نوروفیدبک یکی از روش‌های نوروتراپی است که در درمان بیماری‌هایی مثل صرع، بیش فعالی، افسردگی و میگرن کاربرد دارد. در این مقاله به بررسی نوروفیدبک و درمان بیش فعالی می‌پردازیم.
فهرست مطالب
- نوروفیدبک تراپی چیست؟
- نوروفیدبک چه کاری انجام میدهد؟
- نوروفیدبک و درمان بیش فعالی
- نوروفیدبک چگونه انجام میشود؟
- آیا نوروفیدبک در درمان بیش فعالی موثر است؟
- آیا نوروفیدبک عوارض دارد؟
نوروفیدبک تراپی چیست؟
نوروفیدبک تراپی یک روش درمانی و به معنی آموزش مستقیم به مغز است. در این روش مغز می‌آموزد تا موثرتر عمل کند. به این صورت که عملکرد مغز در هر لحظه تحت نظر قرار میگیرد و اطلاعات آن به خود شخص نشان داده میشود. در این روش وقتی مغز برای یافتن یک الگوی مناسب‌تر رفتار خود را تغییر میدهد به آن پاداش داده میشود.
در واقع نوروفیدبک یک فرایند یادگیری تدریجی است که می‌توان در هر جنبه‌ای از عملکرد مغز که قابل اندازه‌گیری باشد به کار گرفته شود. از آنجا که روش نوروفیدبک از فعالیت الکتریکی مغز استفاده می‌کند به آن «EEG تراپی» (مخفف Electroencephalogram) هم گفته میشود.
نوروفیدبک چه کاری انجام میدهد؟
نوروفیدبک تراپی مشکلات مربوط به بی ثباتی در مغز را هدف قرار میدهد. طیف اضطراب افسردگی، نقص توجه، اختلالات رفتاری، اختلالات خواب، سردرد و میگرن، سندرم پیش از قاعدگی (PMS) و … از جمله اختلالاتی هستند که با نوروتراپی قابل درمان هستند. همچنین در درمان تشنج، طیف اوتیسم و فلج مغزی هم استفاده میشود.
نوروفیدبک و درمان بیش فعالی
در افراد مبتلا به ADHD مغز الگوهای رفتاری خاصی را به ویژه در لوب پیشانی نشان میدهد. این بخش از مغز با شخصیت، رفتار و یادگیری در ارتباط است.
اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) می‌تواند روی سطح توجه، یادگیری، کنترل تکانه‌ها و فعالیت فرد اثرگذار باشد. علائم این اختلال می توانند زندگی روزمره را با چالش روبرو کنند.
درمان کودکان مبتلا به ADHD شامل دارودرمانی، روان‌درمانی و تغییر در شیوه زندگی است. اما این درمان‌ها روی همه افراد اثرگذار نیست و برخی رویکردها مثل دارودرمانی می‌توانند اثرات جانبی ناخوشایندی داشته باشند.
نوروفیدبک تراپی یک روش غیرتهاجمی است که در آن از داروها استفاده نمی‌شود. بعضی از درمانگران معتقدند که نوروفیدبک در درمان بیش فعالی نقش موثری دارد. بیوفیدبک و نوروتراپی نام‌های دیگر این روش درمانی هستند.
عملکرد مغز و رفتار فرد با هم در ارتباط هستند. تغییر رفتار می‌تواند مغز را تغییر دهد و تغییر مغز می‌تواند باعث ایجاد تغییر در رفتار شود. نوروفیدبک تراپی با تغییر مغز تلاش می‌کند رفتار فرد را تغییر دهد.
مغز انسان امواج یا سیگنال‌های الکتریکی را تولید می‌کند که قابل اندازه‌گیری هستند. در نوروفیدبک تراپی این امواج را با ابزاری به نام EEG اندازه‌گیری می‌کنند.
پنج نوع امواج مغزی وجود دارد: آلفا، بتا، گاما، دلتا و تتا. هرکدام از این امواج فرکانس مشخصی دارند که EEG آن را اندازه میگیرد. برخی از مطالعات نشان داده است که مغز افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی امواج تتای بیشتر و امواج بتای کمتری نسبت به افراد سالم دارد. نوروفیدبک تراپی تلاش می‌کند این تفاوت را اصلاح کند.
نوروفیدبک چگونه انجام میشود؟
قبل از شروع جلسه نوروفیدبک، متخصص سوالاتی درباره علائم، سوابق پزشکی و شیوه زندگی مراجع می‌پرسد. این سوالات پیش از هر جلسه نوروفیدبک پرسیده میشود تا متخصص بتواند روند پیشرفت علائم را دنبال کند.
ابتدای جلسه درمان، الکترودهایی روی سر مراجع جهت اندازه گیری فعالیت بخش های مختلف مغز وصل میشود که با سیم به دستگاه EEG متصل هستند. اتصال این الکترودها درد ندارد و جریان الکتریکی به فرد وارد نمی‌کنند.
وقتی جلسه نوروفیدبک بیش فعالی شروع میشود یک تصویر زنده از امواج مغزی فرد روی صفحه نمایش ظاهر میشود. همچنین تصاویری از یک بازی ویدئویی به فرد نشان داده می‌شوند که مغز را وادار می‌کنند اطلاعات را تجزیه و تحلیل کند.
وقتی مغز به محرک‌ها (بازی کامپیوتری) عکس‌العمل نشان میدهد، فیدبک دریافتی از مغز روی دستگاه EEG نشان میدهد که محرک‌ها چطور فعالیت مغزی را تغییر می‌دهند، مختل می‌کنند یا افزایش می‌دهند. نمایش فعالیت مغزی از جلسه‌ای به جلسه بعد تغییر می‌کند.
طرفداران روش درمانی نوروفیدبک معتقدند که این روش می‌تواند به تدریج امواج مغز را تغییر دهد و روی رفتارهای فرد و علائم بیش فعالی تاثیرگذار باشد.
آیا نوروفیدبک در درمان بیش فعالی موثر است؟
نظرات مختلفی درباره اثرگذاری نوروفیدبک و درمان بیش فعالی وجود دارد. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۹ میلادی انجام شده بود تاثیر نوروفیدبک در درمان بیش فعالی از دو جهت مطرح شد:
- بهبود توجه و تکانشگری در مقیاس وسیع
- بهبود بیش فعالی در مقیاس متوسط
همچنین در سال ۲۰۱۱ مطالعه ای انجام شد که طی آن نتیجه گرفته شد نوروفیدبک می‌تواند اثر مشابه دارونما داشته باشد. در این مطالعه روی هشت زن جوان بین ۸ الی ۱۵ ساله نوروفیدبک انجام شد. روی شش نفر دیگر نوروفیدبک به صورت نمادین انجام شد. نتایج نشان داد که هر دو گروه تغییرات مشابهی داشتند.
در سال ۲۰۱۳ مطالعه‌ای به منظور مقایسه تاثیر داروهای محرک درمان ADHD و نوروفیدبک انجام شد. در این مطالعه شانزده کودک ۷ الی ۱۶ ساله از داروهای محرک و ۱۶ کودک سی جلسه نوروفیدبک را در طی ۷ الی ۱۱ ماه دریافت کردند. افرادی که دارو مصرف کردند کاهش علائم بیش فعالی را تجربه کردند. در حالی که افرادی که نوروفیدبک انجام داده بودند کاهش علائم نداشتند.
در سال ۲۰۱۴ مطالعه‌ای انجام شد که طی آن والدین بهبود علائم تکانشگری، نقص توجه و بیش فعالی را در درمان نوروفیدبک گزارش کردند. اما معلمان تنها بهبود بیش فعالی را گزارش کردند. بنابراین محققان به این نتیجه رسیدند که نوروفیدبک احتمالاً در درمان کودکان مبتلا به این اختلال نقش دارد.
در سال ۲۰۱۶ گفته شد که تحقیقات قبلی در این زمینه شواهد کافی برای حمایت از تاثیر قطعی نوروفیدبک در بیش فعالی ارائه نداده‌اند. بنابراین برای اینکه اثرگذاری آن در درمان این اختلال بیشتر مشخص شود نیاز به ارائه شواهد بیشتری است.
همچنین بخوانید: اگر بیش فعالی درمان نشود؛ عواقب درمان نکردن بیش فعالی
آیا نوروفیدبک عوارض دارد؟
نوروفیدبک یک روش غیرتهاجمی بوده و ایمن است. با این حال ممکن است عوارض جانبی هم داشته باشد. از جمله:
- خستگی ذهنی
- احساس گیجی، حالت تهوع و حساسیت به نور در افرادی که سابقه ضربه به سر دارند.
جمع بندی
نوروفیدبک یک روش بی خطر و بدون درد است. با این حال ممکن است هزینه بالایی داشته باشد. در صورتی که سایر درمان‌های بیش فعالی موثر نباشند، روش درمان نوروفیدبک را می‌توان به کار گرفت.
پیش از شروع جلسات از درمانگر بخواهید توضیحاتی را در خصوص نوروفیدبک و بیش فعالی، هزینه درمان آن، نحوه انجام، طول مدت درمان، تعداد جلسات، مدت زمان هر جلسه و توصیه‌های لازم برای افزایش اثربخشی درمان ارائه دهد.
منبع: Medical News Today
تشکر بابت داشتن همچین مقاله ای