کمبود ویتامین دی مشکلی است که این روزها به ویژه در کشور ما بسیار شایع است. افرادی که بیشتر وقت خود را در فضاهای سربسته و به دور از نور خورشید می‌گذرانند بیش از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری هستند. مقادیر اندک ویتامین دی در بدن برای سلامتی جسم و روان انسان خطرناک است. به همین دلیل توجه به علائم آن و درمان به موقع برای حفظ سلامتی بسیار ضروری است. در این مقاله قصد داریم شما را با نشانه‌های کمبود ویتامین دی و عوارض آن آشنا کنیم.
فهرست مطالب
- چرا ویتامین D مهم است؟
- علائم کمبود ویتامین D
- علائم کمبود ویتامین D در کودکان
- کمبود ویتامین D باعث چه میشود؟
- درمان کمبود ویتامین D
چرا ویتامین D مهم است؟
ویتامین D یکی از مهم‌ترین ویتامین‌هایی است که تاثیر زیادی روی اعضای مختلف بدن می‌گذارد. این ویتامین نقش مهمی را در تامین سلامت بدن بازی می‌کند. کمک به جذب بهتر کلسیم در بدن، استحکام استخوان‌ها، تنظیم رشد سلولی، پیشگیری از راشیتیسم، پیشگیری از پوکی استخوان و کنترل سیستم ایمنی بدن از کارکردهای مهم این ویتامین در بدن هستند.
زمانی که در معرض نور آفتاب قرار می‌گیریم بدن ویتامین D را از کلسترول خون تولید می‌کند. همچنین این ویتامین را می‌توان در غذاهایی مثل ماهی و لبنیات غنی شده یافت. البته مقدار ویتامین دی در غذاها آنقدر نیست که نیاز بدن به ویتامین را تامین کند.
این روزها کمبود ویتامین D میان مردم بسیار شایع است. تخمین زده شده است که حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان دچار کمبود ویتامین دی هستند. عوامل موثر بر کمبود ویتامین دی عبارتند از:
- پوست تیره
- سن بالا
- چاقی و اضافه وزن
- نخوردن ماهی و لبنیات
- زندگی در مناطقی که نور خورشید کمتری در طول سال دریافت می‌کنند.
- استفاده مداوم از کرم‌های ضد آفتاب
- بیرون نرفتن از خانه
ساکنین مناطق نزدیک به خط استوا معمولاً کمتر دچار این مشکل می‌شوند؛ چرا که نور خورشید بیشتری را در طول سال دریافت می‌کنند و بدنشان به مقدار کافی ویتامین D تولید می کند.
علائم کمبود ویتامین دی
علائم کمبود ویتامین دی معمولاً چندان قابل توجه نیستند و بسیاری از افراد نمی‌توانند بفهمند که این ویتامین در بدن آن‌ها کم شده است. در ادامه به ۸ علامت کمبود ویتامین دی اشاره میکنیم.
۱. زود به زود بیمار شدن
یکی از نقش‌های مهم ویتامین D تقویت سیستم ایمنی بدن است؛ سیستم ایمنی برای اینکه بتواند با ویروس‌ها و باکتری‌ها مبارزه کند به این ویتامین احتیاج دارد. در افرادی که زود به زود بیمار می‌شوند یا سرما می‌خورند می‌توان به پایین بودن ویتامین دی شک کرد.
نتایح تحقیقات مختلف نشان داده است که ارتباط مستقیمی میان کمبود این ویتامین و احتمال بروز عفونت های تنفسی (مثل برونشیت، پنومونی، سرما خوردگی، کرونا و …) وجود دارد.
۲. کمبود ویتامین دی و خواب آلودگی
خستگی به دلایل مختلفی بروز می‌کند و یکی از این دلایل کمبود ویتامین دی است. متاسفانه اغلب افراد خستگی و احساس خواب آلودگی را نادیده می‌گیرند. گاهی بیماران با شکایت خستگی و کوفتگی به پزشک مراجعه می‌کنند و بعد از انجام آزمایش متوجه می‌شوند که کمبود شدید ویتامین دی دارند. علائم خستگی در این افراد با مصرف مکمل ویتامین D از بین می‌رود.
مطلب مرتبط: چرا همیشه خسته ام؟ ۱۶ علت خستگی و کمبود انرژی و درمان آن
۳. کمبود ویتامین دی و کمر درد
ویتامین دی از جهات مختلفی روی استخوان‌های بدن انسان و سلامت آن‌ها اثرگذار است. این ویتامین به جذب بهتر کلسیم در بدن کمک می‌کند. به همین دلیل افرادی که کمبود ویتامین D دارند ممکن است دچار کمر درد و استخوان دردهای مزمن شوند.
مطلب مرتبط: سندروم خستگی مزمن و درمان آن چیست؟ علت ها و علائم
۴. افسردگی
خلق پایین و افسردگی را (به خصوص در سنین بالا) می توان نشانه‌ای از کمبود ویتامین D قلمداد نمود. مطالعات نشان داده است که مصرف مکمل‌های ویتامین D توسط افرادی که دچار افسردگی فصلی می‌شوند می‌تواند علائم این اختلال را در آن‌ها بهبود دهد. (همچنین افسردگی یکی از علائم کم خونی فقر آهن است.)
۵. تاخیر در بهبود زخم
بهبود آهسته زخم‌ها بعد از جراحی یا ایجاد جراحت را می‌توان نشانه‌ای از کمبود شدید ویتامین دی دانست. مطالعات نشان داده است که این ویتامین می‌تواند به تولید موادی در خون کمک کند که برای بهبود زخم‌ها و ایجاد بافت جدید لازم هستند. همچنین این ویتامین در کنترل التهاب و پیشگیری از عفونت نقش مهمی دارد.
۶. کمبود ویتامین دی و پوکی استخوان
نقش ویتامین دی در جذب کلسیم غیر قابل انکار است. سالمندانی که دچار پوکی استخوان هستند علاوه بر مصرف کلسیم باید ویتامین دی هم دریافت کنند. کاهش تراکم استخوان نشان دهنده این است که کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در استخوان‌ها تحلیل رفته است. کمبود کلسیم و ویتامین دی و کاهش تراکم استخوان می‌تواند خطر شکستگی و ترک خوردن استخوان‌ها را افزایش دهد.
در خانم‌هایی که یائسه شده‌اند خطر بروز پوکی و شکستگی استخوان بالاتر است. به همین دلیل خانم‌ها باید بیشتر از آقایان به مصرف کلسیم و ویتامین D توجه کنند.
۷. کمبود ویتامین D و ریزش مو
ریزش مو دلایل مختلفی دارد. استرس یکی از شایع‌ترین عوامل این مشکل است. علاوه بر استرس، کمبود برخی مواد مغذی مثل زینک و ویتامین دی هم می‌تواند باعث ریزش مو شود.
۸. دردهای عضلانی
معمولاً علت اصلی بروز دردهای عضلانی را نمی‌توان به طور دقیق مشخص نمود. اما شواهدی وجود دارد که کمبود ویتامین D در بدن می‌تواند در کودکان و بزرگسالان موجب دردهای عضلانی شود.
علائم کمبود ویتامین دی در کودکان
کمبود ویتامین D ممکن است در سال‌های اولیه تولد به وجود آید. علائم کمبود این ویتامین در کودکان عبارتند از:
- بیتابی
- بی‌حالی
- استخوان درد یا شکستگی استخوان
- کج شدن دندان‌ها
- تاخیر در رشد
کمبود ویتامین D باعث چه میشود؟
در ادامه این مطلب به برخی از عوارض کمبود ویتامین دی اشاره میکنیم:
۱. نرمی استخوان یا راشیتیسم (Rickets)
نرمی استخوان یکی از عوارض کمبود این ویتامین در خردسالان و کودکان است. این بیماری رشد استخوان‌ها، مفاصل، زانوها و مچ‌ها را تخت تاثیر قرار داده و می تواند باعث پرانتزی شدن پاها شود. درمان راشتیسیم با مکمل‌های ویتامین و کلسیم انجام میشود.
۲. بیماری قلبی عروقی
همانطور که پیش از این گفته شد ویتامین دی می‌تواند خطر بروز التهاب و عفونت را کاهش دهد. بنابراین می‌توان گفت این ویتامین در پیشگیری از التهاب عضله قلب هم نقش مهمی را بازی می‌کند. همچنین کمبود ویتامین D در بدن باعث سندرم متابولیک و فشار خون بالا میشود که می‌توانند ریسک بروز بیماری‌های قلبی را افزایش دهند.
۳. بیماری خود ایمنی
ویتامین دی برای تنظیم سیستم ایمنی بدن ضروری است. مقادیر پایین این ویتامین در خون می‌تواند باعث ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی شود. این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:
- دیابت نوع ۱
- ام اس
- آرتریت روماتوئید
- بیماری کرون
درمان کمبود ویتامین دی
دوز مصرف مکمل ویتامین دی بسته به میزان کمبود آن در بدن متفاوت است. از آنجا که کمبود ویتامین D در ایران بسیار شایع است، توصیه میشود افراد بالای ۱۲ سال در صورتی که قبلاً مکمل ویتامین دی مصرف نکرده‌اند، به مدت ۸ هفته، هفته‌ای یک قرص مکمل ۵۰ هزار واحدی و پس از آن هر ماه یک قرص ۵۰ هزار واحدی ویتامین دی مصرف کنند. کودکان ۲ الی ۱۲ سال هر دو ماه یک قرص ۵۰ هزار واحدی و کودکان زیر ۲ سال روزانه ۲۵ قطره AD باید مصرف کنند.
همچنین ممکن است پزشک برای تکمیل درمان از مکمل کلسیم و اصلاح رژیم غذایی فرد کمک بگیرد. قرار گرفتن روزانه در معرض نور خورشید و مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین دی هم برای جبران کمبود ویتامین دی ضروری است.
در صورتی که علائم گفته شده در این مقاله را در خود مشاهده می‌کنید بهتر است با پزشک مشورت کنید. بسیاری از افرادی که دچار کمبود ویتامین دی هستند تا زمانی که آزمایش خون نداده‌اند متوجه کمبود این ویتامین مهم در خون خود نمی‌شوند.
( برای آشنایی بیشتر با زمان و نحوه مصرف مکمل ویتامین D3 این مطلب را بخوانید: چه زمانی ویتامین دی بخوریم؟ | بهترین زمان مصرف ویتامین D )
ممنون بابت توضیحات عالی و واقعا مفید بود. بدن درد کلافه ام کرده کلا ریختم بهم
سلام خیلی مفید بود ممنون