چاقی و اضافه وزن در کودکان یک مسئله پیچیده در رابطه با سلامت جسمی کودک است. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که کودک نسبت به سن و قد خود وزن بیشتری داشته باشد. جلوگیری از داشتن اضافه وزن در کودکان به معنای تغییر سبک زندگی و نحوه غذا خوردن کل خانواده است. والدین باید الگوی فرزندان خود در نحوه تغذیه و سبک زندگی سالم باشند. در این مقاله به بررسی اضافه وزن در کودکان و درمان آن می‌پردازیم.
چاقی کودکان
اضافه وزن و چاقی در کودکان نوعی بیماری جدی و تهدید کننده است که کودکان و نوجوانان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اضافه وزن در کودکان آنها را به سوی داشتن بیماری‌های خطرناک بزرگسالی سوق دهد. از این بیماری‌های جدی و خطرناک می‌توان به دیابت، فشارخون بالا و کلسترول بالا اشاره کرد. چاقی در کودکان همچنین می‌تواند منجر به بیماری‌های سلامت روان از جمله افسردگی و عدم اعتماد به نفس شود. یکی از بهترین راهکارها برای جلوگیری از چاقی و اضافه وزن در کودکان تغییر سبک زندگی و عادات غذایی سالم تمام اعضای خانواده است. درمان و جلوگیری از اضافه وزن، از بروز مشکلات روانی و جسمی کودک شما هم در زمان حال و هم در آینده جلوگیری می‌کند.
علائم اضافه وزن در کودکان
همه کودکانی که به اصطلاح توپر هستند اضافه وزن ندارند. استخوان‌بندی و شکل بدنی برخی از کودکان نسبت به سایر ممکن است بزرگتر از حد متوسط باشد. کودکان در مراحل مختلف رشد به طور معمول مقادیر مختلفی از چربی بدنی دارند.
شاخص توده بدنی (BMI) که راهنمای وزن در رابطه با قد را ارائه می‌دهد اندازه گیری قابل قبول در رابطه با اضافه وزن و چاقی است. متخصص اطفال می‌تواند از نمودارهای رشد، شاخص توده بدن (BMI) و در صورت لزوم از آزمایشات دیگر برای کمک به شما در تشخیص اینکه آیا وزن کودک شما طبیعی است یا نه استفاده کنند.
اگر نگران اضافه وزن کودک خود هستید حتما به یک متخصص اطفال مراجعه کنید. پزشک سابقه رشد و نمو کودک شما، سابقه وزن و قد خانواده و محل قرارگیری فرزند شما در نمودارهای رشد را بررسی می‌کند. این کار می‌تواند به پزشک کمک کند تا بفهمد وزن کودک شما در یک محدوده سالم است یا خیر.
دلایل چاقی کودک
سبک زندگی یکی از عوامل تعیین کننده سلامتی هر فردی به خصوص کودکان است. فعالیت کم روزانه و مصرف کالری زیاد از طریق غذا و نوشیدنی از مهمترین عوامل در چاقی کودکان هستند. لازم به ذکر است که ژنتیک و عوامل هورمونی نیز در تعیین وزن کودک بسیار نقش دارند.
چه کودکانی بیشتر در خطر ابتلا به چاقی هستند؟
ترکیبی از یک سری عوامل خطر اضافه وزن کودکان را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارت‌اند از:
-
رژیم غذایی:
خوردن منظم غذاهای پرکالری، مانند فست فود و تنقلات (چیپس و پفک) از عواملی هستند که باعث اضافه وزن در کودکان می‌شوند. مصرف آب نبات و دسرها، نوشیدنی‌های شیرین (نوشابه و آب میوه صنعتی) همگی خوراکی‌های مورد علاقه کودکان هستند که علاوه بر اضافه وزن سلامت جسمی کودکان را نیز به خطر می‌اندازند.
-
کم فعالیتی:
کودکانی که ورزش نمی‌کنند به دلیل اینکه کالری‌هایی را که مصرف می‌کنند نمی‌سوزانند بیشتر در معرض ابتلا به اضافه وزن قرار دارند. نگاه کردن به تلویزیون برای مدت طولانی و انجام بازی‌های ویدئویی که امروزه تمام زمان فعالیت کودکان را مختل کرده‌اند در این قضیه نقش دارند. تبلیغات تلویزیونی نیز اکثرا محتوای تنقلات ناسالم را که کودکان خوششان می‌آید به تصویر می‌کشند. که این امر می‌تواند به مصرف بیشتر تنقلات ناسالم دامن بزند.
-
عوامل خانوادگی:
اگر والدین کودک به اضافه وزن و چاقی مبتلا باشند، بیشتر احتمال ابتلا به اضافه وزن را دارند. این امر به ویژه در محیطی که غذاهای پر کالری همیشه در دسترس هستند و فعالیت بدنی مورد تشویق قرار نمی‌گیرد، بیشتر صدق می‌کند.
-
عوامل روانشناختی:
وجود استرس در خانواده می‌تواند خطر ابتلا به اضافه وزن در کودکان را افزایش دهد. بعضی از کودکان برای کنار آمدن با مشکلات یا کنار آمدن با احساسات، مانند استرس، یا برای مبارزه با بی حوصلگی، پرخوری می‌کنند. والدین آنها نیز ممکن است تمایلات مشابهی داشته باشند.
-
عوامل اقتصادی اجتماعی:
برخی از مردم منابع و دسترسی محدودی برای رفتن به سوپر مارکت و خرید دارند. در نتیجه ممکن است آنها بیشتر از محصولاتی با تاریخ انقضای طولانی مدت استفاده کنند. همچنین افرادی که از نظر اقتصادی با مشکلاتی مواجه هستند ممکن است توانا‌یی رفتن به باشگاه‌های ورزشی و استفاده از مواد غذایی سالم را نداشته باشند. همه‌ی این عوامل برای داشتن یک سبک زندگی ناسالم و اضافه وزن در کودکان کافی هستند.
-
داروهای خاص
برخی از داروهای تجویزی می‌توانند خطر ابتلا به چاقی را افزایش دهند. این دارو‌ها شامل پردنیزون، لیتیوم، آمی تریپتیلین، پاروکستین، گاباپنتین و پروپرانولول هستند.
عوارض چاقی در کودکان
چاقی و اضافه وزن در کودکان اغلب باعث مشکلات و بیماری‌های جسمی، روانی و عاطفی در آنها می‌شود.
-
عوارض فیزیکی
عوارض فیزیکی و جسمی اضافه وزن در کودکان شامل موارد زیر است:
دیابت نوع ۲: این وضعیت مزمن بر نحوه استفاده بدن کودک از قند (گلوکز) تأثیر می‌گذارد. چاقی و سبک زندگی بی‌تحرک خطر دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد.
کلسترول و فشار خون بالا: رژیم غذایی ناسالم می‌تواند باعث شود کودک به یکی از این بیماری‌ها مبتلا شود. این عوامل می‌توانند به تجمع پلاک ها در رگ‌ها کمک کنند، که باعث باریک شدن و مسدود شدن عروق می‌شود و احتمالاً در سنین بالاتر منجر به حمله قلبی یا سکته می‌شود.
درد مفصل: وزن اضافی باعث ایجاد فشار اضافی بر روی باسن و زانو می‌شود. چاقی کودکان می‌تواند باعث درد و گاهی آسیب به لگن، زانو و کمر شود.
مشکلات تنفسی: آسم در کودکانی که اضافه وزن دارند بیشتر شایع است. این کودکان همچنین به احتمال زیاد دچار آپنه در خواب می‌شوند.( آپنه در خواب یک اختلال بالقوه جدی است که در آن تنفس کودک به طور مکرر در طول خواب متوقف می‌شود.)
بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD): این اختلال که معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کند باعث تجمع رسوبات چربی در کبد می‌شود. بیماری کبد چرب می‌تواند منجر به زخم شدن و آسیب کبدی شود.
-
عوارض عاطفی و اجتماعی
کودکانی که به اضافه وزن و چاقی مبتلا هستند ممکن است مورد تمسخر و اذیت همسالان خود قرار بگیرند. این امر منجر به از دست دادن اعتماد به نفس در کودکان می‌شود. همچنین می‌تواند باعث شود که کودکان بیماری‌های روانی افسردگی و اضطراب را تجربه کنند.
اگر نیاز به دریافت راهنمایی در این زمینه دارید، روی دکمه زیر کلیک کنید
جلوگیری از چاقی کودکان
برای جلوگیری از بروز اضافه وزن در کودکانتان می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
-
برای کودک خود یک الگو باشید.
تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم را جز روتین زندگی خود قرار دهید. این امر هم از نظر جسمی می‌تواند سلامت خانواده شما را حفظ کند و هم اینکه رابطه‌تان را با کودکتان تقویت کند.
-
تنقلات و میان وعده‌های سالم را همیشه در دسترس کودکان قرار دهید.
تنقلاتی مانند ذرت بو داده بدون کره و چربی، ترکیب میوه‌ها با ماست، هویج و سایر سبزیجات همراه با غلات و شیر کم چرب را در دسترس کودک قرار دهید.
-
از اینکه فرزندتان یک غذا را دوست ندارد ناامید نشوید.
برای کودکان همیشه یک غذای جدید ممکن است ناخوشایند باشد و شما باید زمان زیادی را صرف آن کنید که کودکتان آن غذا را قبول کند. پس ناامید نشوید و به تلاش خود ادامه دهید.
-
برای تشویق کودکتان به آنها وعده شیرینی و شکلات ندهید.
اگر کودکتان کار خوبی انجام داد و شما او را تشویق کردید به او وعده شیرینی و شکلات ندهید.
-
مطمئن شوید کودک شما به اندازه کافی می‌خوابد.
برخی مطالعات نشان می‌دهد که بی‌خوابی ممکن است خطر چاقی را افزایش دهد. کمبود خواب می‌تواند باعث عدم تعادل هورمونی شود که منجر به افزایش اشتها می‌شود.
همچنین مراجعه به پزشک سالی یک بار برای چکاپ و انجام آزمایشات لازم به پزشک ضروری است.
سخن آخر پزشک خوب
کودکی دورانی است که اکثر رفتارهای درست و غلط در این دوره شکل می‌گیرد. پس سعی کنید برای کودک خود یک الگوی خوب باشید. همچنین سعی کنید عادات غذایی و سبک زندگی سالم را به کودک خود یاد دهید تا کودکتان با مشکلی مانند اضافه وزن روبه‌رو نشود. اضافه وزن می‌تواند محرک اصلی بیشتر مشکلات جسمی و عاطفی در زندگی آینده کودکان باشد و زندگی او را به کلی مختل کند.
منبع: mayoclinic
در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین متخصصان اطفال و همچنین متخصصان تغذیه در ایران به صورت اینترنتی نوب