آیا دیدن خون باعث ضعف یا اضطراب شما میشود؟ آیا فکر جراحی‌های پزشکی و پانسمان شما را آزار می‌دهد؟ هموفوبیا یا ترس از خون یک فوبیای خاص است. ترس از خون در فهرست جدید «فوبیای خاص» با مشخصات فوبیای تزریق خون در نسخه جدید دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(DSM-5) قرار دارد.
این فوبیا میتواند علایمی را ایجاد کند که در اغلب موارد مشابه دیگر دیده نمی‌شود. البته برخی از افراد ممکن است گاهی در مورد خون احساس ناراحتی داشته باشند، اما هموفوبیا، به معنی ترس شدیدی است که از دیدن خون یا دادن آزمایش‌ها و تزریقاتی که ممکن است در آن خون نقش داشته باشد، ایجاد میشود.
علائم فیزیکی ترس از خون
- مشکل در تنفس
- ضربان قلب سریع
- سفتی یا درد در قفسه سینه
- لرزش
- سبکی سر
- احساس تهوع در زمان جراحت
- گرگرفتگی
- تعریق
ترس از خون منحصر به فرد است زیرا باعث ایجاد واکنشی به نام وازوواگال (نوعی ضعف است که در نتیجه تحریک عصب واگ ایجاد می‌گردد) میشود. براساس یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۴، ۸۰ درصد از افراد مبتلا به ترس از خون واکنش وازوواگال را تجربه کرده‌اند. شایان ذکر است که این واکنش با فوبیاهای خاص دیگر مشترک نیست.
علائم عاطفی ترس از خون
- احساس شدید اضطراب یا وحشت
- اجتناب از موقعیت‌هایی که در آن خون وجود دارد
- عدم توانایی در کنترل خود
- حس بیهوشی
- حس ناتوانی در برابر ترس خود
علائم روانی ترس از خون
از علایم روانی که در هموفوبیا ممکن است رخ دهد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس شدید اضطراب یا هراس
- نیاز بیش از حد برای فرار از موقعیت‌هایی که خون در آن دخیل است
- تحریف واقعیت
- حس از دست دادن کنترل
- احساس مرگ
- بیهوشی
علائم فوبیای خون در کودکان
کودکان علائم فوبیا را به اشکال مختلفی نشان می‌دهند. کودکان مبتلا به هموفوبیا ممکن است عصبانی باشند، گریه کنند و پنهان شوند. بهتر است کودکان را از موقعیت‌هایی که ممکن است خون در آن وجود داشته باشد، دور کنید.
فوبیا اغلب در دوران کودکی شروع میشود، فوبیا در کودکان خردسال به طور کلی حول چیزهایی مانند ترس از تاریکی، غریبه‌ها، صداهای بلند یا هیولاها می‌چرخد. همانطور که کودکان بزرگ‌تر می‌شوند بین سنین ۷ تا ۱۶ سال ترس‌ها بیشتر حول محور آسیب جسمی یا سلامتی متمرکز می‌شوند، مانند فوبیای خون.
علت ترس از خون چیست؟
محققان تخمین می‌زنند که بین ۳ تا ۴ درصد از جمعیت، فوبیای خون را تجربه میکنند. این نوع فوبیا برای اولین بار در دوران کودکی، بین سنین ۱۰ تا ۱۳ سالگی ایجاد میشود. هموفوبیا ممکن است همراه با سایر اختلالات روان عصبی مانند آگورافوبیا، فوبیای حیوانات و اختلال هراس نیز رخ دهد. عامل ابتلا به فوبیای خون:
- ژنتیک: برخی از افراد بیش از دیگران به فوبیا مبتلا می‌شوند. ممکن است یک پیوند ژنتیکی وجود داشته باشد، یا ممکن است ذاتاً حساس یا احساساتی باشید.
- والدین مضطرب: ممکن است پس از مشاهده الگوی ترس، شما هم از آن بترسید. به عنوان مثال، اگر کودکی ببیند که مادرش از خون می‌ترسد، ممکن است به فوبیای خون نیز مبتلا شود.
- مراقبت بیش از حد والدین: برخی افراد ممکن است به دلیل مراقبت و حفاظت بیش از حد والدین، دچار اضطراب شوند.
- ضربه جسمی: رویدادهای استرس زا یا آسیب زا ممکن است منجر به فوبیا شوند. در مورد خون، ممکن است مربوط به اقامت در بیمارستان یا صدمات جدی باشد.
مطلب مرتبط: ترس از آمپول یا سوزن هراسی چیست؟ درمان فوبیای آمپول
مطلب مرتبط: ترس از مرگ یا تاناتوفوبیا؛ علل، درمان و تفاوت آن با اضطراب مرگ
عوارض ناشی از ترس از خون
این موضوع میتواند طیف گسترده‌ای از مشکلات را برای فرد در زندگی ایجاد کند که ممکن است باعث ایجاد محدودیت در زندگی یا حتی خطرناک باشد.
اگر از خون میترسید، ممکن است تمایلی به معالجه آن نداشته باشید ولی به این نکته توجه کنید که ممکن است همین موضوع باعث شود شما آزمایش‌های سالانه پزشکی را به تعویق بیاندازید یا از آنها دوری و از مواردی مانند جراحی و معالجه دندان‌پزشکی خودداری کنید.
علاوه بر موارد فوق، ترس از خون ممکن است باعث شود فعالیت‌هایی که خطر آسیب‌دیدگی را دارند، انجام ندهید. ممکن است شما نتوانید در فعالیت‌های خارج از منزل مانند پیاده‌روی، کوهنوردی، دوچرخه سواری و حتی دویدن شرکت کنید.
با گذشت زمان، چنین رفتارهای اجتنابی میتواند منجر به انزوا شود.
این موارد ممکن است در شما یک ترس اجتماعی یا در موارد شدیدتر آگورافوبی ایجاد و به روابط شما و اطرافیان لطمه وارد کرده و مشارکت شما را در فعالیت‌های عادی روزمره زندگی دشوار کند.
تشخیص هموفوبیا
اگر مشکوک هستید که ممکن است هموفوبیا یا خون هراسی داشته باشید، به یک روانشناس خوب مراجعه کنید.
شایان ذکر است، تشخیص توسط روانشناس شامل استفاده از آمپول یا تجهیزات پزشکی نیست، بلکه کافی است که با روانشناس خود در مورد علایم خود و اینکه چه مدت آنها را تجربه کرده‌اید، صحبت کنید.
سابقه سلامت شخصی و خانوادگی خود را برای کمک به تشخیص درست ارایه دهید. اطمینان حاصل کنید که هر گونه افکار و یا علایم موجود در شما و همچنین هرگونه سوالات و یا نگرانی‌هایی که می‌خواهید در زمان مراجعه خود به روانشناس به او ارایه دهید را پیش از مراجعه یادداشت و ثبت نمایید.
روشهای درمان فوبیای خون
درمان فوری برای فوبیاهای خاص همیشه ضروری نیست، مخصوصا اگر چیزی که باعث ترس میشود، بخشی از زندگی روزمره نباشد. به عنوان نمونه، اگر شخصی ترس از مار داشته باشد، بعید به نظر می‌رسد که در طول زندگی خود دفعات زیادی با مارها مواجه شود که نیاز به درمان فوری داشته باشد.
یک درمانگر ممکن است شما را به تدریج در معرض ترس‌هایتان قرار دهد. شما ممکن است تمرینات تجسم را انجام دهید یا با ترس از خونریزی روبرو شوید. درمانگر ممکن است به شما در تشخیص احساس اضطراب در موقعیت‌هایی که در آنها خون وجود دارد کمک کند.
به دنبال درمان باشید، اگر:
- ترس شما از خون باعث حملات پانیک یا اضطراب شدید یا ناتوان کننده میشود.
- این احساسات را برای شش ماه یا بیشتر تجربه کرده‌اید.
روشهای درمان مختلفی برای این عارضه وجود دارد:
درمان از طریق مواجهه: یکی از بهترین راههای درمان فوبیا خون، مواجهه با ترس و قرار گرفتن در معرض آن است. این روش درمانی میتواند فوق العاده موثر باشد و فقط در یک جلسه به نتیجه برسد.
درمان شناختی: درمان شناختی به فرد کمک میکند تا واقعیت و اطراف خود را بهتر ببیند. افکار «واقع بینانه‌تر» در مورد آنچه که ممکن است در طول آزمایشات یا آسیب‌های مربوط به خون اتفاق بیفتد را ببیند و درک کند.
آرام سازی: هر چیزی از تنفس عمیق گرفته تا ورزش و یوگا ممکن است به درمان فوبیا کمک کند. تکنیک‌های آرام سازی میتواند به فرد در کاهش استرس و کاهش علائم فیزیکی کمک کند.
کشش و انقباض عضلات: این روش درمانی میتواند به فرد کمک کند که از دیدن خون نترسد و بیهوش نشود. ماهیچه‌های بازو، تنه و پاها را برای برای ۱۵ ثانیه منقبض کنید، سپس برای ۳۰ ثانیه آن را رها کنید و مجددا این کار را انجام دهید. در یک مطالعه، شرکت‌کنندگانی که این روش را امتحان کردند، توانستند یک ویدیوی نیم ساعته از یک جراحی را بدون غش و بیهوشی تماشا کنند.
دارو درمانی: برخی افراد در موارد شدید، ممکن است نیاز به دارو درمانی داشته باشد. برای مصرف دارو حتما باید این کار را با تجویز روانپزشک انجام دهید و از مصرف خودسرانه دارو بپرهیزید.
نتیجه‌گیری
در مورد ترس از خون خود با روانشناس مشورت کنید، به ویژه اگر این ترس باعث ایجاد اختلال در زندگی شما شده یا به دلیل ترس از مشاهده یا روبرو شدن با خون باعث شود شما از انجام آزمایشات پزشکی پراهمیت چشم‌پوشی کنید.
به جای اینکه درمان را به بعد موکول کنید، هر چه زودتر به دنبال درمان بروید، زیرا درمان به موقع هموفوبیا میتواند در زمان حال آسانتر از سال‌های آتی باشد.
119 Responses
سلام خسته نباشید
کودکی ۸ ساله داریم .حدود ۲ بار بعد از دیدن خون حالتی شبیه به غش و تشنج بهش دست داد .(اما کم این اتفاق رخ داد و فقط یک بار در ماه این اتفاق افتاد با فاصله زیاد …) بعد از اینکه رو صورتش آب ریختیم ،خوب شد .
ممنون میشم کمکی کنید
سلام من ۱۶ سالمه و وقتی خون میبینم حالم بد میشه به طوری که حالت تهوع.لرزش کم.نفس نفس میزنم و معدم به شدت تحریک میشه به طوری که میخواد بالا بیاره. شکم درد هم کمی میگیرم چیکار کنم؟
با درود؛ ترس از خون از شایعترین ترس‌ها است علت مهم نیست فقط پروسه درمان را شروع کنید و از رواندرمانگر کمک تخصصی بگیرید.
علائمی که ذکر کردید نشانه های اضطراب است، این نشانه ها خوب است زیرا وجود اضطراب علامتی است از وجود یک مشکل که نیاز به بررسی و درمان دارد، نگران نباشید از این پروسه براحتی عبور می کنید.
سلام
دختر ١٦ ساله هستم
از خون وحشت نميكنم و بوي خون رو دوست دارم. اما از اين خودم نبضم رو بگيرم يا كسي دست به نبضم بزنه شديد بدم مياد و حالم بدجوري بد ميشه. نسبت به بوهاي مختلفم خيلي حساسم و هرروز صبح حالت تهوع شديد دارم”حدود دوساله” اسم سياهرگ و نميدونم سرخرگ و اينا كه مياد ضعف ميكنم و انگار سست ميشم. توي اون لحظه حتي نميتونم يه كاغذ بگيرم دستم در اين حالت. حتي بيارم وقتي داشتم ازمايش خون ميدادم يه لحظه به سرنگ نگاه كردم. نميدونم از كمخوني بود يا چي ولي بدجوري ضعف كردم. نهايتا هم غش كردم. يعني طوري نيستم كه از خون بترسم و ديدن مستقيمشم باعث ترس و وحشتم نشده ولي حالم با گرفتن نبض خودم يا يكي ديگه بد ميشه”حتي فكر كردن بهش”
ممنون ميشم كمك و راهنماييم كنيد.
با درود: فرزند عزیزم دقت کنید دلایل مبهم و ناشناخته اند، احتمال آنکه گرفتن نبض بطور ناخودآگاه ذهن شما را به جریانی ناخوشایند در گذشته ببرد وجود دارد که نیاز است توسط درمانگر کشف شود.
بنظر می رسد این احساس چیزی شبیه انزجار است که در پرسش ۵ مطرح شد. لطفا انرا مطالعه بفرمایید و کمک تخصصی بگیرید .
سلام خسته نباشید ببخشید وقتی به فکر آمپول زدن میفتم یه حس خیلی بدی بهم دست میده از خون ولی نمیترسم فقط از آمپول از دردش میترسم الانم تو رشته تجربی دارم درس میخونم لطفا راهکار مقابل با احساس بدم رو بهم بگید سن ۱۶ است از وقتی که یادمه این حس دارم
بنظر می رسد موضوع بزرگی نباشد، احتمالا این ترس چیزی مربوط به کودکی است که به علت آن آگاه نیستید. روانکاوی در این مسیر برای شما مناسب است .
سلام وقت بخیر
من ۱۶ سالمه یه چند باری میشه مثلا دستم زخم میشه و خون میاد حتی دو قطره از حال میرم طوری که به مدتی اصلا هیچی متوجه نمیشم و صدا عجیبی می شنوم کم خونی هم دارم ممکنه از اون هم باشه لطفا راهنمایم کنید
سلام. برای بررسی اینکه مشکل دقیقا چیه و چطور باید حلش کنی بهتره به روانشناس مراجعه کنی تا با بررسی دقیق‌تر مساله بهت کمک کنه از پس این چالش بر بیای. چون چند بار فقط تجربه کردی حل کردنش راحت‌تره و بهتره زودتر اقدام کنی تا ریشه‌دار نشه.
لطفا نشانه های بیشتر بنویسید اینکه سن، جنسیت، از کی شروع شد، چطوری شروع شد، ایا فقط در قالب فکر هست یا نه تو موقعیتش هم باشید فرق میکنه، رنگ خون اذیت میکنه یا نه کلا چیزی از بدن خارج بشه، به تجهیزات پزشکی چطور، لطفا با مشخصات بیشتری توضیح بدید.