لجبازی تقریبا در همه کودکان دیده می شود و طبیعی است. تقریبا اکثر والدین جملاتی مانند “این را نمی خورم”، ” این کار را نمی کنم” یا “من فقط فلان چیز را می خواهم” را شنیده اند. طرز برخورد با بچه لجباز اهمیت زیادی دارد. نحوه برخورد والدین با کودک لجباز، تعیین کننده بسیاری از ویژگی های شخصیتی و خصوصیات او در بزرگسالی خواهد بود. در ادامه به این سوال پاسخ می دهیم که با بچه لجباز چگونه رفتار کنیم.
برخورد با بچه لجباز
راهکارهای زیادی وجود دارد که کمک می کند والدین لجبازی فرزندشان را مدیریت کنند. برخی از روش های برخورد با بچه لجباز عبارتند از:
- بحث نکردن
- تلاش برای ایجاد ارتباط صمیمی
- دادن حق انتخاب به کودک
- همدلی با کودک
- حفظ آرامش
- مذاکره و سازش کردن
- تشویق رفتار مثبت
- برنامه ریزی برای فعالیت ها
- تعیین قوانین و خط قرمز ها
- درک حس کنجکاوی کودک
- “نه” نگفتن زیاد
- تعیین اولویت ها
- تسلیم نشدن
- شناسایی موقعیت های تنش زا
- ایجاد الگوی خوب برای کودک
- کسب آمادگی
- درگیر نشدن در جنگ قدرت
- تلاش برای شنیدن کودک
- دادن حق اشتباه کردن به کودک
- قبول کردن اشتباهات خود به عنوان والدین
بیشتر بخوانید: ترس از تنهایی در کودکان؛ چگونه به کودکم کمک کنم تا از تنهایی نترسد؟
۱. بحث نکردن
بحث و مشاجره منجر به خصومت و درگیری خواهد شد، پس اگر این سوال برایتان پیش آمده که با بچه لجباز چه کنیم، در اولین مرحله باید بدانید که با او بحث نکنید. کودکان لجباز همیشه آماده مشاجره و بحث هستند. بنابراین، با آن ها بحث نکنید. درعوض، به حرف های فرزندتان گوش فرا دهید و به جای مشاجره، آن را به یک گفتگوی دو نفره و صلح آمیز تبدیل کنید.
۲. تلاش برای ارتباط صمیمی
فرزندتان را به انجام کاری که نمی خواهد مجبور نکنید. اصرار به انجام کاری که دوست ندارند، لجبازی آن ها را افزایش می دهد و باعث می شود کاری را بکنند که نباید انجام دهند. مثلا اگر می خواهید فرزندتان تماشای تلویزیون را متوقف کند و به جای آن تکالیف خود را انجام دهد، سعی کنید مدتی با او تلویزیون تماشا کنید و با او ارتباط بگیرید. سپس از او بخواهید که تکالیف خود را نیز انجام دهد.
۳. با بچه لجباز چه کنیم؟ دادن حق انتخاب به کودک
کودکان لجباز دوست دارند خودشان تصمیم گیری کنند. اجازه دهید کودک خود در طول روز انتخاب هایی را انجام دهد که برای شما مقبول است و مناسب سن اوست. مثلا بگذارید لیوان، رنگ لباس، جوراب و … را خودش انتخاب کند. باید در نظر داشته باشید که گزینه هایی را در اختیار فرزندتان قرار دهید که در هر حالت به آن ها آسیبی نمی رساند.
۴. همدلی با کودک؛ نحوه برخورد با کودک لجباز
در موقعیت هایی که کودک خشمگین یا عصبانی است، سعی کنید موقعیت او را درک کنید. مثلا اگر در طول خرید لجبازی می کند، ممکن است به دلیل خستگی یا گشنگی باشد. در نظر بگیرید که بزرگسالان نیز در برخی شرایط کلافه می شوند و رفتار درست ندارند. پس سعی کنید با کودک خود همدلی کنید و او را درک کنید.
۵. حفظ آرامش برای برخورد با کودک لجباز
گاهی دلیل لجبازی کودکان، جلب توجه و ایجاد تنش است تا به خواسته خود برسند. نحوه رفتار با بچه لجباز باید به این صورت باشد که آرامش خود را حفظ کنید و دچار تنش نشوید. سعی کنید صحبت او را بشنوید و شرایط خود را برای او توضیح دهید. اگر کودک شما هنگام لجبازی پرخاشگری کرد، به او این فرصت را بدهید تا آرام شود و سپس با او صحبت کنید.
از دست ندهید: چرا کودکان دروغ می گویند؟ ۱۸ علت دروغگویی کودکان
۶. مذاکره و سازش کردن با بچه لجباز
اگر برایتان سوال است که با بچه لجباز چکار کنم، یکی از بهترین جواب ها، سازش است. سعی کنید بجای رد کردن خواسته کودک، با او مذاکره کنید. به عنوان مثال، اگر فرزندتان اصرار دارد قبل از خواب برای او ۲ داستان بخوانید، با او توافق کنید که می تواند یک داستان را برای امشب و یکی را برای فردا شب انتخاب کند. در مواردی که اختلاف نظر وجود دارد، باید به او نشان دهید که می تواند با سازش به بخشی از خواسته خود برسد.
۷. تشویق رفتار مثبت
رفتارهای مثبت را در کودک خود شناسایی کنید و آن ها را تشویق کنید. در مواقعی که موقعیتی پیش می آید که باعث نارضایتی کودکتان می شود، اما لجبازی نمی کند، او را تشویق کنید. کودکتان باید بداند که شما رفتارهای مثبت او را می بینید و به این رفتار ها توجه می کنید، نه رفتارهای منفی. اگر رفتارهای منفی او مانند لجبازی توجه شما را جلب کند، او به آن رفتارهای منفی ادامه خواهد داد.
۸. برنامه ریزی برای فعالیت ها؛ نحوه برخورد با بچه لجباز
پایبندی به برنامه های روزمره و یا حتی برنامه های هفتگی می تواند به بهبود رفتار و عملکرد فرزند شما کمک کند. زمان خواب مشخصی تعریف شود و این زمان باید به گونه ای باشد که استراحت کافی را برای کودک شما فراهم کند. کم خوابی و خستگی می تواند منجر به مشکلات رفتاری در کودکان سه تا دوازده ساله شود.
۹. با بچه لجباز چه کنیم؟ تعیین قوانین و خط قرمز ها
کودکان لجباز برای رشد به قوانین و مقررات نیاز دارند. بنابراین، مرزها را تعیین کنید و انتظارات خود را برای آن ها روشن کنید. از فرزندتان بخواهید که در مورد قوانین و خط قرمز ها نظر خود را ارائه دهد و این قوانین را به کمک یکدیگر تعیین کنید. اهمیت زیادی دارد که در تعیین قوانین انعطاف پذیر باشید و سخت گیرانه عمل نکنید. مثلا زمانی که در تعطیلات هستید یا در مواقعی که فرزندتان رفتاری بسیار عالی از خود نشان می دهد، می توانید به او اجازه دهید تفریح بیشتری داشته باشد و برخی قوانین را رعایت نکند.
مطالعه بیشتر: آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان | تقویت مهارت‌های اجتماعی در کودکان
۱۰. درک حس کنجکاوی کودک
دنیا مکان شگفت انگیزی است و تنها کاری که فرزند شما می خواهد انجام دهد این است که آن را کشف کند. در نتیجه، به کودک اجازه دهید تا برخی چیز ها را تجربه و کشف کند. مثلا اگر در پارک هستید، مدام فرزندتان را دنبال نکنید و اجازه دهید آزادانه بدوند و طبیعت و چیزهای اطراف خود را بررسی کنند. این باعث می شود آنها احساس استقلال کنند و کمتر لجبازی کند، طرز برخورد با بچه لجباز باید با درک و در نظر گرفتن سن و ويژگی های کودکانه او باشد.
۱۱. “نه” نگفتن زیاد؛ نحوه رفتار با بچه لجباز
همه بچه‌ها باید کلمه «نه» را بشنوند، اما اگر دائماً از آن استفاده کنید، اثر خود را از دست می دهد و منجر به لجبازی کودک خواهد شد. مثلا به‌جای گفتن «ندو» می‌توانید بگویید «می توانی مثل من راه بروی؟». کودک شما نباید حس کند که همیشه او را منع و تنبیه می کنید. سعی کنید در تعاملات خود با او از کلمات و جملات مثبت تری استفاده کنید.
۱۲. تعیین اولویت ها
اگر فرزندتان سعی می کند در موقعیتی نسبتاً بی اهمیت مخالف نظر شما عمل کند می توانید به او اجازه دهید تا حس کند شما نیز از موضع خود کوتاه می آیید. به این ترتیب، کودک شما احساس می کند که کنترلی که می خواهد را در اختیار دارد. در عین حال نباید در موارد مهمی که سلامت و رفاه کودک را تحت تاثیر قرار می دهد به او اجازه سرکشی دهید.
۱۳. با بچه لجباز چیکار کنیم؟ تسلیم نشدن
احتمالا راحت تر است که وقتی فرزندتان فریاد می زند (به خصوص اگر در ملاء عام هستید) تسلیم شوید، اما بسیار مهم است که روی موضع خود بایستید. وقتی تسلیم می‌شوید، فرزندتان می‌آموزد که عصبانیت در نهایت او را به آنچه می‌خواهد می‌رساند. اگر در جمع هستید، فرزندتان را به جایی ببرید که مزاحم دیگران نشود و منتظر بمانید تا آرام شود. تسلیم نشدن و سازش کردن متفاوت هستند، زیرا در سازش کردن کودک با آرامش در مورد خواسته خود صحبت می کند، پس در این صورت کنار آمدن با کودک، تسلیم شدن محسوب نمی شود.
۱۴. شناسایی موقعیت های تنش زا
اگر کودک شما همیشه هنگام نشستن روی صندلی فریاد می زند، می توانید در این موقعیت حواس او را با یک محرک دیگر پرت کنید. موقعیت های تنش زا که منجر به لجبازی بچه می شود را شناسایی کنید و سعی کنید از آن ها پیشگیری کنید.
از دست ندهید: وسواس در کودکان و انواع آن چیست؟ درمان، علائم و علل
۱۵. ایجاد الگوی خوب برای کودک لجباز
کودکان همواره رفتار بزرگتر ها را مشاهده و تقلید می کنند. اگر در بحث و مذاکره با دیگران شما نیز لجبازی کنید، کودک شما این را می آموزد. برای اینکه الگوی خوبی برای کودک خود باشید در موقعیت های مختلف به او سازش و مذاکره را نشان دهید تا اثرات مثبت آن را مشاهده کند. به یاد داشته باشید که کودک رفتارهای والدین و مراقبان خود را تکرار می کند.
۱۶. کسب آمادگی؛ نحوه برخورد با بچه لجباز
زمانی که کودک شما لجبازی می کند، احساسات و غرور شما جریحه دار می شود. سعی کنید در این موقعیت بر احساسات خود مسلط باشید و خونسردی خود را حفظ کنید. حتی می توانید به فرزند خود بگویید که رفتار او شما را ناراحت و احساسات شما را جریحه دار می کند. در عین حال به او نشان دهید که با وجود ناراحتی و نارضایتی، آرامش خود را حفظ می کنید.
از دست ندهید: افسردگی در کودکان: علائم، درمان و راه های مقابله
۱۷. درگیر نشدن در جنگ قدرت
در نظر داشته باشید که هدف از مشاجره با کودک خود، برنده شدن نیست. در بحث با بچه لجباز به دنبال قانع کردن و برنده شدن نباشید، بلکه سعی کنید او را بفهمید و سازش کنید. به فرزند خود نشان دهید که دوست دارید هر دوی شما برنده باشید نه یک نفر.
۱۸. با بچه لجباز چه کنیم؟ تلاش برای شنیدن کودک
وقتی نشان می‌دهید که آماده گوش دادن به نگرش کودک خود هستید، باعث می‌شود که آنها نیز به آنچه شما می گویید، گوش دهند. هدف از بحث باید این باشد که طرف مقابل را بشنوید و او را درک کنید نه اینکه او را قانع کنید. به فرزند خود پس از حرف او بازخورد بدهید. مثلا اگر می گوید چرا برایم فلان چیز را نخریدی بگویید ” حس می کنم ناراحت شده چیزی که میخواستی را نخریدی” تا کودک بداند که شما متوحه احساسات او شده اید.
۱۹. دادن حق اشتباه کردن به کودک
این احتمال وجود دارد که کودک شما بی ادب و تحمل ناپذیر باشد یا گاهی اوقات رفتار نامناسبی از خود نشان دهد. کودک باید بداند که حتی وقتی ناامید و عصبانی هستید، باز هم او را دوست دارید. همیشه مطمئن شوید او می داند چه اشتباهی انجام داده است و چه جایگزین بهتری می تواند باشد. و به او این فرصت را بدهید تا در صورت لزوم چندین بار مجددا تلاش کند تا بالاخره رفتار درست را نشان دهد. اینگونه فرزندتان مهارت جبران کردن را نیز می آموزد.
۲۰. قبول کردن اشتباهات خود به عنوان والدین
کودک باید بداند که اشتباه کردن یک خصوصیت انسانی است و برای همه پیش می آید. اگر والدین نپذیرند که اشتباه می کنند، کودک نیز اشتباهات خود را نمی پذیرد. در موقعیت های مختلف اشتباهات خود را یادآوری کند و اگر لازم است از شخص مورد نظر معذرت خواهی کند. به این صورت کودک شما نیز این رفتار را می آموزد.
از دست ندهید: هنر درمانی چیست؟ پروتکل،انواع و فواید آن
نحوه برخورد با کودک لجباز ۳ ساله
در نحوه برخورد با کودک لجباز ۳ ساله، باید در نظر داشت که در این سن کودکان شروع به ابراز استقلال خود می کنند. این مسئله اغلب منجر به لجبازی بچه می شود. نحوه برخورد با بچه لجباز در ۳ سالگی باید با ارائه گزینه های واضح و ثابت به جای سوالات باز و مبهم، باشد. به عنوان مثال، به جای اینکه بپرسید می خواهند چه بپوشند، دو لباس از پیش انتخاب شده را برای انتخاب پیشنهاد دهید. این روش ضمن هدایت انتخاب های آنها، به استقلال آنها نیز احترام می گذارد. همچنین در نحوه برخورد با کودک لجباز ۳ ساله باید از زبان ساده استفاده کنید، زیرا کودکان در این سن مهارت های کلامی پیشرفته ای ندارند.
لجبازی کودکان ۴ تا ۵ ساله
در مدیریت لجبازی کودکان ۴ تا ۵ ساله، می توانیم از صحبت کردن و استدلال استفاده کنیم، زیرا نسبت به ۳ سالگی، مهارت های کلامی پیشرفته تری دارند. در این مرحله می توان برای آن ها عواقب تصمیمات اشتباه و لجبازی را توضیح داد. برای مثال، می توانید بگویید «اگر اسباب‌بازی‌هایت را الان مرتب کنیم، وقت خواهیم داشت تا یک داستان اضافی قبل از خواب بخوانیم». این نحوه برخورد با لجبازی کودکان ۴ تا ۵ ساله باعث می شود همکاری را درک کنند.
بیشتر بخوانید: اضطراب جدایی در کودکان با سنین مختلف؛ درمان، علائم و دلایل
نحوه برخورد با کودک لجباز ۶ ساله
در سن شش سالگی، کودکان درک پیشرفته تری از منطق دارند و می توانند مسئولیت بیشتری را بپذیرند. در نحوه برخورد با کودک ۶ ساله می توانیم با اجازه دادن به آنها برای تصمیم گیری بیشتر در مورد کارهای روزمره خود، استقلال آنها را تشویق کنیم. به عنوان مثال، می توانید به آن ها اجازه دهید خودشان زمان بازی و انجام تکالیفشان را تعیین کنند. در برخورد با بچه لجباز می توانید در مورد احساسات صحبت کنید و به آن ها توضیح دهید که برخی رفتارهایشان باعث چه احساسی در دیگران می شود. به این صورت آن ها همدلی را می آموزند. به عنوان مثال، توضیح اینکه چگونه برخی رفتارهای کودک باعث ناراحتی یا خوشحالی خواهر یا برادرشان می شود، می تواند باعث شود رفتارهای آگاهانه تری داشته باشند.
علت لجبازی کودک
اگر کودک شما اغلب لجبازی از خود نشان می دهد، احتمالا می خواهید بدانید که چه چیزی باعث این رفتار او می شود. آیا لجبازی بچه صرفا به دلیل شخصیت آنهاست یا دلایل بیشتری برای آن وجود دارد؟ در اینجا به برخی از دلایل رایج لجبازی در کودکان اشاره می کنیم.
- سن پایین کودک
- سبک نادرست فرزند پروری
- مقایسه کودک با دیگران
- نیاز به آزادی
مطالعه بیشتر: اختلال نافرمانی و لجبازی در کودکان چیست؟ نکاتی که در این باره باید بدانید
سن پایین کودک
ممکن است فرزند شما به طور کامل متوجه نشود که چرا ممکن است چیزی مجاز نباشد. بلوغ با افزایش سن ایجاد می‌شود و اگر فرزندتان ببیند دوستانشان کاری را انجام می‌دهند که معمولاً شما اجازه نمی دهید، ممکن است لجبازی کند. با کودکانی که سن پایین دارند، نمی توان منطقی صحبت کرد، پس باید با استفاده از راهکارهای دیگر با لجبازی او برخورد کرد.
سبک نادرست فرزندپروری
شما به عنوان والدین گاهی ممکن است افسرده یا غمگین باشید، که این مسئله ممکن است باعث انتقال این احساسات به کودکتان شود. اگر دائماً سر فرزندتان داد بزنید یا سعی کنید او را تنبیه کنید، ممکن است لجبازی و پرخاشگری را در او تشدید کنید. توصیه می شود به جای فریاد زدن، با فرزندتان با او صحبت کنید. اگر به دلیل مشکلات فردی دچار اختلالات خلقی هستید، با مراجعه به متخصص، آن را مدیریت کنید.
برای مطالعه: چگونه با کودک خجالتی رفتار کنیم؟ نشانه ها، علت و درمان خجالت کودکان
مقایسه کودک با دیگران
برخی از بچه‌ها دائماً با دوستان یا خواهر و برادرشان مقایسه می‌شوند، که این مسئله در طول زمان برای آن ها آزاردهنده خواهد بود. هنگام مقایسه، برخی از کودکان رفتار لجبازانه را به عنوان راهی برای مقابله با ناامیدی از خود نشان می دهند. به هیچ عنوان کودک خود را با افراد دیگر مقایسه نکنید، زیرا به عزت نفس او آسیب می زنید و این مسئله تاثیر منفی خواهد داشت.
نیاز به آزادی؛ علت لجبازی کودک
وقتی کودک بزرگتر می شود، نیاز او به مستقل بودن نیز بیشتر می شود. اگر کودک شما اغلب احساس می کند که توسط شما کنترل می شود، ممکن است لجبازی را به عنوان راهی برای اثبات استقلال خود انتخاب کند. تا زمانی که خطری او را تهدید نمی کند به فرزندتان اجازه دهید خودش چیزهای مختلف را کشف کند و آزاد باشد.
از دست ندهید: با استرس کودکان چه کنیم؟ علت و درمان استرس در کودکان
اشتباهات رایج در برخورد با بچه لجباز
هنگام برخورد با یک کودک لجباز، والدین اغلب چندین اشتباه رایج مرتکب می شوند که می تواند ناخواسته رفتارهای منفی را تشدید کند یا به رابطه والدین و فرزند آسیب برساند. برخی از اشتباهات رایج در برخورد با بچه لجباز عبارتند از:
- درگیر شدن در جنگ قدرت: به جای تلاش برای حل کردن سازش ها و اختلاف نظر ها به دنبال بردن و بر حق بودن هستید.
- عدم ثبات: اگر در موقعیت های مختلف واکنش های متفاوتی نشان دهید کودک گیج می شود و نمی تواند قوانین را درک کند.
- واکنش بیش از حد: نشان دادن احساسات بیش از حد یا خشم زیاد، لجبازی و پرخاشگری کودک را تشدید می کند.
- نشنیدن کودک: اگر به فرزندتان نشان ندهید که حرف او را شنیدید، احساس می کند او را نادیده می گیرید و برای جلب توجه لجبازی خواهد کرد.
- رشوه دادن به کودک: اگر برای آرام کردن کودک خود به خواسته های او تن دهید، می آموزد که برای رسیدن به خواسته هایش از لجبازی و پرخاشگری به جای حرف زدن استفاده کند.
- همدلی نکردن: اگر شرایط کودک خود را درک نکنید، او احساس می کند موقعیت ناعادلانه و غیر منصفانه است. در نتیجه ناامیدی و ناراحتی خود را با لجبازی و پرخاشگری نشان می دهد.
سوالات متداول
در این بخش به سوالات رایج شما در مورد اینکه با بچه لجباز چه کنیم، می پردازیم.
آیا لجبازی کودک گذرا است یا یک ویژگی شخصیتی محسوب می شود؟
لجبازی در برخی از کودکان گذرا است، اما در برخی دیگر تا بزرگسالی ادامه پیدا می کند. ادامه دار شدن این مسئله به طرز برخورد با بچه لجباز و سن او بستگی دارد.
آیا لجبازی بچه می تواند نشانه مسائل جدی تری باشد؟
بله، لجبازی در کودک گاهی اوقات می تواند نشان دهنده مسائل جدی تری مانند مشکلات خلقی، اضطراب یا اختلالات یادگیری باشد. برای تشخیص و بررسی علت لجبازی کودک می توانید از روانشناس کمک بگیرید.
آیا لجبازی کودک قابل حل است؟
بله، با شناسایی دلایل لجبازی و برخورد درست با این شرایط، می توان لجبازی کودک را کاهش داد و شرایط را بهبود بخشید. سعی کنید کودک خود را درک کنید و با او در آرامش صحبت کنید تا به توافق برسید.
منابع: Parenting, parents.com, psychologytoday
ثبت ديدگاه