طبق منابع معتبر مصرف الکل به هفتمین عامل مرگ و میر در جهان تبدیل شده است و کارشناسان و پزشکان سطح امنی برای آن مشخص نکرده‌اند. متاسفانه مصرف مشروبات الکلی امروزه در میان جوانان و نوجوانان به یک امر شایع و فراگیر تبدیل شده است و نمی‌توان این موضوع را انکار کرد. در ادامه این مطلب قصد داریم تا در رابطه با اعتیاد به الکل، عوارض مشروب برای مردان و چگونگی ترک آن اطلاعات کاملی در اختیارتان قرار دهیم.
نوشیدنی‌های الکلی عوارض بسیاری بر جسم و روان مصرف کننده می‌گذارد، به همین دلیل نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرد. مصرف مدام نوشیدنی‌های الکلی مانند سایر مواد مخدر بوده و اعتیاد آور است، کسانی که به الکل اعتیاد پیدا کرده‌اند به سختی می‌توانند آن ترک کنند و کنار بگذارند.
تاثیر مشروبات الکلی بر مغز و سیستم عصبی
بر اساس تحقیقات انجام شده در زمینه تاثیر مصرف مشروبات الکلی بر مغز و سیستم عصبی، مصرف نوشیدنی‌های الکلی تاثیر منفی و مخربی روی عملکرد مغز و سیستم عصبی می‌گذارد. عواملی هستند که بر چگونگی و میزان تأثیر الکل بر مغز تأثیر می گذارد از جمله:
- دفعات و میزان مصرف الکل
- سنی که فرد برای اولین بار نوشیدن الکل را شروع کرده است و مدت زمانی که مشروب مصرف کرده است
- سن فرد، سطح تحصیلات، جنسیت، زمینه ژنتیکی و سابقه خانوادگی اعتیاد به الکل؛
- آیا او قبل از تولد در معرض الکل بوده است یا خیر
- وضعیت سلامت عمومی
الکل در مسیرهای ارتباطی مغز اختلال ایجاد می کند و می تواند بر ظاهر و عملکرد مغز تأثیر بگذارد. الکل کار را برای نواحی مغزی که تعادل، حافظه، گفتار و قضاوت را کنترل می‌کنند سخت‌تر می‌کند و در نتیجه احتمال آسیب‌دیدگی و سایر پیامدهای منفی را افزایش می‌دهد. نوشیدن طولانی مدت الکل باعث تغییراتی در نورون ها مانند کاهش اندازه آنها می شود.
الکل تنها پس از چند بار نوشیدن می تواند اختلالات قابل توجهی در حافظه ایجاد کند و با افزایش میزان الکل، میزان اختلال نیز افزایش می یابد. تحقیقات نشان می دهد که نوشیدن زیاد الکل ممکن است خطر خودکشی را با اختلال در تصمیم گیری و دشوارتر کردن خودتنظیمی افزایش دهد. برای کسانی که افکار خودکشی را تجربه می کنند، الکل خطر خودکشی را به طور تصاعدی افزایش می دهد.
سوء مصرف الکل می تواند علائم و نشانه های افسردگی، اضطراب، روان پریشی و رفتارهای ضداجتماعی را هم در هنگام مصرف و هم در هنگام ترک الکل ایجاد کند. گاهی اوقات، این علائم و نشانه‌ها هفته‌ها طول می‌کشند و اختلالات روانی آشکار را تقلید می‌کنند (سندرم‌های ناشی از الکل).
آیا مردان بیشتر الکل می نوشند؟
طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، مردان بالغ بیشتر از زنان الکل می نوشند. در بررسی آنها تقریباً ۵۸ درصد از مردان بالغ در ۳۰ روز گذشته مشروبات الکلی مصرف کرده‌اند در حالی که ۴۹ درصد از زنان بالغ گزارش کرده‌اند. مردان بیشتر از زنان در معرض نوشیدن الکل هستند. تقریباً ۲۱ درصد از مردان در مقایسه با ۱۳ درصد از زنان، مصرف زیاد الکل را گزارش می کنند. پژوهشی در سال ۲۰۲۰ نشان داد، ۱۳ درصد از مردان بالغ در مقایسه با ۹ درصد از زنان بالغ، دچار اختلال مصرف الکل و عوارض مشروب برای مردان بودند.
نوشیدن چه مقدار الکل در روز مجاز است؟
اگرچه مطالعات گذشته نشان داده اند که مصرف متوسط الکل دارای مزایای سلامتی است (به عنوان مثال، کاهش خطر بیماری قلبی)، مطالعات اخیر نشان می دهد که ممکن است این درست نباشد. طبق دستورالعمل‌های صادر شده از مرکز کنترل و پیشگیری بیماریهای آمریکا، هر فردی مجاز است در طول شبانه روز ۳۵۰ سی سی آبجو، ۱۵۰ سی سی مشروبات الکلی، ۳۰ تا ۴۵ سی سی ویسکی، وودکا و کنیاک مصرف کند. این مقدار در آقایان دو برابر خانم‌ها است و افراد زیر ۱۸ سال و خانم‌های باردار به هیچ عنوان نباید نوشیدنی‌های الکلی بنوشند.
در سیستم بدن آقایان آنزیمی به نام الکل دهیدروناژ وجود دارد که باعث می‌شود نصف الکل‌های مصرفی قبل از جذب خون بی‌اثر شود. مقدار این آنزیم در بدن آقایان بسیار بیشتر از خانم‌ها است به همین دلیل میزام مصرف مجاز روزانه در آقایان دو برابر است.
چگونگی ایجاد نئشگی و سرخوشی مواد مخدر در مغز
مصرف نوشیدنی‌های الکلی فقط از لحاظ روانی و جسمی بدن را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، بلکه به طور مستقیم و غیرمستقیم باعث حس لذت در فرد می‌شود. الکل با افزایش تولید دوپامین در بدن این کار را انجام می‌دهد. دوپامین نوعی فرستنده عصبی است که وظیفه ایجاد شادی و لذت را به عهده دارد. زمانی که فرد الکل مصرف می‌کند این فرستنده تحریک می‌شود و این کار را بسیار هیجان‌انگیز و لذت‌بخش می‌داند، بدین ترتیب فرد مجددا تحریک می‌شود که این احساس را تجربه کند و این چرخه ادامه می‌یابد.
تاثیر مصرف الکل روی گلوتامات
گلوتامات یک نوع انتقال دهنده عصبی است که وظیفه تفکر سریع در ذهن را به عهده دارد، افزایش آن می‌تواند انرژی و فعالیت مغز را بیشتر کند و مغز نمی‌تواند پردازش اطلاعات را با سرعت عادی انجام دهد.
طبق منابع معتبر الکل فعالیت گلوتامات را در مغز مهار می کند مصرف زیاد لکل باعث کاهش سطح گلوتامات اضافی سلولی در ناحیه ای از مغز به نام جسم مخطط می شود. مصرف الکل موجب تفکر کند می‌شود و گلوتامات را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و فرد تصمیمات اشتباهی می‌گیرد، به همین دلیل است که نباید بعد از مصرف الکل رانندگی کرد زیرا احتمال تصادف به دلیل عدم توانایی در تصمیمات لحظه‌ای افزایش می‌یابد.
تاثیر مصرف الکل روی GABA مغز و سیستم عصبی
یکی دیگر از انتقال دهنده‌های عصبی گابا نام دارد که آرامش را به فرد می‌دهد و وجود آن برای زندگی هر فردی لازم و ضروری است. مصرف نوشیدنی‌های الکلی مقدار گابا را افزایش می‌دهد که بدین شکل توانایی تصمیم گیری فرد کاهش می یابد و دچار عدم تمرکز می شود. الکل آگونیست گیرنده GABA است، به این معنی که الکل به گیرنده های GABA در مغز متصل می شود، جایی که فعالیت گابا را تکرار می کند. این فعالیت باعث ایجاد احساس آرامش یا خستگی بعد از نوشیدن می شود.
تاثیر مصرف الکل روی دوپامین مغز و سیستم عصبی
مصرف زیاد مشروبات الکلی موجب شادی و سرخوشی فرد می‌شود و لذت و خوشحالی آنی را برای فرد به همراه دارد. زمانی که الکل مصرف می‌کنید سطح دوپامین مغز افزایش می‌یابد و فرد احساس لذت و آرامش بیشتری می‌کند. بدن به طور طبیعی دوپامین تولید می‌کند اما تولید بیش از اندازه آن هم مضرات و عوارض بسیاری به همراه دارد، یکی از مهم‌ترین مضرات افزایش دوپامین در بدن عدم توانایی فرد در تشخیص رفتار درست و نادرست ای یکدیگر است.
مصرف الکل چگونه باعث کاهش کارایی مغز می‌شود؟
مصرف نوشیدنی‌های الکلی همانطور که گفتیم در طولانی مدت تاثیر بسیاری بر فعالیت مغز می‌گذارد، این تغییرات گاهی طولانی مدت و گاهی کوتاه مدت هستند. زمانی که برای مدت زمان طولانی از نوشیدنی‌های الکلی استفاده کنید میزان دوپامین مغز کاهش پیدا می‌کند و برای ایجاد حس سرخوشی باید میزان مصرف الکل را افزایش دهید. همین امر موجب اعتیاد به الکل می‌شود و فرد برای پاکسازی و سم‌زدایی بدن به پزشک مراجعه می‌کند.
بررسی تاثیر الکل روی بخش‌های مختلف مغز
مصرف الکل روی مغز و سیستم عصبی تاثیرگذار است. الکل بعد از مصرف در روده و معده جذب می‌شود و بعد از آن وارد جریان خون شده و روی عملکرد سیستم عصبی تاثیر می‌گذارد. از تاثیرات الکل بر بخش‌های مختلف مغز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاثیر الکل روی دستگاه لیمبیک مغز
- تاثیر الکل روی مخچه
- تاثیر الکل روی بصل‌النخاع
- تاثیر الکل روی لوب پیشانی مغز
مصرف الکل چگونه از رشد سلول‌های جدید جلوگیری می‌کند؟
تولید سلول در بدن هر انسانی محدود به دوران کودکی و سن رشد نیست، بلکه در بزرگسالی هم سلول‌های جدیدی تولید می‌شود. این سلول‌های در فرآیند نوروژنز (نوروژنز فرآیندی است که طی آن نورون های جدید در مغز تشکیل می شوند. نوروژنز زمانی که جنین در حال رشد است بسیار مهم است، اما همچنین در مناطق خاصی از مغز پس از تولد و در طول عمر ما ادامه می یابد) شکل می‌گیرند و به صورت نامحدود تقسیم می‌شوند. زمانی که الکل مصرف می‌کنید به مرور زمان رشد این سلول‌ها کاهش می‌یابد و باعث عملکرد نادرست هیپوکامپ در مغز می‌شود. مصرف بیش از اندازه از نوشیدنی‌های الکلی موجب از بین رفتن سلول‌های مختلف می‌شود.
مصرف الکل و ابتلا به سندرم ورنیکه- کورساکف
زمانی فرد به این سندرم مبتلا می‌شود که میزان تیامین در بدن کاهش پیدا کند، ۸۰ درصد افرادی که الکل مصرف می‌کنند دچار این سندرم می‌شوند. سندرم Wernicke-Korsakoff (WK) یک بیماری جدی مغزی است که معمولاً، اما نه منحصراً، با سوء مصرف مزمن الکل و اختلال شدید مصرف الکل مرتبط است. در سندرم ورنیکه-کورساکف، آسیب در مناطق مختلف مغز، به ویژه تالاموس، هیپوکامپ، هیپوتالاموس و مخچه رخ می دهد. این مناطق به طیف گسترده ای از عملکردها مانند بینایی، حرکت، زبان، خواب، حافظه و انگیزه کمک می کنند. این سندروم شامل دو نوع اختلال است:
اختلال ورنیکه که علائم آن عبارتند از:
- گیجی
- کمبود انرژی، هیپوترمی، فشار خون پایین یا کما
- عدم هماهنگی عضلانی که می تواند بر وضعیت و تعادل تأثیر بگذارد و می تواند منجر به لرزش شود
- مشکلات بینایی مانند حرکات غیر طبیعی چشم (مانند حرکات عقب و جلو به نام نیستاگموس)، دوبینی، ناهماهنگی چشم و افتادگی پلک
اگرچه برخی از علائم بیماری ورنیکه مانند مشکلات عضلانی و بینایی با درمان سریع تیامین قابل برگشت هستند، علائم دیگر ممکن است کندتر پاسخ دهند یا ممکن است کاملاً برگشت پذیر نباشند. بدون درمان سریع، اختلال ورنیکه می تواند به روان پریشی کورساکوف تبدیل شود که برگشت پذیر نیست.
علائم روانپریشی کورساکوف شامل موارد ذکر شده در بالا و همچنین موارد زیر است:
- اختلالات حافظه بالقوه شدید و غیرقابل برگشت، از جمله مشکلات در شکل گیری خاطرات جدید (به نام فراموشی انتروگراد) و یادآوری خاطرات
- ساختن داستان های نادرست در مورد رویدادها یا نادرست به خاطر سپردن رویدادها
- تجربه توهمات (به عنوان مثال، دیدن یا شنیدن چیزهایی که واقعا وجود ندارند)
- گفتار و اعمال تکراری
- مشکلات در تصمیم گیری و همچنین برنامه ریزی، سازماندهی و تکمیل وظایف
- فقدان انگیزه و بی انگیزگی عاطفی
روانپریشی ناشی از مصرف الکل
مصرف بیش از اندازه مواد مخدر و مشروبات الکلی با بیماریهای روحی و روانی خود را نشان می‌دهد. روانپریشی، اضطراب و پارانویا بیشتر کسانی را درگیر خود می‌کند که اعتیاد و وابستگی به مصرف الکل دارند.
برای درمان روانپریشی و بهبود حال روحی و روانی باید مصرف الکل را ترک کنید یا حداقل میزان مصرف آن را کاهش دهید. حالت تهوع، لرزش، تعریق شدید، گرفتگی عضلات، توهم از مهم‌ترین علائم و نشانه‌های ترک الکل است.
مضرات مشروبات الکلی در کوتاه مدت
الکل به سرعت وارد جریان خون می‌شود ور وی بخش‌های مختلف تاثیر می‌گذارد، عوارض کوتاه مدت مشروبات الکلی و عوارض مشروب برای مردان عبارتنداز:
- افزایش ترشح اسید معده
- اختلال در مهارت‌های حرکتی
- پرخاشگری
- حالت تهوع و استفراغ
- کاهش تمرکز
- تاری دید و عدم تکلم
- سرگیجه و بر افروختگی
- ناهماهنگی حرکات بدن
- اختلال عمومی در کارکرد مغز
عوارض ناشی از مصرف بیش از حد الکل، ۷ عارضه خطرناک
۱- سرطان
نوشیدنی‌های الکلی احتمال بروز سرطان را در زنان و مردان به یک اندازه افزایش می‌دهد. سرطان گلو، مری، دهان، حنجره، روده و سینه از رایج‌ترین سرطان‌هایی هستند که با مصرف نوشیدنی الکلی احتمال ابتلغا به آنها افزایش می‌یابد.
۲- دیابت
مصرف الکل با راه‌های مختلفی موجب کاهش قند خون بدن می‌شود، اگر الکل را با معده خالی مصرف کنید قند خون کاهش می‌یابد و نوشیدن الکل بعد از صرف غذا موجب افزایش قند خون بدن خواهد شد.
۳-بیماریهای قلبی و عروقی و الکل
با مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکل دار احتمال ابتلا به فشار خون، بیماریهای قلبی و عروقی، گرفتگی عروق، سکته قلبی افزایش می‌یابد.
۴- نارسایی و مشکلات کبدی و پانکراس
زخم‌های کبدی و سیروز کبد از رایج‌ترین عوارض ناشی از مصرف بیش از حد الکل است، بروز مشکلات کبدی و پانکراس در بیشتر مواقع درمان‌پذیر است اما در برخی مواقع باعث بروز اتفاقات جبران ناپذیری می‌شود. مشکلات کبدی معمولا با تب شدید و مکرر، درد شکم و زرد شدن سفیدی چشم خود را نشان می‌دهد.
۵- ضعف سیستم ایمنی بدن و الکل
مصرف بیش از اندازه نوشیدنی‌های الکلی تاثیر منفی روی سیستم ایمنی بدن دارد و موجب ضعف آن می‌شود. گلبول‌های سفید به مرور زمان تضعیف می‌شوند و دیگر توانایی اولیه را در برابر عوامل خارجی و بیماری‌ها ندارند.
۶- مشکلات جنسی در اثر الکل
مصرف بیش از اندازه الکل تاثیر منفی بر فعالیت جنسی فرد دارد، مردانی که در طول روز در مصرف نوشیدنی‌های الکلی زیاده‌روی کنند دچار اختلال نعوظ و کاهش میل جنسی می‌شود.
۷- افسردگی و الکل
مصرف الکل موجب تشدید افسردگی می‌شود به همین دلیل کسانی که افسردگی دارند این عارضه در آنها با مصرف الکل بیشتر می‌شود. برای درمان افسردگی مزمن ناشی از مصرف الکل باید به پزشک مراجعه کنید و در کنار آن از دارودرمانی استفاده کنید.
چه راهی برای از بین بردن اثر الکل در بدن وجود دارد؟
برای از بین بردن اثرات نوشیدنی‌های الکلی راه‌های بسیاری وجود دارد:
- روش متابولیزاسیون که از طریق آنزیم‌های کبدی انجام می‌شود.
- روش‌های خانگی که شامل نوشیدن آب، نوشیدن آب مرکبات، نوشیدنی های سبز، نوشیدنی‌های سم زدا است.
- داشتن یک برنامه غذایی کامل و مناسب می‌تواند تمام نیاز بدن را تامین کند.
- طب سنتی و دمنوش‌های گیاهی مانند چای سبز و نعناع می‌توانند تا حدودی موجب کاهش اثر الکل در بدن می‌شود.
- استراحت کردن و خوابیدن خطرات ناشی از مستی را کم می‌کند و روند دفع آن را تسریع می‌کند.
کلام آخر از پزشک خوب
همانطور که در ابتدای مطلب هم بیان کردیم عوارض و مضرات مصرف الکل بسیار بیشتر از فواید و مزایای آن است. آسیب به کبد و افزایش وزن از مه‌ترین و رایج‌ترین عوارض هستند، نوشیدن الکل ارزش غذایی چندانی ندارد و مصرف آن نمی‌تواند برای بدن لازم و ضروری باشد.
تحقیقات بسیاری درباره مواد مخدر و تاثیرات آن روی عملکرد مغز انجام شده که نشان داده‌اند حتی یکبار مصرف الکل هم می‌تواند مضرات و عوارض بسیاری داشته باشد. افرادی که اعتیاد به الکل دارند باید هرچه سریع‌تر برای درمان و بهبود حال روحی و جسمی خود به پزشک مراجعه کنند. هرچه سریع‌ترن نسبت به انجام این کار اقدام کنید قطعا راحت‌تر می‌توانید روند درمان خود را طی کنید.
سوالات متداول
علائم مسمومیت الکلی چیست؟
سردرد و استفراغ، بیهوشی طولانی مدت، رنگ پریدگی، سرد شدن و تشنج از علائم مسمومیت الکلی هستند.
مصرف چه آبمیوه‌هایی می‌تواند در ترک الکل تاثیرگذار باشد؟
آب گوجه فرنگی، اسموتی کرفس، خیار، اسفناج، کاهو، آب پرتغال و سایر مرکبات از بهترین نوشیدنی‌های طبیعی و تاثیرگذار در ترک الکل هستند.
علائم و نشانه‌های اعتیاد به الکل کدامند؟
تحمل، وابستگی جسمی، از دست دادن کنترل و تمایل شدید به مصرف الکل از نشانه‌های اعتیاد به آن هستند.
آیا با مصرف قرص می‌توان الکل را ترک کرد؟
نالترکسون دارویی است که برای درمان اعتیاد به الکل استفاده می شود. این دارو میل شما به الکل را کاهش می دهد. پس از ترک نوشیدن، نالترکسون ممکن است به شما کمک کند برای مدت طولانی هوشیار بمانید.
سلام ٫ شوهر من شبی یک لیوان مصرف می کنه ٫ می شه در مورد مضراتش توضیح بدید لطفا
درود به شما، مصرف نوشیدنی های الکلی به صورت مستمر در بلند مدت عوارضی را به همراه دارد. این عوارض به میزان مصرف، مدت زمان و شرایط سلامتی همسرتان بستگی دارد. از جمله عوارضی که مصرف مقدار زیاد و طولانی مدت الکل می تواند ایجاد کند، شامل مشکلات شناختی، مسمویت الکلی، ناتوانی در تصمیم گیری، اختلال در خواب و حافظه، آسیب های کلیوی و کبدی می شوند.
سلام من شوهرم قبلاشیشه زیادمصرف میکردچهارسارمیشه ترک کرده امامشروب روجیگزینش کرده بیش ازحدمیخوره بعضی موقعهاهم استفراغذمیکنه خون میاره بالاسیگارهم روزی سه بسته میکشه غذاهم کم میخره به هیچ کس، هم گوش نمیده چکارش کنم
سلام بنده شب گذشته مقدار ی کمی مشروبات الکلی استفاده کرده ام حالم بده شد استفراغ کردم بی حال شدم چایی نبات و قند خوردم دراز کشیدم پاهام را به دیوار گذاشتم حالم بهتر شد ولی امروز آبریزی چشم دارم و مویرگ‌های چشمم قرمز شده است و التهاب زیر چشم دارم و سر درد باید چکار کنم
سلام، درصورتی که بازهم پس از مصرف مشروبات الکلی، چنین علائمی رو تجربه کردین، حتما” باید به یک متخصص مراجعه کنید.
سلام ممنون عالی بود پسر من ده سال اعتیاد به شیشه داشت دو سه ماهه ترک کرده اما الان مشروب مصرف میکنه نمیدونم چقدر ولی فکر میکنم زیاد مصرف میکنه نمیدونم چکار کنم
لطفا راهنمایم کنید ممنون
سلام مطالب خیلی خوبی بود.پسرمن۲۱سالش ومن از توی حرف زدنش احساس میکنم مشروب مصرف میکنه من از کجا مطمئن بشم که چنین کاری میکنه.ممنون از شما
ممنون از مطلب خوبتون