آیا زمانی که مضطرب و نگران هستید، به خوردن غذا پناه می‌برید؟ آیا بلافاصله بعد از خوردن غذا ترس از اضافه وزن به سراغ شما می‌آید و به دنبال رفع عذاب وجدان ناشی از خوردن زیاد هستید؟ اگر این نشانه ها را درخود تشخیص می‌دهید، مطالعه مطلب زیر برای شما مفید خواهد بود.
پرخوری عصبی چیست؟
پرخوری عصبی یا بولیمیا نروزا (Bulimia Nervosa)، از دسته اختلالات روانشناختی و اختلالات خوردن است که با پرخوری مکرر (Binge) مقدار زیادی غذا در مدت زمانی کوتاه و با احساس عدم کنترل بر این رفتار شناسایی می‌شود. این رفتارِ خوردن، وسواس گونه و مقاومت ناپذیر است.
در مبتلایان به پرخوری عصبی پس از پرخوری، یک انگیزه آنی برای جبران این رفتار با انجام عمل پاکسازیِ بدن به وجود می‌آید. بنابراین برای همه پرخوری هایی که گهگاه اتفاق می افتند نمیتوان تشخیص پرخوری عصبی گذاشت.
همچنین بخوانید: پرخوری عصبی چیست و برای درمان آن چه راهکارهایی وجود دارد؟
دلایل پرخوری عصبی چیست؟
غذا خوردن تا زمانی می‌تواند برای بدن مفید باشد که نتواند آسیب و ضرروی را به بدن وارد کند. اما اگر این غذا خوردن موجب آسیب به اندام‌های مختلف بدن شود، باید نسبت به بهبود و درمان آن اقدام کنید. بیشتر افراد در صورت عصبی شدن اشتهای بیشتری پیدا می‌کنند. پرخوری عصبی یکی از بدترین نوع پرخوری است که در آن علاوه بر چاقی ممکن است چربی و کلسترول خون بدن هم افزایش پیدا کند. اما شاید بریا شما هم این موضوع سوال باشد که علت پرخوری عصبی چه می‌تواند باشد؟
- بحران‌های خانوادگی و شخصی
- سابقخ سو استفاده جنسی
- تسلیم شدن در برابر فشارهای فرهنگی و خانوادگی برای کاهش وزن
- سابقه خانوادگی پرخوری و افزایش وزن
- عزت نفس پایین
- اختلال خلقی، استرس و اضطراب
- وسواس نسبت به اندام‌ها
- استفاده داروها و مکمل‌های غذایی مختلف
عوارض پرخوری عصبی چیست؟
پرخوری شاید در نگاه اول یک بیماری ساده باشد، اما به مرور زمان اگر درمان نشود می‌تواند به یک عامل آسیب زننده تبدیل شود. ازجمله عوارض پرخوری عبارتنداز:
- خود آزاری و افکار مربوط به خودکشی
- مشکلات مربوط به گوارش و هضم غذا
- پوسیدگی دندان و آسیب به لثه
- نامنظم شدن قاعدگی زنان
- مشکلات قلبی و عروقی
- افزایش وزن فرد
- افزایش مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی
- کاهش میزان آب بدن و نارسایی کلیوی
- اضطراب، افسردگی و اختلالات خلقی
انواع پرخوری عصبی
پرخوری عصبی خود به دو نوع مختلف تقسیم می‌شود:
- پرخوری عصبی جبران شونده: در این نوع پرخوری به دلیل حجم زیادی از مواد که وارد بدن می‌شود افراد از داروهای ملین، ادرار آور، مسهل و.. استفاده می‌کنند. این نوع پرخوری می‌تواند برای سلامتی فرد بسیار مضر باشد. ازجمله عوارض آن میتوان به ریفلاکس اسید، پارگی مویرگ‌ها، مشکلات گوارشی، پوسیدگی دندان، مشکلات متابولیسم و کم آبی بدن اشاره کرد.
- پرخوری عصبی بدون جبران: این نوع پرخوری بدون جبران، گاهی با اختلال پرخوری اشتباه گرفته می‌شود. اما آنچه در این نوع پرخوری حائز اهمیت بوده، آن است که فرد با ورزش کردن یا روزه گرفتن قصد دارد که این پرخوری را جبران کند. این نوع پرخوری می‌تواند زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر خود قرار دهد.
داروهای مناسب برای پرخوری عصبی و استرس
نظر بیشتر پزشکان بر آن است که استفاده از داروهای ضدافسردگی می‌تواند تاثیر بسیاری به روی کنترل پرخوری داشته باشد. داروهایی همچون فلوکستین می‌تواند تا ۲۲ درصد پرخوری را درمان کند. اگر پزشک بتواند پرخوری را با کمک دارو درمان و کنترل کند، قطعا احتمال کمتری وجود دارد که پرخوری عود کند. برای مصرف دارو باید به روانپزشک مراجعه کرد. البته مصرف این دسته از داروها هم عوارضی به همراه دارند، اگر قصد مصرف آن را دارید به این موضوع حتما توجه داشته باشید.
عمل پاکسازی در مبتلایان به پرخوری عصبی
شخص بعد از پرخوری ممکن است به منظور کنترل وزن، عمل پاکسازی را از طریق تنقیه انجام دهد و انگشت خود را به دهان ببرد تا استفراغ کند و یا از قرص هایی نظیر ایپکاک (Ipecac، تهوع آور)، ملین ها و داروهای خاصی استفاده کند یا برای مدت زیادی بدَود تا اثر غذای اضافی را از بین ببرد.
پرخوری عصبی معمولا به طور میانگین هفته ای یک بار اتفاق می‌افتد، اگرچه گاهی اوقات تا چندبار در هفته نیز ممکن است رخ دهد.
از دیدگاه روانشناسی، بولیمیا می‌تواند نوعی اعتیاد محسوب شود و فرد مبتلا احساس میکند که نمی‌تواند خوردن زیاد را کنترل کند و اغلب موجب می‌شود تا احساس عزت نفس و خود انگاره پایینی داشته باشد.
طرح درمانی افزایش عزت نفس در پنج جلسه
بولیمیا در کل تجربه لذتبخشی نبوده و مبتلایان آن را “منزجرکننده” و “غیرقابل کنترل” توصیف می‌کنند.
متأسفانه اغلب اوقات، شدت شرمندگی در افراد مبتلا به پرخوری عصبی، مانع درخواست کمک می‌شود.
میزان شیوع پرخوری عصبی ویژگی های مرتبط:
بولیمیا اغلب در زنان، ۳ برابر بیشتر از مردان رخ می‌دهد و عموما در اواخر دوران نوجوانی و اوایل دهه ۲۰ زندگی شروع می‌شود.
ویژگی های شخصیتی که اغلب در افراد مبتلا به بولیمیا مشاهده می‌شود عبارتند از:
- کمالگرایی و رفتار وسواسی (نیاز به کنترل، دقت و نظم بیش از حد معمول)
- رفتارتکانشی (تصمیم گیری های آنی و غیرمنطقی اغلب در زمینه مالی و روابط)
- خودشیفتگی (نیاز شدید به مورد تأیید و تحسین قرار گرفتن، رفتار خودمحورانه و تمرکز بیش از حد بر خود)
نکته قابل توجه این است که مانند سایر اختلالات روانشناختی، عوامل چندگانه ای در بروز این اختلال دخیل اند.
عوامل خطرساز برای بولیمیا
- ضربه روحی دوران کودکی
- سابقه مورد تعرض قرارگرفتن و سوء استفاده جنسی
- ابتلای یکی از اعضای خانواده به این مشکل
- وقایع استرس زای زندگی مانند: شکست عاطفی، طلاق، مهاجرت، ورشکستگی و…
سایر اختلالات روانشناختی که در بین افراد مبتلا به بولیمیا شایع است:
افسردگی
افسردگی، شایعترین اختلال مرتبط با پرخوری عصبی است و تقریبا در بین ۵۰% از این مبتلایان رخ می‌دهد.
اختلالات اضطرابی
اختلال اضطرابی، نظیر انواع فوبیا و اضطراب اجتماعی
- جهت مطالعه بیشتر درباره اختلال فوبیا اینجا کلیک کنید.
- جهت مطالعه بیشتر درباره اختلال اضطراب اجتماعی اینجا کلیک کنید.
و همچنین سایراختلالات از جمله:
بولیمیا نروزا می‌تواند با اختلال شخصیت نیز همراه باشد. بسیاری از بیماران و خانواده های آنان راجع به اختلالات شخصیت و معانی آن سوالاتی می‌پرسند.
اختلالات شخصیت در واقع مجموعه ای از مشخصه های پایدار رفتاری، احساسی و شناختی هستند که باعث بروز مشکلاتی در زندگی اجتماعی، شغلی و علمی شخص می‌گردند.
شایع ترین اختلال شخصیتی مرتبط با بولیمیا، اختلال شخصیت مرزی است.
ویژگیهای اختلال شخصیت مرزی عبارتند از:
- روابط میان فردی آشفته و اغلب ناپایدار
- احساس تنهایی، خلأ و یا پوچی
- سیاه و سفید دیدن وقایع (همه چیز خیلی خوب یا همه چیز خیلی بد است)
- دشواری در مدیریت احساس و هیجانات
- خشم غیر قابل کنترل
- احساس خود ارزشمندی کم (عزت نفس شکننده)
- رفتارهای مخرب و تکانشی مانند تلاش برای خودکشی و در مواردی، اعتیاد به مواد مخدر
مشکلات و مسائل پزشکی در پرخوری عصبی
اشخاص مبتلا به بولیمیا نروزا اغلب دچار مشکلاتی ناشی از رفتارهای پاکسازی بیش از حد می‌شوند که عبارتند از:
- کم آبی بدن
- از دست دادن نمک های خون (الکترولیت)
- مشکلات گوارشی از قبیل التهاب مری و معده
- بزرگ شدن غدد بزاقی (ناشی از خوردن کربوهیدرات اضافی که باعث تحریک تولید بزاق می‌شود)
- فرسایش مینای دندان با احتمال افزایش ریسک ایجاد حفره در دندان ها (ناشی از اسید موجود در استفراغ)
خبر خوب راجع به بولیمیا این است که نرخ درمان موفق در میان افراد مبتلا حدود ۳۰ تا ۸۰% است.
با این حال نرخ بازگشت به پرخوری نیز بسیار بالا است.
این بدان معناست که حتی با کاهش علائم، توجه و مراقبت دائمی نسبت به مشکلات اساسی لازم است.
خبر بد این است که نرخ مرگ و میر در بین این مبتلایان بالاست. نرخ مرگ و میر برای افراد مبتلا به بولیمیا معمولاً ۲-۸ برابر بیشتر از افراد معمولی است. این امر تا حدی ناشی از افزایش نرخ خودکشی است.
درمان پرخوری عصبی
درمان بولیمیا نروزا یک درمان تخصصی است که باید تحت نظر متخصص صورت پذیرد.
این کار به طور کلی نیازمند تلاش تیمی متشکل از پزشک، متخصص تغذیه و متخصصان روانشناسی بالینی است.
مهمترین درمان ها شامل نظارت بر وضعیت پزشکی و تغذیه ای از جمله مشکلات پزشکی محتمل و مراقبت های روانی است.
رواندرمانی برای پر خوری عصبی
درمان های موثر شامل رواندرمانی و از همه مهم تر، رفتار درمانی شناختی (CBT) است.
از دیگر روش های رواندرمانی برای بیماران میتوان به مدیتیشن، خوردن توجه آگاهانه، تنظیم هیجان وخانواده درمانی اشاره کرد.
- جهت مطالعه بیشتر درباره فنون توجه آگاهی، اینجا کلیک کنید.
- جهت مطالعه بیشتر درباره فنون خانواده درمانی، اینجا کلیک کنید.
دارودرمانی اختلال پرخوری عصبی
داروهای ضد افسردگی، در کاهش دفعات پرخوری و پاکسازی بسیارمفید هستند.
همچنین آنها به درمان افسردگی، اضطراب و اختلال وسواس فکری همراه با بیماری کمک کرده و تکاشی بودن را کاهش می‌دهند. مهارکننده های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) از جمله مهمترین داروهای ضد افسردگی برای مبتلایان به بولیمیا نروزا هستند.
پیشگیری از پر خوری عصبی
یکی از مهمترین اقدامات پیشگیرانه، افزایش آگاهی راجع به بیماری و استفاده از روش هایی به منظور کاهش اهمیت تصویر بدنی و لاغری برای کودکان در خانه و مدرسه است.
همچنین مطالعات و پژوهش ها نشان داده است که برنامه هایی که نیاز به رژیم گرفتن را کاهش داده و بر تغذیه خوب و الگوی غذایی سالم، بدون نیاز به گرفتن رژیم تاکید کنند و کنترل احساسات و عواطف را بهبود بخشند، می‌توانند موثر باشند.
اگر برنامه ها در تمام محیط هایی که کودک در آنها زندگی میکند از جمله در خانه، مدرسه، سایر برنامه های اجتماعی اجرا شود، آنگاه پیشگیری موثرترین راه برای کنترل بولیمیا نروزا (و تقریبا تمام مشکلات سلامت روان) خواهد بود.
مطلب مفیدی بود ممنون