برای درمان اختلال یادگیری به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

همه ما خاطرات زمان مدرسه و دوران کودکی خود را به خوبی به یاد داریم. در کلاس درس توانایی یادگیری هیچ یک از افراد با هم یکسان نیست. برخی از بچه‌ها علاقمند به ریاضی و فیزیک هستند و آن را بسیار سریع‌تر از سایرین می‌آموزند و برخی دیگر علاقمند به ادبیات و تاریخ هستند و زود‌تر از دیگر بچه‌ها مفاهیم و نکات ان‌ها را به ذهن می‌سپارند. تفاوت در سطح و میزان توانمندی افراد موضوعی بسیار عادی و طبیعی است؛ اما در مواردی هم افراد برخلاف سطح هوشی بالای خود، در فرآیند یادگیری دچار مشکل می‌شوند و در درک برخی مسائل و مفاهیم احساس ناتوانی می‌کنند. به راستی که مشکل کار در کجاست؟ در این مقاله قصد داریم به موضوعی تحت عنوان ” اختلال یادگیری” بپردازیم؛ پس همراهی تا پایان این مقاله را به هیچ وجه از دست ندهید.

اختلال یادگیری چیست؟

اختلال یادگیری یکی از انواع اختلالات روانشناختی است که به میزان زیادی در کودکان رایج است. از نظر علمی، این اختلال ناشی از تغییر در شیوه سیم‌کشی مغز افراد است. کودک مبتلا به این اختلال به اندازه سایر هم‌سن و سالان خود یا بلکه بیشتر، دارای هوش است؛ اما در مراحل مختلفی از فرآیند یادگیری دچار مشکل است و نمی‌تواند آن طوری که سایر کودکان چیزی را یاد می‌گیرند، او هم متقابلا بیاموزد.

این اختلال در جامعه به خوبی شناخته شده نیست و افراد زیادی هنوز با آن آشنایی ندارند. این اختلال عصب شناختی به طور مستقیم با مغز فرد ارتباط دارد و بر نحوه درک و پردازش اطلاعات تاثیرگذار است. اختلال یادگیری متاسفانه بطور مستقیم بر توانایی یادگیری کودک اثر می‌گذارد و فرآیند تحصیل او را با مشکل مواجه می‌کند.

دلایل اختلال یادگیری

عوامل و دلایل متفاوتی باعث بروز اختلال یادگیری می‌شود که در ادامه به معرفی و توضیح هر یک می‌پردازیم.

عوامل محیطی

محیطی که فرد در آن شروع به رشد می‌کند در وضعیت جسمانی و روانی او بسیار تاثیرگذار است؛ چرا که ما بسیاری از خصوصیات اخلاقی و رفتاری را از محیط زندگی خود یاد گرفتیم. متاسفانه عوامل محیطی در نمایان شدن اختلال یادگیری بسیار تاثیرگذار هستند. عواملی چون تولد پیش از موعد کودک، تغذیه ناسالم، رشد و پرورش در یک محیط استرس‌زا، اضطراب زیاد، بی‌توجهی مربی یا معلم به کودک و ضعف ارتباطی والدین با کودک باعث بروز این اختلال روانشناختی و عصبی می‌شود.

عوامل ژنتیکی

ژنتیک چیزی است که یک فرد از والدین خود دریافت می‌کند و علت اصلی تفاوت افراد در تفاوت ژنتیک‌های آن‌ها با یکدیگر است. پس عوامل ژنتیکی در بروز اختلال یادگیری تاثیرگذار است. اطلاعات مرتبط با حافظه، نحوه یادگیری و سیستم عصبی فرد از عوامل ژنتیکی نشات می‌گیرد. پس ممکن است یک فرد در ژن خود دارای اختلال یادگیری باشد و او نیز دچار این اختلال شود.

عوامل فیزیولوژیکی

طبق تحقیقات عامل بروز اختلال یادگیری، در بسیاری از اوقات به دلیل وجود عوامل فیزیولوژیکی است. این عوامل موجب تاخیر در یادگیری و درک مطلب توسط فرد می‌شود. مواردی چون نقص‌های بینایی، شنوایی، آسیب به سر یا جمجمه و سیستم عصبی مغز باعث بروز این اختلال می‌شود.

علائم اختلال یادگیری

معمولا اختلال یادگیری پیش از زمان رفتن کودک به مدرسه قابل شناسایی نیست؛ در ادامه به معرفی برخی از این علائم می‌پردازیم.

•   نداشتن علاقه به فعالیت‌هایی چون خواندن و نوشتن
•   مشکل در یادگیری الفبا، اعداد، اشکال، رنگ‌ها و غیره
•   عدم توانایی در بستن دکمه و زیپ لباس و بستن بند کفش
•   مشکلاتی در ارتباط با تلفظ و هجی کردن کلمات
•   ناتوانی در به استفاده از ریتم و قافیه
•   عدم توانایی در بکارگیری کلمات مناسب
•   عدم توانایی برای ایجاد ارتباط بین صداها و کلمات
•   مشکل در فهم و یادگیری مفاهیم و مباحث ریاضیات
•   گیجی در هنگام خواندن کلمات
•   بروز مشکل در ترکیب صداها برای ساخت کلمات
•   بروز کندی در یادگیری مهارت‌های جدید
•   عدم توانایی نوشتن املای صحیح کلمات و بروز ایرادات روتین
•   مشکل در شرکت کردن در بحث‌های جمعی و اظهار نظر با صدای بلند

انواع اختلال یادگیری

اختلال یادگیری دارای انواع گوناگونی است و هر فرد بسته به شرایط خود به یک یا چند نوع از آن مبتلا می‌شود. این اختلال در سه سطح ضعیف، متوسط و شدید بروز می‌کند. در سطح ضعیف، فرد مبتلا توانایی مراقبت از خود را دارد و می‌تواند با سایر افراد ارتباط بگیرد؛ اما برای یادگیری مهارت جدید نیاز به زمان دارد. در سطوح بالاتر فرد توانایی ارتباط با دیگران را از دست می‌دهد و در انجام فعالیت روزانه خود دچار چالش می‌شود. در ادامه به معرفی انواع اختلال یادگیری می‌پردازیم.

نارساخوانی

یکی از شایع‌ترین نوع اختلال یادگیری، اختلال در خواندن است. در این نوع فرد مبتلا اغلب متون را به سختی می‌خواند و درک آن‌ها برایش دشوار است. حتی تلفظ و هجی کردن کلمات برای او سخت است و در برخی شرایط کلمات را حدس می‌زند.

دیسگرافی یا اختلال یادگیری در نوشتن

این نوع اختلال بیشتر در کودکان محصل دیده می‌شود و فرد مبتلا مهارت فیزیکی لازم برای بدست گرفتن قلم را ندارد. در واقع فرد در هنگام نوشتن تنش‌های زیاد و عجیبی را تجربه می‌کند و به سرعت خسته می‎‌شود و نمی‌تواند افکار خود را برای نوشتن متون منسجم کند.

اختلال یادگیری در مهارت های حرکتی

اکثر شما شاهد کودکانی بودید که در بریدن شکل از روی کاغذ، رنگ آمیزی دویدن و پریدن دچار مشکل هستند. این نوع از مشکلات در بسیاری از موارد در ارتباط با اختلال یادگیری آن‌ها است؛ در واقع گاهی این اختلال در انجام فعالیت‌های ظریف و گاهی در انجام فعالیت‌های فیزیکی نمایان می‌شود.

اختلال یادگیری در ریاضیات

مفاهیم و مباحث ریاضی ممکن است در بسیاری شرایط برای بسیاری از افراد دشوار باشد؛ پس هر نوع ضعفی در ریاضیات را نمی‌توان به پای اختلال یادگیری گذاشت. در مواردی ممکن است افراد در فهم ریاضیات دچار مشکل شوند؛ برای مثال در یادگیری اعداد و درک ارتباط میان آن‌ها دچار مشکل می‌شوند. کودکی که توانایی تشخیص بزرگی و کوچکی دو عدد از یکدیگر یا محاسبه زمان را ندارد، با انجام برخی بررسی‌ها بر روی سایر ویژگی‌های او، می‌تواند به این اختلال مبتلا باشد.

بیش فعالی

بیش فعالی از مواردی است که هنوز وجود آن در دسته انواع اختلال یادگیری به قطعیت نرسیده است؛ اما می‌تواند یکی از موانع در یادگیری افراد باشد. کودک مبتلا به بیش فعالی تمرکز و توجه خود را با کوچک‌ترین اتفاقات از دست می‎‌دهد و با محیط‌های آموزشی مدرسه غالبا به مشکل برمی‌خورد.

اختلال یادگیری چه تفاوتی با عقب ماندگی ذهنی دارد؟

اختلال یادگیری ناشی از مشکلات هوشی نیست، در صورتی که مشکلات یادگیری در کودکان کم‌توان ذهنی غالبا ناشی از سطح هوشی پایین آنها است. کودکان کم‌توان ذهنی در بدست آوردن توانایی‌های رشدی از هم‌سن وسالان خود عقب تر هستند؛ در حالی که کودک مبتلا به اختلال یادگیری برخلاف کودکان عقب مانده ذهنی، تاخیر تکاملی واضح و مشخصی ندارند و آموزش‌های صحیح و به موقع می‌تواند باعث موفقیت تحصیلی چشمگیر آن‌ها شود.

آیا اختلال یادگیری با گذشت زمان برطرف میشود؟

با افزایش سن کودک مبتلا به اختلال یادگیری، او به واسطه داشتن هوش طبیعی ممکن است بتواند راه‌حل‌هایی برای مشکلات آموزشی خود پیدا کند؛ اما اختلال یادگیری او با گذشت زمان برطرف نخواهد شد و در تمام دوره‌های زندگی با او همراه است. اما باید بدانید که این اختلال در دوره‌های مختلفی از زندگی فرد به صورت‌های متفاوت نمایان می‌شود و این تغییرات به نقاط قوت و ضعف در شخصیت فرد و شرایط محیط زندگی او وابسته است.

آیا درمان قطعی اختلال یادگیری وجود دارد؟

در کمال تاسف، درمان قطعی برای این اختلال وجود ندارد و تنها راه‌حل ارائه اموزش‌های جبرانی و مناسب با شرایط فرد مبتلا است. باید بدانید که تشخیص به موقع اختلال یادگیری و بکارگیری روش‌های آموزشی مناسب در موفقیت تحصیلی کودک می‌تواند موثر واقع شود.

آیا اختلال یادگیری تنها بر موفقیت تحصیلی فرد اثر می گذارد؟

بروز کودک به اختلال یادگیری، علاوه بر تاثیر روی موفقیت تحصیلی او بر سایر جنبه‌های زندگی او نیز تاثیرگذار است؛ اما میزان و سطح تاثیر آن بسته به شدت و نوع اختلال در افراد متفاوت خواهد بود.

آیا اختلال یادگیری با تنبلی و بی انگیزه بودن کودکان ارتباط دارد؟

متاسفانه ما در نظام آموزشی و بستر خانواده شاهد آن هستیم که بسیاری از معلمان و والدین توانایی پذیرش این موضوع را ندارند که یک کودک با وجود داشتن هوش طبیعی، در یادگیری مطالب آموزشی مدرسه دچار ایراد و اشکال شود. استفاده از القابی چون تنبل، عجول، بی‌حوصله، بی‌انگیزه و از زیر کار در رو از سری واژه‌های ناعادلانه و نامتعارفی است که به این کودک نسبت داده ی‌شود.

تشخیص دیر هنگام بروز این اختلال در کودکان، باعث کندی روند پیشرفت تحصیلی ان‌ها می‌شود و این موضوع اطرافیان کودک را ناراحت می‌کند. اما باید بدانید که ان‌ها به دلیل سرخوردگی انگیزه خود را از دست می‌دهند و از ابتدا تنبل یا بی‌انگیزه نبودند.

برای اختلال یادگیری به چه پزشکی باید مراجعه کنیم؟

برای درمان اختلال یادگیر در ابتدای کار به یک روانشناس کودک مراجعه کنید. روانشناس مربوطه پس از بررسی اوضاع و شرایط کودک و تشخیص اختلال او، توصیه‌های لازم را یادآور می‌شود و درصورت نیاز شما را برای مراجعه به متخصصان بیشتر راهنمایی می‌کند.

آیا لازم است در مورد مشکلات یادگیری با خود کودک صحبت کنیم؟

مانعی برای وقوع این کار وجود ندارد؛ اما پیش از صحبت با کودک دانش و اطلاعات خود را در زمینه اختلال یادگیری بالا ببرید و از افراد متخصص در این حوزه کمک بگیرید. چرا که کودکان مبتلا به این اختلال دارای خصوصیات متفاوتی هستند که پیش از صحبت با ان‌ها باید در مسیر شناخت دقیق و کامل آن‌ها گام برداشت.

سخن پایانی

اختلالات روانشناختی به دلیل وجود عوامل زیادی ممکن است بسیاری از خانواده‌ها را به خود درگیر کند. پس هرگز برای مدارا با این اختلالات در مسیر حاوی انرژی منفی و ناامیدی گام برندارید. کودک بهتر از همه ما تفاوت‌های رفتاری را شناسایی و درک می‌کند؛ پس با ایجاد یک محیط امن و آرام در جهت درمان فرد مبتلا به اختلال یادگیری گام بردارید. فراموش نکنید که هیچ چیزی غیرممکن نیست و این ما هستیم که با دیدن ساده‌ترین بیماری‌ها و اختلالات ناامنی و ناامیدی را مهمان لحظات زندگی خود می‌کنیم. هرگز امید خود را از دست ندهید!

سوالات متداول

اختلال یادگیری چیست؟

اختلال یادگیری یکی از انواع اختلالات روانشناختی است که به میزان زیادی در کودکان رایج است. از نظر علمی، این اختلال ناشی از تغییر در شیوه سیم‌کشی مغز افراد است.

اختلال یادگیری چه تاثیر بر روی مغز افراد می‌گذارد؟

این اختلال عصب شناختی به طور مستقیم با مغز فرد ارتباط دارد و بر نحوه درک و پردازش اطلاعات تاثیرگذار است. اختلال یادگیری متاسفانه بطور مستقیم بر توانایی یادگیری کودک اثر می‌گذارد و فرآیند تحصیل او را با مشکل مواجه می‌کند.

چگونه می‌توان تشخیص داد که کودک مبتلا به اختلال یادگیری در ریاضیات است؟

در مواردی ممکن است افراد در فهم ریاضیات دچار مشکل شوند؛ برای مثال در یادگیری اعداد و درک ارتباط میان آن‌ها دچار مشکل می‌شوند. کودکی که توانایی تشخیص بزرگی و کوچکی دو عدد از یکدیگر یا محاسبه زمان را ندارد، با انجام برخی بررسی‌ها بر روی سایر ویژگی‌های او، می‌تواند به این اختلال مبتلا باشد.

بیش فعالی چه تاثیر بر روی کودک دارد؟

بیش فعالی می‌تواند یکی از موانع در یادگیری افراد باشد. کودک مبتلا به بیش فعالی تمرکز و توجه خود را با کوچک‌ترین اتفاقات از دست می‎‌دهد و با محیط‌های آموزشی مدرسه غالبا به مشکل برمی‌خورد.