سبک های دلبستگی شیوه‌های تعامل و رفتارهای متفاوتی هستند که افراد در روابط عاطفیشان به کار می‌گیرند. در دوران کودکی، سبکهای دلبستگی به نحوه تعامل والدین و کودکان گفته میشود. در دوران جوانی برای توصیف الگوهای وابستگی در روابط عاطفی از سبکهای دلبستگی استفاده میشود. مفهوم سبکهای دلبستگی از دل نظریه دلبستگی و در خلال سالهای ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ میلادی از انواع دلبستگی بالبی به وجود آمده است. امروزه روانشناسان چهار سبک اصلی را برای دلبستگی معرفی میکنند. در این مطلب در مورد تست سبک دلبستگی و انواع سبک های دلبستگی بزرگسالان صحبت می کنیم.
دلبستگی چیست؟
دلبستگی در اینجا پیوند عاطفی است که بین نوزاد و مراقب شکل می گیرد و وسیله ای است که نوزاد نیازهای اولیه را برآورده می کند. ولی در حالت کلی دلبستگی را می توان به عنوان یک پیوند عاطفی عمیق و پایدار بین دو نفر تعریف کرد که در آن هر یک به دنبال صمیمیت هستند و در حضور شخصیت دلبستگی احساس امنیت بیشتری می کنند. اولین تحقیقات در زمینه دلبستگی در نظریات «فروید» صورت گرفت که درباره عشق به جست و جو پرداخت. پس از آن محققان و نظریه پردازان دیگری نیز به این موضوع پرداختند؛ اما فردی که بیشتر از همه در این زمینه به شهرت رسید و به عنوان پدر نظریه دلبستگی شناخته میشود، جان بالبی (John Bowlby) است.
جان بالبی تحقیقات گسترده‌ای روی مفاهیم وابستگی انجام داد و دلبستگی را یک اتصال عاطفی پایدار میان نوزاد و والدین او توصیف کرد. همچنین او معتقد بود که تجارب اولیه در زمان کودکی، نقش مهمی در رشد فرد و رفتارهای آینده او در زندگی دارد. در واقع سبک دلبستگی ما از همان دوران نوزادی و در رابطه ما با والدین شکل می‌گیرد. پرسشنامه سبک های دلبستگی بالبی وجود ندارد و بالبی صرفا توسعه دهنده سبک های دلبستگی است.
سایر نظریه های دلبستگی
اواخر دهه‌های ۱۹۸۰ میلادی محققان مختلفی از جمله هازن و شاور (Hazen and Shaver) شروع به مطالعه بر روی روابط عاطفی بزرگسالان کردند که این تحقیق و بررسی با توجه به نظریه سبکهای دلبستگی جان بالبی صورت گرفت. یکی از مواردی که برای آنها اهمیت داشت نحوه دلبستگی اولیه کودک با والدینش بود. در واقع برای آنها سوال بود که میزان این دلبستگی چه تاثیری بر اعتماد به نفس فرد در زمانهای آینده و رفتارهای او در روابط عاطفیش خواهد داشت.
آزمایش موقعیت ناآشنا اینزورث
در دهه‌های ۱۹۷۰ میلادی ماری آینوورث نیز از دیگر محققانی بود که توانست نظریه سبک دلبستگی بالبی را گسترش دهد. او آزمایشی را طراحی کرد که به آزمایش موقعیت غریبه به شهرت رسید و در طی آن کودکان ۱۲ الی ۱۸ ماهه را مورد مطالعه قرار داد.
شرایط آزمایش به این صورت بود که ابتدا نوزاد با پدر یا مادر خود در اتاق به بازی مشغول است. سپس یک غریبه وارد اتاق میشود و با والدین او صحبت می‌کند و به کودک نزدیک میشود، در نهایت والدین نوزاد اتاق را ترک میکنند. پس از مدتی والدین برمی‌گردند تا کودک بی‌قراری خود را آرام کنند. براساس این مشاهدات، آینوورث سه سبک دلبستگی مختلف را معرفی کرد:
- سبک دلبستگی ایمن
- سبک دلبستگی ناایمن دوسوگرا
- سبک دلبستگی ناایمن اجتنابی
برخی از محققان سبک دیگری به نام سبک دلبستگی آشفته را نیز به لیست انواع دلبستگی اضافه کردند. جالب است بدانید در اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی محققان دیگری از نتایج مطالعات بالبی و آینوورث برای در تحقیق در موضوع عشق و تنهایی در بزرگسالان نیز استفاده کردند. در طی این تحقیقات آنها متوجه شدند بسیاری از افراد که در زمان بزرگسالی تنها هستند؛ در کودکی رابطه عاطفی سالمی با والدین خود نداشتند. بنابراین دلبستگی در دوران کودکی یا درک کودک از رابطه عاشقانه خود و والدینش میتواند بر روابط آینده او تاثیر بگذارد.
تست سبک های دلبستگی هازن و شاور
در سال ۱۹۸۷ هازن و شاور تلاش کردند تا عشق و روابط عاطفی را به عنوان یک فرایند دلبستگی توصیف کنند. در نتیجه آنها تست سبک دلبستگی بزرگسالان را طراحی کردند که این تست شامل سه بخش است و هر بخش آن به یکی از سبکهای دلبستگی ایمن، دوسوگرا و اجتنابی اشاره می‌کند.
در طی این تست، آنها متوجه شدند که روابط عاطفی را می‌توان با همان ایده‌های مطرح شده توسط بالبی و آینوورث، توصیف کرد. برای مثال آنها متوجه شدند زمانی که که افراد بزرگسال در کنار شریک عاطفی خود قرار دارند و به نیازهایشان پاسخ داده میشود؛ احساس امنیت میکنند. در واقع شریک عاطفی برای این افراد نقش یک حامی امن را بازی می‌کند.
تست سبک دلبستگی کولینز و رید
با اینکه نظریات هازن و شاور نقش مهمی در نظریه دلبستگی داشته؛ اما انتقادات مختلفی به آن وارد شد. برای مثال برخی معتقدند مدل سه بخشی این نظریه دارای محدودیت‌هایی بود و برخی توصیفاتی که در پرسشنامه آنها مطرح شده ابعاد مختلفی از رابطه عاطفی را در بر می‌گرفت. مثلا امنیت هم شامل احساس راحتی و نزدیکی و هم به معنی تکیه دادن به دیگران است. بنابراین فرد آزمون دهنده مجبور است پاسخی را انتخاب کند که ممکن است در بردارنده تمام احساسات او نباشد.
در طی این انتقادات، تست سبک دلبستگی بزرگسالان (RAAS) در سال ۱۹۹۰ براساس پرسشنامه هازن و شاور توسط کولینز و رید (Collins and Read) ابداع شد؛ که سه بخش اصلی تست اولیه به ۱۸ آیتم تبدیل شد. در واقع این تست شامل ۱۸ آیتم است که سبک دلبستگی بزرگسال را در سه بخش ایمن، آشفته و اجتنابی اندازه گیری می‌کند.
تست سبک دلبستگی بزرگسالان شامل سه زیرمقیاس (هر کدام دارای ۶ گویه است): (الف) مقیاس فرعی میزان رضایت فرد از نزدیکی و صمیمیت را اندازه می گیرد. (ب) خرده مقیاس وابستگی میزان احساس راحتی فرد را بر حسب دیگران ارزیابی می کند و معتقد است که در صورت نیاز می توان به افراد تکیه کرد. و (ج) خرده مقیاس اضطراب میزان نگرانی فرد در مورد طرد شدن و رها شدن توسط دیگران را اندازه گیری می کند.
تست دلبستگی، سبکهای دلبستگی بزرگسالان را با نام‌های «ایمن»، «اضطرابی» و «اجتنابی» اندازه‌گیری می‌کند که به‌صورت زیر تعریف میشود:
- امن: نمرات بالا در خرده مقیاس های نزدیک و وابسته، امتیاز پایین در خرده مقیاس اضطراب
- اضطرابی: نمره بالا در خرده مقیاس اضطراب، نمرات متوسط در خرده مقیاس های نزدیک و وابسته
- اجتنابی: نمرات پایین در خرده مقیاس های نزدیک، وابسته و اضطراب
انواع سبک های دلبستگی بزرگسالان
همانطور که گفته شد چهار نوع سبک دلبستگی مختلف وجود دارد؛ که در ادامه به بیان انواع دلبستگی بالبی می‌پردازیم:
۱- سبک دلبستگی دوسوگرا
کودکانی مبتلا به سبک دلبستگی دوسوگرا، در غیاب والدین خود پریشان می‌شوند. در واقع در دسترس نبودن والدین باعث میشود این کودکان در هنگام نیاز، نتوانند به والدین خود تکیه کنند؛ چرا که نسبت به آنها بدبین هستند. شایع‌ترین علل سبک دلبستگی دوسوگرا، آسیب‌های دوران کودکی، بی‌توجهی یا بدرفتاری است. کودکان دارای این سبک دلبستگی ممکن است گیج به نظر برسند. در این نوع دلبستگی مراقبان ناسازگار هستند و اغلب به عنوان منبع آرامش و ترس توسط فرزندانشان دیده می شوند، که منجر به رفتارهای بی نظم آنها می شود.
نشانه های سبک دلبستگی دوسوگرا
نشانه های سبک دلبستگی دوسوگرا عبارتند از:
- ترس از طرد شدن
- ناتوانی در تنظیم احساسات
- رفتارهای متناقض
- سطوح بالای اضطراب
- مشکل در اعتماد کردن به دیگران
- نشانه های هر دو سبک دلبستگی اجتنابی و اضطرابی
سبک دلبستگی دوسوگرا در روابط
در روابط، افراد دارای سبک های دلبستگی دوسوگرا تمایل به رفتار غیرقابل پیش بینی و گیج کننده دارند. آنها به طور متناوب بین گوشه گیر و مستقل بودن و دلبستگی و احساساتی بودن تغییر می کنند. در حالی که آنها به شدت به دنبال عشق هستند، شرکای خود را نیز به دلیل ترس از عشق دور می کنند. آنها معتقدند که همیشه طرد می شوند، اما از صمیمیت عاطفی اجتناب نمی کنند. آنها از آن می ترسند، و همچنین پیوسته به دنبال آن هستند، اما دوباره آن را رد می کنند. آنها شریک زندگی خود را غیرقابل پیش‌بینی می‌دانند، و خودشان به شیوه‌های غیرقابل پیش‌بینی در روابطشان رفتار میکنند، زیرا همچنان بین نیاز به امنیت و ترس دست و پنجه نرم میکنند.
۲- سبک دلبستگی اجتنابی
کودکان مبتلا به سبک دلبستگی اجتنابی، از والدین خود دوری میکنند و تفاوتی میان آنها با افراد غریبه قائل نمی‌شوند. این سبک دلبستگی در کودکان دارای والدین سو استفاده‌گر یا بی‌توجه شکل می‌گیرد. در واقع کودکانی که به خاطر تکیه کردن به والدین خود تنبیه می‌شوند؛ در آینده یاد می‌گیرند که از درخواست کمک اجتناب کنند. این سبک با شکست در ایجاد روابط بلندمدت با دیگران به دلیل ناتوانی در برقراری صمیمیت فیزیکی و عاطفی تعریف می شود.
در دوران کودکی، ممکن است مراقبانی سختگیر یا از نظر عاطفی دور و غایب داشته باشید. مراقبان شما ممکن است شما را به حال خود رها کرده باشند، انتظار داشتند که مستقل باشید، شما را توبیخ کرده باشند، هنگام بیان نیازها یا احساسات خود شما را طرد کردند یا در پاسخ به نیازهای اساسی شما درست عمل نکردند. در نتیجه، این کودکان ممکن است بیاموزند که احساس استقلال قوی داشته باشند تا مجبور نباشند برای مراقبت یا حمایت به شخص دیگری تکیه کنند.
نشانه های سبک دلبستگی اجتنابی
ممکن است دلبستگی ناایمن اجتنابی داشته باشید اگر:
- به طور مداوم از صمیمیت عاطفی یا فیزیکی اجتناب کنید
- احساس استقلال قوی دارید
- از بیان احساسات خود ناراحت هستید
- دیگران را نادیده می گیرند
- اعتماد کردن به مردم برایتان سخت است
- از طرف هر کسی که سعی می کند به شما نزدیک شود احساس خطر کنید
- زمان بیشتری را به تنهایی بگذرانید تا تعامل با دیگران
- باور کنید که در زندگی خود به دیگران نیاز ندارید
- با تعهد مسئله دارید
سبک دلبستگی اجتنابی در روابط
نیاز به صمیمیت عاطفی در این نوع افراد به سادگی وجود ندارد، بنابراین در روابط عاشقانه قادر به رسیدن به هیچ سطحی از عمق نیستند. در حالی که آنها به شرکای عاشقانه اجازه می دهند با آنها درگیر شوند، از نزدیک شدن عاطفی اجتناب می کنند. شریک آنها ممکن است احساس کند که هرگز نمی تواند نزدیک شود و به ناچار زمانی که رابطه برای شریک مضطرب و اجتنابی بسیار جدی است، سنگ تمام گذاشته یا کنار گذاشته می شود.
۳- سبک دلبستگی اضطرابی
کودکانی مبتلا به سبک دلبستگی آشفته ترکیبی از رفتارهای متناقض و گیج‌کننده را از خود نشان می‌دهند. آنها ممکن است از والدین خود دوری کنند یا بر حضور آنها پافشاری کنند. در واقع علت مبهم بودن سبک دلبستگی در این کودکان، رفتارهای متناقض والدین در زمانهای گذشته بوده است. در این موارد والدین گاهی به عنوان منبع آسایش و گاهی منبع اضطراب هستند؛ که این موضوع باعث بروز رفتارهای آشفته در کودکان میشود.
این سبک دلبستگی ناشی از تربیت ناسازگار والدین است که با نیازهای کودک هماهنگ نیست.این کودکان در درک مراقبان خود مشکل دارند و هیچ گونه اطمینانی در مورد آنچه که باید از آنها در حرکت رو به جلو انتظار داشته باشند، ندارند. آنها اغلب در روابط والدین خود گیج می‌شوند و احساس بی‌ثباتی میکنند. کودکان با این سبک دلبستگی وقتی مراقبانشان را ترک می کنند، پریشانی بسیار بالایی را تجربه می کنند. بنابراین، این کودکان اغلب با این فکر بزرگ می شوند که قرار است از احساسات دیگران مراقبت کنند و اغلب به هم وابسته می شوند.
نشانه های سبک دلبستگی اضطرابی
نشانه هایی که ممکن است سبک دلبستگی اضطرابی داشته باشید عبارتند از:
- تمایلات چسبندگی
- بسیار حساس به انتقاد
- نیاز به تایید دیگران
- تمایلات حسادت آمیز
- مشکل تنها بودن
- عزت نفس پایین
- احساس بی ارزشی برای عشق
- ترس شدید از طرد شدن
- ترس قابل توجه از رها شدن
- مشکل در اعتماد کردن به دیگران
سبک دلبستگی اضطرابی در روابط
افرادی که دارای سبک های دلبستگی اضطرابی هستند معمولا احساس می کنند ارزش عشق را ندارند و نیاز به اطمینان دائمی از طرف شریک زندگی خود دارند. آنها اغلب خود را به خاطر چالش‌های موجود در رابطه سرزنش میکنند و می‌توانند حسادت یا بی‌اعتمادی مکرر و شدید را به دلیل اعتماد به نفس ضعیف نشان دهند. در نهایت، ترس ریشه‌ای از رها شدن، طرد شدن یا تنهایی وجود دارد. و این ترس ها معمولاً خود را به این روش ها نشان می دهند.
۴- سبک دلبستگی ایمن
کودکانی مبتلا به سبک دلبستگی ایمن به والدین خود تکیه میکنند و با با دوری از آنها بسیار ناراحت می‌شوند و زمانی که با والدین خود روبرو می‌شوند، احساس خوشحالی به آنها دست می‌دهد. در واقع این کودکان با اینکه از غیاب والدین خود ناراحت هستند؛ اما اطمینان دارند که آنها دوباره بر می‌گردند. دلبستگی ایمن با توانایی ایجاد روابط سالم و طولانی مدت تعریف می شود.
دلبستگی ایمن نتیجه احساس امنیت با مراقبان خود از دوران کودکی و توانایی درخواست اطمینان یا تایید بدون تنبیه است. در نهایت، در اولین تعاملات خود احساس امنیت، درک، آرامش و ارزش می‌کردید. مراقبان شما احتمالاً از نظر عاطفی در دسترس بودند و از احساسات و رفتارهای خود آگاه بودند.
نشانه های سبک دلبستگی ایمن
نشانه های سبک دلبستگی ایمن عبارتند از:
- توانایی تنظیم احساسات
- اعتماد داشتن به بقیه
- مهارت های برقراری ارتباط موثر
- توانایی جستجوی حمایت عاطفی
- راحتی با تنها بودن
- روابط نزدیک با کیفیت
- خود انعکاسی مناسب در رابطه
- ارتباط آسان
- توانایی مدیریت تعارض
- اعتماد به نفس بالا
- توانایی در دسترس بودن احساسی
سبک دلبستگی ایمن در روابط
افراد دلبسته ایمن از نظر احساسی و فیزیکی احساس امنیت میکنند و می‌توانند به شیوه‌ای سالم با دیگران درگیر دنیا شوند. در نتیجه، افراد دارای سبک دلبستگی ایمن تمایل دارند روابط را به خوبی هدایت کنند. آنها به طور کلی نسبت به شرکای خود مثبت، قابل اعتماد و دوست داشتنی هستند. آنها به نیات شریک زندگی خود اعتماد دارند و حسادت اغلب برای آنها مسئله ای نیست. افراد دلبسته ایمن احساس می کنند که شایسته عشق هستند و نیازی به اطمینان خارجی ندارند.
تاثیر سبک دلبستگی اولیه در درازمدت
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد؛ نبود سبک دلبستگی ایمن در سالهای اولیه زندگی، باعث بروز تاثیرات منفی در طول زندگی فرد و رفتار او در سنین بزرگسالی میشود. سبک های دلبستگی در سنین بزرگسالی لزوماً مشابه دوران کودکی نیست؛ اما نکته مهم این است که دلبستگی در سالهای اولیه میتواند باعث ایجاد تاثیرات جدی بر روابط عاطفی فرد در زمانهای آینده شود. جالب است بدانید افرادی که دلبستگی ایمن را در دوران کودکی خود تجربه کردند، دارای اعتماد به نفس بیشتری هستند، روابط عاطفی پایدارتری دارند و راحتتر احساسات خود را بازگو میکنند. در واقع این کودکان نسبت به سایر همسالان خود مستقل‌تر هستند، در مدرسه بهتر عمل میکنند، روابط اجتماعی موفق‌تری دارند و کمتر به اضطراب و افسردگی مبتلا می‌شوند.
مطالعه بیشتر: اهمیت و ضرورت سبکهای دلبستگی در روابط
عوامل اثرگذار بر دلبستگی
عوامل مختلفی بر نحوه و زمان شکل گیری سبک های دلبستگی در کودکان اثرگذار می‌گذارد که برخی از آنها شامل موارد زیر است:
- فرصت ایجاد دلبستگی: کودکان فاقد والدین مانند کودکان پرورشگاهی، نمی‌توانند احساس اعتماد لازم برای ایجاد دلبستگی را به دست آورند.
- کیفیت مراقبت: این یک عامل مهم در ایجاد دلبستگی است؛ چرا که وقتی والدین بطور مداوم و سریع نیازهای کودک خود را برآورده کنند، کودک برای رفع نیازهای خود تنها به والدینش تکیه می‌کند و هیچ تلاشی از خود نشان نمی‌دهد.
منابع: Statisticssolutions, University of Warwick, psychnet
سوالات متداول
دلبستگی چیست؟
دلبستگی به یک رابطه عاطفی خاص گفته میشود که در آن توجه، رضایت و آسایش در جریان است. جالب است بدانید اولین تحقیقات در زمینه دلبستگی در نظریات «فروید» صورت گرفت که درباره عشق به جست و جو پرداخت.
دلبستگی دارای چند سبک است؟
دلبستگی دارای چهار سبک دوسوگرا، اجتنابی، مضطرب و ایمن است که هر یک دارای ویژگی‌ها و خصوصیات متفاوتی است. در واقع هر فرد بسته به نحوه برخورد و رفتارهای خود ممکن است به یکی از این چهار سبک مبتلا باشد.
آیا سبکهای مختلف دلبستگی در سنین بزرگسالی کودکان تاثیر گذار است؟
بله، سبکهای مختلف دلبستگی در سنین بزرگسالی لزوماً مشابه دوران کودکی نیست؛ اما نکته مهم این است که دلبستگی در سالهای اولیه میتواند باعث ایجاد تاثیرات جدی بر روابط عاطفی فرد در زمانهای آینده شود. جالب است بدانید افرادی که دلبستگی ایمن را در دوران کودکی خود تجربه کردند، دارای اعتماد به نفس بیشتری هستند، روابط عاطفی پایدارتری دارند و راحتتر احساسات خود را بازگو میکنند.
تست سبک دلبستگی کولینز و رید چیست؟
تست سبک دلبستگی بزرگسالان (AAS) در سال ۱۹۹۰ براساس پرسشنامه هازن و شاور توسط کولینز و رید (Collins and Read)ابداع شد؛ که سه بخش اصلی تست اولیه به ۱۸ آیتم تبدیل شد. در واقع این تست شامل ۱۸ آیتم است که سبک دلبستگی بزرگسال را در سه بخش ایمن، آشفته و اجتنابی اندازه گیری می‌کند.
عالی بود ممنون
مطلب مفیدی بود ممنون