دیابت بارداری دیابتی است که برای اولین بار در دوران بارداری (بارداری) تشخیص داده میشود. این نوع دیابت میتواند بر سلولهای بدن تأثیر بگذارد. دیابت بارداری باعث افزایش قند خون میشود که میتواند بر بارداری و سلامت جنین را تحت تاثیر قرار دهد. در حالی که هر عارضه بارداری نگران کننده است، خبرهای خوبی در رابطه با این بیماری وجود دارد. در دوران بارداری میتوانید با خوردن غذاهای سالم، ورزش و در صورت لزوم مصرف دارو به کنترل دیابت در دوران بارداری کمک کنید. کنترل قند خون میتواند موجب سلامت مادر و جنین شود و از زایمان سخت جلوگیری کند.
اگر در دوران بارداری دیابت بارداری دارید، معمولاً قند خون بلافاصله پس از زایمان به سطح معمول خود باز میگردد. در این زمان خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ افزایش پیدا میکند.
دیابت بارداری چیست؟
دیابت یکی از بیماریهایی است که برخی از مادران باردار در طول دوران بارداری خود به آن مبتلا میشوند. زمانی که سطح قند خون در این دوران از حد نرمال قند خون بارداری بیشتر میشود مادر به دیابت بارداری مبتلا شده است. تحت برخی شرایط افراد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار میگیرند:
- اضافه وزن قبل از بارداری
- قند خون بالاتر از حد نرمال که هنوز به دیابت منجر نشده است (پیش دیابت)
- داشتن سابقهٔ ابتلای خانوادگی به دیابت
- داشتن سابقهٔ ابتلا به دیابت در خانم باردار
- فشار خون بالا
- سابقهٔ زایمان نوزاد سنگین وزن (بیش از چهار کیلوگرم)
- تجربه زایمان نوزاد مرده
- سن بالای ۲۵ سال
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCO)
- بی تحرکی پیش از بارداری
دیابت بارداری چه نوع دیابتی است؟
دو نوع دیابت در دوران بارداری وجود دارد:
- دیابت بارداری نوع ۱ که به کمک رژیم غذایی و ورزش کنترل میشود.
- دیابت بارداری نوع ۲ که با تزریق انسولین و مصرف دارو کنترل میشود.
این بیماری با تولد نوزاد از بین میرود. اما در دوران بارداری میتواند تاثیر منفی روی سلامت جنین بگذارد و همچنین باعث بروز دیابت نوع ۲ در مادر (حتی بعد از زایمان) شود.
علائم دیابت بارداری
خیلی از مادران باردار هر نشانهای از بیماری را در خود به بارداری نسبت میدهند و به آن توجهی نمیکنند. علائم قند خون بارداری اغلب خود را نشان نمیدهند و حتی در صورت بروز نادیده گرفته میشوند تا اینکه در آزمایشهای پزشکی روتین به وجود دیابت پی برده میشود. علائم شایع قند خون بارداری عبارتند از:
- گرسنگی و تشنگی بیش از حد و غیرطبیعی
- افزایش ادرار
- تاری دید
- خستگی و حالت تهوع
علت ابتلا به دیابت بارداری چیست؟
محققان هنوز نمیدانند که چرا برخی از زنان به دیابت بارداری مبتلا میشوند، ازجمله دلایل مهمی که میتواند منجر به دیابت بارداری شود:
- اضافه وزن قبل از بارداری
- تغییر سطح هورمونهای بدن در دوران بارداری
عوامل خطر
عوامل خطری که میتواند احتمال ابتلا به این نوع دیابت را افزایش دهد عبارتند از:
- اضافه وزن یا چاق بودن
- عدم تحرک بدنی
- داشتن پیش دیابت
- داشتن دیابت بارداری در بارداری قبلی
- ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک
- داشتن یکی از اعضای نزدیک خانواده مبتلا به دیابت
- داشتن نوزادی با وزن بیش از ۹ پوند (۴.۱ کیلوگرم)
قند خون بارداری باید چند باشد؟
میزان قند خون نرمال در بارداری با آزمایش خون مشخص میشود.
میزان قند خون در سه ماه اول بارداری
در اولین مراجعه خانم باردار برای او تست قند خون ناشتا درخواست میشود. میزان قند خون نرمال در سه ماهه اول بارداری طبق جدول زیر مشخص میشود:
کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر | طبیعی |
بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر | دیابت بارداری |
مساوی یا بیشتر از ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر | دیابت آشکار |
اگر نتیجهٔ تست قند خون ناشتای خانم باردار حداقل دو نوبت بیشتر از ۱۲۶ باشد تشخیص دیابت قطعی است. در افرادی که بیماری دیابت در آنها قطعی شده باشد تغذیه سالم، ورزش و در صورت نیاز استفاده از انسولین توصیه میشود.
آزمایش قند خون سه ماهه دوم بارداری
همهٔ خانمهای بارداری که تست قند آنها در سه ماهه اول بارداری نرمال است بین هفته ۲۴ تا ۲۸ باید دوباره تست بدهند. تست قند سه ماهه دوم GCT نام دارد که با خوردن ۵۰ گرم شربت گلوکز و انجام تست یک ساعت بعد انجام میشود. نتایج این تست و تشخیص دیابت طبق جدول زیر است:
قند خون کمتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر | طبیعی |
قند خون مساوی یا بیشتر از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر | دیابت |
قند خون بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی گرم در دسی لیتر | درخواست تست OGTT با ۱۰۰ گرم شربت گلوکز |
آزمایش دیابت بارداری با گلوکز خوراکی ۱۰۰ گرم
در مادران بارداری که قند خون بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی گرم در دسی لیتر باشد تست ۱۰۰ گرم شربت گلوکز خوراکی درخواست میشود. برای انجام این تست فرد باید حداقل ۷ ساعت ناشتایی شبانه داشته باشد. روز آزمایش ابتدا قند ناشتا اندازهگیری میشود. سپس فرد باید ۱۰۰ گرم شربت گلوکز خوراکی بخورد و قند خون یک، دو و سه ساعت بعد اندازهگیری میشود.
مقادیر آستانهٔ تشخیصی دیابت در این تست طبق جدول زیر است:
قند خون ناشتا | ۹۵ میلی گرم در دسی لیتر |
قند خون ۱ ساعت بعد از خوردن شربت گلوکز | ۱۸۰ میلی گرم در دسی لیتر |
قند خون ۲ ساعت بعد از خوردن شربت گلوکز | ۱۵۵ میلی گرم در دسی لیتر |
قند خون ۳ ساعت بعد از خوردن شربت گلوکز | ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر |
در صورتی که حداقل دو تا از نتایج تست بعد از خوردن شربت گلوکز بیش از حد مجاز باشد تشخیص دیابت قطعی است. درمان دیابت در این دوران با اصلاح رژیم غذایی، ورزش و تجویز داروی انسولین یا متفورمین توسط پزشک صورت می گیرد.
خانمهایی که دیابت دارند باید به طور مداوم سطح قند خون خود را چک کنند. با اینکه این بیماری بعد از زایمان از بین میرود، اما احتمال بروز دیابت نوع ۲ وجود دارد. بنابراین تستهای قند خون بعد از زایمان نیز باید انجام شوند.
آیا دیابت در بارداری برای جنین خطرناک است؟
تاثیر قند بالا در بارداری را بر جنین نباید نادیده گرفت. مضرات دیابت بارداری برای جنین عبارتند از:
- وزن بالای نوزاد حین تولد