اگر شما یا یکی از عزیزانتان به مصرف مواد افیونی مثل تریاک وابسته شده اید، ممکن است گیج و ترسیده باشید و ندانید که برای غلبه بر این وابستگی چه کاری باید انجام دهید. حتی ممکن است نگران مدیریت عوارض ترک تریاک و عبور از سم زدایی مواد افیونی باشید.

در این مقاله، شما می‌آموزید که چگونه مواد افیونی و تریاک بر مغز تأثیر می‌گذارد و ترک یکباره تریاک معمولا چه عوارض در پی دارد.

تریاک چیست؟

مواد مخدر افیونی از جمله ماده مخدر تریاک عموماً جهت تسکین درد تجویز می‌شوند. برخی از مواد افیونی، از گیاه خشخاش به دست می‌آیند و برای تسکین درد استفاده می‌شوند. مثل مورفین، کدئین، هروئین و تراک. برخی دیگر از مواد افیونی، صنعتی هستند که اثر آن‌ها مشابه ست.

اگرچه این مواد در تسکین درد معجزه می کنند، اما می‌توانند باعث وابستگی دارویی و اعتیاد شوند. حدود ۲/۱ میلیون نفر در آمریکا و بین ۲۶/۴ الی ۳۶ میلیون نفر در جهان، به سوء مصرف افیون دچار هستند.

ترک یکباره تریاک می‌تواند باعث بروز علائم جسمانی مربوط ترک شود. به خصوص اگر این مواد را بیش از چند هفته با دوز بالا مصرف کرده باشید، علائم ترک تریاک شدیدتر می‌شود.

وقتی به مدت طولانی تریاک مصرف شود، سیستم‌های مختلفی در بدن تغییر می‌کنند. علائم ترک تریاک به این دلیل رخ می دهند که بدن برای اینکه به نبود تریاک عادت کند به زمان زیادی نیاز دارد.

عوارض ترک تریاک را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

  • خفیف
  • متوسط
  • نسبتاً شدید
  • شدید

تشخیص شدت اعتیاد بر عهده متخصص ترک اعتیاد است. او با توجه به سابقه بیمار و علائم و به کمک ابزارهای تشخیصی، شدت اعتیاد را می‌فهمد.

بهترین روش ترک قرص ب۲ چیست؟ روش های ترک قرص b2

تریاک چه تاثیری بر مغز دارد؟

هنگامی که شما یکی از مواد افیونی همچون تریاک را مصرف می‌کنید، این مواد می‌توانند اثرات مختلفی از جمله خواب آلودگی، آرامش و کندی تنفس را ایجاد کنند. برخی از افراد نیز، لذت زیادی را تجربه می‌کنند که به آن حالت سرخوشی گفته می‌شود که به شدت اعتیادآور است.

مواد افیونی از جمله تریاک، به گیرنده های مواد افیونی در قسمت های مختلف مغز متصل می‌شوند و منجر به تسکین درد و احساس لذت می‌شوند.

هنگامی که مدارهای پاداش در مغز توسط مواد مخدر تحریک می‌شوند، دوپامین -ماده ای شیمیایی مسئول لذت بردن در مغز- در مقادیر بسیار زیادی آزاد می‌شود. این ترشح دوپامین با ایجاد لذت همراه است و منجر به فعال شدن زیاد مدارهای پاداش در مغز و  استفاده مکرر از مواد مخدر و بروز اعتیاد می‌شود.

دوپامین باعث تقویت فعالیت های لذت بخش مانند ورزش، سرگرمی جالب و گذراندن وقت با دوستان و عزیزان کمک می‌شود. بنابراین، به تعبیری هنگامی که دوپامین در اثر مصرف تریاک ترشح می‌شود، این ماده به مغز “می‌گوید” که رفتار خود را (مصرف تریاک) ادامه دهد، تا لذت پایدار باقی بماند که این یک عامل موثر در ایجاد اعتیاد به مواد مخدر است.

ترک اعتیاد به تریاک

با این حال، مصرف یک مخدر برای مدت زمان طولانی می‌تواند منجر به ایجاد تحمل و وابستگی شود.

در صورت ایجاد تحمل، هر بار شما به دوز بیشتری نیاز دارید تا احساساتی مشابه با احساسات قبلی را داشته باشید، که این خود منجر به مصرف بیشتر مواد افیونی می‌شود. و در نهایت، شما از نظر جسمی به مواد وابسته می‌شوید و در صورت عدم مصرف، هیچ‌گونه لذتی که قبلا تجربه می‌کردید را تجربه نخواهید کرد.

در چنین مواردی فرد ممکن است سعی کند مصرف خود را کاهش دهد یا متوقف سازد. در اثر این کاهش ناگهانی، علائم ترک تریاک پدیدار می‌شوند که بسیار رنج‌آور هستند، معمولا برای کاهش بروز چنین علائمی فرد مجددا شروع به مصرف می‌کند.

نکته مهم اینجاست که، اگر فرد دوز بیش از حد مصرف کند، می‌تواند خطرناک یا حتی کشنده باشند و از طریق خواب آلودگی، حالت تهوع، سرخوشی و کند شدن تنفس منجر به اثرات شدید و جبران ناپذیر شوند.

جهت دریافت مشاوره روانشناسی، روانپزشکی و روانکاوی با مجرب‌ترین درمانگران اقدام کنید: برای ارتباط و دریافت مشاوره با بهترین روانشناسان در تمام نقاط ایران کلیک کنید.

اعتیاد به تریاک چه عوارضی دارد؟

افیون‌ها خود را به گیرنده‌های افیون در مغز، دستگاه گوارش و ستون فقرات می‌چسبانند. وقتی افیون به این گیرنده‌ها می‌رسد اثر خود را آزاد می کند.

جالب است بدانید که مغز، خود در بدن افیون تولید می‌کند. این مواد تولید شده در مغز برای کاهش درد، کمک به پیشگیری از افسردگی و اضطراب و … استفاده می‌شوند.

اما با همه این‌ها، بدن افیون را در مقادیر زیاد تولید نمی‌کند. تنها به میزانی که برای کاهش درد (مثلاً کاهش درد ناشی از شکستگی پا) لازم است، این ماده تولید می‌شود. داروهای مخدر و غیرقانونی در چرخه طبیعی تولید افیون در بدن اختلال ایجاد می‌کنند.

عوارض ترک یکباره تریاک چیست؟

وقتی تریاک به مدت طولانی مصرف می‌شود، بدن به اثر آن عادت می‌کند. با گذشت زمان، بدن نیازمند مقدار بیشتر و بیشتری از مخدر است تا تاثیر آن را حس کند. اعتیاد به تریاک می‌تواند خطرناک باشد و خطر مصرف بیش از حد تصادفی را افزایش دهد.

مصرف مداوم مواد مخدر نحوه کارکرد گیرنده‌های مغز را تغییر داده و این گیرنده ها برای کار کردن احتیاج به مخدر خواهند داشت. در صورتی که ترک ناگهانی تریاک باعث بیماری و ناخوشی جسمی شود، نشان‌دهنده اعتیاد به مخدر است. علائم ترک تریاک، پاسخ بدن نسبت به غیاب ماده مخدر است.

بسیاری از افراد در پی تلاش برای کاهش درد به اعتیاد یا علائم ترک ناگهانی تریاک دچار می‌شوند. در برخی موارد آن‌ها اصلاً متوجه وابستگی خود به ماده مخدر نمی‌شوند. آن‌ها علائم ترک تریاک را با آنفلوانزا و بیماری‌های دیگر اشتباه می گیرند. ‌حالت تهوع و استفراغ جزو علائم مشخص فرایند ترک تریاک هستند. ورود استفراغ به ریه‌ها می‌تواند باعث التهاب و عفونی شدن ریه‌ها شود. یکی دیگر از عوارض شایع ترک تریاک که می‌تواند بسیار خطرناک باشد اسهال است. از دست دادن مایعات و الکترولیت‌ها از طریق اسهال می‌تواند باعث غیرطبیعی شدن تپش قلب و بروز مشکل در گردش خون و حتی سکته قلبی شود. بسیار مهم است که آب از دست داده از طریق اسهال و استفراغ به نوعی جبران شود. حتی اگر استفراغ به وجود یاید، حالت تهوع به تنهایی می‌تواند ناخوشایند باشد. درد و گرفتگی عضلات و مفاصل هم مشکل دیگری است که در زمره علائم ترک ناگهانی تریاک می‌آیند. ‌

علائم ترک تریاک چیست؟

علائم ترک اعتیاد به تریاک بسته به شدت وابستگی و مدت زمان مصرف، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. به همین دلیل ترک تریاک در افراد مختلف با هم فرق دارد.
عوارض ترک تریاک معمولاً خود را در ۲۴ ساعت اول پس از ترک تریاک نشان می دهند. صرف نظر از نوع افیون مورد استفاده، علائم ترک برای همه مواد مخدر از جمله تریاک، مشابه است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
  • تهوع و استفراغ
  • اسهال
  • بی خوابی
  • افزایش دمای بدن
  • اضطراب
  • افزایش ضربان قلب
  • درد عضله و استخوان
  • تعریق زیاد
  • لرز
  • فشار خون بالا
  • بی‌قراری
  • اشک ریختن از چشم
  • ناتوانی در خوابیدن
  • آبریزش بینی
  • خمیازه کشیدن

ترک برخی از انواع مواد مخدر زودتر از انواع دیگر مواد مخدر باعث به وجود آمدن علائم ترک می‌شوند. و همچنین علائم ترک از برخی از مواد افیونی بیشتر از بقیه ادامه خواهد داشت. علاوه بر این مدت زمانی که فرد دست به مصرف مجدد نمی‌زند به این عوامل بستگی دارد‌: نوع مواد افیونی مصرف شده، شدت علائم، زمان بروز و مدت زمان وجود علائم، دوز مصرفی، و مدت زمان بین مصرف دوزها.

علائمی که با گذشت زمان به وجود می‌آیند و می توانند شدیدتر باشند از روز دوم به بعد ایجاد می‌شوند. این علائم عبارتند از:
  • اسهال
  • گرفتگی و انقباظ شکمی
  • مو به تن سیخ شدن
  • حالت تهوع و استفراغ
  • گشادی مردمک‌ها و تاری دید
  • ضربان قلب تند
  • فشار خون بالا
‌ با وجود ناخوشایند و دردناک بودن این علائم بعد از ۷۲ ساعت شروع به پیشرفت می‌کنند و بعد از یک هفته فروکش می‌کنند. نوزادان مادران معتاد به تریاک معمولاً علائم ترک را تجربه می کنند. از جمله:
  • مشکلات گوارشی
  • تغذیه نامناسب
  • کم آبی بدن
  • استفراغ
  • تشنج
علائم ترک اعتیاد

تشخیص اعتیاد به تریاک

برای تشخیص اعتیاد به تریاک، متخصص مربوطه یک سری آزمایش انجام داده و از فرد سوالاتی درباره علائمش می‌پرسد. همچنین آزمایش ادرار و آزمایش خون برای تشخیص وجود افیون در بدن انجام می‌شود. همچنین سوالاتی را درباره سابقه پزشکی یا مصرف مخدر می‌پرسد. ‌

درمان اعتیاد به تریاک

ترک اعتیاد می‌تواند فرایند دشوار و ناخوشایندی باشد. خیلی از افراد به مصرف این ماده مخدر ادامه می دهند تا از تجربه علائم ترک ان فرار کنند. با این حال درمان دارویی اعتیاد تحت نظر پزشک و در یک محیط کنترل شده می‌تواند باعث آسان‌تر شدن تجربه این علائم شود. ترک اعتیاد خفیف را می‌تواند ب استامینوفن، آسپیرین یا داروهای ضد التهاب NSAID مثل ابوپروفن درمان کرد همچنین استراحت و مصرف مایعات زیاد ضروری است. داروهایی مثل لوپرامید می تواند به اسهال و هیدروکسی زین می‌تواند به استفراغ کمک کد. علائم شدید ترک اعتیاد به تریاک نیازمند بستری شدن و مصرف داروهای دیگری است. یکی از این داروها کلونیدین است. داروی کلونیدین به کاهش شدت علائم ترک تا ۵۰ لی ۷۰ درصد کمک می‌کند. کلونیدین به خصوص در کاهش اضطراب، انقباضات، درد عضلات، بی‌قراری، تعریق، اشک و آبریزش بینی موثر است. سابوکسون ترکیبی از افیون خفیف‌تر و یک مسدودکننده افیون است که اثرات اعتیادآور سایر افیون‌ها را به دنبال ندارد. مسدودکننده افیون بیشتر در قسمت معده عمل می کند تا از یبوست پیشگیری شود. در صرتی که این دارو تزریق شد تاثیر سریعی دارد. نوع خوراکی این دارو برای درمان علائم ترک و کاهش شدت و مدت سم‌زدایی بدن از مواد افیونی خطرناک‌تر استفاده می‌شود.
از متادون هم می‌توان برای درمان درازمدت استفاده کرد. این دارو یک افیون قوی است اما می‌توان آن را به صورت کنترل‌شده کاهش داد تا کمتر علائم ترک ناگهانی تریاک ظاهر شود.

منبع: Healthline

موارد مشابه: