تنفس در زایمان از لحظه شروع تا زمانی که نوزاد به دنیا میآید نقش بسیار مهمی دارد. شاید تصور کنید تکنیکهای تنفسی حین زایمان فقط برای کمک به مادر هستند؛ اما این تصور اشتباهی است و در واقع این تکنیکها به تامین اکسیژن کافی برای نوزاد و مادر کمک میکنند. تکنیکهای تنفس حین زایمان سیستم گردش خون را فعال میکنند و با بهبود عملکرد قلب و تنفس به کنترل درد کمک میکنند. در این مقاله ۴ تکنیک تنفس در مراحل مختلف زایمان طبیعی را شرح میدهیم.
چرا تنفس صحیح در زایمان طبیعی مهم است؟
خیلی از متخصصان بر این باورند که تنفس در زایمان یک عمل خود به خودی است؛ با این حال در کارگاههای آموزش زایمان طبیعی چند تکنیک پایه تنفسی وجود دارد که به مادران در طول زایمان کمک میکند تا کمتر درد بکشند.
برای اینکه اجرای الگوهای تنفسی موثرتر باشد بهتر است همسر یا مامای همراه در اتاق زایمان تکنیکها را اجرا کند. مشاهده تکنیکها و تکرار همزمان آنها توسط مادر به او کمک میکند تا روی تنفسش تمرکز بیشتری داشته باشد.
از طرف دیگر تنفس کنترل نشده در حین زایمان باعث ایجاد استرس و مضطرب شدن مادر میشود. تنفسهای کوتاه و کنترل نشده میتواند باعث «هایپر ونتیلیشن» (Hyperventilation یا تند دمی به معنی دم و بازدم بیش از حد و به هم خوردن تعادل سیستم تنفسی است.) و از دست دادن هوشیاری شود.
چگونه تنفس به زایمان کمک میکند؟
تنفس عمیق برای بدن فواید زیادی دارد. با تنفس عمیق فرد احساس آرامش بیشتری میکند، ضربان قلب و فشار خون را کاهش مییابد و به فرد کمک میکند با هر نفس اکسیژن بیشتری دریافت کند. تنفس عمیق در طول زایمان، ممکن است به شما کمک کند که کنترل بیشتری داشته باشید و بهتر با درد انقباضات کنار بیایید.
وقتی کنترل تنفس خود را از دست میدهید چه اتفاقی میافتد؟ تنفس ریتمیک میتواند در زمان زایمان بسیاری کمک کننده باشد. وقتی مضطرب هستید یا استرس دارید، تنفس سریعتر میشود. زمانی که افراد در حالت وحشت قرار میگیرند، شروع به تنفس سریع میکنند. (هیپر تهویه یا تنفس بیش از حد)
هیپرونتیلاسیون میتواند باعث شود که فرد احساس کند اکسیژن کافی دریافت نمیکند، بدین ترتیب شدت اضطراب بیشتر خواهد شد. سبکی سر، سوزن و سوزن شدن انگشتان، درد قفسه سینه از دیگر علائم کمبود اکسیژن در بدن هستند.
تنفس ناشی از ترس و هراس یک واکنش رایج به موقعیتهای بسیار استرسزا یا ترسناک است. طبیعی است، اما بدن نمیتواند برای مدت طولانی در این حالت بدون خستگی قرار بگیرد. زایمان معمولاً یک فرآیند نسبتاً طولانی است، بنابراین کنترل تنفس کمک میکند تا انرژی خود را حفظ کنید و با به دنیا آوردن نوزاد بهتر با آن کنار بیایید.
تنفس چگونه میتواند به هل دادن نوزاد در حین زایمان کمک کند؟
در مرحله دوم زایمان، باید با نفس عمیق نوزاد را به سمت بیرون هل دهید. سعی کنید در هر انقباضی حداکثر فشار را وارد کنید. زمانی که فضار افزایش پیدا کند با قدرت انقباضات نوزاد به سمت بیرون هدایت میشود، بدین ترتیب میتوانید راحتتر نفس بکشید.
ممکن است بخواهید در شروع هر انقباضی یک نفس عمیق بکشید، سپس آن را در حالی که پایین میآورید نگه دارید یا اجازه دهید هوا به آرامی از دهان خارج شود. صدای ناله بسیاری از زنان در زمان نفس عمیق به دلیل فشار زیادی است که تحمل میکنند.
در برخی موارد، ممکن است قبل از اینکه دهانه رحم به طور کامل باز شود نیاز به فشار دادن داشته باشید. ممکن است پزشک از فرد بخواهد که زور نزند. پزشک همچنین از شما میخواهد که وقتی سر کودک شما ظاهر شد برای لحظهای از فشار دادن خودداری کنید. با این کار خطر پارگی کاهش پیدا میکند و بدنتان زمان بیشتری برای سازگاری پیدا میکند.
مقاومت در برابر میل به فشار آوردن میتواند آسانتر از انجام دادن باشد. تمرین انواع تکنیکها در دوران بارداری گزینههای متفاوتی را در اختیار شما قرار میدهد تا زمانی که در حال زایمان هستید یکی را انتخاب کنید. به بدن خود گوش دهید و روشهایی را که برای شما بهتر جواب میدهند را بررسی کنید. وقتی روز زایمان فرا میرسد، ماما و همراه میتوانند با حمایت باعث شوند تا از الگوهای تنفسی مورد علاقه خود بیشترین بهره را ببرید.
نکاتی که نیاز به بررسی بیشتر دارند:
- هنگام زایمان دراز کشیدن بهتر است یا ایستادن؟ این موقعیتها را برای زایمان بررسی کنید.
- آیا باید قبل از زایمان اصلاح یا اپیلاسیون کنید؟
- در مورد گزینههای تسکین درد خود برای زایمان اطلاعات بیشتری کسب کنید.
نحوه انجام تنفس متمرکز
- تمرین نفسهای عمیق و آهسته از شکم (ناحیه معده) داشته باشید.
- دستهای خود را در قسمت پایین دندهها قرار دهید، به طوری که نوک انگشتان با هم تماس داشته باشند.
- نوک انگشتان باید در حین تنفس کمی از هم جدا شوند و سپس با خالی شدن ریهها دوباره به هم برسند.
- به آرامی نفس بکشید.
- تنفس آرام این اطمینان را ایجاد میکند که دیافراگم هوا را به سمت ریه میکشد.
روی بدن خود کار کنید
انقباضات حین زایمان مهم هستند. با کار کردن روی بدن، متوجه خواهید شد که چه موقعیتهایی برای بدن بهتر است، چگونه حرکت کنید و چگونه نفس بکشید.
هر انقباض نوزاد را به راه خروج نزدیک میکند. با قویتر شدن میزان انقباضات، بدن مواد شیمیایی طبیعی تسکین دهنده درد به نام اندورفین تولید میکند. زایمان مجموعهای از وقایع را در بدن آغاز میکند. این شرایط منجر به تولید هورمونهایی در بدن میشود که به فرد کمک میکند با کودک خود پیوند برقرار کرده و به کودک شیر دهد.
جملات تاکیدی مثبت
فکر کردن به افکار مثبت در طول زایمان میتواند به کاهش احساس ناراحتی کمک کند. نمونههایی از جملات تاکیدی (افکار) مثبت برای کمک به تولد نوزاد عبارتنداز:
- حالم خوبه.
- بدن من برای این طراحی شده است.
- من قوی و سالم هستم، زایمان طبیعی است.
- بدن من و نوزادم برای زایمان ایمن با هم کار میکنند.
- هر انقباض من را به نگه داشتن نوزادم در آغوش نزدیک میکند.
تکنیک های تنفس در زایمان طبیعی
زمانی که فرایند زایمان آغاز میشود، به کار گرفتن تکنیکهای تنفس به تنظیم سرعت زایمان و همچنین فراهم کردن انرژی لازم برای لحظه تولد کمک می کنند.
۱- شروع انقباضات: تنفس شکمی یا آهسته
وقتی انقباضها شروع میشوند تنفس شکمی یا آهسته را به کار بگیرید. در تنفس شکمی باید از طریق بینی نفسهای عمیق بکشید و هوا را وارد شکم کنید و بازدم را از طریق دهان انجام دهید. توجه داشته باشید که بازدم باید از دم طولانیتر باشد و بین دم و بازدمها چند ثانیه مکث داشته باشید. هدف از تنفس شکمی در زایمان طبیعی این است که با ریتم انقباضها هماهنگ شده و درد را کنترل کنید.
۲- تنفس در زایمان (مرحله فعال): تنفس کوتاه و تند
هرچه از شروع انقباضها زمان بیشتری میگذرد تنفسها کوتاهتر و تعداد آنها بالاتر میرود. با این حال مادر هنوز هم میتواند از تکنیک تنفس بینی و دهان استفاده کند. وقتی احساس کردید که انقباضها به جایی رسیدهاند که بین آنها نمیتوانید صحبت کنید تنفس کوتاه و سریع را شروع کنید.
در این مرحله با شروع هر انقباض کمی هوا را از راه بینی وارد کنید و وقتی اتقباض به پایان میرسد هوا را از دهان خارج کنید. بازدم را میتوانید در یک مرحله انجام دهید یا آن را به چهار مرحله تقسیم کنید.
اگر انقباضها افزایش پیدا کرد تنفس میانی (قفسه سینه) را اجرا کنید. تنفسهای کوتاه میزان اکسیژن دریافتی نوزاد را افزایش داده و به کنترل درد خودتان هم کمک می کند.
۳- تنفس در مرحله انتقالی: نفس نفس زدن (تنفس متغیر)
وقتی دهانه رحم حدود ۵ سانتی متر باز شده است تنفس کوتاه و منظم دیگر چندان کمکی به شما نمیکند. در این مرحله باید تنفس خود را با سرعت و شدت مراحل زایمان هماهنگ کنید. بهتر است ۶ هفته قبل از زایمان این تکنیک تنفس در زایمان را تمرین کنید.
وقتی مادر در مرحله فعال زایمان قرار دارد تنفس صحیح به او کمک می کند تا از احساس فشارش کاسته شود. در این تکنیک تنفسی نفسهای بسیار کوتاه از طریق بینی و دهان انجام میشود. وقتی انقباض شروع میشود از طریق بینی نفس بکشید و دو بار پشت سر هم از طریق دهان بازدم را اجرا کنید (درست مثل وقتی که میدوید و نفس نفس میزنید.)
۴- تکنیک تنفس در مرحله آخر زایمان
در آخرین مرحله زایمان آماده هستید تا فرزند خود را به دنیا آورید. هدف از کنترل تنفس در در مرحله انتقالی و مرحله آخر زایمان این است که تا زمانی که ماما یا پزشک اجازه نداده است زور نزنید. زور زدن تنها باید وقتی اتفاق بیفتد که دهانه رحم به طور کامل باز شده باشد.
به دلیل احساس فشاری که در این مرحله در معقد احساس میکنید تمایل به زور زدن خواهید داشت. اما به کار بردن تکنیکهای تنفسی به شما در پرت کردن حواستان کمک میکند.
زمانی که احساس کردید نیاز به زور زدن دارید نفس عمیق بکشید و ریههایتان را از هوا پر کنید. سپس چانه خود را به سمت قفسه سینه نزدیک کنید و آرام آرام طی ۶ مر