فومو یا (ترس از دست دادن) پدیدهای واقعی است، که امروزه به طرز فجیعی شایع است. این اختلال میتواند استرس قابل توجهی را وارد زندگی فرد کند. این اختلال میتواند هرکسی را تحت تاثیر قرار دهد، اما بعضی از افراد از ریسک بیشتری برای ابتلا به این اختلال برخوردار هستند. امروزه ما با ترس از دست دادن بسیاری از مسائل دست و پنجه نرم میکنیم. ترس از دست دادن فرصتها، ارتباطات و اطلاعات از رایجترین مسائلی است که میتواند استرس زیادی به فرد بدهد. در این مقاله به بررسی این اختلال و اینکه چگونه با آن در زندگی کنار بیاییم میپردازیم.
اختلال فومو چیست؟
ترس از دست دادن (فومو) یک اختلال اضطراب اجتماعی است. دانشمندان فومو را به عنوان (نگرانی فراگیر) فرد درباره اینکه ممکن است دیگران نسبت به او، تجربهها و فرصتهای ارزشمندی را کسب کنند، میشناسند و در کسب این تجربه و سرگرمیها فرد بیاطلاع میماند.هیچ کس دوست ندارد کنار گذاشته شود و این ترس میتواند باعث شود که فرد دائما در ارتباط دائمی با آنچه که دیگران انجام میدهند باشد، تا چیزی را از دست ندهد. این اضطراب به واسطه میل شدید فرد به دانستن کارهایی است که دیگران انجام میدهند.
تحقیقات نشان میدهد که اختلال فومو باعث ایجاد:
- ناراحتی روحی و افزایش سطح اضطراب و روانرنجوری در فرد میشود.
- کاهش رضایت در زندگی و امنیت در روابط عاطفی فرد میشود.
- رضایت کمتر از نیازهای روانی مانند: احساس ارتباط با دیگران
- افزایش مصرف الکل
- نیاز بیشتر به تایید دیگران
تاریخچه FOMO (فومو) یا ترس از دست دادن
ترس از دست دادن یا فومو حسی است که فرد به وسیله آن احساس عقب ماندن از دوستان و آشنایان را تجربه خواهد کرد. چرا که فرد احساس میکند زندگی برای سایر افراد لذتبخشتر خواهد بود و آنها شرایط بهتری را در طول زندگی تجربه خواهند کرد. زمانی که فردی دچار ترس از دست دادن یا FOMO میشود، عمیقا احساس حسادت را تجربه میکند و عزت نفس او خدشهدار میشود.
جالب است بدانید شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام و فیسبوک در بروز این احساسات نقش زیادی دارند. در طی اختلال فومو، افراد حس میکنند باید در زندگی خود از چیزهای بهتری برخوردار باشند. در واقع دائما این فکر را در درون خود مرور میکنند که سایر نزدیکان و اطرافیانشان در حال تجربه یک چیز اساسی و مهم هستند که او از تجربه آن بینصیب مانده است.
جالب است بدانید ترس از دست دادن، موضوع جدیدی نیست؛ چرا که انسانها از دهههای پیش همواره این احساس را تجربه میکردند. براساس تحقیقات انجام شده همواره شواهدی از اختلال فومو یا ترس از دست دادن در متون باستانی وجود داشته؛ اما اسمی برای آن در نظر گرفته نشد. در نهایت در سال ۱۹۹۶ یک استراتژیست بازاریابی به نام دکتر دان هرمان، اصطلاح ترس از دست دادن را به این اختلال نسبت داد.
گذر زمان و ظهور رسانههای اجتماعی موجب شد تا بسیاری از افراد دچار اختلال فومو شوند؛ چرا که شبکههای اجتماعی نقش اساسی در تسریع این اختلال دارند. زمانی که هر یک از ما در شبکههای اجتماعی، پروفایل اقوام، دوستان و نزدیکان خود را بررسی میکنیم؛ مشغول مقایسه لحظات عادی زندگی خود با لحظات عالی سایر افراد هستیم. در واقع ما این موضوع را فراموش میکنیم که تمام این افراد تنها از لحظات شاد و لذتبخش زندگی خود فیلم یا عکس منتشر میکنند. در این شرایط هر یک از ما نسبت به روال زندگی خود حساس میشویم و این حس برای ما به وجود میآید که همسالان ما دائم در حال خوشگذرانی هستند و ما زندگی بسیاری بدی را نسبت به آنها تجربه میکنیم.
مرور زمانهای گذشته و عدم پیشرفت تکنولوژی و دنیای اینترنت، نشان میدهد که در نسلهای گذشته افراد کمتر دچار اختلال ترس از دست دادن یا فومو میشدند. چرا که بستری مانند شبکه اجتماعی برای آنها فراهم نبود تا دائما در حال بررسی لحظات خوش دوستان و نزدیکان خود باشند. در واقع رسانه اجتماعی این بستر را برای افراد فراهم کرده تا برای پز دادن و انتقال لحظات خوش زندگی خود با سایر افراد، در حال رقابت باشند. همین رقابت و حس چشموهمچشمی موجب شده تا هر یک از ما دائما در حال مقایسه زندگی خود با سایر افراد باشیم و احساس کنیم چیزی در زندگی ما کم است.
اختلال فومو یا ترس از دست دادن باعث به وجود آمدن پنج مفهوم جدید در دنیای رسانههای اجتماعی شده که در ادامه به بیان هر یک میپردازیم.
- FOBO (فوبو) یا ترس از گزینههای بهتر: این مفهوم به معنای ترس از رقابت با دیگران است که موجب میشود هر فردی دائما به این فکر کند که ممکن است شرایط بهتری را از دست دهد یا دیگران جای او را بگیرند.
- MOMO (مومو) یا معمای از دست دادن: این مفهوم به معنای ترس از دادن چیزی است که هیچ سرنخی درباره آن ندارید.
- ROMO (رومو) یا واقعیت از دست دادن: این مفهوم به معنای آن است که بدانید چیزی را از دست نمیدهید.
- FOJI (فوجی) یا ترس از عضویت: این مفهوم به معنای ترس از وارد شدن به شبکه اجتماعی یا اشتراکگذاری چیزی در رسانه اجتماعی است. به این دلیل که ممکن است از طرف برخی افراد واکنش و پاسخی دریافت نشود.
- JOMO (جومو)یا لذت از دست دادن: این مفهوم درست برعکس FOMO است. به این معنا که فرد به دنبال یافتن راهها و شرایطی برای خوشحالی در زندگی است و به سایر مسائل و اتفاقات شبکههای اجتماعی اهمیت نمیدهد.
برای مطالعه بیشتر: اضطراب پنهان؛ علائم، علت و درمان استرس پنهان
علائم اختلال فومو
دائما در حال چک کردن دوستانتان هستید
هر زمان که ببینید یکی از دوستانتان بدون شما در حال خوشگذرانی است، به چک کردن و کنترل او در شبکههای اجتماعی و … میپردازید تا ببینید بدون شما به او خوش میگذرد یا نه. بدترین حالت این است که تمام شبکههای اجتماعی و راههای ارتباطی را بررسی و کنترل میکنید تا چیزی را از دست ندید.
دائما در حال چک کردن گوشیتان هستید و نمیتوانید از آن چشم بردارید
امروزه در قرن ۲۱ میتوان گفت افراد بالای ۷ سال همه تلفن همراه دارند. اما اگر نمیتوانید تلفن همراه را کنار بگذارید و دائما در حال پیگیری شبکههای اجتماعی، دریافت دعوتنامه و پیگیری شایعات موجود هستید پس قطعا به اختلال فومو مبتلا شدهاید.
همه چیز به شما بر میخورد
این نشانه از رایجترین نشانههای اختلال فومو است. شما از دست دوستانتان ناراحت میشوید که چرا کاری را بدون شما انجام دادهاند. حتی اگر به شما پیشنهاد رفتن به جایی را داده باشند اما شما به دلایلی نرفته باشید، اگر به تنهایی به آنجا بروند از آنها دلخور خواهید شد.
از اینکه آخر هفته تنها باشید و برنامه خاصی نداشته باشید میترسید
یکی از عواملی که اکثر افراد جوان از آن میترسند، نداشتن برنامه و سرگرمی با دوستانشان است. اما اگر به یک نگرانی دائم و هفتگی تبدیل شود میتوان گفت که فرد از اختلال فومو رنج میبرد.
ترس از نبودن هنگام وقوع اتفاقات مهم
هنگامی که اتفاقات مهم رخ میدهد و شما در آنجا نیستید احساس اضطراب و استرس شدیدی به شما دست میدهد. این استرس یک حالت مانند پارانویا است که با اختلال فومو همزمان رخ میدهد.
مطالعه بیشتر: علائم استرس چیست؟ ۱۸ نشانه فیزیکی و روانی استرس
تاثیرات منفی FOMO (فومو) یا ترس از دست دادن
تحقیقات انجام شده بر روی پدیده فومو یا ترس از دست دادن، نشان میدهد این اختلال تاثیرات منفی زیادی بر روی افراد دارد. در واقع ماهیت شبکههای اجتماعی موجب شده تا افراد فعال در این بستر نسبت به سایر افراد عادی، بیشتر دچار اختلال FOMO و تاثیرات منفی آن شوند. در ادامه به بیان برخی از این تاثیرات منفی میپردازیم.
اختلال FOMO باعث فعالیت بیشتر در شبکههای اجتماعی میشود
گسترش بستر شبکههای اجتماعی موجب شده تا فعالیت در این پلتفرمها در بین نوجوانان و جوانان بسیار طرفدار پیدا کند. همین موضوع باعث میشود تا ابتلا به اختلال ترس از دست دادن یا FOMO در بین افراد رواج پیدا کند. شاید برایتان عجیب باشد اما باید بگوییم اختلال ترس از دست دادن باعث وابستگی و استفاده بیشتر افراد از شبکههای اجتماعی میشود.
اختلال FOMO ممکن است هر سن و جنسیتی را به خود درگیر کند
تحقیقات نشان میدهد افراد در هر سن و با هر جنسیتی ممکن است اختلال ترس از دست دادن را تجربه کنند. چرا که این روزها ابتلا به اختلال فومو با استفاده از گوشیهای هوشمند و رسانههای اجتماعی مرتبط است و این موضوع به سن یا جنسیت افراد وابسته نیست.در واقع یکی از علتهای اصلی بروز اختلال فومو در افراد، استفاده از گوشیهای هوشمند است. چرا که افراد زیادی برای ارتباط و فعالیت در بستر شبکههای اجتماعی، از گوشیهای هوشمند استفاده میکنند و در طی این فعالیت ممکن است نگران قضاوت و ارزیابی مثبت و منفی دیگران باشند که این حس بر خلقوخوی آنها تاثیر میگذارد.
نوجوانان و جوانان نسبت به سایر سنین، بیشتر در معرض ابتلا به FOMO قرار دارند. چرا که دیدن پستهای دوستان، آشنایان و سایر افراد در رسانههای اجتماعی، باعث مقایسه زندگی آنها با شرایط فعلی خودشان میشود و همین موضوع باعث تشدید اختلال ترس از دست دادن میشود. همچنین براساس تحقیقات انجام شده، بروز اختلال فومو در سنین و جنسیتهای مختلف ممکن است باعث بروز مشکلاتی زیر شود.
- اضطراب
- افسردگی
- عزت نفس پایین
- رفتارهای پرخطر
اختلال FOMO یا ترس از دست دادن ممکن است نوجوانان و جوانان را به انجام رفتارهای پرخطر سوق دهد. چرا که فکر و ذهن نوجوانان همواره در حال رشد است و در برخی مواقع ممکن است بدون در نظر گرفتن عواقب اعمال و رفتار خود، دست به انجام کارهای پرخطر زنند.
اختلال FOMO سطح رضایت از زندگی را در افراد کاهش میدهد
اختلال ترس از دست دادن با احساساتی چون برآورده نشدن نیازها و عدم رضایت از زندگی ارتباط دارد و فعالیت زیاد در شبکههای اجتماعی و سرک کشیدن به صفحات دیگر سطح عدم رضایت از زندگی را در افراد افزایش خواهد داد. پس اختلال فومو و وابستگی به حضور و فعالیت در شبکههای اجتماعی باعث ایجاد یک چرخه نارضایتی در وجود ما میشود که ممکن است تا مدتها در زندگی ما ادامه پیدا کند.
اختلال FOMO بروز رفتارهای ناسالم را در افراد افزایش خواهد داد
اختلال ترس از دست دادن علاوه بر اینکه احساس نارضایتی و ناراحتی را در زندگی فرد گسترش میدهد، باعث مشارکت فرد در رفتارهای سالم نیز میشود. برای مثال برخی افراد ممکن است به دلیل بروز اختلال فومو، علاقمند به انجام حرکات نمایشی خطرناک در هنگام رانندگی باشند که برخی از آنها کشنده خواهد بود.
همچنین بخوانید: اعتیاد به گوشی؛ علائم، عوارض و درمان اعتیاد به موبایل
چگونه بر اختلال فومو غلبه کنیم؟
تحقیقات درباره اختلال فومو هنوز در مراحل اولیه است، و راههای درمانی آن هنوز به طور کامل بررسی نشده است. اما اقدامات موثری برای کاهش علائم آن وجود دارد. بسیاری از اقدامات برای کاهش علائم فومو مربوط به کاهش فعالیت در شبکههای اجتماعی است. برای مبارزه با اختلال فومو، گاهی اوقات یک تغییر کلی در عقیده و دیدگاه لازم است.
دو اقدام اصلی که برای کاهش علائم فومو پیشنهاد شده است. این دو اقدام عبارتاند از:
- با اضطراب و استرس در مورد از دست دادن وقایع و جشنهای مختلف مقابله کنید.
- زمان گشتن در شبکههای اجتماعی را کاهش دهید. روش رفتاری درمانی شناختی (CBT) به شما کمک میکند تا بتوانید احساسات مربوط به اختلال فومو را تا حد قابل توجهی کاهش دهید.
درمان اختلال FOMO (فومو) یا ترس از دست دادن
FOMO یا ترس از دست دادن از جمله اختلالات روانی است که برای درمان آن روشهای متفاوتی وجود دارد. تحقیقات انجام شده نشان میدهد که ترس از دست دادن میتواند ناشی از ناراحتی و نارضایتی از شرایط زندگی باشد که همین موضوع وابستگی افراد را به شبکههای اجتماعی افزایش خواهد داد.
چرا که تعامل زیاد در رسانههای اجتماعی باعث میشود تا دید فرد به زندگی خود روز به روز منفیتر شود. چرا که مدیریت و درمان اختلال فومو نیازمند کسب دانش و اطلاعاتی است تا به کمک آنها بتوان عوارض این اختلال را کنترل کرد. پس برای درمان و مدیریت این اختلال به معرفی چند روش رایج میپردازیم که با کمک هر یک میتوان در جهت درمان ترس از دست دادن گام برداشت.
بر روی نکات مثبت زندگی خود تمرکز کنید
بجای آن که بر روی نداشتههای خود تمرکز کنید، تلاش کنید تا بر روی داشتههایتان دقیق شوید. البته که عمل کردن به این طرز فکر به اندازه بیان آن آسان نیست؛ اما با تلاش و استمرار میتوانید این طرز فکر را در خودتان گسترش دهید. سعی کنید در شبکههای اجتماعی بیشتر با افراد مثبت معاشرت کنید و از افرادی که به دنبال چشموهمچشمی و نمایش زندگی خود به دیگران هستند، به شدت دوری کنید.
کنترل روابط و فعالیت در شبکههای اجتماعی باعث دوری از ابتلا به اختلال ترس از دست دادن یا FOMO میشود. پیشنهاد میکنیم از دیدن چیزهایی که باعث عدم رضایت شما در زندگی میشود، به شدت دوری کنید و چیزهایی را دنبال کنید که باعث خوشحال شدن شما میشود.
مدت زمان فعالیت در شبکههای اجتماعی را مدیریت کنید
افرادی که مدت زمان زیادی را صرف فعالیت و تعامل در شبکههای اجتماعی میکنند؛ نسبت به سایر افراد بیشتر دچار اختلال ترس از دست دادن یا فومو میشوند. مدیریت فعالیت در شبکههای اجتماعی به شما کمک میکند تا بر روی زندگی خود تمرکز بیشتری داشته باشید و زندگی خود را با سایر افراد مقایسه نکنید.
اگر از جمله افرادی هستید که نمیتوانید فعالیت خود را در شبکهها اجتماعی کنترل کنید؛ پیشنهاد میکنیم دسترسی خود را در استفاده از برخی شبکههای اجتماعی محدود کنید. همچنین میتوانید برنامه مورد نظر را به صورت موقت حذف کنید، محدودیتهای روزانه برای خود ایجاد کنید و از افرادی که باعث بروز احساس نارضایتی شما میشوند دوری کنید.
آرشیوی از فعالیتهای سرگرمکننده خود جمعآوری کنید
یکی از رفتارهای متداول در شبکههای اجتماعی، انتشار فعالیتهای روزمره و سرگرمکننده است. اما برخی از ما با انتشار این فعالیتها بیشتر به دنبال تایید دیگران هستیم. برای آن که به خودتان ثابت کنید که سایر افراد نقشی در زندگی شما ندارند؛ پیشنهاد میکنیم بصورت آفلاین، آرشیوی از فعالیتهای خود جمعآوری کنید.
حتی میتوانید خاطرات روزانه خود را نیز بر روی دفترچهای یادداشت کنید. در واقع داشتن دفترچه خاطرات به شما کمک میکند تا تمرکز خود را از تائید عمومی به تایید خودتان، تغییر دهید. این تغییر در بیشتر مواقع به شما کمک میکند تا از چرخه رسانههای اجتماعی و اختلال FOMO خارج شوید.
به دنبال افرادی با روابط واقعی باشید
زمانی که افراد دچار افسردگی و اضطراب میشوند، هواره در تلاش هستند تا با سایر اطرافیان خود ارتباط بیشتری برقرار کنند. چرا که افسردگی و اضطراب در وجود ما حس تنهایی و طرد شدن را به وجود میآورد که همین موضوع باعث میشود تا در این دوران تمایل ما به برقراری ارتباط افزایش پیدا کند. متاسفانه اکثر افراد در این شرایط به سراغ رسانههای اجتماعی میروند؛ اما باید بدانید که فعالیت در این بستر ممکن است شرایط فعلی شما را بسیار بدتر کند. پس بجای تلاش برای برقراری ارتباط بیشتر در شبکههای اجتماعی، به ملاقات حضور خانواده، دوستان و آشنایان خود بروید.
معاشرت با دوستان خوب، رفتن به گردش گروهی و انجام کارهای اجتماعی و سرگرمکننده به شما کمک میکند تا درون خود تغییرات به خصوصی ایجاد کنید و حس نارضایتی حاصل از ترس از دست دادن را در وجود شما کاهش خواهد داد. حتی اگر برای ملاقات حضوری زمان ندارید؛ پیشنهاد میکنیم به یکی از دوستان صمیمی خود در رسانه اجتماعی پیام دهید. چرا که این ارتباط نسبت به زمانی که با تمام دوستان مجازی خود در شبکههای اجتماعی معاشرت میکنید، بسیار واقعیتر است.
قدردان اطرافیان خود باشید
بیان جملات مثبت به سایر افراد و قدردانی از آنها باعث تقویت روحیه شما و اطرافیانتان میشود. در واقع زمانی که شما از دیگران قدردانی میکند و بر روی نکات مثبت رفتار آنها تمرکز میکنید، باعث میشود تا ذهن شما از کمبودهای زندگیتان فاصله بگیرد و اختلال فومو برای مدتی به فراموشی سپرده شود. انتقال احساس خوب به اطرافیان باعث ایجاد شادی و احساس مثبت در وجود شما میشود؛ چرا که بهبود خلقوخو باعث رهایی از افسردگی و اضطراب میشود. فراموش نکنید که بیان جملات مثبت به سایر افراد به سلامت عاطفی و روانی شما کمک خواهد کرد؛ چرا که همه افراد نیازمند جذب جملات مثبت از سمت اطرافیان خود هستند.
مایندفولنس را امتحان کنید!
مایندفولنس یا ذهن آگاهی یک تکنیک درمانی است، به معنی آگاه بودن از افکار، رفتار، هیجانات و … است. مایندفوانس به تمرکز بر روی مسائلی میپردازد که قصد داریم آن را مورد بررسی قرار دهیم. مایندفولنس برای درمان و کاهش علائم اختلال فومو بسیار موثر است، پس حتما آن را امتحان کنید. مایندفولنس میتواند به افراد مبتلا به فومو کمک کند که به جای غصه خوردن در مورد فعالیت و سرگرمیهای دیگران، از آنچه که خود انجام میدهند لذت ببرند.
مطالب بیشنر: ۶ تمرین ساده مایندفولنس
اختلال فومو را قبول کنید
این را به خودتان بفهمانید که همیشه نمیتوانید کارهای سرگرم کننده انجام دهید و در همه مهمانیهای و جشنها شرکت کنید. سعی کنید قبول کنید که اضطراب و استرس ناشی از این اختلال به شما آسیب میرساند و سعی کنید آن را درمان کنید.
در لحظه زندگی کنید
به جای فک کردن درباره سرگرمیهای دیگر از لحظهای که در آن هستید لذت ببرید. یک لیوان قهوه بنوشید و از بوی آن لذت ببرید. یک کتاب مفید بخوانید.یک فیلم ببینید.
فومو در بازارهای مالی چیست و چه آسیبی میزند؟
اختلال فومو تنها محدود به شخصیت و رفتارهای فرد نیست، بلکه فومو در بازار مالی هم میتواند خود را نشان دهد. افرادی که در بازارهای مالی درگیر فومو هستند و نسبت به وضع بازار رضایت ندارند، از لحاظ وضع زندگی و مالی نسبت به ۹۹ درصد سایر افراد در جهان شرایط زندگی ایدهآلتری دارند. معمولا در بازارهای مالی زمانی فومو خود را نشان میدهد که سرمایه افراد ۱۰۰۰ برابر شده باشد. تمام کسانی که در بازارهای مالی به صورت حرفهای و عادی در حال فعالیت هستند، درگیر این موضوع میشوند. افرادی که در بازارهای مالی درگیر فومو میشوند معمولا نسبت به آینده دیدگاه درستی ندارند و به صورت لحظهای و آنی تصمیم میگیرند. ذهن سرمایهگذاران در این بخش به سمت سود پیش میرود و همین موضوع میتواند باعث تصمیم اشتباه افراد شود.
در معاملات حرفهای در بازارهای مالی، فومو میتواند یک دشمن سرسخت و اصلی برای معاملهگر باشد. اگر شما در بازارهای مالی به دنبال آن هستید تا حرفهای و موفق عمل کنید، باید از فومو دوری کنید.
منابع
سوالات متداول
- اختلال FOMO (فومو) یا ترس از دست دادن چیست؟
- ترس از دست دادن یا فومو حسی است که فرد به وسیله آن احساس عقب ماندن از دوستان و آشنایان را تجربه خواهد کرد. چرا که فرد احساس میکند زندگی برای سایر افراد لذتبخشتر خواهد بود و آنها شرایط بهتری را در طول زندگی تجربه خواهند کرد.
- شبکههای اجتماعی در اختلال FOMO چه نقشی دارند؟
- شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام و فیسبوک در بروز اختلال FOMO نقش زیادی دارند. چرا که با فعالیت در این شبکهها، هر فردی احساس میکند سایر نزدیکان و اطرافیانش در حال تجربه یک چیز اساسی و مهم هستند که او از آن بینصیب مانده است.
- آیا اختلال ترس از دست دادن در زمانهای گذشته هم وجود داشت؟
- بله، اما در نسلهای گذشته افراد کمتر دچار اختلال ترس از دست دادن یا فومو میشدند. چرا که بستری مانند شبکه اجتماعی برای آنها فراهم نبود تا دائما در حال بررسی لحظات خوش دوستان و نزدیکان خود باشند.
- آیا اختلاف فومو متعلق به سن و جنسیت خاصی است؟
- خیر، تحقیقات نشان میدهد افراد در هر سن و با هر جنسیتی ممکن است اختلال فومو را تجربه کنند. چرا که این روزها ابتلا به اختلال فومو با استفاده از گوشیهای هوشمند و رسانههای اجتماعی مرتبط است و این موضوع به سن یا جنسیت افراد وابسته نیست.
- آیا مدیریت فعالیت در شبکههای اجتماعی موثر است؟
- مدیریت فعالیت در شبکههای اجتماعی به شما کمک میکند تا بر روی زندگی خود تمرکز بیشتری داشته باشید و زندگی خود را با سایر افراد مقایسه نکنید. همین موضوع احتمال ابتلا به اختلال FOMO را در افراد کاهش خواهد داد.
خوب بود…
متشکر از توجه شما
سپاس از مطالب کارامد