آیا دیدن خون باعث ضعف یا اضطراب شما میشود؟ آیا فکر جراحیهای پزشکی و پانسمان شما را آزار میدهد؟ هموفوبیا یا ترس از خون یک فوبیای خاص است. ترس از خون در فهرست جدید «فوبیای خاص» با مشخصات فوبیای تزریق خون در نسخه جدید دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(DSM-5) قرار دارد.
این فوبیا میتواند علایمی را ایجاد کند که در اغلب موارد مشابه دیگر دیده نمیشود. البته برخی از افراد ممکن است گاهی در مورد خون احساس ناراحتی داشته باشند، اما هموفوبیا، به معنی ترس شدیدی است که از دیدن خون یا دادن آزمایشها و تزریقاتی که ممکن است در آن خون نقش داشته باشد، ایجاد میشود.
علائم فیزیکی ترس از خون
- مشکل در تنفس
- ضربان قلب سریع
- سفتی یا درد در قفسه سینه
- لرزش
- سبکی سر
- احساس تهوع در زمان جراحت
- گرگرفتگی
- تعریق
ترس از خون منحصر به فرد است زیرا باعث ایجاد واکنشی به نام وازوواگال (نوعی ضعف است که در نتیجه تحریک عصب واگ ایجاد میگردد) میشود. براساس یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۴، ۸۰ درصد از افراد مبتلا به ترس از خون واکنش وازوواگال را تجربه کردهاند. شایان ذکر است که این واکنش با فوبیاهای خاص دیگر مشترک نیست.
علائم عاطفی ترس از خون
- احساس شدید اضطراب یا وحشت
- اجتناب از موقعیتهایی که در آن خون وجود دارد
- عدم توانایی در کنترل خود
- حس بیهوشی
- حس ناتوانی در برابر ترس خود
علائم روانی ترس از خون
از علایم روانی که در هموفوبیا ممکن است رخ دهد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس شدید اضطراب یا هراس
- نیاز بیش از حد برای فرار از موقعیتهایی که خون در آن دخیل است
- تحریف واقعیت
- حس از دست دادن کنترل
- احساس مرگ
- بیهوشی
پزشک خوب به شما کمک میکند بهترین روانشناسان را در کوتاهترین زمان و در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کنید
علائم فوبیای خون در کودکان
کودکان علائم فوبیا را به اشکال مختلفی نشان میدهند. کودکان مبتلا به هموفوبیا ممکن است عصبانی باشند، گریه کنند و پنهان شوند. بهتر است کودکان را از موقعیتهایی که ممکن است خون در آن وجود داشته باشد، دور کنید.
فوبیا اغلب در دوران کودکی شروع میشود، فوبیا در کودکان خردسال به طور کلی حول چیزهایی مانند ترس از تاریکی، غریبهها، صداهای بلند یا هیولاها میچرخد. همانطور که کودکان بزرگتر میشوند بین سنین ۷ تا ۱۶ سال ترسها بیشتر حول محور آسیب جسمی یا سلامتی متمرکز میشوند، مانند فوبیای خون.
علت ترس از خون چیست؟
محققان تخمین میزنند که بین ۳ تا ۴ درصد از جمعیت، فوبیای خون را تجربه میکنند. این نوع فوبیا برای اولین بار در دوران کودکی، بین سنین ۱۰ تا ۱۳ سالگی ایجاد میشود. هموفوبیا ممکن است همراه با سایر اختلالات روان عصبی مانند آگورافوبیا، فوبیای حیوانات و اختلال هراس نیز رخ دهد. عامل ابتلا به فوبیای خون:
- ژنتیک: برخی از افراد بیش از دیگران به فوبیا مبتلا میشوند. ممکن است یک پیوند ژنتیکی وجود داشته باشد، یا ممکن است ذاتاً حساس یا احساساتی باشید.
- والدین مضطرب: ممکن است پس از مشاهده الگوی ترس، شما هم از آن بترسید. به عنوان مثال، اگر کودکی ببیند که مادرش از خون میترسد، ممکن است به فوبیای خون نیز مبتلا شود.
- مراقبت بیش از حد والدین: برخی افراد ممکن است به دلیل مراقبت و حفاظت بیش از حد والدین، دچار اضطراب شوند.
- ضربه جسمی: رویدادهای استرس زا یا آسیب زا ممکن است منجر به فوبیا شوند. در مورد خون، ممکن است مربوط به اقامت در بیمارستان یا صدمات جدی باشد.
مطلب مرتبط: ترس از آمپول یا سوزن هراسی چیست؟ درمان فوبیای آمپول
مطلب مرتبط: ترس از مرگ یا تاناتوفوبیا؛ علل، درمان و تفاوت آن با اضطراب مرگ
عوارض ناشی از ترس از خون
این موضوع میتواند طیف گستردهای از مشکلات را برای فرد در زندگی ایجاد کند که ممکن است باعث ایجاد محدودیت در زندگی یا حتی خطرناک باشد.
اگر از خون میترسید، ممکن است تمایلی به معالجه آن نداشته باشید ولی به این نکته توجه کنید که ممکن است همین موضوع باعث شود شما آزمایشهای سالانه پزشکی را به تعویق بیاندازید یا از آنها دوری و از مواردی مانند جراحی و معالجه دندانپزشکی خودداری کنید.
علاوه بر موارد فوق، ترس از خون ممکن است باعث شود فعالیتهایی که خطر آسیبدیدگی را دارند، انجام ندهید. ممکن است شما نتوانید در فعالیتهای خارج از منزل مانند پیادهروی، کوهنوردی، دوچرخه سواری و حتی دویدن شرکت کنید.
با گذشت زمان، چنین رفتارهای اجتنابی میتواند منجر به انزوا شود.
این موارد ممکن است در شما یک ترس اجتماعی یا در موارد شدیدتر آگورافوبی ایجاد و به روابط شما و اطرافیان لطمه وارد کرده و مشارکت شما را در فعالیتهای عادی روزمره زندگی دشوار کند.
تشخیص هموفوبیا
اگر مشکوک هستید که ممکن است هموفوبیا یا خون هراسی داشته باشید، به یک روانشناس خوب مراجعه کنید.
شایان ذکر است، تشخیص توسط روانشناس شامل استفاده از آمپول یا تجهیزات پزشکی نیست، بلکه کافی است که با روانشناس خود در مورد علایم خود و اینکه چه مدت آنها را تجربه کردهاید، صحبت کنید.
سابقه سلامت شخصی و خانوادگی خود را برای کمک به تشخیص درست ارایه دهید. اطمینان حاصل کنید که هر گونه افکار و یا علایم موجود در شما و همچنین هرگونه سوالات و یا نگرانیهایی که میخواهید در زمان مراجعه خود به روانشناس به او ارایه دهید را پیش از مراجعه یادداشت و ثبت نمایید.
روشهای درمان فوبیای خون
درمان فوری برای فوبیاهای خاص همیشه ضروری نیست، مخصوصا اگر چیزی که باعث ترس میشود، بخشی از زندگی روزمره نباشد. به عنوان نمونه، اگر شخصی ترس از مار داشته باشد، بعید به نظر میرسد که در طول زندگی خود دفعات زیادی با مارها مواجه شود که نیاز به درمان فوری داشته باشد.
یک درمانگر ممکن است شما را به تدریج در معرض ترسهایتان قرار دهد. شما ممکن است تمرینات تجسم را انجام دهید یا با ترس از خونریزی روبرو شوید. درمانگر ممکن است به شما در تشخیص احساس اضطراب در موقعیتهایی که در آنها خون وجود دارد کمک کند.
به دنبال درمان باشید، اگر:
- ترس شما از خون باعث حملات پانیک یا اضطراب شدید یا ناتوان کننده میشود.
- این احساسات را برای شش ماه یا بیشتر تجربه کردهاید.
روشهای درمان مختلفی برای این عارضه وجود دارد:
درمان از طریق مواجهه: یکی از بهترین راههای درمان فوبیا خون، مواجهه با ترس و قرار گرفتن در معرض آن است. این روش درمانی میتواند فوق العاده موثر باشد و فقط در یک جلسه به نتیجه برسد.
درمان شناختی: درمان شناختی به فرد کمک میکند تا واقعیت و اطراف خود را بهتر ببیند. افکار «واقع بینانهتر» در مورد آنچه که ممکن است در طول آزمایشات یا آسیبهای مربوط به خون اتفاق بیفتد را ببیند و درک کند.
آرام سازی: هر چیزی از تنفس عمیق گرفته تا ورزش و یوگا ممکن است به درمان فوبیا کمک کند. تکنیکهای آرام سازی میتواند به فرد در کاهش استرس و کاهش علائم فیزیکی کمک کند.
کشش و انقباض عضلات: این روش درمانی میتواند به فرد کمک کند که از دیدن خون نترسد و بیهوش نشود. ماهیچههای بازو، تنه و پاها را برای برای ۱۵ ثانیه منقبض کنید، سپس برای ۳۰ ثانیه آن را رها کنید و مجددا این کار را انجام دهید. در یک مطالعه، شرکتکنندگانی که این روش را امتحان کردند، توانستند یک ویدیوی نیم ساعته از یک جراحی را بدون غش و بیهوشی تماشا کنند.
دارو درمانی: برخی افراد در موارد شدید، ممکن است نیاز به دارو درمانی داشته باشد. برای مصرف دارو حتما باید این کار را با تجویز روانپزشک انجام دهید و از مصرف خودسرانه دارو بپرهیزید.
اگر نیاز به مشاوره حضوری، تلفنی یا آنلاین دارید روی دکمه زیر کلیک کنید
نتیجهگیری
در مورد ترس از خون خود با روانشناس مشورت کنید، به ویژه اگر این ترس باعث ایجاد اختلال در زندگی شما شده یا به دلیل ترس از مشاهده یا روبرو شدن با خون باعث شود شما از انجام آزمایشات پزشکی پراهمیت چشمپوشی کنید.
به جای اینکه درمان را به بعد موکول کنید، هر چه زودتر به دنبال درمان بروید، زیرا درمان به موقع هموفوبیا میتواند در زمان حال آسانتر از سالهای آتی باشد.
سوالات متداول
- چگونه میتوان هموفوبیا را تشخیص داد؟
این عارضه را نمیتوان با وسایل و تجهیزات پزشکی تشخیص داد، بلکه درمانگر از طریق صحبت کردن درباره ترسهای مراجعه کننده میتواند این عارضه را تشخیص دهد. - فوبیای خون در کدامیک از علائم با سایر فوبیاها تشابه دارد؟
اضطراب، حالت تهوع، افزایش ضربان قلب و لرزش از علائم مشترک یا سایر فوبیاها هستند. - چرا افرادی که فوبیای خون دارند بعد از دیدن خون غش میکنند؟
زمانی که مغز به اندازه کافی خون دریافت نکند فرد بیحال شده و غش میکند. ترس و شوک ناگهانی موجب عدم دریافت خون توسط مغز