حرف زدن کودکان اوتیسم یکی از چالش‌های جدی آن‌ها و خانواده‌ها است. این اختلال می‌تواند تاثیر قابل توجهی را از جهات مختلف روی زبان و توانایی صحبت کردن کودک بگذارد. در این مقاله درباره مشکلات حرف زدن در کودکان اوتیسم و تکنیک‌های گفتار درمانی اوتیسم صحبت می‌کنیم.

فهرست

کودکان اوتیسم چه علائمی دارند؟

اوتیسم یکی از اختلالات رشد است که معمولاً قبل از سه سالگی خود را نشان می‌دهد. این اختلال یکی از انواع اختلالات عصبی است که می‌توانند منجر به ضعف در برقراری ارتباط، روابط اجتماعی و توانایی‌های شناختی شوند. «اختلال طیف اتیسم» (ASD: Autism Spectrum Disorder) می‌تواند طیف وسیعی از نشانه‌ها را با خود به همراه داشته باشد، از جمله:

  • انجام کارهای تکراری
  • مقاومت به ایجاد تغییر در روتین روزمره
  • حساسیت و واکنش غیر طبیعی نسبت به لمس شدن
  • ناتوانی در برقراری ارتباط با محیط اطراف

برقراری ارتباط، ایجاد روابط اجتماعی و حرف زدن کودکان اوتیسم یک مساله جدی برای آن‌ها و خانواده‌هایشان به شمار می‌آید. به همین دلیل گفتار درمانی کودکان اوتیسم نقش مهمی را در پروتکل درمانی آن‌ها ایفا می‌کند.

| برای مطالعه بیشتر در خصوص بیماری اوتیسم این مطلب را بخوانید: «اوتیسم چیست؟ جامع ترین مطلب درباره علت، علائم و درمان بیماری اوتیسم» |

مشکل حرف زدن کودکان اوتیسم

تکلم و اوتیسم ارتباط نزدیکی با هم دارند. این اختلال روی صحبت کردن، رشد زبان و روابط اجتماعی فرد به طرق مختلف تاثیر می‌گذارد. از هر سه نفر مبتلا به ASD‌ یک نفر در آوا سازی برای برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارد. بعضی از مشکلات تکلم کودکان اوتیسم عبارتند از:

  • اصلاً صحبت نمی‌کند.
  • جیغ می‌زند، گریه می‌کند و صداهای گوشخراش تولید می‌کند.
  • به صورت آهنگین زمزمه یا صحبت می‌کند.
  • کلمات را با آوای عجیب ادا می‌کند یا با لحنی شبیه آدم آهنی صحبت می‌کند.
  • صحبت‌های دیگران را تکرار می‌کنند. (اکولالیا یا پژواک گویی)
  • جملات و عبارات را به درستی استفاده می‌کنند اما لحن نامفهومی دارند.
مشکلات گفتاری و ارتباطی کودکان اوتیستیک

‌

مشکلات ارتباطی کودکان اوتیسم

علاوه بر حرف زدن کودکان اوتیسم در برقراری ارتباط به اشکال دیگر هم با مشکل روبرو هستند. مشکلاتی از قبیل:

  • ضعف در توانمندی های مربوط به مکالمه (مثلاً زبان بدن یا ارتباط چشمی)
  • ناتوانی در فهم معنی کلمات خارج از کلاس آموزش
  • استفاده از تکرار صحبت‌های دیگران به منظور برقراری ارتباط (اکولالیا)
  • درک پایین از معنای کلمات و نمادها
  • عدم خلاقیت در زبان

این مشکلات باعث شده‌اند کودک اوتیسم نیاز به زمان بیشتری برای یاد گرفتن صحبت کردن و برقراری ارتباط داشته باشد. این کودکان باید علاوه بر صحبت کردن توانایی‌هایی مثل درک حالت چهره هنگام صحبت کردن، لحن و زبان بدن را هم بیاموزند.

تاثیر گفتار درمانی بر اوتیسم

یک متخصص گفتار درمانی خوب به کمک آموخته های دانشگاهی و تجارب کاری خود می‌تواند مشکلات مربوط به زبان و اختلالات تکلم را درمان کند. این افراد نقش مهمی را در تیم درمان اوتیسم بازی می‌کنند.

(برای آشنایی بیشتر با کار گفتار درمانگر این مطلب را بخوانید: گفتار درمانی چیست و چه افرادی به گفتار درمانی نیاز دارند؟)

زمانی که اختلال اوتیسم تشخیص داده می‌شود گفتار درمانگر اتیسم بهترین راه حل‌های موجود را برای بهبود حرف زدن کودک اوتیسم ارزیابی می‌کند تا به او در ایجاد روابط با کیفیت‌تر کمک کند. روش گفتار درمانی اوتیسم چند تکنیک مختلف دارد که به برخی از آن‌ها در ادامه اشاره می شود:

  • استفاده از تصاویر برای برقراری ارتباط و بیان نیازها
  • آواز خواندن برای ایجاد ریتم در جملات و کمک به جمله‌سازی بهتر
  • ماساژ عضلات صورت برای بهبود صحبت کردن
  • کمک به کودک در بلع و خوردن بهتر غذا
  • کمک به کودک برای پیشرفت در روابط اجتماعی

‌مطلب مرتبط: سندروم داون چیست و چه علتی دارد؟ انواع، علائم، تشخیص و درمان

آیا گفتار درمانی به حرف زدن کودکان اوتیسم کمک می‌کند؟

گفتار درمانگر اوتیسم می‌تواند به کودک کمک کند مهارت‌های ارتباطی‌اش را تقویت کند. این باعث می‌شود زندگی روزمره کودک اوتیسمی و روابطش هم بهتر شود. اهدافی که گفتار درمانی در کودکان اوتیسمی دنبال می کند عبارتند از:

  • ساخت کلمات صحیح
  • برقراری ارتباط کلامی و غیر کلامی موثر
  • تلاش برای شروع برقراری ارتباط با دیگران
  • درک ارتباطات کلامی و غیر کلامی و فهمیدن منظور دیگران
  • شناخت زمان و مکان مناسب برای بکارگیری اصطلاحات (مثلاً صبح بخیر)
  • تبادل اطلاعات
  • ایجاد روابط موثر با دیگران
  • کمک به کودک برای لذت بردن از بازی و تعامل با دیگران
  • آموزش خود کنترلی

برای درمان مشکلات سلامت روان خود، از بهترین متخصصین روانشناس نوبت رزرو کنید: برای مشاهده لیست و رزرو نوبت رواندرمانی با بهترین روانشناس سایر شهرها کلیک کنید.

روش های گفتار درمانی در منزل برای کودکان اتیسم

شما به عنوان والدین، پرستار یا گفتار درمانگر کودک، می‌توانید از روش‌های گفتار درمانی که به حرف زدن کودکان اوتیسم کمک می‌کنند استفاده کنید. انتخاب بهترین روش درمان بستگی به سن، شدت بروز اختلال، سبک یادگیری و علایق شخصی کودک دارد. در ادامه به بعضی از این تکنیک‌ها اشاره می‌کنیم.

‌اگر در مورد درمان اوتیسم علاقه مند به مطالعه بیشتر هستید این مطلب را مطالعه کنید: درمان اوتیسم؛ راه های جدید درمان اوتیسم

تکنیک‌های گفتاردرمانی کودکان نوپا

در بسیاری از کودکان این اختلال در سال‌های ابتدایی تولد تشخیص داده می‌شود. تکنیک‌های گفتار درمانی برای کمک به حرف زدن کودکان اوتیسم در سنین پایین عبارتند از:

  • استفاده از صدای حیوانات: کودکان در این سن علاقه زیادی به حیوانات دارند. به جای استفاده از کلمات، می‌توانید از اسباب بازی‌هایی که صدای حیوانات را شبیه سازی می‌کنند استفاده کنید.
  • کودک را وادار به گفتن کلمهٔ «دوباره» کنید: این کلمه نقش مهمی را در تعاملات بازی می‌کند. یک فعالیت مورد علاقه کودک را (مثل تاب بازی) چند بار انجام دهید و بعد دست نگه دارید. منتظر بمانید تا کودک با دست اشاره کند یا با گفتن کلمه «دوباره» درخواست خود را به شما بگوید.
  • کودک را در موقعیت درخواست قرار دهید: اسباب بازی‌های او را در معرض دید ولی خارج از دسترسش قرار دهید. اجازه دهید کودک به روش خود آن اسباب بازی را از شما درخواست کند. کودک را تشویق کنید درخواست خود را با تکان دادن دست یا گفتن کلمات نشان دهد.
گفتار درمانی کودک نوپا

‌

تکنیک‌های گفتاردرمانی کودکان قبل از دبستان

در این سن مهارت‌های زبانی و اجتماعی کم کم در حال شکل گیری هستند، کودکان تمایل دارند به جای تنها بازی کردن وارد گروه‌ها شوند و با هم بازی کنند؛ اما برای کودکی که به اختلال اتیسم دچار است داستان به این سادگی نیست. برای کمک به این کودکان تمرینات زیر را انجام دهید:

  • بازی را نوبتی کنید: وقتی کودک در حال بازی کردن است با او هم بازی شوید. با اسباب بازی‌اش بازی کنید و اجازه دهید نوبت بازی خود را از شما درخواست کند. همچنین می‌توانید بازی‌های دو نفره نوبتی را با او تمرین کنید. از آنجا که ذهن این کودکان بیشتر به صورت تصویری کار می‌کند بازی‌های تصویری و کارتی انتخاب مناسب و جذابی برای آن‌ها است.
  • صحبت کردن درباره فعالیت‌ها: در حین بازی با کودک جملاتی را که او می‌تواند برای تعامل با همسالانش استفاده کند تمرین کنید. وقتی در حال ساختن برج است از او دربارهٔ چیزی که می‌سازد سوال کنید و به او یاد بدهید که نظر بدهد.
  • بازی‌های نقش آفرینی: کودکان پیش دبستانی از بازی‌های نقش آفرینی لذت می‌برند. بازی‌هایی مثل خاله بازی، دکتر بازی، خرید از مغازه و … به کودک کمک می‌کند تا رفتار و زبان مناسب هر محیط و موقعیت را یاد بگیرد.
  • بازی حالت چهره: ارتباط غیر کلامی برای این کودکان یک چالش جدی است. با بازی‌ها می‌توان این مشکل را تا حدی رفع کرد. برای مثال یک حالت چهره به خود بگیرید و از کودک بخواهید معنی آن را حدس بزند و در ازای حدس درست به او جایزه بدهید.

‌مطلب مرتبط: درمان اوتیسم؛ راه های جدید درمان اوتیسم

تکنیک‌های گفتاردرمانی کودکان اوتیسم در مدرسه

شرایط برای کودکان اتیسم در مدرسه سخت‌ترمی‌شود. آن‌ها مجبورند وارد تعاملات اجتماعی شوند و تفاوت‌های آن‌ها با سایر کودکان به چشم می‌آید. استراتژی‌هایی را که در ادامه معرفی شده است می‌توانید جهت بهبود حرف زدن کودکان اوتیسم و توانایی‌های اجتماعی آن‌ها به کار بگیرید.

  • تمرین نامگذاری احساسات: تصاویر کتاب مورد علاقهٔ کودک را به او نشان دهید و از او بخواهید احساس کاراکتر کتاب را حدس بزند. به او کمک کنید با کلمات مناسب احساسات را نامگذاری کند.
تمرین نامگذاری احساسات برای کمک به حرف زدن کودکان اوتیسم
  • آموزش سوال پرسیدن: با بازی کردن به کودک یاد بدهید سوال بپرسد. یک اسباب بازی را در کیف مخفی کنید و از کودک بخواهید درباره محتویات کیف سوال کند و حدس بزند. در تمرینات پیشرفته‌تر سوالاتی را که در تعاملات اجتماعی با همکلاسی‌ها کاربرد دارد تمرین کنید.
  • تسهیل روابط اجتماعی: کودکان مبتلا به اتیسم برای برقراری ارتباط به کمک احتیاج دارند. به همین دلیل انجام تمرینات در گروه‌های دو الی سه نفره، تشویق آن‌ها به بازی کردن و جایزه دادن به آن‌ها می‌تواند در آموزش توانایی‌های اجتماعی به این کودکان موثر باشد.
  • صدا زدن نامش را تمرین کنید: یکی از نشانه‌های کودکان دارای اختلال طیف اتیسم این است که به صدا زدن نامشان واکنش نشان نمی‌دهند. صدا زدن اسم را با کودک تمرین کنید و هر بار که به اسمش واکنش نشان می‌دهد به او جایزه بدهید.
  • همراه با او بازی کنید: بازی کردن با کودک نقش مهمی در برقراری تعامل و آموزش مهارت‌های ارتباطی دارد. کودکان در این سن بازی‌های مختلفی را انجام می‌دهند، شما هم می‌توانید در بازی او شریک شوید و در حین بازی ارتباط برقرار کردن را به او یاد دهید.

‌همچنین بخوانید: اوتیسم در بزرگسالی؛ علائم، تشخیص و درمان اتیسم در بزرگسالان

بهترین زمان مراجعه برای درمان دیر حرف زدن کودکان اوتیسم

هرچه زودتر جهت درمان اقدام شود بهتر است.اختلال طیف اوتیسم پیش از سه سالگی قابل تشخیص است و دیر زبان باز کردن کودک را می‌توان از ۱۸ ماهگی تشخیص داد. در برخی موارد این اختلال را بین ۱۰ الی ۱۲ ماهگی می‌توان تشخیص داد. به هرحال اینکه چه زمانی گفتار درمانی را برای کمک به کودک خود آغاز می‌کنید بسیار مهم است. هر چه کودک زودتر بتواند با دیگران ارتباط برقرار کند، کمتر منزوی خواهد شد.