در علم روانشناسی نوعی اختلال وجود دارد که به آن “paranoid personality disorder” یا اختلال شخصیت پارانوئید گفته میشود. این اختلال همان شکاک بودن و بدبینی نسبت به چیزهای مختلف است. شخصی که به اختلال بدبینی (پارانویا) مبتلا است به هر چیزی که دچار شک او میشود احساس بدبینی دارند. این نوع افراد اصولا فکر میکنند که شک و بدگمانی آنها برخاسته از عشق بیش از حد است. در حالی که این بدگمانی نشانهای از شخصیتی بیمارگونه است که میتواند رابطه آنها را به تباهی بکشاند. در این مقاله به بررسی شکاک بودن و اختلال پارانویا در روابط عاطفی و ازدواج میپردازیم.
دلایل شکاک بودن افراد نسبت به همسر خود
هدف از ازدواج زن و مرد رسیدن به آرامش و داشتن یک زندگی مستقل و جدید است. البته پایه و اساس این آرامش صداقت و اعتماد بین طرفین است. زمانی که اعتماد کامل بین زوجین باشد، رابطه جنسی آنها هم میتواند به بهترین نحو ممکن انجام شود. اما زمانی که پایه و اساس زندگی که اعتماد است کمی متزلزل شود، آرامش موجود در خانه و آرامش زن و مرد دیگر مانند قبل نخواهد بود. یکی از دلایلی که میتواند این آرامش را از بین ببرد، شکاک بودن است. اما چه عواملی میتواند موجب شکاک شدن افراد به یکدیگر شوند؟ دلایل شکاک بودن نسبت به همسر چه میتواند باشد؟
- اختلالاتی مانند اختلال شخصیت پارانوئید
- تجربه شکستهای عاطفی پی در پی
- تجربه خیانت شریک زندگی و سو استفاده از اعتماد مجدد
- داشتن والدین شکاک
- خیانت اطرافیان
- قرار گرفتن در معرض اخبار منفی
- مصرف مواد مخدر و الکل
- حسادت
نشانه های همسر شکاک
معمولا افراد شکاک ویژگیها و نشانههایی دارند که با دیدن آنها متوجه خواهید شد که فرد مقابل شما شکاک و بدبین است:
- این افراد تئوری توطئه دارند. در واقع به همهی افراد شک دارند و نسبت به رفتار و صحبتهای آنها تردید دارند.
- افراد شکاک هیچ وقت فراموش نمیکنند، این افراد کینهای و بد دل هستند. معمولا اشتباهات دیگران را نه میبخشند و نه فراموش میکنند.
- همسر شکاک سرد و تنها است. ترجیح میدهد کمتر در دورهمیها و اجتماع باشد، این افراد احساسات و عواطف خود را به راحتی بروز نمیدهند و در بیشتر مواقع به صورت منطقی برخورد میکنند.
- افراد شکاک بسیار حساس هستند. با کوچکترین اشتباه شما ناراحت میشوند و به سختی میتوانند به حالت اولیه خود بازکردند.
- همسر شکاک مدام در حال کنترل کردن طرف مقابل خود است. مانند یک کارآگاه عمل میکند و همیشه به دنبال آن هستند
اگر نامزد یا همسر شما دارای این ویژگیهای اخلاقی است، بهتر است ابتدا با یک مشاور آن را درمیان بگذارید و با کمک کردن سعی کنید این اخلاق را کنار بگذارد. اما اگر با مشاوره هم مشکل حل نشد بهتر است در تصمیم ازدواج خود تجدید نظر کنید.
اختلال شخصیتی پارانوئید چگونه بر روابط افراد تاثیر میگذارد؟
بیماری پارانوئید یا PPD نوعی اختلال شخصیتی است که در طی آن، فرد بیمار دچار دو خصوصیت بدبینی و شک میشود و این اختلال بصورت مستقیم اعتماد به نفس فرد را تحت تاثیر قرار میدهد. همانطور که میدانید اعتماد یک رکن اساسی در وجود هر شخصی است که این خصوصیت باعث ایجاد رابطه سالم با سایر افراد میشود. متاسفانه اختلال شخصیتی پارانوئید با تاثیر جدی بر اعتماد به نفس فرد، باعث بروز تغییرات جدی بر رابطه بیمار با سایر اطرافیان خود میشود و در مواردی حتی ممکن است منجر به پایان رابطه فرد با اطرافیانش شود. بسیاری از افراد مبتلا به پارانوئید با خصوصیات این اختلال بطور کامل آشنایی ندارند و همین موضوع باعث میشود این بیماری بر روی روابط فرد با اطرافیانش تاثیرات منفی زیادی بگذارد. در ادامه به معرفی تاثیرات منفی اختلال شخصیتی پارانوئید بر روابط بیمار با اطرافیانش، میپردازیم.
بدبینی
افراد مبتلا به پارانوئید معمولا بدترین رفتارها را از مردم و اطرافیان خود انتظار دارند. این خصوصیت به این معنا نیست که فرد مبتلا به پارانوئید، خوبی اطرافیان خود را نمیبینند؛ بلکه احساس میکند در هر لحظه ممکن است فرد مورد نظرش مانند به بدترین رفتار ذهنی او، تغییر رفتار دهد. این خصوصیت بدبینی موجب میشود بیمار پارانوئیدی به هیچ وجه نتواند نسبت به شریک زندگی، دوست، اطرافیان و سایر مردم اعتماد و حس وفاداری داشته باشد.
مطلب مرتبط: طرحواره بی اعتمادی چیست؟ نشانه ها، علت و درمان
سوظن
یکی از حسهای قوی در وجود افراد مبتلا به پارانوئید، احساس سوءظن است؛ چرا که ترس از خیانت در این افراد مانع از اعتماد به اطرافیانشان میشود. در واقع فرد بیمار نسبت به سادهترین اتفاقات مانند تماس از دست رفته و تغییر یک برنامه به دلیل ترافیک به طرف مقابلش مشکوک میشود؛ چرا که دائما به اطرافیانش احساس سوءظن دارد و حس میکند آنها چیزی را از او پنهان میکنند.
لجاجت
فرد دارای اختلال شخصیتی پارانوئید دارای سطح بالایی از حس لجاجت است و خیلی کم پیش میآید که به اشتباه خود اعتراف کند. در واقع لجاجت فرد بیمار نسبت به رفتارهای خود و دیگران به حدی است که اگر خلاف حرفش ثابت شود، شروع به اختلاف یا مشاجره با اطرافیان میکند و این موضوع حتی باعث کینه طولانی مدت و درگیری با افراد صمیمی زندگیش میشود.
رفتار کنترلی
فرد مبتلا به پارانوئید دارای رفتار کنترلی است و دائم کارها و رفتار اطرافیان خود را زیر نظر میگیرد. این ویژگی شامل تماسهای مداوم به اطرافیان درجه یک و همراهی آنها در هر مکانی است؛ چرا که فرد بیمار تمایل دارد نسبت به اطرافیان و شریک زندگی خود اطمینان خاطر حاصل کند.
انتقاد
شخص مبتلا به اختلال شخصیتی پارانوئید، نمیتواند با ایرادات اطرافیان خود به راحتی کنار بیاید و همین موضوع باعث میشود تا اغلب دست به سرزنش و انتقاد اطرافیانش بزند. همچنین این انتقادها گاهی میتواند بیدلیل صورت گیرد و با قضاوت و توهین اطرافیان نیز همراه باشد.
تداوم پنج ویژگی بدبینی، سوءظن، لجاجت، رفتار کنترلی و انتقاد در یک رابطه باعث بروز استرس، افسردگی و اضطراب برای هر دو طرف یک رابطه میشود. همچنین خصوصیات نامناسب و کنترلی فرد مبتلا به اختلال شخصیتی پارانوئید باعث میشود تا شریک زندگی او تبدیل به فردی منزوی شود؛ چرا که دائم دارد از سمت شریک پارانوئیدی خود کنترل میشود. فراموش نکنید در شرایطی که روابط منفی بین فرد پارانوئیدی و شریک زندگی او برقرار است؛ ایجاد اعتماد و مشارکت بین این دو فراد میتواند باعث بهبود روابط بین فردی بیمار و شریک زندگی او شود.
از دست ندهید: چرا در رابطه سمی می مانیم؟ ۱۷ دلیل ترک نکردن رابطه سمی
نحوه رفتار با همسر شکاک و بدبین
یکی از عوامل مهمی که میتواند پایه و اساس زندگی زوجین را لغزنده کند و از بین ببرد، شک و بی اعتمادی است. شک و بی اعتمادی آرامش را از زندگی افراد سلب میکند. به دنبال این موضوع فرد دچار توهم میشود که همسرش مدام در حال خیانت کردن به آن است. بی اعتمادی زوجین به قدری به این توهمات دامن میزند که در نهایت ممکن است منجر به جدایی آنها شود. این توهمات میتواند در رابطه با خرید کردن همسر، بیرون رفتن با دوستان و آشنایان، اتهام به ناپاکی و خیانت و… باشد. در این بخش قصد داریم تا در رابطه با نحوه رفتار با همسر شکاک صحبت کنیم.
- حالت تدافعی به خود نگیرید: ممکن است همسر شما بعد از اتمام مکالمه با تلفن، از شما بپرسد که با چه کسی حرف میزدید. شما به جای اینکه گارد بگیرید و با حالت تدافعی با آن صحبت کنید لازم است که با آرامش و در کمال خونسردی پاسخ آن را بدهید. هرچه عصبانیت و پرخاش شما بیشتر باشد، همسرتان برای گفتن بسیاری از حرفها از شما فاصله میگیرد. این موضوع فقط میتواند شرایط را وخیمتر کند. سعی کنید به جای پرخاش و عصبانیت اجازه دهید تا همسرتان حرفهایش را به شما بگوید. شما هم بعد از شنیدن صحبتهای همسرتان میتوانید در رابطه با آن موضوع صحبت کنید.
- سعی کنید حرفهای همسر خود را بشنوید: در این زمان بهترین راه آن است که به جای گله و شکایت با همسرتان در رابطه با این موضوع صحبت کنید. سعی کنید همسرتان را درک کنید و بفهمید که این نگرانیها از کجا آمده است و دلیل این شک و بدبینی چه میتواند باشد. زمانی که همسر خود را درک کنید میتوانید رابطه دوستانهای با آن داشته باشید، این صمیمیت میتواند موجب نزدیکی بیشتر زوجین شود.
- در دسترس باشید: سعی کنید که در دسترس همسر خود باشید، به این ترتیب میتوانید از میزان حدس و گمانهای بد جلوگیری کنید.
- روحیه خود را قوی نگهدارید: اگر فکر میکنید که همسرتان به شما خیانت میکند، نباید روحیه خود را ببازید. باید روحیه خود را قوی نگهدارید و تمام روزهای زندگیتان را با این فکر تباه نکنید. شما میتوانید احساسات خود را کنترل کنید، افسار این احساسات تنها دست خودتان است. پس به روی کنترل احساسات و عواطف خود دقت بیشتری داشته باشید.
- مراقب رفتار خود باشید: گاهی اوقات فرد هیچ کار خطا و اشتباهی انجام نداده است، اما با دیر آمدن به خانه، رفتن به خارج از شهر و… زمینه را برای ایجاد شک و تردید مهیا میکند. اگر زمانی این رفتارها موجب شک و تردید شما نسبت به همسرتان شد، بهتر است به جای دامن زدن و بزرگ کردن آن با او در رابطه با این موضوع صحبت کنید. باید بتوانید با توجیه کردن همسر خود مانع از بین رفتن اعتماد آن شوید.
- از یک مشاور کمک بگیرید و درد و دل کنید: همیشه درد و دل کردن و کمک گرفتن از کسی که علم و دانش کافی دارد، میتواند روی نتیجه کار تاثیر بسیاری بگذارد. مشاوره میتواند با استفاده از تکنیکها و روشهای خاص، از بزرگ شدن این معضل جلوگیری