علائم مصرف شیشه چیست؟

وقتی از اعتیاد و عوارض مصرف شیشه صحبت می‌شود، معمولاً فردی با دندان‌های خراب و عفونت پوستی به ذهن می‌آید. اما عده زیادی از افراد معتاد به شیشه خصوصیاتی مثل اضطراب، علائم پوستی و خرابی دهان و دندان را ندارند. ماده مخدر شیشه یا متامفتامین (Methamphetamine) می‌تواند همه اعضای بدن فرد را درگیر کند. عوارض مصرف شیشه هم در درازمدت و هم در کوتاه مدت روی سلامت جسم و روان فرد اثر می‌گذارد.

شیشه یا کریستال چیست؟

شیشه جزء مواد مخدر صنعتی بسیار قدرتمند و به شدت اعتیادآور است و با نام های متامفتامین، شیشه کریستال و یخ نیز شناخته می‌شود.

شیشه برای اولین بار در جنگ جهانی دوم توسط ارتش ژاپن ساخته شد تا سربازان نیاز کمتری به خواب و غذا داشته و درعین حال بتوانند جهت انجام ماموریت های جنگی تمرکز و انرژی بالایی داشته باشند. بعد از جنگ جهانی دوم شیشه به صورت غیرقانونی وارد بازار آزاد شد و مصرفش شیوع بالایی در بین مردم یافت.

بعدا پزشکان برای درمان اختلالات بیش فعالی و نقص توجه (ADHD)، نارکولپسی و … از ترکیبات شیشه استفاده کردند. این ماده مخدر روی سیستم اعصاب مرکزی تاثیر می‌گذارد. افراد بعد از مصرف شیشه احساس سرخوشی (های بودن) می‌کنند؛ عوارض مصرف شیشه در بدن بسیار خطرناک بوده و در درازمدت و کوتاه مدت اثر منفی روی سلامت فرد می‌گذارد.

عوارض مصرف شیشه چیست؟

برخلاف تصور برخی از مردم که به دلیل تبلیغات فروشندگان و قاچاقچیان مواد مخدر ایجاد شده است، عوارض شیشه بر مغز آنقدر سریع و پایدار است که باعث اعتیادآوری بسیار بالای شیشه می‌شود. فرد با حتی یک بار مصرف شیشه می‌تواند به مصرف کننده دائمی آن تبدیل شود. طبق نظر متخصصان عوارض مصرف شیشه در مردان و زنان بسیار زیاد است و به فرد لطمات جبران ناپذیری می زند.

شیشه سیستم سمپاتیک مغزی را فعال می‌کند که باعث:

• افزایش ضربان قلب
• گشادی مردمک
• سرخی صورت
• تعریق
• لرزش

و علائمی از این دست می‌شود. علاوه بر این مصرف شیشه – به طور موقت – باعث کاهش نیاز به خواب، کاهش اشتها، افزایش تمرکز و انرژی می‌گردد.

اما نکته تلخ داستان شیشه اینجاست که علائم مصرف شیشه (علائم خوشایند) صرفاً مربوط به مصرف شیشه برای اولین بار می‌باشد. بعد از تداوم مصرف و ایجاد وابستگی، دلایل مصرف تغییر ماهیت می‌دهد و فرد نه به خاطر لذت، بلکه به خاطر رسیدن به حالت عادی، مواد را مصرف می‌کند.

با مصرف شیشه، ماده شیمیایی به نام «دوپامین» (Dopamine) در مغز ترشح می‌شود. دوپامین باعث ایجاد احساس رضایت و سرخوشی در فرد می‌شود. همچنین فرد احساس اعتماد به نفس بالا و داشتن انرژی بیش از حد دارد.

بلافاصله بعد از مصرف شیشه برای اولین بار، فرد به آن وابستگی پیدا می کند و با از بین رفتن اثر آن، علائم نشئگی شیشه ظاهر می‌شوند؛ بنابراین فرد تلاش می‌کند دوباره به آن احساس رضایت دست یابد و دوباره به سراغ شیشه می‌رود.

‌مطلب مرتبط: افسردگی بعد از ترک شیشه چیست؟ علل و درمان

‌

اگر یادداشت روان درمان در خصوص اعتیاد را خوانده باشید، با دو مفهوم کلیدی تحمل و محرومیت آشنا شده اید. در واقع به تدریج بدن به اثرات مواد مخدر عادت می‌کند و  زمانی که دوز مواد در خون کم می‌شود فرد دچار علایم محرومیت یا خماری (علائم نشئگی شیشه) می‌شود. به تدریج علائم اعتیاد به شیشه ظاهر شده و فرد به سرعت وارد دنیای اعتیاد می‌شود.

‌مطلب مرتبط: بازسازی مغز بعد از ترک شیشه؛ مراحل و مدت زمان

عوارض مصرف شیشه در درازمدت

همانطور که گفته شد. مصرف شیشه در کوتاه مدت می‌تواند باعث بروز علائمی مثل اضطراب، گیجی، بی‌خوابی، نوسانات خلق و پرخاشگری شود. همچنین مشکلات روانی مثل پارانویا، توهم دیداری و شنیداری و خیال شود؛ برای مثال فرد تصور می‌کند که زیر پوستش حشراتی در حال حرکت هستند.

این عوارض منفی ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها بعد از ترک شیشه باقی بمانند. همچنین سوء مصرف مواد مخدر شیشه می‌تواند در بلندمدت فعالیت سیستم دوپامین مغز را مختل کرده و باعث ناتوانی در یادگیری زبانی و کاهش سرعت حرکتی شود.

یکی دیگر از عوارض مصرف شیشه بعد از ترک، تغییرات ساختاری در بخش‌هایی از مغز است که منجر به افت عملکرد عاطفی، شناختی، مشکلات حافظه و اختلالات تصمیم گیری می‌شود.

‌

عوارض مصرف شیشه در زنان

از عوارض مصرف شیشه در زنان کاهش میزان قشر خاکستری مغز است. کاهش قشر خاکستری می‌تواند منجر به دو مشکل شود. اولین مشکل، ناتوانی در تحلیل اطلاعات ورودی به مغز و مشکل دیگر کاهش انعطاف‌پذیری عصبی است که منجر به عدم توانایی مغز در تغییر و تطبیق دادن خود با تجارب جدید می‌شود.

عوارض شیشه بر مغز در زنان بیشتر از مردان است. همچنین خانم‌هایی که در سنین پایین‌تر شروع به مصرف شیشه می کنند، بیش از سایرین در معرض آسیب دائمی مغزی و تداخل در رشد مغز قرار دارند. عوارض مصرف شیشه بر مغز می‌تواند هم از نظر جسمی و هم از نظر روانی خانم‌ها را تحت تاثیر قرار داده و منجر به بروز تغییر در روند رشد عاطفی و جنسی فرد شود.

‌همچنین عوارض مصرف شیشه در شیردهی را نیز نباید نادیده گرفت. شیشه می‌تواند وارد شیر مادر و در نتیجه خون نوزاد در حال تغذیه شود. به همین دلیل مصرف شیشه در دوران شیردهی منع شده است.

‌

عوارض مصرف شیشه در مردان

مصرف شیشه برای بار اول می‌تواند باعث افزایش قابل توجه میل جنسی و طولانی‌تر شدن مدت زمان رابطه شود. ممکن است شیشه در ابتدا بتواند روی بهبود میل جنسی مردان و زنان اثرگذار باشد؛ اما نکته مهمی که از آن غفلت می‌شود، این است که این اثرات با گذشت زمان و درگیری فرد با اعتیاد به عوارض منفی شیشه تبدیل می‌شوند.

افزایش بی اندازه میل جنسی می‌تواند فرد را در معرض شرکت در روابط جنسی پرخطر قرار دهد. یکی از عوارض منفی مصرف شیشه در مردان، «اختلال نعوظ» است. از آنجا که شیشه، قسمت مربوط به اشتهای جنسی در مغز را تغذیه می‌کند، به مرور زمان منجر به اختلال نعوظ و بمباران فرد با افکار و خیالات جنسی می‌شود.

‌در درازمدت، شیشه می‌تواند باعث کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ، رفتارهای جنسی تهاجمی، ناباروری، کاهش تجربه لذت جنسی، کاهش تحریک جنسی و تاخیر در ارضای جنسی یا عدم ارضا شود.

‌

عوارض مصرف شیشه روی پوست

شیشه عوارض پوستی متعددی را ایجاد می‌کند. عوارض پوستی مصرف شیشه عبارتند از:

• تعریق زیاد که به افزایش دمای هوا ارتباطی ندارد.
• بوی تند بدن
• خراش پوستی در اثر ناخن کشیدن روی پوست
• پوست مایل به خاکستری و چرمی شکل
• رنگ پریدگی و چروکیدگی پوست صورت
• زخم لثه‌ها
• پوسیدگی دندان‌ها
• عفونت پوست و بافت‌ها

این عوارض بیشتر به خاطر خارش پوست و در نتیجه زخم شدن آن ایجاد می‌شوند. همچنین توهمات ناشی از مصرف شیشه باعث می‌شود فرد معتاد تصور کند حشرات روی پوست بدنش می‌خزند و در نتیجه با خاراندن پوست تلاش می‌کند آن‌ها را از خود دور کند.

‌همچنین بخوانید: ال اس دی چیست؟ علائم مصرف، عوارض و اعتیاد به LSD

طول عمر و ماندگاری شیشه در خون

طول عمر ماندگاری شیشه در خون سه ساعت است. این بدین معنی است که فرد معتاد بعد از گذشت سه ساعت از مصرف، مجدد نیاز به مصرف مواد پیدا می‌کند. یعنی فرد معتاد به شیشه در طول روز، حداقل ۸ بار مصرف مواد دارد و این معنای دیگری هم دارد: فرد در طول روز هشت بار حالت خماری و نیاز به مصرف را نیز تجربه می‌کند.

بنابراین فرد معتاد به شیشه، دیگر صرفاً به خاطر لذت و از بین بردن نشئگی شیشه را مصرف نمی‌کند. بلکه مصرف می‌کند تا بتواند کارها و فعالیت های روزمره ای را که قبلا  به صورت عادی انجام می‌داد انجام دهد.

‌

از کجا بفهمم همسرم شیشه مصرف میکند؟ (علائم فرد معتاد به شیشه)

حال که متوجه شدید مصرف شیشه چه عوارضی دارد و تا چه حد می تواند روی سلامت فرد و اطرافیان او اثرگذار باشد، بهتر است با علائم مصرف مواد مخدر شیشه آشنا باشید. اگر این علائم را در اطرافیانتان مشاهده کردید سریعاً از متخصص کمک بگیرید.

‌

علائم مصرف شیشه عبارتند از:

• عدم توجه به ظاهر و آراستگی فردی
• خاراندن بیش از حد پوست و موی سر
• گشادی مردمک‌ها و حرکات سریع چشم
• تغییرات غیرطبیعی الگوی خواب (مثلاً فرد چند روز اصلاً نمی‌خوابد.)
• حرکات تشنجی، لرز، تکان‌های ناگهانی
• تیک صورت
• قرض گرفتن مداوم پول، فروختن لوازم خانه یا دزدی
• نوسانات خلقی و عصبانیت ناگهانی
• توهم زدن
• کاهش اشتها و کاهش قابل ملاحظه وزن
• بی قراری و پرتحرکی
• پرحرفی و احساس فشار برای صحبت کردن
• داشتن حس توانمندی و قدرتمندی بیش از حد
• سوء ظن، بدگمانی (حالت پارانوئید)
• هدیان گویی و گفتار آشفته و بدون مفهوم به خصوص بعد از مصرف مواد
• انجام تکراری و طولانی مدت یک فعالیت خاص (به طور مثال مشغول شدن با تعمیر موتور سیکلت یا وسایل برقی به مدت طولانی)

سوء برداشت ها (برداشت های نادرست) در خصوص شیشه

در بخش قبل ویژگی های فرد معتاد به شیشه را مرور کردیم. بسیاری از افرادی که به سمت شیشه کشیده می‌شوند به دلیل تصورات و توقعات نادرستی است که از شیشه دارند. در این بخش به طور مختصر به بررسی این سوء برداشت‌ها می‌پردازیم.

‌

– شیشه باعث افزایش میل جنسی و تاخیر در انزال می‌شود!

 در ابتدای مصرف میل جنسی و لذت جنسی فرد افزایش پیدا می‌کند و ممکن است که انزال فرد نیز به تأخیر افتد؛ اما بعد از مصرف طولانی مدت شیشه به علت وابستگی جسمانی، میل و لذت جنسی به طور قابل ملاحظه ای کاهش پیدا می‌کند.

‌

– شیشه بکش، نقشه بکش!

سال‌ها قبل که هنوز مصرف شیشه شیوع بسیار بالایی نداشت، قاچاقچیان مواد این شعار را گسترش می‌دادند که: «شیشه ذهن شما را باز می‌کند؛ به صورتی که می‌توانید در شغل خود موفق ترین فرد باشید و به هرچه که اراده می‌کنید، دست یابید!»

طبیعی بود که افراد تحت تاثیر این شعار تبلیغاتی قرار بگیرند و تحریک شوند که شیشه را مصرف کنند. امروزه که مردم به صورت عینی اثرات مصرف شیشه را می‌بینند و بعضاً در بین دوستان و آشنایان شاهد عوارض شیشه کریستال هستند، کمتر کسی تحت تأثیر این شعار تبلیغاتی قرار می‌گیرد.

‌

– شیشه بکش تا لاغر بشی!

متأسفانه این جمله هم یکی دیگر از شعارهای تبلیغاتی بود که به شدت در ثروتمند شدن قاچاقچیان و شیوع بیشتر شیشه موثر بود.

در دهه گذشته تناسب اندام و لاغری به خصوص در خانم ها اهمیت فوق العاده ای پیدا کرد. متأسفانه بسیاری از افراد به همین دلیل گرفتار مصرف شیشه شده و توانایی قطع مصرف را ندارند.

‌

– شیشه وابستگی ندارد و هرگاه اراده کنید می‌توانید ترک کنید!

بیشتر مردم ترک مواد را با داشتن اسهال، استفراغ، بدن درد، عرق سرد، سردرد و … می‌شناسند. بنابراین اگر موادی وجود داشته باشد که چنین علائمی در موقع ترک ایجاد نکند یا خیلی خفیف ایجاد کند، تصور می‌شود که ایجاد وابستگی نمی‌کند.

در درمان اعتیاد، وابستگی جسمانی درصد بسیار ناچیزی از زمان درمان را به خود اختصاص می‌دهد. در واقع بعد از دو هفته از قطع مصرف، علائم فروکش و بعد از یک ماه فرد هیچگونه علائم جسمانی ندارد.

اما بزرگترین، مهمترین و چالش برانگیزترین قسمت روند ترک شیشه، درمان وابستگی روانی به آن می‌باشد. شیشه وابستگی جسمانی ناچیز اما وابستگی روانی بسیار شدیدی (چندین برابر هروئین) دارد.

شیشه توانایی ایجاد هذیان و توهم را در بیمار دارد. نکته تلخ داستان شیشه اینجاست که عوارض کشیدن شیشه در افرادی که استعداد یا عامل ژنتیکی بیماری سایکوتیک (بیماری شدید روانی که دو علامت مهم آن هذیان و توهم است) را دارند، می‌تواند روان پریشی ثابت را ایجاد نماید.

یعنی با مصرف مداوم شیشه یا حتی در بعضی از افراد با یکبار مصرف شیشه، فرد وارد فاز «سایکوز» (روانپریشی) می‌شود که حتی با قطع مصرف علائم از بین نمی‌روند و فرد مجبور است تا آخر عمر تحت نظارت روانپزشک قرار گیرد.

‌

ترک شیشه

روانشناسی با مدنظر قرار دادن ماهیت فیزیولوژیکی و روانی اعتیاد و همچنین مطالعه رفتارهای خانواده، روش قابل قبولی در نحوه وارد کردن بیمار به روند درمان و ترک شیشه ارائه کرده است که نتایج مثبتی هم در پی داشته است.

بنابراین خانواده‌هایی که از تلاش خسته و ناامید شده اند می‌توانند با مراجعه به روانشناس متخصص اعتیاد، روش‌های لازم را آموزش دیده و بیمار را وارد درمان نماید.

بخش عمده درمان، تکنیک‌ها و مهارت‌هایی است که رواندرمانگر به بیمار آموزش می‌دهد تا بتواند رفتارهای اعتیادی و سبک زندگی اعتیادی خود را تغییر دهد و زندگی بدون مواد را تجربه نماید.

در کنار آموزش مهارت‌ها، درمانگر مشکلات، ویژگی‌های شخصیتی یا تجارب دردناک بیمار را که باعث شروع و تداوم اعتیاد شده‌اند شناسایی و در فرایند درمان اصلاح می‌کند تا احتمال عود و برگشت به مصرف مواد را در برخورد با چالش‌های زندگی به حداقل برساند.

لازم به ذکر است که خانواده ها نقش بسیار زیادی در پیشگیری از عود های مکرر اعتیاد دارند. بنابراین یک بخش دیگر درمان اعتیاد، به آموزش اعضای خانواده اصلی بیمار اختصاص دارد تا اعضای خانواده نحوه رفتار درست با بیمار را در فرایند درمان یاد بگیرند و در برخورد با چالش های تغییر سبک زندگی، بیمار را همراهی کنند.