زمانی که اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) در کودکی یا بزرگسالی تشخیص داده می‌شود؛ والدین و افراد در ذهن خود نگرانی و دغدغه‌ای بابت درمان بیش فعالی پیدا می‌کنند. در ذهن آن‌ها سوالاتی پیش می‌آید، که باید چه کنیم و درمان بیش فعالی چیست؟ آن‌ها در پی بهترین و مناسب‌ترین درمان هستند. امروزه پژوهش‌ها و تلاش‌های فراوانی در زمینه درمان بیش فعالی انجام شده است در همین راستا گزینه‌های درمانی متنوعی ارائه شده است. برای یافتن بهترین درمان باید با روانشناس و روانپزشک در تماس بود تا با توجه به شرایط فرد و اطرافیان او، مناسب‌ترین درمان انتخاب شود.
درمان بیش فعالی
گاهی در برخی از شرایط پزشکی یا درمان‌ها، فرد علائم و نشانه‌هایی مشابهِ علائم بیش فعالی نشان می‌دهد. این شرایط عبارتند از:
- اختلالات سلامت‌روان: افسردگی، اضطراب، اختلالات سلوک، نقص یادگیری و زبان، و سایر اختلالات روانپزشکی از نمونه اختلالاتی هستند که شخص نشانه‌هایی شبیه به بیش‌فعالی نشان می‌دهد.
- مشکلات پزشکی: برخی از مسائل پزشکی بر تفکر و رفتار فرد تاثیر می‌گذارند. اختلالات رشد، اختلال تشنج، مشکلات تیروئید، اختلالات خواب، آسیب مغزی یا قند خون پایین (هیپوگلیسمی) از جمله موارد تاثیر‌گذار هستند.
- داروها و مواد مخدر: سوء مصرف الکل، مواد مخدر و برخی داروها در بروز علائم بیش‌فعالی موثر است.
درمانهای مناسب و استاندارد برای بیش فعالی یا نقص توجه در بزرگسالی معمولا شامل تجویز دارو، آموزش مهارت زندگی و مشاوره روانشناختی است. بهتر است قبل از فکر به گزینه دارودرمانی روی مهارت آموزی و رواندرمانی تمرکز کنیم و در صورت عدم کسب نتیجه مطلوب و شدت بالای علائم از درمان ترکیبی استفاده کنیم. این‌گونه درمان‌ها علائم را کاهش می‌دهند و توانایی مدیریت فرد بر آن‌ها را بالا می‌برند تا فرد عملکرد بهتری از خود نشان دهد؛ اما هیچ کدام از این درمان‌ها اختلال بیش فعالی را به‌طور کامل درمان نمی‌کند. برای انتخاب بهترین نوع درمان و مشاهده‌ی تاثیر آن مدتی زمان نیاز است.
درمان بیش فعالی برای کودک نیز پس از تشخیص با نظر روانپزشک و روانشناس کودک انتخاب می‌شود. این متخصصان علائم و شرایط پیرامون کودک را بررسی و سپس متناسب با آن درمان لازم را پیشنهاد می‌کنند. درمان با استفاده از دارو سریع‌ترین پاسخ‌دهی برای رفع و کنترل علائم دارد؛ اما دارو به‌تنهایی بهترین درمان برای فرد مبتلا نیست. درمانهای دارویی در کنار درمانهای غیردارویی تاثیر فوق‌العاده‌ای دارند. به‌طور کل درمان‌ها شامل دارودرمانی، برنامه‌های آموزشی، مدیریت رفتاری، مشاوره روانشناختی و حمایت خانواده هستند.
درمان adhd در بزرگسالان
هدف اولیه درمان به حداقل رساندن تأثیر علائم ADHD بر عملکرد فرد و در عین حال به حداکثر رساندن توانایی فرد برای جبران یا مقابله با مشکلات باقی مانده است. همه علائم را نمی توان با درمان برطرف کرد. مدیریت انتظارات از درمان و ترویج احساس مسئولیت و عاملیت شخصی در بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی مهم است. به طور خلاصه، درمان ADHD در بزرگسالان شامل موارد زیر است:
- تشخیص ADHD توسط متخصص
- گزینه های درمانی غیر دارویی
- مدیریت دارویی علائم
- آموزش روانشناختی و راهبردهای مقابله ای موثر برای بیمار و خانواده
- خانواده درمانی برای بزرگسالان مبتلا به ADHD که والدین هستند یا در روابط با مشکل مواجه هستند
- قراردادهای دارویی برای بیماران در معرض خطر بالای سوء مصرف مواد
- نظارت مداوم برای اثرات نامطلوب
- نظارت بر پاسخ درمانی برای هرگونه الگوی سوء استفاده از دارو به عنوان بخشی ضروری از تجویز داروهای محرک
درمان بیش فعالی بزرگسالان بدون دارو
طبق تحقیقات، گزینه های زیر درمان بیش فعالی بزرگسالان بدون دارو هستند.
رفتار درمانی شناختی (CBT)
مؤلفه شناختی: متمرکز بر شناسایی و اصلاح «خطاهای فکری» یا «تحریفات فکری» به طوری که افکار فرد با موفقیت و اعتماد به نفس همسوتر شود.
مؤلفه رفتاری: شامل مهندسی کردن محیط برای مساعدتر شدن برای تمرکز و توجه، یادگیری آنچه که رفتارهای مشکل ساز را تقویت و حفظ می کند و رفتارهای سازنده است تا بتوان تغییرات سازنده ای را اجرا کرد که از توانایی فرد برای عملکرد خوب پشتیبانی می کند. این شامل آموزش مهارت هایی برای ترویج آرامش و آرام کردن ذهن است. آموزش مهارت های ارتباطی و مواجهه درمانی که به بیمار کمک می کند بر ترس ها و اجتناب های خاص غلبه کند. همچنین شامل تمرین رفتاری و ایفای نقش می شود.
درمان فراشناختی
درمان فراشناختی نوعی درمان است که شامل تغییر نحوه تفکر افراد به جای آنچه که درباره آن فکر می کنند، می باشد. درمان فراشناختی پیشنهاد می کند که از افکار خاص عقب نشینی کنید و در عوض سبک تفکر خود را درک کنید. تغییر الگوها یا سبک تفکر خود می تواند تأثیر گسترده ای بر نحوه مدیریت زندگی خود داشته باشد. به این ترتیب درمان فراشناختی از درمان شناختی رفتاری که بیشتر بر محتوای افکار افراد تمرکز دارد متمایز می شود. در افراد مبتلا به اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD)، مشکلات فراشناختی اغلب شامل مشکل در برنامه ریز