختلال فصلی عاطفی می‌شوند.
آیا افسردگی ارثی است؟
افسردگی میتواند سابقه ژنتیکی داشته باشد. در صورت بروز در نسل‌های بعد بین سنین ۱۵ تا ۳۰ سالگی شروع میشود. بروز افسردگی ژنتیکی در زنان بیشتر شایع است.
تفاوت افسردگی در زنان و مردان
افسردگی در زنان از چند جهت با افسردگی در مردان متفاوت است. از تفاوت های افسردگی در زنان و مردان می توان موارد زیر را نام برد:
- افسردگی در زنان ممکن است زودتر اتفاق بیافتد، طولانی مدت باشد، احتمال عود مجدد آن وجود داشته باشد، بیشتر با وقایع استرس‌زای زندگی همراه باشد و نسبت به تغییرات فصلی حساس‌تر باشد
- احساس گناه و افکار خودکشی در زنان بیشتر از مردان است، اما مردان بیشتر به خودکشی اقدام می‌کنند
- افسردگی در زنان به احتمال زیاد با اختلالات اضطرابی، به ویژه علائم هراس و ترس و اختلالات خوردن همراه است
- زنان بیشتر مشکلات اشتها پیدا کرده و مردان بیشتر بدعملکردی جنسی مانند اختلال نعوظ را تجربه می‌کنند
- زنان بیشتر غم و اندوه و مردان بیشتر خشم و بی‌قراری را تجربه می‌کنند
- زنان بیشتر گریه بی دلیل دارند و مردان بیشتر رفتار های پرخطر بروز می‌دهند
آیا افسردگی در دوران بارداری اتفاق می‌افتد؟
پیشتر فرض بر این بود که در دوران بارداری زنان هیچ اختلال روانی را تجربه نمی‌کنند. اما بروز افسردگی چه در زمان بارداری چه در زمان غیر بارداری در زنان به یک اندازه است. عواملی که باعث افزایش خطر افسردگی در زنان در دوران بارداری و افسردگی پس از زایمان می‌شوند، عبارت‌اند از:
- سابقه افسردگی
- سن در زمان بارداری – هرچه پایین تر خطر ابتلا به افسردگی افزایش می‌یابد
- تنها بودن
- حمایت اجتماعی محدود
- دعوا و درگیری زناشویی
- عدم اطمینان درباره بچه دار شدن
- تغییرات هورمونی
- تغییر نقش
- خستگی
تاثیر افسردگی بر روی بارداری
تاثیراتی که افسردگی میتواند بر روی بارداری بگذارد، عبارت اند از:
- افسردگی در دوران بارداری میتواند باعث شود که زن در این دوران به خود رسیدگی نکند. آنها ممکن است کمتر توصیه های پزشکی را جدی بگیرند. و به درستی غذا نخورند
- افسردگی میتواند باعث شود زن باردار الکل و دیگر مواد مخدر صرف کند که میتواند به جنین آسیب بزند
- ممکن است در دوران افسردگی پس از زایمان به علت به ناتوانی، بی‌انگیزگی یا احساس گناه وبی ارزشی که از نشانه‌های افسردگی است، مادر به درستی از نوزاد نگهداری نکند
آیا شیوع افسردگی در زنان در دوران میانسالی افزایش می‌یابد؟
دوره پساقاعدگی مرحله ای از زندگی باروری زنان است که به طور معمول از ۴۰ سالگی شروع میشود (یا برای برخی زودتر) و میتواند باعث اختلالات روانی مانند افسردگی در زنان شود. پساقاعدگی دوره‌ای است که تخمک‌گذاری در زنان متوقف میشود و آنها علائم مربوط به عدم تولید استروژن را تجربه می‌کنند. کاهش سطح استروژن در دوران پساقاعدگی باعث تغییرات جسمی و عاطفی – مانند افسردگی یا اضطراب میشود.
مانند هر مرحله دیگر از زندگی یک زن، بین تغییر سطح هورمون و علائم جسمی و عاطفی رابطه‌ای وجود دارد.
چگونه می‌توان علائم یائسگی را کاهش داد؟
روش های زیادی برای کاهش علائم افسردگی در دوران یائسگی وجود دارد. این نکات شامل روش‌هایی برای کنار آمدن با تغییرات خلقی، ترس و افسردگی است:
- خوردن غذای سالم و ورزش مداوم
- انجام یوگا، مراقبه و مدیتیشن
- اتاق خواب خود را خنک نگه دارید تا از تعریق شبانه و خواب آشفته جلوگیری کنید.
- در صورت لزوم از دوستان، اعضای خانواده یا یک مشاور حرفه ای حمایت عاطفی بخواهید.
- با خانواده خود در ارتباط باشید و روابط دوستانه خود را حفظ کنید.
- داروها، ویتامین ها و مواد معدنی را طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
مطلب بیشتر: افسردگی و عوارض روحی در دوران یائسگی
درمان افسردگی در زنان
اگر شما یک زن هستید و از افسردگی رنج می برید، بهتر است برای بهبود کیفیت زندگی خود به دنبال درمان باشید. شاید بهترین اقدام برای درمان افسردگی شدید در زنان مراجعه به روانپزشک یا روانشناس باشد. رایج ترین گزینه های درمانی برای علائم افسردگی شدید در زنان شامل داروها و روان درمانی است. اگر باردار هستید یا ممکن است در طول درمان باردار شوید، ضروری است که به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا داروهای خاصی برای درمان افسردگی ممکن است روی کودک در حال رشد شما تأثیر بگذارد. اگر افسرده هستید، پزشک ممکن است برای شما داروهای ضد افسردگی تجویز کند تا به شما در مقابله و کاهش علائم افسردگی کمک کند.
همچنین بخوانید: مصرف داروی ضد افسردگی و اعصاب در شیردهی
در حال حاضر به لطف پیشرفت علم پزشکی راه و روش‌های درمانی بسیاری برای مدیریت و بهبود علائم افسردگی در زنان ایجاد شده است. بهترین راه برای درمان افسردگی آن است که به یک متخصص و مشاور مراجعه کنید. علاوه بر این موضوع توجه به چند نکته مختلف میتواند در بهبود افسردگی شما تاثیرگذار باشد.
- سعی کنید زمان بیشتری با دیگران بگذرانید. داشتن روابط اجتماعی قوی میتواند در روحیه شما و درمان افسردگیتان بسیار موثر باشد.
- اگر نیاز به کمک دیگران دارید، سعی کنید بدون خجالت از دیگران درخواست کمک کنید. معمولا زنان در این دوران بیشتر تمایل به انزوا و عقب‌نشینی دارند. به همین دلیل بهتر است بدون خجالت درخواست خود را اعلام کنید.
- سعی کنید در کارهای گروهی به صورت داوطلب شرکت کنید. شرکت کردن در این کارها میتواند موجب افزایش روحیه فرد شود.
- سلامت جسمی خود را حفظ کنید و همواره به دنبال آن باشید تا با داشتن ظاهر و بدنی سالم، زندگی رضایت بخشی را داشته باشید. ورزش کردن، تغذیه مناسب، برنامه ریزی روزانه برای کارها، زندگی سالم و… همگی ازجمله دلایلی هستند که می‌توانند موجب بهبود وضعیت روحی و روانی شما شوند.
- داشتن خواب کامل میتواند به داشتن بدنی سالم و روحیه قوی کمک بسیاری کند. سعی کنید ۸ ساعت خواب شبانه را داشته باشید تا همیشه بدنتان از لحاظ روحی و جسمی تراز باشد.
- سعی کنید استرس و اضطراب را از خود دور کنید. از تکنیک‌های کاهش دهنده استرس و اضطراب برای درمان افسردگی خود استفاده کنید. یکی از بهترین تمرین‌های کاهش استرس در افراد، تمرین یوگا است.
- سعی کنید تحرک داشته باشید.
- از یک رژیم غذایی سالم استفاده کنید. داشتن یک رژیم غذایی مناسب و کامل که تامین کننده نیازهای بدن باشد میتواند در درمان افسردگی زنان تاثیرگذار بسیاری بگذارد.
- از خانه بیرون بروید و سعی کنید در محیط‌های مختلف قرار بگیرید.
- سعی کنید برای مدت زمان کوتاهی هم که شده از چالش ذهن مثبت استفاده کنید. داشتن ذهن منفی میتواند بیشتر افکار منفی را به سمت شما جذب کند.
- سعی کنید مصرف دارو و استفاده از روش دارو درمانی آخرین گزینه پیش روی شما باشد.
درک این موضوع که افسردگی یک اختلال سلامت روان قابل درمان است بسیار مهم است. اگر علائم افسردگی شدید را تجربه کردید، حتی اگر فقط چند مورد از آنها باشد، می توانید به یک روانشناس خوب مراجعه کنید.
هرچه مدت بیشتری علائم درمان نشده باقی بمانند، عمیق‌تر می‌توانند به زندگی شما لطمه بزنند و غلبه بر آن را برای شما دشوارتر میکند. برخی موارد وجود دارد که می‌توانید به تنهایی در خانه انجام دهید تا با افسردگی خود کنار بیایید و در برخی دیگر از موارد وجود یک روان شناس در کنار شما الزامی خواهد بود.
خودمراقبتی
اختلال افسردگی باعث میشود فرد به خود رسیدگی نکند. به همین دلیل در این دوران تغذیه مناسب، ورزش مداوم، رسیدگی و حفظ سلامت جسمی و داشتن سرگرمی بسیار ضروری است.
داشتن رژیم غذایی مناسب در دوران افسردگی بسیار مهم است. بسیاری از افراد در این دوره اشتهایشان تغییر میکند. پرخوری و یا اینکه کاملا بی‌اشتها می‌شوند. مطمئن شوید در این دوره از غذاهای سالم استفاده می‌کنید. اگر گرسنه نیستید از وعده‌های کوچک و مقوی استفاده کنید.
مطالعات نشان می‌دهد که ورزش در این دوره علائم افسردگی را کاهش خواهد داد. وقتی برای فعالیت ورزشی وقت اختصاص می‌دهید، اندروفین بیشتری در مغز تولید میشود که در نتیجه باعث افزایش سرحالی و کاهش علائم افسردگی در شما میشود.
حتی اگر تمایل به انجام ورزش های سنگین را ندارید می‌توانید پیاده‌روی یا یوگا را انتخاب کنید.
همچنین سعی کنید خواب کافی داشته باشید. اگر در خوابیدن مشکل دارید سعی کنید تکنیک‌های نفس عمیق و مدیتیشن را قبل از خواب انجام دهید. یا اگر زیاد می‌خوابید، زنگ هشدار موبایل‌تان را تنظیم کنید. و سعی کنید حتما از خواب بلند شوید.
مطلب مفید: چگونه شاد باشیم و راه شاد بودن چیست؟ ۱۵ روش کاربردی
روان درمانی برای درمان افسردگی شدید در زنان
بودن یک روان‌درمان‌گر در کنار شما علائم افسردگی را کاهش می‌دهد و میتواند آن را درمان کند. روانشناس میتواند به سادگی مهارت‌های مقابله‌ای را که به شما در درمان این اختلال کمک میکند، آموزش دهد. اگر با افسردگی دست و پنجه نرم می‌کنید، مراجعه به یک روانشناس خوب بسیار ضروری است. افسردگی معمولاً به خودی خود از بین نمی‌رود و میتواند منجر به مسئله جدی‌تری مانند افکار خودکشی شود.
منابع: Better help – Web MD
سوالات متداول افسردگی شدید زنان
آیا علائم افسردگی در زنان با افسردگی در مردان تفاوت دارد؟
بله علائم افسردگی در زنان و مردان به دلیل سیستم بدنی و وضعیت جسمی متفاوتی که دارند، متفاوت است. از علائم مشترک آنها تنها می‌توان به بدخلقی، فکر به خودکشی، افراط در غذاخوردن، افزایش وزن و… اشاره کرد.
آیا داشتن برنامه غذایی میتواند روی میزان افسردگی زنان تاثیر گذار باشد؟
داشتن برنامه غذایی مناسب و اصولی که شامل ویتامین، آهن، اسید فولیک و… باشد میتواند از شدت یافتن افسردگی در زنان به شدت جلوگیری کند.
آیا راه درمانی برای فرد افسرده‌ای که قصد ندارد با کسی رفت و آمد کند، وجود دارد؟
برای درمان افسردگی ابتدا باید فرد خودش بخواهد و سپس با کمک راه‌های درمانی مختلف و شدت افسردگی در فرد آن را درمان کرد. تا زمانی که خود فرد نخواهد هیچ راه درمان نمی‌تواند موجب بهبود حالش شود.
آیا افسردگی ناشی از یائسگی فرد میتواند شدت پیدا کند؟
دوران یائسگی به دلیل تغییرات بسیاری که در بدن ایجاد میکند موجب افسردگی فرد میشود. حال اگر این افسردگی درمان نشود میتواند موجب شدت یافتن و حاد شدن آن شود.
مطلب خوبی بود ممنون