افراد مبتلا به اختلال یکپارچه سازی حواس (Dyspraxia) در زمینه‌های حرکتی، هماهنگی حافظه و برخی از مهارت‌های شناختی مشکل دارند. اختلال یکپارچه سازی حواس همچنین بر سیستم ایمنی و عصبی بدن تاثیر می‌گذارند. دیسپراکسی به عنوان مشکلات یادگیری حرکتی، اختلال عملکرد ادراکی- حرکتی و اختلال هماهنگی رشدی (DCD) نیز شناخته می‌شود. پیشتر از اصطلاح سندروم واژه دست و پاچلفی برای این مشکل استفاده می‌شد ولی امروزه دیگر از این واژه استفاده نمی‌شود.
اختلال یکپارچه سازی حواس چیست؟
دیسپراکسی یک اختلال حرکتی مبتنی بر مغز است. که بر مهارت‌های حرکتی خوب، برنامه ریزی حرکتی و هماهنگی تأثیر می‌گذارد. این اختلال به هوش مربوط نیست، اما گاهی اوقات می‌تواند بر مهارت‌های شناختی تأثیر بگذارد. دیسپراکسی رشد، عدم بلوغ حرکتی است. در این اختلال مغز اطلاعات را به روشی پردازش نمی‌کند که امکان انتقال کامل پیام‌های عصبی را فراهم کند. فرد مبتلا به دیسپراکسی در برنامه ریزی برای انجام کار، و چگونگی انجام آن با مشکل روبه‌رو است.
كودكانی كه مبتلا اختلال یکپارچه سازی حواس هستند، ممكن است به کندی به نقاط عطف رشد برسند. آن‌ها همچنین در تعادل و هماهنگی حواس مشکل دارند. در دوران نوجوانی و بزرگسالی، علائم دیسپراکسی می‌تواند منجر به مشکلات یادگیری و عدم اعتماد به نفس شود.
این اختلال یک اختلال مادام‌العمر است. در حال حاضر هیچ نوع درمانی برای این اختلال پیشنهاد نشده است. اما روش‌های درمانی می‌تواند در کنترل این بیماری موثر باشد.
علائم دیسپراکسی در کودکان
اگر نوزاد شما به این اختلال مبتلا باشد ممکن است کارهایی مانند نشستن و غلتیدن و چرخاندن سر را دیرتر از نوزادان دیگر تجربه کند.
دیگر نشانه‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مواضع غیرمعمول بدن
- تحریک پذیری
- حساسیت به صداهای بلند
- مشکلات تغذیه و خواب
- فعالیت زیاد بازوها و پاها
با رشد کودک، ممکن است تأخیرهایی را در موارد زیر مشاهده کنید:
- غلتیدن
- راه رفتن
- آموزش دستشویی
- خودشان غذا بخورند.
- خودشان لباسشان را بپوشند.
دیسپراکسی سازماندهی حرکات بدنی را دشوار می‌کند. به عنوان مثال، كودكی ممكن است بخواهد از اتاق نشیمن عبور كند و كتاب‌های مدرسه خود را حمل كند، اما بدون اینكه بیفتد، به چیزی بر بخورد یا كتاب‌ها از دستش بیفتند، نمی‌تواند این كار را انجام دهد.
دیگر علائم و نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- وضع غیرمعمول
- مشکل در مهارت‌های حرکتی که بر نوشتن، ظریف کاری هنری، بازی با بلوک و یا بازی با پازل تاثیر می‌گذارد.
- مشکلات هماهنگی حرکتی که کارهایی مانند پریدن و یا گرفتن توپ را دشوار می‌کنند.
- مشکل در غذا خوردن با نوشیدن
- بدخلقی
- از نظر جسمی تناسب اندام کمتری پیدا می‌کنند زیرا از فعالیت‌های بدنی دور می‌شوند.
اگرچه در این اختلال هوش تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد، دیسپراکسی می‌تواند یادگیری و معاشرت را با مشکل روبرو کند:
- توجه کم به کارهایی که انجام آن دشوار است.
- در پیروی یا به خاطر سپردن دستورالعمل‌ها با مشکل مواجه می‌شوند.
- فقدان مهارت‌های سازمانی هستند.
- مشکل در یادگیری مهارت‌های جدید
- اعتماد به نفس کم
- رفتار نابالغ
- مشکل در پیدا کردن دوست
مطلب بیشتر: اختلال یادگیری زبان چیست؟
علائم و نشانه‌های دیسپراکسی در بزرگسالان
دیسپراکسی برای همه متفاوت است. انواع مختلفی از علائم بالقوه وجود دارد و می‌توانند با گذشت زمان تغییر کنند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حالت غیرطبیعی
- مسائل مربوط به تعادل و حرکت، یا ناهنجاری‌های راه رفتن
- هماهنگی ضعیف چشم و دست
- خستگی
- در یادگیری مهارت‌های جدید مشکل دارند.
- مشکلات سازماندهی و برنامه ریزی
- مشکل در نوشتن یا استفاده از کیبورت هنگام تایپ کردن.
- داشتن مشکل در کارهای نظافت و کارهای منزل
- عدم اعتماد به نفس
مطالب بیشتر: نارسانویسی چیست؟ چگونه میتوانم به کودکم کمک کنم؟
دیسپراکسی در مقابل اوپراکسی
اگرچه این دو اصطلاح به همدیگر شبیه هستند و هر دو شرایط مبتنی بر مغز دارند، اما این دو اصطلاح دیسپراکسی و اوپراکسی یکی نیستند. دیسپراکسی مشکلی است که از بدو تولد همراه کودک است. اما اوپراکسی می‌تواند به دنبال سکته یا آسیب مغزی رخ دهد. البته انواعی از اوپراکسی می‌توانند ژنتیکی باشند. انواع مختلفی از اوپراکسی وجود دارد که بر عملکردهای مختلف حرکتی تأثیر می‌گذارد. معمولاً تصور می‌شود که این علامت یک بیماری عصبی، متابولیکی یا نوع دیگری از اختلال است. اوپراکسی ممکن است طی چند هفته به خودی خود برطرف شود. خصوصا اگر در نتیجه سکته مغزی رخ بدهد.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به اختلال دیسپراکسی هستند؟
دیسپراکسی در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد. همچنین می‌تواند در اثر سوابق خانوادگی رخ دهد.
عوامل خطر برای اختلالات هماهنگی رشد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تولد زودرس
- وزن کم در هنگام تولد
- مصرف مواد مخدر یا الکل در دوارن بارداری مادر
- سابقه خانوادگی اختلالات هماهنگی رشد
برای کودک مبتلا به دیسپراکسی غیر عادی نیست که بیماری دیگری با علائم همپوشانی داشته باشد. برخی از این موارد عبارت‌اند از:
- اختلال بیش فعالی با کمبود توجه (ADHD)، که باعث رفتارهای بیش فعال، مشکل در تمرکز و مشکل در حالت آرام نشستن می‌شود.
- اختلالات طیف اوتیسم، یک اختلال رشد عصبی است که در تعامل و ارتباطات اجتماعی اختلال ایجاد می‌کند.
- اوپراکسی گفتاری در دوران کودکی که صحبت صریح را دشوار می‌کند.
- اختلال یادگیری ریاضی، اختلالی است که درک اعداد و درک مفاهیم مقدار و کمیت را دشوار می‌کند.
- نارساخوانی، که بر خواندن و درک مطلب تأثیر می‌گذارد.
سایر شرایط مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی و سکته مغزی می‌تواند علائم جسمی مشابه دیسپراکسی ایجاد کند. به همین دلیل مراجعه به پزشک برای تشخیص صحیح بسیار مهم است.
تشخیص دیسپراکسی
شدت علائم از کودکی به کودک دیگر بسیار متفاوت است. ممکن است مشخص نباشد که کودک شما چندین سال است مهارت خاصی کسب نمی‌کند. تشخیص دیسپراکسی ممکن است تا ۵ سال یا بیشتر در کودک به تأخیر بیفتد.
اگر کودک شما اغلب با مشکلات هماهنگی جسمی دست و پنجه نرم می‌کند به این معنی نیست که او دچار دیسپراکسی است. این نشانه‌ها می‌تواند به دلیل مشکلات و بیماری‌های دیگری نیز رخ دهد. برای ارزیابی دقیق، مهم است که به متخصص اطفال مراجعه کنید. پزشک فاکتورهایی مانند موارد زیر را بررسی می‌کند:
- تاریخچه پزشکی
- مهارت‌های حرکتی
- نقاط عطف رشد
- توانایی‌های ذهنی
- مهارت‌های حرکتی ناخالص
هیچ آزمایش پزشکی خاصی برای تشخیص دیسپراکسی وجود ندارد. تشخیص ممکن است در موارد زیر انجام شود:
- مهارت‌های حرکتی به طور قابل توجهی کمتر از سن کودک است.
- کمبود مهارت‌های حرکتی تأثیر منفی مداوم بر فعالیت‌های روزمره دارد.
- علائم در اوایل رشد کودک آغاز می‌شود.
سخن آخر روان‌درمان
دیسپراکسی یک اختلال هماهنگی رشد است. این شرایط مادام العمر بر مهارت‌های حرکتی، و گاهی عملکرد شناختی تأثیر می‌گذارد. این اختلال را نباید با اختلال فکری اشتباه گرفت. در حقیقت، افراد مبتلا به دیسپراکسی می‌توانند دارای هوش متوسط یا بالاتر از حد متوسط باشند. هیچ درمانی برای دیسپراکسی وجود ندارد، اما می‌توان آن را مدیریت کرد. با درمان‌های مناسب می‌توانید مهارت‌های سازمانی و حرکتی را بهبود ببخشید تا بتوانید زندگی کودک را بهبود دهید.
منابع: health line
سلام خیلی مفید بود ممنون