اگر چه ترس از تاریکی ممکن است بخشی از رشد طبیعی کودکان خردسال باشد، اما برای نوجوانان و افراد بزرگسال امری غیرطبیعی به شمار می‌رود. ترس از تاریکی در بزرگسالی (نیکتوفوبیا) یک ترس نامناسب با سن افراد بزرگسال است و این افراد در تاریکی احساس ترس و اضطراب را تجربه خواهند کرد. هنگامی که این نگرانی از مکانیسم حفاظتی ذاتی به یک مسئله بالینی تبدیل شود، فوبیا شناخته میشود. نیکتوفوبیا ترس غیر منطقی یا شدید از تاریکی است. افراد مبتلا به نيكتوفوبيا اضطراب، تنش و احساس عدم اطمينان نسبت به تاريكي را تجربه خواهند کرد. در این مقاله به بررسی فوبیای تاریکی و تنهایی و درمان ترس از تاریکی در بزرگسالان می‌پردازیم.
ترس از تاریکی (نیکتوفوبیا) چیست؟
اصطلاح نیکتوفوبیا از دو کلمه یونانی گرفته شده است (nyktos) به معنای شب و (phobia) به معنای ترس.
محققان دریافته‌اند که تاریکی در مغز پاسخی ایجاد میکند که باعث آزاد شدن مواد شیمیایی میشود که درک افراد از اضطراب را افزایش می‌دهد. درحالی که برخی از افراد می‌توانند این اضطراب افزایش یافته را آرام کنند، برخی دیگر در انجام آن ناتوان هستند. به جای کاهش اضطراب، این افراد اضطراب‌شان را افزایش می‌دهند و یک سطح ترس شدید و غیرمنطقی ایجاد می‌کنند. ترس از تاریکی در کودکان امری کاملا طبیعی است. اما با رشد کودک و بزرگتر شدن این ترس فروکش میکند.
ترس از تاریکی در بزرگسالی ناتوان کننده است و میتواند باعث شود که فرد حتی از رفتن به بیرون در شب خودداری کند.
علائم فوبیای تاریکی
علائمی که ممکن است در اثر نیکتوفوبیا تجربه کنید بسیار شبیه علائمی است که در سایر فوبیاها رخ می‌دهد. افراد مبتلا به این نوع فوبیا زمانی که در تاریکی قرار می‌گیرند ترس و اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند. علائم ممکن است در فعالیت‌های روزمره و عملکرد در مدرسه یا محیط کار تداخل ایجاد کند. حتی ممکن است باعث آسیب به سلامت افراد شود.
فوبیاهای مختلف علائم مشابهی دارند. این علائم ممکن است جسمی یا عاطفی باشند. افراد مبتلا به نیکتوفوبیا، علائم را در تاریکی از خود بروز می‌دهند و حتی با فکر کردن به این موضوع دچار استرس و اضطراب می‌شوند.
علائم جسمی عبارت‌اند از:
- مشکلات تنفسی
- افزایش ضربان قلب
- درد قفسه سینه
- لرزیدن یا سوزن سوزن شدن
- سبکی سر یا سرگیجه
- ناراحتی معده
- گرگرفتگی تعریق سرد
علائم عاطفی عبارت‌اند از:
- احساس اضطراب یا وحشت شدید
- نیاز شدید برای فرار از وضعیت
- از دست دادن کنترل یا احساس دیوانگی
- احساس می‌کنید ممکن است بمیرید یا از هوش بروید
- احساس ناتوانی نسبت به ترس
نیکتوفوبیا چقدر شایع است؟
Nyctophobia یا ترس از تاریکی نه تنها در بزرگسالان بلکه در کودکان هم یک عارضه شایع است. برخی از محققان تخمین زده‌اند که تقریباً ۴۵ درصد از کودکان ترس از تاریکی دارند. نیکتوفوبیا یکی از رایج‌ترین ترس‌ها در بین کودکان ۶ تا ۱۲ ساله است. شدت این عارضه در سنین نوجوانی بیش از سایر دوره‌ها است.
در کشور آمریکا، حدود ۹ درصد از بزرگسالان در سال گذشته ترس از تاریکی داشتند و بیش از ۱۲ درصد از بزرگسالان در طول زندگی خود حداقل یک نوع فوبیای خاص داشته‌اند. اما در این میان زنان بسیار بیشتر از مردان در معرض ابتلا به نیکتوفوبیا قرار دارند.
محرک‌های نیکتوفوبیا کدامند؟
تقریباً بیشتر افراد با قرار گرفتن در یک محیط تاریک کمی می‌ترسند اما نیکتوفوبیا بیش از ترس از تاریکی است. این افراد از تاریکی و قرار گرفتن در یک مکان تاریک وحشت دارند، شدت ترس از تاریکی در این افراد به قدری بالاست که مانع زندگی روزمره آنها میشود. مواردی که در ادامه عنوان می‌کنیم محرک‌های نیکتوفوبیا در کودکان و بزرگسالان هستند:
- ورود به یک مکان تاریک (مانند سینما)
- آماده شدن برای خواب
- دیدن غروب خورشید
- فکر کردن در تاریکی
- تلاش برای خواب شبانه
- خاموش کردن چراغ‌ها
- تماشای یک فیلم یا برنامه تلویزیونی با صحنه‌های شبانه
پزشک خوب به شما کمک میکند بهترین روانشناسان را در کوتاه‌ترین زمان و در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کنید
دلایل ترس از تاریکی در بزرگسالان
عوامل زیادی ممکن است در ابتلا به ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا موثر باشد؛ اما در حالت کلی ترس از تاریکی با ترس از خشونت یا حمله مهاجمان احتمالی ارتباط دارد. به این معنا که چون فرد در تاریکی جایی را نمی‌بیند، احساس میکند که هزاران تهدیدهای احتمالی جسم و جان او را مورد هدف قرار دادند.
تحقیقات انجام شده نشان داده که مهم‌ترین علت ترس از تاریکی به خود تاریکی مربوط نیست؛ بلکه به دلیل خطرات ناشناخته و پنهان شده در تاریکی است و همین موضوع باعث شده تا در بیشتر فیلم‌های ترسناک، از تاریکی برای ترساندن بینندگان استفاده کنند.
فوبیای تاریکی و تنهایی اغلب در کودکی در سن ۳ تا ۶ سالگی رخ می‌دهد. در این سن، ترس از تاریکی کاملا طبیعی است و بخشی از مرحله رشد کودک است. در این سن ترس از روح، هیولاها، تنهایی خوابیدن و صداهای غریبه‌ها کاملا نرمال است.
کودکان در این سن ممکن است از روح، هیولا، تنها خوابیدن و صداهای عجیب نیز بترسند که یک نوع ترس بسیار معمول است. همانطور که در بخش‌های بالا هم بیان کردیم، زمانی که ترس از تاریکی در کودکان، خوابیدن را برای آنها غیرممکن میکند؛ اضطراب و استرس شدیدی وجود کودک را فرا می‌گیرد که ممکن است تا بزرگسالی نیز ادامه داشته باشد و در نهایت تبدیل به نیکتوفوبیا شود. عواملی که ممکن است در ابتلا به ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا موثر باشند؛ شامل موارد زیر است.
از دیگر دلایل فوبیای تاریکی در بزرگسالان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- والدین مضطرب: برخی از کودکان هنگام دیدن والدینشان که بخاطر موضوع خاصی مضطرب هستند یاد می‌گیرند که آنها نیز هنگام مواجه با آن موضوع مضطرب شوند.
- والدین سخت‌گیر: بسیاری از والدین نسبت به کودکان خود بسیار سخت‌گیر هستند و به همین دلیل کودکان به والدین خود وابسته می‌شوند. وابستگی بیش از حد به والدین میتواند کودک را به اختلال اضطراب فراگیر مبتلا کند.
- وقایع استرس‌زا: تراما و تجربه وقایع استرس‌زا میتواند فرد را به فوبیا مبتلا کند.
- ژنتیک: برخی از بزرگسالان بیشتر از سایر افراد به فوبیاهای مختلف مبتلا می‌شوند و احتمالا دلیل آن ژنتیک افراد است.
چه کسانی در معرض خطر نیکتوفوبیا هستند؟
Nyctophobia در کودکان بسیار شایع‌تر از بزرگسالان است، ترس از تاریکی محدودیت سنی ندارد و افراد در هر سنی ترس از تاریکی دارند. کودکان و بزرگسالانی که ترس از تاریکی دارند احتمالا در محیط تاریک به آنها آسیب وارد شده است.
فرد میتواند آن تجربه ترسناک یا حادثه تلخ را در زمان فکر کردن به تاریکی یا قرار گرفتن در یک محیط تاریک تصور کند و باعث استرس و اضطراب در افراد شود.
Nyctophobia میتواند بعد از تماشای یک فیلم ترسناک یا شنیدن یک داستان ناراحت کننده ایجاد شود. در صورت داشتن موارد زیر، خطر ابتلا به نیکتوفوبیا افزایش پیدا میکند:
- افسردگی
- اختلال مصرف مواد
- اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
- سابقه بیماری روانی
- اختلال وسواس اجباری (OCD)
- ابتلا به سایر فوبیاها
- سابقه فوبیا در خانواده شما
- حملات پانیک
نیکتوفوبیا و اختلالات خواب
نیکتوفوبیا ممکن است با یک اختلال خواب مانند بی‌خوا