استرس و اضطراب در دوران بارداری یا بعد از سقط جنین چندان دور از انتظار نیست. اما آیا مصرف داروی ضد استرس در بارداری ایمن است؟ احساس اضطراب در دوران بارداری به دلایل مختلفی از جمله تجربه سقط جنین به وجود می‌آید. اینجاست که برخی زوجین درباره اینکه در طول بارداری قرص ضد اضطراب مصرف شود یا نه دچار تردید می‌شوند. در این مقاله به بررسی برخی دسته‌های دارویی خاص و تاثیر آن‌ها در بارداری می‌پردازیم.
کدام داروی ضد استرس در دوران بارداری ایمن است؟
این سوالی است که خانم‌های باردار معمولاً از رواپزشکان میپرسند. استرس و اضطراب در دوران بارداری می‌تواند بدتر شود و این خود می‌تواند باعث نگرانی مادرانی شود که درباره مصرف داروهای ضد استرس در دوران بارداری شک دارند. به طور کلی، ایمنی مصرف داروها در بارداری به عوامل زیادی بستگی دارد.
مطالعات نشان داده است که داروهای ضد استرس در بارداری از جمله بنزودیازپین‌ها و داروهای بازدارنده بازجذب سروتونین تاثیر قابل توجهی روی جنین ندارند. تنها ممکن است تاثیر منفی خفیفی مثل کوتاه شدن طول دوران بارداری و نیاز نوزاد به کمک تنفسی هنگام زایمان ممکن است دیده شود. با اینکه در بسیاری از مطالعات تاثیر قابل توجهی دیده نشده، اما این بدان معنا نیست که داروهای ضد استرس در طول بارداری کاملاً ایمن هستند.
استرس کرونا در بارداری | ۸ راه رفع استرس کرونا در دوران بارداری
– بنزودیازپین‌ها
در حال حاضر بسیاری از پزشکان مصرف این دسته از داروها را در طول دوران بارداری توصیه نمی‌کنند. در برخی مطالعات مصرف بنزودیازپین‌هایی مثل والیوم (دیازپام) و زاناکس (آلپرازولام) که از سوی FDA در دسته داروهای D قرار دارند، با افزایش خطر بروز لب شکری، هایپوتونیا (انقباض عضلانی ضعیف)، آپنه و مشکلات تغذیه در نوزاد در ارتباط بوده است. به خصوص اگر این داروها در سه ماهه اول بارداری مصرف شوند خطر بیشتری دارد.
همچنین خطرات دیگر مصرف این دسته داروی ضد استرس در بارداری، مسمومیت دارویی و انتقال آن به جنین است. اگر مادر با مصرف داروهای ضد استرس در بارداری دچار عوارض جانبی شود، ممکن است جنین نیز به این عوارض دچار شود. عوارض مربوط به بنزودیازپین‌ها شامل مشکلات تنفسی، خواب آلودگی و کاهش قدرت عضلانی است. البته در این مورد ریسک کمی وجود دارد و بیشتر در خانم‌هایی که دوز بالایی از دارو را مصرف می‌کنند دیده می‌شود.
البته برخی پزشکان هنوز هم داروهای بنزودیازپین را در صورتی که مزایای آن‌ها از خطراتشان پیشی بگیرد تجویز می‌کنند.
– داروهای بازدارنده بازجذب سروتونین (SSRIs)
در حالی که بنزودیازپین‌ها در دسته داروهای D قرار دارند، داروهایی مثل پروزاک (فلوکستین) و سرترالین در دسته داروهای «احتمالاً ایمن» قرار دارند. داروهایی که در این دسته دارویی قرار دارند معمولاً جزء داروهای ضد افسردگی هستند. اما طبق شواهد و مطالعات موجود، این داروها می‌توانند در درمان استرس هم موثر باشند.
محققان با ایمنی قطعی مصرف این داروها به عنوان داروی ضد استرس در بارداری مخالفند. با اینکه برخی مطالعات ثابت کرده‌اند که این داروها اثر منفی بلند مدتی ندارند اما در برخی دیگر از مطالعات شواهدی از بروز مشکلات در نوزادان مادران تحت درمان با داروهای ضد افسردگی یافت شده است.
تصمیم‌گیری درباره مصرف این داروها در دوران بارداری به خواسته فرد بستگی دارد. اما درباره مصرف داروی پاکسیل در بارداری هشدار داده می‌شود.
– داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای
بعضی مطالعات نشان داده است که داروهای افسردگی سه حلقه‌ای مثل ایمپرامین (توفرانیل) هم در درمان استرس و هم افسردگی کاربردی هستند. مطالعات مختلفی برای بررسی تاثیر مصرف این داروهای ضد استرس در دوران بارداری انجام شده است. برخی تحقیقات نشان داده است که مصرف داروهای افسردگی سه حلقه‌ای و داروهای افسردگی SSRI در سه ماهه آخر بارداری می‌تواند خطر زایمان زودرس و بروز مشکلات برای نوزاد در حین تولد را افزایش دهد.
اعتیاد جنین به داروهای ضد استرس در بارداری
داروهای ضد استرس را می‌توان به دو دسته کلی بنزودیازپین‌ها و داروهای درازمدت مثل SSRI ها تقسیم کرد. بنابراین در این بخش به هر دو دسته توجه خواهیم کرد. نوزادان مادرانی که تحت درمان با هر دو دسته دارو هستند ممکن است با علائم اعتیاد به دنیا بیایند.
مصرف داروی ضد استرس بنزودیازپین در اواخر بارداری می‌تواند باعث ایجاد علائم ترک در نوزاد، مثل مشکلات تنفسی، ضعف عضلات، گریه، بی‌قراری، لرزش، وحشت و مشکلات خواب شود. این علائم معمولاً بعد از چند هفته رفع می‌شوند و تاثیر درازمدت ندارند.
مصرف داروهای ضد افسردگی SSRI در دوران بارداری هم می‌تواند باعث ایجاد علائم خفیف ترک در نوزاد شود. علائم ترک در نوزادان مادرانی که تحت درمان با SSRI هستند بسیار خفیف بوده و بدون نیاز به مداخله پزشکی ظرف ۴۸ ساعت از بین می‌روند.
درمان استرس در بارداری بدون دارو
معمولاً پیش از تجویز دارو، به مادران بارداری که به استرس دچار شده‌اند پیشنهاد می‌شود گزینه‌های دیگری را برای رفع استرس به کار بگیرند. حتی با وجود اینکه برخی از این داروها ایمن هستند، اما درمان‌های مناسب جایگزین برای استرس می‌توان پیدا کرد. برای مثال درمان شناختی رفتاری (CBT) یا سایر درمان‌های غیر دارویی در رفع استرس مفید هستند.
همچنین در برخی افراد یوگا، مدیتیشن و ماساژدرمانی هم کاربرد دارد. یک گزینه دیگر مصرف داروهای گیاهی در بارداری است. البته مصرف این داروها در طول بارداری می تواند ریسک داشته باشد و همیشه باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.
در صورتی که روانپزشک تشخیص دهد خطر عدم درمان دارویی استرس در بارداری بالا است، می‌تواند درمان دارویی با بنزودیازپین‌ها یا SSRI ها را تجویز کند. اگر پیش از بارداری تحت درمان دارویی قرار داشته‌اید بدون مشورت با پزشک، مصرف آن‌ها را قطع نکنید.
جمع بندی
بسیاری از خانم ها ترجیح می‌دهند در دوران بارداری داروی ضد استرس مصرف نکنند. اما بهتر است بدانید که استرس و اضطراب شدید و درمان نشده در بارداری برای جنین خطرناک است. بنابراین در این زمینه باید مزایا و معایب درمان دارویی را در کنار هم قرار داد و مقایسه کرد.
تصمیم به انتخاب داروهای ضدافسردگی یا درمان‌های غیر دارویی اضطراب بستگی به تصمیم مادر باردار و نظر پزشک دارد. اگر از اضطراب شدید در بارداری رنج می‌برید بهتر است با روانپزشک در این زمینه صحبت کنید یا به روانشناس مراجعه کنید.
مطالب مرتبط:
منابع: verywellfamily, therecoveryvillage
سلام من تقریبا ۶ماه پیش به‌مدت ۲سال داروی رپیزاپین استفاده می‌کردم و الان ۶ماه استفاده نکردم و الان باردار شدم حالم خوب نیست و تمام اون تشنجات داره میاد سمتم چه دارویی باید مصرف کنم
سلام متخصص گوارش به همسر بنده قرص لگزاتال ۱۰داده وگفتیم که اقدام به بارداری کردهایم ولی چیزی نگفته
من میخوام کاشت جنین داشته باشم یکماه اول میخوام قرص ضداسترس استفاده کنم روزی نصف قرص ایاخطری داری باتشکر
سلام داروی ضد استرس در هفته اول بارداری چ پیشنهاد میکنید استرس شدید دارم
سلام خدمت شما، برای مصرف هر نوع دارو باید حتما با پزشک مشورت کنید. مصرف دارو بدون نظر و تجویز متخصص برای شما و سلامت فرزندتان خطرناک است.
مطلب مفیدی بود ممنون