مطالعات نشان می دهند که داشتن روابط سالم و مثبت یکی از ارکان رفاه واقعی و خوشحال بودن است. در یک رابطه سالم (Healthy relationship) دو نفر احساس امنیت می کنند و با وجود چالش ها کنار یکدیگر احساس راحتی دارند. در یک رابطه خوب صداقت، حل کردن تعارض ها، اعتماد متقابل و احترام وجود دارد.
رابطه سالم چیست؟
همه افراد دوست دارند روابط عاطفی با کیفیت داشته باشند در نتیجه این سوال را از خود می پرسند که منظور از رابطه سالم چیست؟ ویژگی رابطه سالم عمدتا شامل احترام متقابل، اعتماد و ارتباط بدون قید و شرط می شود. در یک رابطه خوب هر دو فرد احساس امنیت و حمایت می‌کنند. یعنی می توانند افکار، احساسات و خواسته‌های خود را بدون ترس از قضاوت یا واکنش‌های نامناسب بیان کنند.
در یک رابطه سالم و موفق هر دو طرف احساس می کنند درک می شوند و می توانند به کمک این رابطه خوب پیشرفت کنند و به رشد شخصی برسند. از خصوصیات رابطه سالم می توان به این اشاره کرد که هر یک از طرفین رابطه، فردیت خود را حفظ می کند و در عین حال پیوند و زندگی مشترک خود را در اولویت قرار می دهد. یعنی بین استقلال فردی و هدف های زندگی مشترک تعادل برقرار می کند.
مطالعه بیشتر: چرا در رابطه سمی می مانیم؟ ۱۷ دلیل ترک نکردن رابطه سمی
فرق رابطه سالم و ناسالم
فرق رابطه سالم و ناسالم در این است که در یک رابطه سالم و موفق هر دو طرف احساس ارزشمندی، شنیده شدن و امنیت عاطفی می کنند. در حالی که در رابطه ناسالم تعارض ها به مشاجره تبدیل می شوند و منجر به رنجش و ناراحتی عاطفی دو نفر می شوند. در یک رابطه سالم عمدتا طرفین، احساس امنیت و همسو بودن می کنند، اما در رابطه ناسالم این طور نیست. رابطه خوب با احترام متقابل، اعتماد و صمیمیت مشخص می شود، اما رابطه ناسالم اغلب با ارتباط ضعیف، بی اعتمادی و بی احترامی همراه است.
از خصوصیات رابطه ناسالم می توان به کنترل کردن یکدیگر، فریب دادن یا بی توجهی اشاره کرد. این مسائل به شدت بر سلامت عاطفی و گاهی اوقات سلامت جسمی طرفین رابطه تأثیر منفی می گذارد. به طور کلی در روابط خوب و موفق، بهزیستی شخصی و رشد متقابل پررنگ است، در حالیکه روابط ناسالم رفاه فرد را تضعیف می کنند و اغلب باعث می‌شوند افراد احساس خستگی و ناخشنودی نسبت به رابطه داشته باشند.
نشانه های رابطه سالم
شاید برای افراد زیادی سوال باشد که یک رابطه خوب چه ویژگی هایی دارد؟ شناخت نشانه های یک رابطه سالم و موفق می تواند افراد را برای ایجاد ارتباط قوی تر و رضایت بخش تر با شریک خود توانمند کند. در این بخش، ویژگی های کلیدی را که نشان دهنده یک رابطه سالم هستند، مانند ارتباط صادقانه، اعتماد، احترام و حل مؤثر تعارض، بررسی می‌کنیم. برخی از نشانه های رابطه سالم عبارتند از:
- حل موثر تعارض ها و اختلاف نظر
- داشتن علایق و فعالیت های فردی
- ارتباط صادقانه با شریک عاطفی
- اعتماد متقابل طرفین به یکدیگر
- کنجکاوی نسبت به علایق و زندگی طرف مقابل
- ارتباط فیزیکی و جنسی با کیفیت
- ابراز علاقه و محبت به یکدیگر
- تعادل و تساوی قدرت بین طرفین رابطه
- بخشش یکدیگر در مواقع لازم
- تعهد دو نفر نسبت به رابطه
- عدم پنهان کاری و دروغ
- برنامه ریزی مشترک برای آینده
- داشتن همدلی در رابطه
- داشتن اوقات خوش با یکدیگر
- احساس امنیت
- سازگاری سالم
- حمایت و تشویق یکدیگر برای کسب موفقیت
- پذیرش یکدیگر
- آمادگی برای تغییر در صورت لزوم
- دریافت کمک حرفه ای در بحران ها
بیشتر بخوانید: چگونه رابطه تمام شده را فراموش کنیم؟ ۱۵ روش موثر و مفید
۱. حل موثر تعارض ها و اختلاف نظر
در یک رابطه سالم و موفق، تعارض ها و اختلاف نظر ها با آرامش و سازش حل می شوند. طرفین صدای خود را بالا نمی برند، خواسته خود را تحمیل نمی کنند و سعی می کنند بهترین راه حل را پیدا کنند. اگر این طور باشد دو نفر از درگیری و اختلاف نظر ترس ندارند و صرفا در مورد آن با هم صحبت می کنند. مهم ترین ویژگی های حل تعارض در رابطه سالم این است که طرفین بدون تحقیر، دروغ یا اصرار به بر حق بودن به بحث و گفتگو می پردازند.
۲. داشتن علایق و فعالیت های فردی
علیرغم ادعای داستان های عاشقانه یا فیلم ها، هیچ فردی نمی تواند تمام نیازهای شما را برآورده کند. در واقع، توقع بیش از حد از شریک زندگی خود می تواند فشار ناسالمی را بر رابطه وارد کند و موجب نارضایتی در رابطه عاطفی شود. برای تقویت و غنی‌تر کردن رابطه عاشقانه تان، حفظ هویت خود در خارج از رابطه، نگه داشتن ارتباطات با خانواده و دوستان و حفظ سرگرمی‌ها و علایق‌تان اهمیت زیادی دارد.
۳. ارتباط صادقانه با شریک عاطفی؛ از نشانه های رابطه سالم
طبق گفته دانشمندان، یکی از مهم ترین نشانه های رابطه سالم و موفق، ارتباط صادقانه و بدون دروغ با شریک عاطفی محسوب می شود. وقتی هر دو نفر بدانند از رابطه چه می‌خواهند و در بیان نیازها، ترس‌ها و خواسته‌های خود احساس راحتی کنند، این قضیه اعتماد را افزایش داده و پیوند بین دو نفر را تقویت خواهد کرد. در نتیجه در نظر داشته باشید ارتباط صادقانه نشانه یک رابطه خوب و سالم محسوب می شود.
بیشتر بخوانید: ۱۰ علت اصلی طلاق و جدایی زوجین
۴. اعتماد متقابل طرفین به یکدیگر
اینکه بتوانیم به شریک خود اعتماد کنیم باعث می شود بتوانیم در صورت لزوم به او تکیه کنیم و از حمایتش بهره ببریم. دو نفر در یک رابطه عاطفی سالم باید بتوانند در مسائل مهم به یکدیگر اعتماد کنند و کنار هم آسیب پذیر باشند. یکی از مواردی که موجب اعتماد متقابل قوی می شود، گذر زمان است. با گذر زمان و سنجیدن طرف مقابل در شرایط مختلف، می توان به او اعتماد کرد و این یک نشانه رابطه خوب و سالم محسوب می شود.
۵. کنجکاوی نسبت به علایق و زندگی طرف مقابل
یکی از نشانه های رابطه سالم از نظر روانشناسی، داشتن حس کنجکاوی و علاقه به طرف مقابل و فعالیت های اوست. در یک رابطه خوب زوجین در مورد فعالیت های روزمره و سبک زندگی خود با یکدیگر صحبت می کنند و در مورد مسائل فردی از یکدیگر مشورت می گیرند. کنجکاوی نسبت به طرف مقابل تقریبا اولین نشانه رابطه خوب و سالم محسوب می شود.
۶. ارتباط فیزیکی و جنسی با کیفیت
منظور از صمیمیت فیزیکی اغلب رابطه جنسی است، اما نه همیشه. ممکن است برخی افراد از رابطه جنسی لذت نبرند یا تمایلی به آن نداشته باشند. یک رابطه سالم و موفق می تواند بدون رابطه جنسی یا با آن سالم باشد. تنها چیزی که اهمیت دارد، این است که دو نفر در مورد نحوه، تعداد و شرایط آن توافق داشته باشند.
۷. ابراز علاقه و محبت به یکدیگر؛ از خصوصیات رابطه سالم
نحوه ابراز علاقه دو نفر در رابطه می تواند متفاوت باشد. روش های مختلفی برای ابراز احساسات وجود دارد که این روش ها شامل صحبت کردن، لمس کردن یا رفتار می شوند. اهمیت زیادی دارد که دو نفر در مورد نحوه ابراز علاقه به توافق برسند و راضی باشند. مثلا اگر یک نفر دوست دارد ابراز علاقه کلامی باشد، شریک او باید به این مسئله اهمیت بدهد.
از دست ندهید: رابطه لانگ دیستنس چیست؟ مزایا، معایب، چالش ها و حفظ رابطه از راه دور
۸. تعادل و تساوی قدرت بین طرفین رابطه
یکی از معیارهای رابطه سالم این است که در آن یکی از دو نفر نسبت به دیگری برتری ندارد و بین آن ها تعادل برقرار است. در یک رابطه سالم و موفق، به خواسته ها، علایق، اولویت ها و نیازهای هر دو نفر توجه می شود. البته در نظر داشته باشید که ممکن است در شرایط خاص گاهی یکی از طرفین اولویت بیشتری داشته باشد، اما در مجموع تعادل بین دو نفر در یک رابطه عاطفی سالم برقرار است.
۹. بخشش یکدیگر در مواقع لازم
بخشش یک نشانه حیاتی از یک رابطه عاطفی سالم است، زیرا نشان دهنده توانایی دو نفر برای عبور از اشتباهات گذشته و حل تعارضات به گونه ای سازنده است. در یک رابطه سالم و موفق، بخشش به معنای درک و همدلی است. یعنی بدانیم که همه اشتباه می کنند و این اشتباهات برای قضاوت یک فرد کافی نیست و باید عملکرد کلی او را در طول زمان بسنجیم. کینه ورزی و انتقام گرفتن می تواند مخرب باشد و رابطه عاطفی سالم را از بین ببرد و منجر به ایجاد خصومت شود. عبور کردن از اشتباهات طرف مقابل، فضای امنی را ایجاد می کند که در آن طرفین احساس حمایت و عشق می کنند که این مسئله برای طول عمر و انعطاف‌پذیری رابطه ضروری است.
۱۰. تعهد دو نفر نسبت به رابطه
برای تجربه رابطه عاطفی سالم، هر دو نفر باید به یکدیگر و به رابطه تعهد داشته باشند. تعهد یعنی در هر شرایطی شریک خود را حمایت کنید و هنگام بروز چالش ها، با هم برای حل کردن آن ها تلاش کنید. اینکه بدانیم طرف مقابل به رابطه تعهد دارد؛ زمان و انرژی خود را برای رابطه تخصیص می دهد، خصوصیت رابطه سالم محسوب می شود و احساس امنیت و حمایت را تقویت می کند.
۱۱. عدم پنهان کاری و دروغ؛ از ویژگی های رابطه عاطفی سالم
یکی از مهم ترین تفاوت های رابطه سالم و ناسالم، وجود دروغ و فریبکاری است. در یک رابطه عاطفی سالم، دو نفر به یکدیگر دروغ نمی گویند و مسائل را از هم پنهان نمی کنند. یکی از ویژگی های یک رابطه سالم، صداقت است، زیرا پایه و اساس اعتماد محسوب می شود که برای داشتن رابطه عاطفی ضروری است. وقتی در یک رابطه صداقت وجود داشته باشد، دو نفر احساس امنیت و ارزشمندی می کنند. نهایتا می توان گفت عدم پنهان کاری و دروغ به حفظ یکپارچگی و استحکام رابطه خوب کمک می کند و فضایی را ایجاد می کند که در آن عشق و اعتماد شکوفا خواهد شد.
بیشتر بخوانید: چرا خیانت می‌کنیم؟ دلایل خیانت همسر در رابطه چیست؟
۱۲. برنامه ریزی مشترک در آینده
برنامه ریزی برای آینده به صورت مشترک، نشانه مهمی از یک رابطه سالم است زیرا نشان دهنده تعهد و چشم انداز مشترک بین دو نفر است. مثال هایی از برنامه ریزی برای آینده شامل اهداف شغلی، آرزوهای خانوادگی یا ماجراجویی‌های شخصی می باشد. وقتی دو نفر در مورد آینده با هم صحبت و مشورت می کنند، نشان دهنده اعتقاد قوی آن ها به طول عمر رابطه و تمایل به ادامه دادن است. این طرز فکر آینده نگر، هر دو طرف را تشویق می‌کند تا روی رابطه سرمایه گذاری کنند، زیرا می‌دانند که تلاش‌های آن‌ها به سمت یک نتیجه مشترک و سودمند برای هر دو نفر خواهد بود. مشارکت در برنامه ریزی آینده همچنین ارتباط و همکاری را افزایش می دهد، زیرا مستلزم بحث در مورد خواسته‌ها، انتظارات و چالش‌های احتمالی است. در نتیجه برنامه ریزی مشترک برای آینده پیوند طرفین را تقویت می‌کند و این اطمینان را حاصل می کند که زوجین همسو باشند و اهداف مشترک داشته باشند.
۱۳. داشتن همدلی در رابطه؛ از نشانه های رابطه سالم
همدلی یکی از خصوصیات رابطه سالم است زیرا نشان دهنده توانایی هر یک از طرفین در درک و فهمیدن احساسات طرف مقابل است. وقتی دو نفر در رابطه همدلی نشان می دهند، یعنی به نگرانی ها و تجربیات یکدیگر گوش می دهند و به جای قضاوت یا بی تفاوتی با مهربانی و درک پاسخ می دهند. این ارتباط همدلانه یک ارتباط عاطفی عمیق را تقویت می کند، زیرا هر دو فرد در آسیب پذیرترین لحظات خود احساس می کنند دیده می شوند، شنیده می شوند و برای طرف مقابل ارزشمند هستند. همدلی همچنین نقشی حیاتی در حل تعارض ایفا می‌کند، زیرا توانایی دیدن مسائل از دیدگاه دیگران می‌تواند منجر به راه‌حل‌های دلسوزانه تر و مؤثرتر شود. به طور کلی، همدلی احترام و حمایت متقابل را افزایش می دهد و در نتیجه یکی مهم ترین مولفه های رابطه سالم محسوب می شود.
۱۴. داشتن اوقات خوش با یکدیگر
شاید برخی افراد به این مسئله توجه نکنند، اما اینکه با شریک خود اوقات خوشی را بگذرانید و با هم بخندید، اهمیت زیادی دارد. در یک رابطه سالم و موفق، دو نفر کنار هم خوش می گذارنند و از بودن با هم لذت می برند. خنده و شوخ طبعی تنش را در رابطه کاهش می دهد و پیوند بین دو نفر را تقویت می کند.
۱۵. احساس امنیت؛ از خصوصیات رابطه سالم
داشتن احساس امنیت در رابطه عاطفی اهمیت زیادی دارد و جزو ویژگی های یک رابطه سالم محسوب می شود. احساس امنیت در رابطه دارای دو جنبه فیزیکی و عاطفی می شود. آسیب فیزیکی، سوء استفاده عاطفی، فریب دادن طرف مقابل و احساس اجبار برای انجام برخی کارها، موجب احساس عدم امنیت در رابطه می شود. وجود احساس امنیت یکی از مولفه های بهترین رابطه سالم محسوب می شود.
از دست ندهید: بلوغ عاطفی یا پختگی چیست؟ چگونه می‌توان به بلوغ عاطفی رسید؟
۱۶. سازش کردن در مواقع لزوم
از مهم ترین معیارهای رابطه سالم، سازش کردن هنگام تجربه تعارض و اختلاف نظر است. سازش کردن توانایی دو نفر را برای اولویت دادن رابطه بر تمایلات یا باورهای فردی نشان می دهد. در یک رابطه سالم، سازش به این معنا نیست که یک نفر دائماً برای راضی کردن طرف مقابل کوتاه بیاید، بلکه به این معناست که هر دو فرد کوتاه بیایند و حد وسطی پیدا کنند که به نیازها و دیدگاه‌های هر دو احترام بگذارد. سازش مؤثر، احساس عدالت، تعادل و رضایت متقابل را تقویت می‌کند و به هر یک از زوجین این امکان را می‌دهد که احساس کند شنیده شده و ارزشمند است. علاوه بر این، با اطمینان از اینکه هیچ یک از طرفین احساس نمی کنند که به طور نامتناسبی شادی یا استقلال خود را قربانی می کنند، از رنجش و درگیری جلوگیری می کند.
۱۷. حمایت و تشویق یکدیگر برای کسب موفقیت
در یک رابطه سالم و موفق، دو نفر برای یکدیگر موفقیت و خوشحالی می خواهند. یک شریک عاطفی خوب، طرف مقابلش را تشویق می کند تا به دنبال خواسته ها و آرزوهایش برود و در صورت لزوم او را حمایت می کند. نیازها و اهداف فردی هر یک از طرفین نباید در زندگی مشترک محو یا فراموش شود. اهمیت زیادی دارد که هر کدام از زوجین به خاطر داشته باشند چه آرزوهایی داشتند و چه چیزی آن ها را خوشحال می کند. در رابطه سالم از نظر روانشناسی، حمایت زوجین از موفقیت های فردی یکدیگر باید گنجانده شود.
۱۸. پذیرش یکدیگر؛ از ویژگی های رابطه سالم
یکی از نکات مهم برای ادامه رابطه و تبدیل آن به یک رابطه سالم از نظر روانشناسی، این است که بدانید هیچکس کامل نیست. وقتی بپذیرید که هیچ کس کامل نیست، می توانید با ایراد ها و کمبود های شریک خود کنار بیاید و با آن ها به پذیرش برسید. البته باید بدانید که این مسئله به این معنا نیست که با تمام مشکلات و سختی های شریک خود کنار بیاید، اما باید بدانید طبیعی است که هر فرد ایراداتی داشته باشد.
۱۹. آمادگی برای تغییر در صورت لزوم
باید این را بپذیرید که تغییر در زندگی اجتناب ناپذیر است و چه با آن همراه باشید و چه با آن بجنگید، اتفاق خواهد افتاد. انعطاف پذیری برای انطباق با تغییراتی که همیشه در هر رابطه ای رخ می دهد ضروری است و به شما این امکان را می دهد که در زمان های خوب و بد با هم رشد کنید. آمادگی برای تغییر یکی از ویژگی های رابطه خوب محسوب می شود و برای طول عمر رابطه عاطفی ضروری است.
۲۰. دریافت کمک حرفه ای در بحران ها
این مسئله طبیعی است که هنگام رخ دادن برخی از چالش ها یا بحران ها، دو نفر نتوانند آن را حل کنند یا به سختی از پس آن بر بیایند. در این مواقع بسیار ارزشمند است اگر زوجین تمایل به دریافت کمک حرفه ای از سوی یک روانشناس خوب را داشته باشند و با هم در این مورد همکاری کنند. دریافت کمک روانشناس می تواند آگاهی افراد را نسبت به رابطه ای که دارند، افزایش دهد و آن ها را به سمت یک رابطه سالم و موفق هدایت کند.
مطالعه بیشتر: زوج درمانی چیست؟ چه زمانی به زوج درمانگر مراجعه کنیم؟
چگونه می توانیم یک رابطه سالم داشته باشیم؟
برای داشتن یک رابطه سالم اهمیت زیادی دارد که ابتدا رابطه ای که دارید را بسنجید. برای ارزیابی و بررسی رابطه فعلی خود می توانید از یک زوج درمانگر کمک بگیرید. نارضایتی ها و چالش های رابطه خود را لیست کنید و با شریک عاطفی خود در این مورد صحبت کنید. برخی از چالش ها را می توان کاملا حل کرد، اما در مورد برخی موارد باید سازش کرد. اولین مرحله برای داشتن یک رابطه سالم و موفق این است که سعی کنید یکدیگر را بشنوید. شنیدن یکدیگر یعنی نیاز ها و افکار خود را صادقانه بیان کنید، طرف مقابل به منظور درک و همدلی به شما گوش دهد و به دیدگاه های شما توجه کند.
گذراندن زمان با کیفیت با یکدیگر به تقویت پیوند عاطفی کمک می کند، اما حمایت از نیاز یکدیگر به فضای شخصی و فعالیت های فردی نیز اهمیت زیادی دارد. حل تعارضات با آرامش و به منظور حل چالش، بدون توسل به سرزنش، کلید تقویت اعتماد و تفاهم است. علاوه بر این، نشان دادن قدردانی و محبت، حتی در حرکات کوچک، می تواند رابطه عاطفی را تقویت کند و به داشتن یک رابطه خوب کمک کند.
فواید رابطه سالم
طبق پژوهش ها، داشتن یک رابطه سالم و موفق می تواند بر خوشحالی و رفاه افراد، تاثیر مستقیم و مثبت بگذارد. برخی از فواید رابطه سالم عبارتند از:
- بهره بردن از حمایت عاطفی
- بهبود سلامت روان
- تقویت سلامت جسمی
- رشد فردی و شخصیتی
- مدیریت استرس موثرتر
- افزایش عزت نفس
- احساس خوشحالی بیشتر
- تقویت ارتباط با افراد دیگر
روابط سالم و موفق، حمایت عاطفی قابل توجهی را برای طرفین رابطه فراهم می کنند. این حمایت عاطفی می تواند به افراد کمک کند تا چالش های زندگی را به طور موثرتری پشت سر بگذارند و احساس اضطراب و افسردگی را کاهش می دهد. تحقیقات نشان می دهند افرادی که با شریک عاطفی خود زندگی می کنند و روابط سالم و طولانی مدت دارند، از سلامت روان بهتری برخوردار هستند. افرادی که ازدواج کردند یا رابطه خوب را تجربه می کنند، با احتمال کمتری به اختلالات روانی دچار می شوند. همچنین احتمال ابتلای این افراد به بیماری های جسمی مانند فشارخون، سکته و … کمتر از دیگران است.
رابطه سالم موجب احساس آرامش خاطر می شود و فرد را به سمت رشد شخصی سوق می دهد. یک شریک عاطفی خوب، موجب تقویت عزت نفس طرف مقابل خود می شود، زیرا به او احساس ارزشمند بودن می دهد. خصوصیت رابطه سالم این است که فرد را از رابطه دو نفره فراتر می برد و به او کمک می کند تا روابط اجتماعی بهتر و گسترده تری داشته باشد. به طور کلی می توان ادعا کرد که یک رابطه سالم و موفق منجر به افزایش احساس خوشحالی و رضایت فرد از زندگی خواهد شد.
از دست ندهید: عشق یک طرفه چیست و چگونه از آن رهایی پیدا کنیم؟
سوالات متداول
در این بخش به سوالات رایج شما در مورد رابطه سالم، پاسخی خلاصه می دهیم.
چرا من در رابطه ام خوشحال نیستم؟
یکی از دلایلی که ممکن است در رابطه خود خوشحال نباشید این است که باورها، ارزش ها یا اهداف متفاوتی نسبت به شریک زندگی خود دارید. احساس اینکه از دستیابی به اهداف خود باز مانده اید یا دوست دارید شریک زندگی خود را تغییر دهید نیز می تواند منجر به نارضایتی شما در رابطه شود.
از کجا بدانم رابطه ام ناسالم است؟
یکی از مهم ترین نشانه های رابطه ناسالم این است که از آن رضایت ندارید و لذت نمی برید. اگر تصور می کنید برخی از ابعاد رابطه شما نیاز به بررسی بیشتر دارد، باید به روانشناس مراجعه کنید و در این مورد با او مشورت کنید.
آیا می توان رابطه ناسالم را به رابطه سالم تبدیل کرد؟
در تغییر یک رابطه ناسالم به سالم عوامل زیادی مانند انگیزه طرفین، شدت چالش ها، نوع مشکلاتی که وجود دارد و نظر حرفه ای متخصص این حوزه، بستگی دارد. با این حال باید در نظر بگیرید که تغییر و اصلاح یک رابطه به زمان و انرژی زیادی نیاز دارد.
منابع: helpguide, healthline, verywellmind, clevelandclinic, healthdirect, psychologytoday
پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.
ثبت ديدگاه