اختلال تماشاگری جنسی (Voyeurism) | نشانه‌ها، علل و روش‌های درمان
اختلال تماشاگری جنسی (Voyeuristic Disorder) نوعی اختلال روان‌شناختی از دسته‌ی پارافیلیاها (انحرافات جنسی) است. افراد مبتلا به این اختلال، با تماشای مخفیانه‌ی دیگران در موقعیت‌های خصوصی مانند لباس عوض کردن، دوش گرفتن یا رابطه‌ی جنسی، دچار تحریک و لذت جنسی می‌شوند. این رفتار بدون رضایت یا آگاهی فردِ مورد مشاهده انجام می‌شود و معمولاً باعث مشکلات روانی، قانونی و اجتماعی می‌گردد.
در این مقاله با نشانه‌ها، علل و روش‌های درمان اختلال تماشاگری جنسی آشنا می‌شوید.
اختلال تماشاگری جنسی چیست؟
افراد مبتلا به اختلال تماشاگری جنسی، از تماشای مخفیانه‌ی دیگران در موقعیت‌هایی مانند برهنگی، استحمام یا رابطه‌ی جنسی، دچار تحریک و لذت جنسی می‌شوند. در اغلب موارد، فرد تماشاگر تمایلی به تماس جنسی مستقیم با فرد مورد مشاهده ندارد و صرفاً از مشاهده‌ی پنهانی آنها لذت می‌برد.
اختلال تماشاگری جنسی شایع ترین نوع انحراف جنسی است، که معمولاً از دوران نوجوانی آغاز می‌شود و در صورت عدم درمان، ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. این رفتار در بسیاری از جوامع یک عمل غیرقانونی محسوب شده و در موارد شدید می‌تواند منجر به مشکلات قانونی برای فرد مبتلا شود.
نشانه‌های اختلال تماشاگری جنسی
اختلال تماشاگری جنسی نشانه‌های مشخصی دارد که می‌توان با بررسی آنها، احتمال وجود این اختلال را تشخیص داد. برخی از این نشانه‌ها عبارتند از:
- تمایل شدید به مشاهده‌ی افراد در موقعیت‌های خصوصی و بدون رضایت آنها
- خیال‌پردازی و تصورات لذت بخش، هنگام دیدن افراد برهنه
- تمایل به تماشای پنهانی رابطه جنسی افراد
- تحریک جنسی و مداوم ناشی از تماشای پنهانی به مدت حداقل ۶ ماه
- تجربه هیجان جنسی زیاد به‌دلیل تماشای پنهانی افراد
- استفاده از ابزارهایی مانند دوربین یا تلسکوپ برای مشاهده‌ی مخفیانه
- نداشتن تمایل به برقراری رابطه‌ی جنسی مستقیم با افراد تحت مشاهده
- احساس اجبار به انجام این رفتار، حتی در صورت آگاهی از پیامدهای آن
- بروز مشکلات در عملکرد شغلی، تحصیلی یا اجتماعی
علل اختلال تماشاگری جنسی
علت دقیق ابتلا به اختلال تماشاگری جنسی هنوز به‌طور قطعی مشخص نشده است، اما عوامل زیر می‌توانند نقش مؤثری در بروز این رفتار داشته باشند:
- تجربه‌ی سوءاستفاده‌ی جنسی در کودکی: افرادی که در کودکی مورد سوءاستفاده جنسی قرار گرفته‌اند، ممکن است در آینده دچار رفتارهای پارافیلیک مانند تماشاگری جنسی شوند.
- اختلالات روان‌شناختی: افراد دارای اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا اختلالات وسواس فکری و عملی (OCD)، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند.
- مشاهده‌ی تصادفی محتوای جنسی در دوران کودکی: مشاهده‌ی ناگهانی یا غیرمنتظره‌ی صحنه‌های جنسی در کودکی، می‌تواند منجر به شکل‌گیری الگوهای تماشاگری در بزرگسالی شود.
- ناتوانی در برقراری روابط عاطفی یا جنسی سالم: برخی افراد مبتلا به این اختلال، در ایجاد روابط عاطفی و جنسی سالم دچار مشکل هستند و به همین دلیل به رفتارهای تماشاگری روی می‌آورند.
- تاثیر مصرف مواد مخدر و الکل: مصرف مواد مخدر و الکل می‌تواند موجب کاهش مهارت‌های رفتاری شود و احتمال بروز رفتارهای غیرقانونی مانند تماشاگری جنسی را افزایش دهد.
- تماشای مکرر فیلم‌های پورن یا محتوای جنسی: تماشای صحنه‌های جنسی و خودارضایی می‌تواند میل افراد به تماشاگری یا چشم چرانی جنسی را بیشتر کند.
انواع تماشاگری جنسی
اختلال تماشاگری جنسی ممکن است در شرایط و مکان‌های مختلفی رخ دهد. در جدول زیر برخی از رایج‌ترین انواع این رفتار آورده شده است:
| نوع تماشاگری |
توضیح |
تماشاگری در محیط‌های عمومی |
مشاهده افراد در رختکن‌ها، پارک‌ها یا سواحل |
استفاده از دوربین‌های مخفی |
کارگذاری دوربین‌های کوچک در مکان‌های خصوصی برای مشاهده‌ی افراد بدون اطلاع آنها |
تماشاگری از پنجره یا درز در |
نگاه کردن به داخل منازل، هتل‌ها یا اتاق‌ها از طریق پنجره‌ها یا درز درها |
تماشاگری در فضای مجازی |
جستجو و مشاهده‌ی ویدیو ها یا تصاویر مخفیانه‌ی افراد بدون رضایت آنها |
پیامدهای اختلال تماشاگری جنسی
اختلال تماشاگری جنسی می‌تواند پیامدهای منفی جدی برای فرد مبتلا و اطرافیان او داشته باشد. برخی از مهم‌ترین پیامدهای این اختلال عبارتند از:
- مشکلات قانونی و حقوقی: در بسیاری از کشورها، تماشاگری پنهانی جرم محسوب شده و می‌تواند منجر به دستگیری و محکومیت شود.
- احساس گناه و شرم: برخی از افراد مبتلا به این اختلال پس از انجام رفتار خود، دچار احساس گناه و پریشانی روانی می‌شوند.
- افزایش شدت رفتار: در صورت عدم درمان، ممکن است رفتارهای تماشاگری شدیدتر شده و حتی به رفتارهای خطرناک‌تری مانند تعقیب افراد یا آزار جنسی منجر شود.
- تاثیر منفی بر روابط اجتماعی: این افراد معمولاً دچار مشکلات در روابط بین فردی می‌شوند و از نظر اجتماعی منزوی می‌گردند.
روش‌های درمان اختلال تماشاگری جنسی
خوشبختانه، اختلال تماشاگری جنسی قابل درمان است و راهکارهای مختلفی برای کنترل و کاهش این رفتار وجود دارد. برخی از مهم‌ترین روش‌های درمانی عبارتند از:
۱. رواندرمانی شناختی و رفتاری
این رویکرد درمانی با شناسایی افکار، تمایلات و محرک‌های رفتاری فرد، به اصلاح الگوهای ناهنجار کمک میکند. درمانگر با آموزش مهارت‌های کنترل تکانه و جایگزینی رفتارهای سالم، به کاهش رفتارهای تماشاگری کمک میکند. درمان شناختی رفتاری به این شیوه عمل میکند. :
افکار و تمایلات فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد.
راهکارهای مدیریت و کنترل تکانه‌ها آموزش داده می‌شود.
فرد یاد می‌گیرند چگونه رفتارهای سالم و مناسب را جایگزین رفتارهای ناهنجار کند.
۲. درمان دارویی
در برخی موارد، داروهای ضدافسردگی و داروهایی که سطح تستوسترون را کاهش می‌دهند، می‌توانند در کاهش میل به رفتارهای تماشاگری مؤثر باشند. برخی از داروهای مورد استفاده عبارتند از:
مدروکسی پروژسترون (Medroxyprogesterone)
۳. روانکاوی و درمان تحلیلی
روانکاوی چیست و چطور به رفع این اختلال کمک میکند؟ درمان تحلیلی به کشف ریشه‌های ناهشیار این رفتار کمک میکند و ممکن است در کاهش شدت اختلال مؤثر باشد. درمان‌های تحلیلی و بلند مدت به فرد کمک می‌کنند تا بتواند آنچه به صورت ناآگاه بر رفتار، امیال و احساسات تاثیر می‌گذارد را پیدا کنند. همچنین درمانگر تحلیلی در جریان جلسات رواندرمانی فرضیه‌هایی در رابطه با عوامل موثر بر ایجاد میل به تماشاگری جنسی و راه درمان آن می‌سازد. این فرضیه‌ها براساس گفته‌ها، رویاها و تداعی آزاد مراجعین شکل می‌گیرد.
فیلم درباره اختلال تماشاگری جنسی
برخی از فیلم‌ها و سریال‌ها به موضوع تماشاگری جنسی پرداخته‌اند و این اختلال را از زوایای مختلف بررسی کرده‌اند. در ادامه چند نمونه از این آثار آورده شده است:
- Rear Window: فیلمی از آلفرد هیچکاک که داستان فردی را روایت میکند که از پنجره‌ی خانه‌اش به زندگی همسایگان خود نگاه میکند و درگیر یک راز جنایی می‌شود.
- Peeping Tom: فیلمی درباره مردی با تمایل شدید به فیلم‌برداری مخفیانه از زنان، که به شکلی نگران‌کننده مرز بین تماشاگری و خشونت را درمی‌نوردد.
- Sliver: داستان مردی که با نصب دوربین‌های مخفی، زندگی خصوصی ساکنان یک برج را کنترل میکند
- The Voyeurs: فیلم درباره زوجی است که متوجه می‌شوند می‌توانند زندگی همسایگان خود را از طریق پنجره مشاهده کنند و این رفتار تبدیل به نوعی عادت برای آنها می‌شود.
- Disturbia: داستان نوجوانی که تحت بازداشت خانگی قرار دارد و به تماشای همسایگان خود می‌پردازد.
